Μουσικά αφιερώματα

[apri]

Επειδή ο paraxenos γκρινιάζει ότι είναι μόνος,
θα κάνουμε ένα γρήγορο πέρασμα από τη Σκανδιναβία για να δούμε ένα άλλο φυσικό φαινόμενο (δεν αντέχω άλλα πλάνα από το τσουνάμι), αυτή τη φορά, φαντασμαγορικό, ακούγοντας παραδοσιακή μουσική της περιοχής.

Κατά τις 11.00 θα αγκυροβολήσουμε στην Ιταλία, για να σας διηγηθώ τη ζωή του Καραβάτζιο και να ολοκληρωθεί το πολιτιστικό ταξίδι που ξεκίνησε από τη Δευτέρα.

Βόρειο Σέλας

Aurora Borealis

«Φαίνεται δέ ποτε συνιστάμενα νύκτωρ, αἰθρίας οὔσης, πολλὰ φάσματα ἐν τῷ οὐρανῷ,
 ἡμέρας μὲν οὖν ὁ ἥλιος κωλύει, νυκτὸς δ' ἔξω τοῦ φοινικοῦ (δηλαδή του ιώδους)
τὰ ἄλλα δι' ὁμόχροιαν οὐ φαίνεται»   

                                                                         
                                                                                   
                                                                                       Από τα «Μετεωρολογικά» του Αριστοτέλη

 Βόρειο Σέλας στη Νορβηγία

Το σέλας  είναι  ένα φωτεινό ουράνιο φαινόμενο που συμβαίνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και παρατηρείται κυρίως στις πολικές περιοχές.

Στη λαϊκή παράδοση των  βορείων λαών  (Σκανδιναβών, Λαπώνων, Εσκιμώων, Ινδιάνων του Καναδά) το σέλας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με υπερβατικές ερμηνείες.

Μία από τις πιο ρομαντικές αντιλήψεις για το Βόρειο Σέλας συναντά κανείς στη λαϊκή παράδοση των Δανών.
Γι΄ αυτούς το Σέλας οφείλεται σε ένα κοπάδι από κύκνους που έχοντας πετάξει τόσο μακριά στο Βορά, παγιδεύτηκαν μέσα στους πάγους.
Κάθε φορά που τίναζαν τα φτερά τους, στην προσπάθειά τους να απελευθερωθούν, δημιουργούσαν αντανακλάσεις στον ουρανό, οι οποίες μπορούσαν να γίνουν ορατές στη Δανία ως Βόρειο Σέλας.

Στη σημερινή αρκτική Σκανδιναβία κάποιοι από τους θρύλους για το Βόρειο Σέλας παραμένουν ακόμη, και πολλοί σε προειδοποιούν ότι αν του σφυρίξεις την ώρα που χορεύει στον ουρανό, τότε θα μεγαλώσει κι άλλο, θα γίνει πιο γρήγορο και θα κατέβει να σε πάρει μαζί του για πάντα.

Και μια και είμαστε στην περιοχή της Σκανδιναβίας, ας ακούσουμε το τραγούδι «Gamle Voner»
σε στίχους του εθνικού ποιητή και φιλολόγου της Νορβηγίας, Ivar Aasen (1813 – 1896),  και με παραδοσιακή μελωδία από την περιοχή του Telemark.

Ερμηνεύει ο Jon Anders Halvorsen από το συγκρότημα Dvergmål.

Στο βίντεο θα δείτε και εικονογραφήσεις Νορβηγών καλλιτεχνών του 19ου αιώνα σε ένα βιβλίο με έπη των Βίκινγκ.

http://www.youtube.com/watch?v=tFB6of-2QpQ&feature=related

Πληροφορίες από:
http://clubs.pathfinder.gr/anima/116408?start=2
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CF%82

[PDE ads]

[apri]

To παρακάτω κείμενο είναι αφιερωμένο στον επίτιμο ζωγράφο του pde, τον Daniel λόγω της αγάπης του για τη ζωγραφική 
και στον επίτιμο πρόεδρο του pde, τον Μάρκο που ως ταλαιπωρημένο παιδί, πιστεύω ότι κατά βάθος θα συμπονέσει τον καλλιτέχνη, παρά τις τρέλες που έκανε...



