PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Νομίζω πως εδώ το ἆρα ισοδυναμεί με το ἆρ' οὐ, γι' αυτό και η αναμενόμενη και επιθυμητή απάντηση είναι καταφατική, όπως φαίνεται και από τα επόμενα. Δεν έχω τώρα χρόνο να γράψω περισσότερα, αλλά δες και τον Denniston, σελ. 46 (3).

Αλλά όταν το ρήμα είναι παθητικό, αυτές οι υποτακτικές τρέπονται σε futurum fuisse ut + υποτακτ. ενεστ. ή παρατατ. ανάλογα με την εξάρτηση (η ut-πρόταση είναι ουσιαστική συμπερασματική).

.

Διόρθωση! (Ας είναι καλά και πάλι η apri, που το πρόσεξε!). Όταν το ρήμα είναι παθητικό, έχουμε: futurum fuisse ut + υποτακτική παρατατικού μόνο (όχι, ασφαλώς, ενεστώτα). Έγραφα έχοντας άλλα πράγματα στο μυαλό μου. Ζητώ συγγνώμη!

Sali, εννοείς ότι αυτή είναι η συλλογιστική των γραμματικών που κάνουν λανθασμένα τη μετατροπή. Έτσι;
Γιατί οι υποτακτικές ΠΑΡΑΤ/ΥΠΕΡΣ μετατρέπονται σε απαρέμφατο παρακειμένου της περιφραστικής συζυγίας, όπως ακριβώς λες πιο πάνω.

Ακριβώς, apri, σ' αυτήν τη "λογική" αναφέρομαι.

Η apri έχει ήδη εξηγήσει επαρκέστατα το φαινόμενο με τις απαντήσεις της 2698 και 2699. Το μόνο που έχω να κάνω εγώ είναι να επαναλάβω εμφατικά τον κανόνα: οποιαδήποτε πρόταση του ευθέος λόγου εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου, δεν μεταβάλλει αυτούς τους χρόνους, ακόμη κι αν η εξάρτηση του λόγου γίνεται από αρκτικό χρόνο.

Το τι κάνουν τα ποικίλα βοηθήματα είναι δικός τους λογαριασμός. Το φαινόμενο εξηγείται βάσει της κοινής λογικής και όχι με με μηχανιστικούς μνημοτεχνικούς τρόπους. Επιπλέον, ο παραπάνω κανόνας δεν διατυπώνεται αυθαίρετα, αλλά έχει την υποστήριξη των σημαντικότερων μελετητών της λατινικής σύνταξης, όπως ο Woodcock και άλλοι.

Ούτε μετοχή *resecturus υπάρχει. Ή λοιπόν δέχεται κανείς το *resecaturus ως αναλογικό σχηματισμό από το secaturus, ή απλώς λέει ότι δεν υπάρχει μετοχή μέλλοντα του reseco.

Λογικά, πάντως, η μετοχή μέλλοντα του reseco θα ήταν resecaturus. Το ότι αυτή δεν μαρτυρείται πρέπει να είναι σύμπτωση· δεν έτυχε ως τώρα να βρεθεί σε κείμενο.

Τα πράγματα εδώ, Dwrina, δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα. Το βασικό πρόβλημα είναι πώς διατυπώθηκε η ερώτηση στον ευθύ λόγο. Θεωρητικά, έχουμε τρεις εκδοχές: (α) Uter (nostrum) mittetur? (οριστ. μέλλοντα) [= ποιος (από τους δυο μας) θα πάει/σταλεί;]· (β) Uter (nostrum mittatur? (απορηματική υποτακτική) [= ποιος (από τους δυο μας) (πρέπει) να πάει/σταλεί;]· (γ) Uter (nostrum) mittatur? (δυνητική υποτακτική) [= ποιος (από τους δυο μας) μπορεί/είναι πιθανό (κ.λπ.) να πάει/σταλεί;].

