1
Φιλολογικά μαθήματα / Απ: Λατινικά Γ' Λυκείου
« στις: Σήμερα στις 02:44:37 πμ »Ναι, αλλά συνεχίζει λέγοντας but an examination of the examples will show that, in most of them, the imperfect or plusperfect subjunctive can be accounted for on other grounds, and only a small residue of possible exceptions remains.
Αυτό που λέει εδώ είναι ότι από τις περιπτώσεις που φαίνεται να παραβιάζεται φαινομενικά η ακολουθία των χρόνων σε σχέση με το λεκτικό ρήμα εξάρτησης, οι περισσότερες μπορούν να εξηγηθούν με άλλους τρόπους.
Ποιους;
Ένας είναι ότι επηρεάζονται, όπως λέει, από τον χρόνο του απαρεμφάτου του ιστορικού παρακειμένου.
Ένας άλλος είναι ότι το λεκτικό ρήμα μπορεί να είναι μεν ενεστώτα, αλλά αυτός να είναι ιστορικός ή διαχρονικής ισχύος (dicunt), οπότε να μετράει άλλοτε ως ΑΧ και άλλοτε ως ΙΧ επηρεάζοντας και τη χρονική τοποθέτηση όσων ακολουθούν.
Και το μόνο που έχω καταλάβει με βεβαιότητα μέχρι στιγμής είναι ότι, όταν στον ευθύ λόγο μια δευτ. εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ή υπερσυντελίκου, αυτή παραμένει οπωσδήποτε στον πλάγιο, και με ρήμα έμμεσης εξάρτησης αρκτικού χρόνου.
Από εκεί και πέρα όμως τα πράγματα είναι μπερδεμένα (ή μας τα λέει μπερδεμένα).
H αλήθεια είναι πως το ίδιο μοιάζει να είναι και ο Woodcock στη γραμματική του: μπερδεμένος.
Αναφέρει ότι υπάρχει ο γενικός κανόνας πως μετά απο λεκτικό ρήμα ΑΧ διατηρούνται οι χρόνοι.
Τον δέχεται απόλυτα σε ό,τι αφορά την υποτακτική. Μάλιστα, δέχεται πως παρότι σε έναν απρόσεκτο ερμηνευτή η διατήρηση της Υποτακτικής Πρτ/Υπερσ μοιάζει με παραβίαση της ακολουθίας των χρόνων, στην πραγματικότητα αποδίδει ακριβέστερα τη χρονική σχέση δευτερεύουσας και απαρεμφάτου.
Δεν τολμά να πει, βέβαια, ότι η ακολουθία των χρόνων τηρείται στην ουσία και γι' αυτό το νόημα είναι ακριβέστερο.
Εκεί που σκαλώνει είναι με την οριστική, γιατί όντως με αυτήν ο κανόνας της διατηρήσης των χρόνων δεν έχει απόλυτη εφαρμογή.
Πράγματι, υπάρχουν περιπτώσεις με την οριστική, που αν το απαρέμφατο είναι ΑΧ και το λεκτικό ρήμα ΑΧ (Dicit se librum quem legerit, tibi daturum esse), η υποτακτική στη δευτερεύουσα δεν μπορεί παρά να είναι ΑΧ.
Δηλαδή, η Οριστική Παρατατικού σε μια τέτοια περίπτωση γίνεται Υποτακτική Παρακειμένου, δεν μπορεί να γίνει Παρατατικού. Αλλά αυτό γίνεται ακριβώς, για να τηρηθεί η χρονική σχέση δευτερεύουσας και απαρεμφάτου, δηλ. πάλι η ακολουθία των χρόνων.
Οι περιπτώσεις που μπορεί να συμβαίνει το ίδιο μετά από εξάρτηση από απαρέμφατο ιστορικού παρακειμένου πρώτος ο ίδιος λέει πως είναι προβληματικές, όταν σχολιάζει το παράδειγμα με τον Σκιπίωνα. Γιατί, όπως σωστά λέει, αν υπάρξει υποτακτική παρακειμένου μετά από απαρέμφατο ιστορικού παρακειμένου, τότε δεν φαίνεται πως αυτή εκφράζει το προτερόχρονο σε σχέση με αυτό.
Άρα, πρώτον, παραβιάζεται η χρονική σχέση και άρα -αυτό δεν το λέει- η ακολουθία των χρόνων μεταξύ δευτερεύουσας και απαρεμφάτου. Και δεύτερον, είναι τουλάχιστον παράδοξο, κατά τη γνώμη μου, να είχαν βρει τρόπο οι Ρωμαίοι να είναι ακριβείς στην απόδοση της προτερόχρονης σχέσης απαρεμφάτου και λεκτικού ρήματος (γι' αυτό προτιμούσαν να μετατρέπουν τον Παρατατικό της κύριας σε απαρέμφατο Παρακειμένου και όχι Ενεστώτα), να είναι ακριβείς στην απόδοση της προτερόχρονης σχέσης δευτερεύουσας με υποτακτική ΙΧ σε σχέση με το απαρέμφατο εξάρτησης (γι' αυτό διατηρούσαν τις υποτακτικές ΠΡΤ/ΥΠΕΡΣ), αλλά να μην τους ενδιαφέρει καθόλου η ακριβής απόδοση της προτερόχρονης σχέσης της δευτερεύουσας όταν το ρήμα προερχόταν από οριστική ΙΧ.
Γιατί δείχνει να πιστεύει ότι παρ' όλα αυτά ήταν δυνατές τέτοιες μετατροπές (και αναφέρει και φτιαχτά παραδείγματα στον πίνακα των υποθετικών);
Πιθανότατα, επειδή υπάρχουν όντως προτάσεις όπου υπάρχει υποτακτική παρακειμένου μετά από απαρέμφατο παρακειμένου (πχ neque illos recte fecisse cum in Italiam venerint).
Ναι, αλλά το ερώτημα είναι: Αυτό το απαρέμφατο παρακειμένου είμαστε σίγουροι σε αυτές τις προτάσεις ότι είναι ιστορικό και όχι με σημασία ενεστώτα;
Οι Allen & Greenough το σημειώνουν αυτό:
The proper sequence may be seen, in each case, by turning the Perfect Infinitive into that tense of the Indicative which it represents. Thus, if it stands for an Imperfect or an Historical Perfect, the sequence will be secondary; if it stands for a Perfect Definite, the sequence may be either primary or secondary (§ 485.a).
Και αν ισχύει κάτι τέτοιο σε αυτές τις προτάσεις, εξηγείται η ύπαρξη της υποτακτικής παρακειμένου, γιατί δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν σε σχέση με το απαρέμφατο.