Σταθμός 5ος και τελευταίος: Πίσω στην Ιταλία του 16ου αιώνα

Στριφογυρίζω την υδρόγειο σφαίρα στα γρήγορα και επιστρέφω στην Ιταλία του 16ου αιώνα και συγκεκριμένα στη Λομβαρδία, για να σας πω για έναν Ιταλό ζωγράφο που γοήτευσε με τα έργα, αλλά και τη σκανδαλώδη ζωή του, ως άλλος Αλκιβιάδης.

Ωστόσο, όσο μου επιτρέπεται να εκτιμήσω κάποιον από τον οποίο με χωρίζει τόσο μεγάλη χωροχρονική απόσταση, πιστεύω ότι πίσω από αυτόν τον εκρηκτικό χαρακτήρα κρυβόταν μια ευαίσθητη ψυχή που ποτέ δεν βρήκε, τουλάχιστον στο βαθμό που επιθυμούσε, την αγάπη και την αναγνώριση…

Ρολάρα, που θα έλεγαν και οι ηθοποιοί στο θέατρο...

ΚΑΡΑΒΑΤΖΙΟ

Στις 29η Σεπτεμβρίου 1571, ημέρα γιορτής του Αρχάγγελου Μιχαήλ, γεννιέται στην οικογένεια των Μερίζι, ο Μικελάντζελο, που με τη θυελλώδη ζωή του και την επαναστατική ζωγραφική του θα έφερνε τα πάνω-κάτω στην κοινωνία της Ιταλίας.


Ο πατέρας του, με καταγωγή από το χωριό Καραβάτζιο, δουλεύει ως αρχιτέκτονας στην αυλή των Σφόρτσα, πανίσχυρου οίκου που διαφεντεύει το Μιλάνο και ανταγωνίζεται τους Μέδικους της Φλωρεντίας, μεταξύ άλλων και στις πατρωνίες… Δυστυχώς, όμως εκείνος πεθαίνει νωρίς και η μητέρα του Καραβάτζιο αναγκάζεται να μεγαλώσει τα πέντε παιδιά της μέσα στην φτώχεια.


Ο μικρός Καραβάτζιο θα επιλέξει να ασχοληθεί με τη ζωγραφική δουλεύοντας σε εργαστήρια του Μιλάνου, της Βενετίας και της Ρώμης και αναζητώντας την οικονομική βοήθεια φιλότεχνων πλουσίων, μέχρι που τίθεται υπό την προστασία του καρδινάλιου Del Monte.

 Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571 – 1610)

Παρά τις γνωριμίες του όμως με τον καλό κόσμο, ο Καραβάτζιο επιλέγει να τριγυρνά στα καπηλειά ως άλλος Βάκχος συναναστρεφόμενος με άλλους άπορους ζωγράφους, ανθρώπους του περιθωρίου και πόρνες, τις οποίες χρησιμοποιεί, παρακαλώ, και ως μοντέλα για τη μορφή της Παναγίας, της Μαγδαληνής και λοιπών αγίων γυναικών, προκαλώντας τη μήνιν της τότε Εκκλησίας.


Πάντως, η αλήθεια είναι ότι επιδίδεται γενικά σ’ έναν σκανδαλώδη τρόπο ζωής, με αποτέλεσμα να έχει και συχνά προβλήματα με την αστυνομία του Βατικανού.


Τα έγγραφα της τότε αστυνομίας  σκιαγραφούν την εικόνα ενός οξύθυμου ανθρώπου, που κυκλοφορούσε οπλισμένος (με ξίφος, μαχαίρι και καμιά φορά πιστόλι) χωρίς σχετική άδεια, ο οποίος μάλιστα συνήθιζε να επαίρεται ότι απολάμβανε της προστασίας των εκκλησιαστικών αρχών.


Όσο για το ποινικό του μητρώο, πλούσιο… Μια μέρα είχε πετάξει ένα πιάτο αγκινάρες στο πρόσωπο σερβιτόρου. Άλλη μέρα πέταγε πέτρες σε στρατιωτική φρουρά.. Κάποτε άνοιξε τρύπα στην οροφή του νοικιασμένου του εργαστηρίου, ώστε να χωρέσουν οι τεράστιοι πίνακές του. Η σπιτονοικοκυρά του (φαντάζεστε τι χαρά θα έκανε!) αποφάσισε να τον μηνύσει και ο Καραβάτζιο, για να την εκδικηθεί, έσπασε ένα βράδυ τα τζάμια της, πετώντας πέτρες από το δρόμο.