Προσωπικά τίθεμαι υπέρ της περίπτωσης (β) με την απορηματική υποτακτική, παρόλο που αυτή σπανίζει σχετικώς στο γ΄πρόσωπο, ή υπέρ της περίπτωσης (γ) με τη δυνητική υποτακτική. Περισσότερο κλίνω υπέρ της περίπτωσης (β), γιατί πιστεύω ότι η ερώτηση στον ε.λ. πρέπει να έγινε σχετικά με το δέον γενέσθαι. Όπως και να έχει, η υποτακτική παρατατικού στον π.λ. (mitteretur) είναι απόλυτα σύμφωνη με τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων.

Πάμε τώρα και στην περίπτωση (α). Αυτό που λες για την οριστική μέλλοντα στον ε.λ. και την μετατροπή της στον π.λ. σε υποτακτική της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, είναι σωστό, αλλά προϋποθέτει το ρήμα να είναι ενεργητικό. Εδώ όμως το ρήμα στην ευθεία ερώτηση θα είναι παθητικού μέλλοντα (mittetur), κατά την εκδοχή αυτή. Στην περίπτωση αυτή, στην πλάγια ερώτηση πρέπει να γίνει χρήση υποτακτικής παρατατικού (λόγω ιστορικής εξάρτησης). Γενικά δηλαδή, αν το ρήμα της ευθείας ερώτησης είναι παθητικού μέλλοντα ή αν δεν έχει σουπίνο, στην πλάγια ερώτηση έχουμε υποτακτική ενεστώτα ή παρατατικού (ανάλογα με την εξάρτηση), ισχύει δηλαδή η ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων. Βέβαια, κατά τα συμφραζόμενα, η πλάγια ερώτηση πρέπει να αναφέρεται στο μέλλον, πράγμα που ισχύει εν προκειμένω. Με άλλα λόγια, και η περίπτωση (α) είναι πιθανή, αλλά εγώ προτιμώ την περίπτωση (β) ή, έστω, την περίπτωση (γ) για τους λόγους που εξήγησα πριν.

Πάντως, η μετάφραση του βιβλίου του καθηγητή ("θα πήγαινε" ή "θα στελνόταν") δεν βοηθάει πολύ, αλλά έχω την εντύπωση ότι συνηγορεί υπέρ της περίπτωσης (α).

Αν η μετοχή εκφράζει ξεκάθαρα κάτι ψευδές, γιατί πρέπει απαραίτητα να είναι τελική; Γιατί να μην εκφράζει ψευδή αιτιολογία, η οποία νομίζω ότι κάποιες φορές εκφράζεται και με το ὡς (όχι μόνο με το ὥσπερ);

Γιατί δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να μην είναι τελική. Ο ψευδής/παραπλανητικός σκοπός υπάγεται στην ευρύτερη κατηγορία του υποκειμενικού. Άλλωστε, η μετοχή προσδιορίζει ρήμα σκόπιμης ενέργειας (τριήρεις επλήρου).

Στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμίσω κάτι γνωστό, ότι η μτχ. μέλλοντα με το ὡς μπροστά της μπορεί κάλλιστα να είναι αιτιολογική, αρκεί αυτό να υποστηρίζεται από τα συμφραζόμενα. Ένα παράδειγμα χαρακτηριστικό από τον Θουκυδίδη (6.24.3): τοῖς μὲν γὰρ πρεσβυτέροις [ενν. ἔρως ἐνέπεσεν ἐκπλεῦσαι] ὡς ἢ καταστρεψομένοις ἐφ' ἃ ἔπλεον ἢ οὐδὲν ἂν σφαλεῖσαν μεγάλην δύναμιν. Εδώ έχουμε δύο αιτιολογικές μετοχές υποκειμενικής αιτιολογίας, εκ των οποίων η πρώτη είναι συνημμένη και η δεύτερη (δυνητική) απόλυτη αιτιατική. Αφού η δεύτερη μετοχή είναι αδιαμφισβήτητα αιτιολογική, συνάγεται ότι πιθανότατα και η πρώτη είναι του ίδιου είδους. Κι ένα ακόμη καλό παράδειγμα από τον Ξενοφώντα (Ελλ. 3.5.19): αἰσθόμενος [ενν. Λύσανδρος] προσιόντας [ενν. τοὺς Θηβαίους] ὡς κρατήσων ὑπέμενεν (= ... παρέμενε στη θέση του, με τη σκέψη ότι θα είναι νικητής).