Μονίμως έμπλεκε σε κάποιον καβγά, ενίοτε δικαιολογημένο βέβαια, καθώς δεχόταν συχνά δηλητηριώδη βέλη για το έργο του όχι μόνο από την επίσημη Εκκλησία, που του στερούσε έτσι πολύτιμες αναθέσεις νέων έργων, αλλά και από το σινάφι του (κυρίως από τον ζωγράφο και ιστορικό τέχνης Giovanni Baglione). Αυτά τα αστήρικτα ή κακοπροαίρετα σχόλια τον έκαναν έξω φρενών και κυρίως, τον πίκραιναν βαθύτατα.


Το χειρότερο, στις 29 Μαΐου του 1606, σε μια παρτίδα παλακόρντα (μορφή πρώιμου τένις) λογομάχησε με τον προαγωγό δυο αγαπημένων μοντέλων του, τον Ranuccio Tomassoni, κατά πάσα πιθανότητα για τα μάτια της γυναίκας του Τομασόνι, Λαβίνια, με την οποία διατηρούσε σχέση,  και τον σκότωσε. Ο ίδιος τραυματίστηκε αλλά κατάφερε να διαφύγει, ενώ οι φίλοι του, που ήταν παρόντες στο επεισόδιο, φυλακίστηκαν. Για την πράξη του καταδικάστηκε ερήμην του σε θάνατο και εξορία, γεγονός που έδινε το δικαίωμα σε κάθε μέλος της αστυνομίας του Βατικανού να τον εκτελέσει επί τόπου. Ο Καραβάτζιο εγκατέλειψε μεταμφιεσμένος τη Ρώμη και αναζήτησε μάταια καταφύγιο στους πρώην προστάτες του.


Να μην τα πολυλογώ, αφού πέρασε ένα διάστημα όπου περιπλανιόταν στη Νάπολη, στη Μάλτα όπου γίνεται ιππότης ( !!! ) και στη Σικελία, στις 24 Οκτωβρίου 1609, δημοσιεύεται η είδηση, προερχόμενη από τη Νάπολη, ότι ''Ο Καραβάτζιο, φημισμένος ζωγράφος, σκοτώθηκε. Άλλοι λένε ότι πληγώθηκε''. Κατά τον Μπαλιόνε, ο εχθρός που τον κυνηγούσε σ' ολόκληρη την Σικελία, τελικά κατάφερε να τον βρει στη Νάπολη ''και τον πλήγωσε τόσο άγρια στο πρόσωπο, ώστε δεν αναγνωριζόταν πια''. Απόπειρα δολοφονίας;


Ένα χρόνο αργότερα πάντως, πεθαίνει όντως μυστηριωδώς (αρχικά καταρρέει σε μια παραλία και λίγη ώρα αργότερα ξεψυχά σε ένα νοσοκομείο στο Πόρτο Έρκολε), καθώς επέστρεφε στη Ρώμη μετά την απονομή χάριτος από τον Πάπα…

«Καταραμένοι,
διάτρητοι από το πάθος.
Ο Έρωτας επιβιώνει μετά από εμάς
και η Τέχνη μάς κάνει αθάνατους».
       
Johann Wolfgang von Goethe

Πρόσφατα έγιναν εξετάσεις DΝΑ στα οστά του, που έδειξαν πως ενδεχομένως να πέθανε δηλητηριασμένος από το μόλυβδο που περιείχαν οι μπογιές του, ενώ ο οργανισμός του ήταν ήδη εξασθενημένος από τη σύφιλη λόγω της έκλυτης ζωής του. Η χρόνια δηλητηρίαση από μόλυβδο δεν σκοτώνει απαραιτήτως από μόνη της, αλλά προκαλεί πόνους στο σώμα, κατάθλιψη, αντικοινωνική ή επιθετική συμπεριφορά και οδηγεί στην κατάπτωση του οργανισμού. Ίσως, μάλιστα να εξηγεί εν μέρει τη βίαιη και σκοτεινή φύση του ζωγράφου και τη σκανδαλώδη για τα δεδομένα της εποχής συμπεριφορά του.

Ο Καραβάτζιο άσκησε μεγάλη επιρροή σε δεκάδες ζωγράφους, που ονομάστηκαν γι’ αυτό  "Καραβατζίστι" (Caravaggisti). Η αίγλη του διατηρήθηκε αμείωτη κατά τον 17ο αιώνα, μα αργότερα ξεχάστηκε, έως ότου αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον γι’ αυτόν κατά τα μέσα του 19ου αιώνα.

Στη δική μου μνήμη πάντως έχει καταγραφεί
για την ισχυρή αντίθεση ανάμεσα στα σκοτεινά φόντα και τα φωτισμένα σώματα (chiaroscuro=φωτοσκίαση),
τα δραματικά και συχνά βίαια θέματά του που σοκάρουν,
τις θρησκευτικές του μορφές που προκαλούσαν με το νατουραλισμό τους και την έλλειψη εξιδανίκευσης
το τότε εκκλησιαστικό κατεστημένο,
για τους Βάκχους και τα φρούτα του…
...όλα απευθείας με χρώμα, χωρίς προηγουμένως να έχει σχεδιάσει τίποτα, παρατηρώντας απλώς τα μοντέλα του.

 Καραβάτζιο, «Βάκχος» (1597), Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία

Μπορείτε να χαζέψετε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του ακούγοντας το «Lorelei» από την Lisa Gerrard, Αυστραλέζα μουσικό και τραγουδίστρια (γνωστή και από τη συμμετοχή της στο soundtrack της ταινίας «Μονομάχος»), της οποίας η μουσική μοιάζει να ξεπηδά από το παρελθόν:

http://www.youtube.com/watch?v=Gtq18fEAJnM&feature=related

Και κλείνοντας -γιατί πολύ φλυάρησα- να αναφέρω μια ταινία για τη ζωή του που γύρισε η RAI το 2006 (πέρυσι προβλήθηκε και από την ΕΤ1),
με τίτλο «La vita di Caravaggio» και πρωταγωνιστή τον Alessio Boni ( εκπληκτική η ομοιότητά του με τον πραγματικό Caravaggio ! ). 
Αξίζει να δείτε μερικές σκηνές από την εν λόγω ταινία, από την παιδική του ηλικία μέχρι το θάνατό του, για να μπείτε στο κλίμα:

http://www.youtube.com/watch?v=ushSGT_OCKs&feature=related

ΥΓ. Πληροφορίες για τη ζωή του Caravaggio άντλησα από:

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=172811
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_22/02/2011_379765
http://www.tovima.gr/world/article/?aid=338308
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CF%84%CE%B6%CE%B9%CE%BF
http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Caravaggio
http://en.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Baglione
http://www.news-around-the-world.com/cultural-news/new-caravaggio-biography-casts-light-on-renaissance-hellraiser/
http://books.google.co.uk/books?id=YMhkLIxpOWkC&pg=PA73&lpg=PA73&dq=Giovanni+Baglione+caravaggio+Ranuccio+Tomassoni&source=bl&ots=UmoYlGlVfg&sig=6X-I0NZ_8kGUTx1-qIgzf5oGabM&hl=en&ei=hhJ6TbDmDcLoOYjm6c0H&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CCgQ6AEwAg#v=onepage&q=Giovanni%20Baglione%20caravaggio%20Ranuccio%20Tomassoni&f=false

[MelG]

Το τραγούδι που μου έρχεται συνειρμικά στο νου ακούγοντας το όνομα Ρασούλης, όπου συμπυκνώνεται κι η νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, είναι το

Τίποτα δεν πάει χαμένο

Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Πρώτη εκτέλεση: Χαρούλα Αλεξίου

Άλλες ερμηνείες:
Διονύσης Τσακνής

Σχεδόν πενήντα χρόνια
βάσανα και διωγμοί,
τώρα στη μαύρη αρρώστια
ανάξια πλερωμή.
Το δίκιο του αγώνα
πολλά σου στέρησε,
μα η ζωή λεχώνα
ελπίδες γέννησε.

Τίποτα δεν πάει χαμένο
στη χαμένη σου ζωή,
τ’ όνειρό σου ανασταίνω
και το κάθε σου "γιατί".

Ποτέ δε λες η μοίρα
πως σε αδίκησε,
μα μόνο η Ιστορία
αλλιώς σου μίλησε.
Σκυφτός στα καφενεία,
στους δρόμους σκεφτικός,
μα χθες μες στην πορεία
περνούσες γελαστός.

http://www.youtube.com/watch?v=ZGs0FKz9f-o

Έχεις απόλυτο δίκιο, Ρόζυ και πόσο διαχρονικό είναι αυτό το τραγούδι. Μου αρέσει αυτή εδώ η "εκδοχή" και μπράβο σε όποιον την έκανε. Με εισαγωγή από αφήγηση της Καριοφυλιάς Καραμπέτη

Γέρνουν τα χρόνια μου προς μια Δύση ακαθόριστη
μες στα μαβειά παράπονα της μνήμης
και τα βαραίνει απέραντη θλίψη
παρόμοια κείνης που πνίγει τα βράδυα
όταν στη θάλασσα πλάι...
...ξαναθυμόμαστε τα περασμένα
http://www.youtube.com/watch?v=wPR9ww01WxM&feature=related

Και λίγα λόγια για να μαθαίνουν οι νεότεροι για το ποιος ήταν ο Ρασούλης

Ο Μανώλης Ρασούλης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 28 Σεπτεμβρίου 1945. Γιός ενός χρυσοχόου, στα παιδικά του χρόνια έψαλε στον Πολιούχο Άγιο Μηνά. Σπούδασε κινηματογράφο στην Αθήνα και ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία τραγουδώντας ερασιτεχνικά στην Πλάκα, ενώ παράλληλα δούλευε στην εφημερίδα της αριστεράς «Δημοκρατική Αλλαγή».

Στη διάρκεια της δικτατορίας έφυγε για το Λονδίνο, όπου και παρέμεινε έξι χρόνια. Οργανώνεται στο τροτσκιστικό κίνημα, στο οποίο γνωρίζεται με την Βανέσα Ρεντγκρεϊβ με την οποία δυο φορές συνεργάστηκε σε πολιτικές παραστάσεις. Στο Λονδίνο έγινε και συνεκδότης της εφημερίδας Σοσιαλιστική Αλλαγή.

Τον Μαΐο του '68 πήρε μέρος στην εξέγερση των φοιτητών στο Παρίσι.

Λίγο μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου έρχεται στην Ελλάδα και η μεταπολίτευση θα τον βρει εργαζόμενο στα ναυπηγεία του Ανδρεάδη.

Τότε είναι που τον καλεί και ο Μάνος Λοϊζος και τραγουδούν μαζί τα «Νέγρικα» με την Μαρία Φαραντούρη.

Η συνεργασία του με το Νίκο Ξυδάκη στα «Δήθεν» είναι που θα τον καθιερώσει ως έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες μουσικούς της γενιάς του, με επιτυχίες όπως το «Αχ Ελλάδα», «Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια», «Πότε Βούδας, πότε Κούδας», «Το κοτλέ παντελονάκι», «Τίποτα δεν πάει χαμένο».

Πολλές φορές ο Ρασούλης διαφώνησε με το λεγόμενο μουσικό κατεστημένο, όπως και με τις δισκογραφικές εταιρείες και δεν δίστασε να αποχωρήσει, εκφράζοντας ελεύθερα τις απόψεις του. Θεωρήθηκε αιρετικός και εκκεντρικός και τα τελευταία χρόνια σχεδόν αποσύρθηκε από τα καλλιτεχνικά δρώμενα.

Τα τραγούδια του έγιναν γνωστά σε Ισραήλ, Τουρκία, Σερβία μέχρι και την μακρινή Ιαπωνία.

http://news.in.gr/culture/article/?aid=1231099453

Καλό ταξίδι, φίλε μας.

[rozy4]

και μια και πιάσατε τις εκκλησίες, πέρσι πηγαίνοντας στο Μαίναλο θέλαμε να κάνουμε μια στάση στην αρχαία Μαντινεία. Στο δρόμο όμως κονταστήθακαμε γιατί είδαμε μια εκκλησία, την Αγία Φωτεινή, που μας αιχμαλώτισε με την πρώτη ματιά. Στα όρια του ειδωλολατρισμού (και όχι μόνο) έγινε η αιτία να μην πάμε στην αρχαία Μαντινεία προσπαθώντας να βρούμε σε τι ρυθμό ήταν χτισμένη.
Όποιος-α μπορεί να βοηθήσει, ιδού μια φωτογραφία

[PDE ads]

[apri]

Rozy, βρήκα τα εξής:

"Ο ναός της Αγίας Φωτεινής, χτισμένος τη δεκαετία του ’70 από τον αρχιτέκτονα Κ. Παπαθεοδώρου, που ως δεύτερος Γκαουντί έμενε μέσα στον υπό ανέγερση ναό. Το αποτέλεσμα είναι ένα «κράμα» αρχαίας ελληνικής τέχνης, βυζαντινής παράδοσης και σύγχρονης αρχιτεκτονικής."

Εδώ έχει και μια συνέντευξη του αρχιτέκτονα για το πώς σκέφθηκε το συγκεκριμένο ναό:

http://www.greekarchitects.gr/gr/%CF%83%CF%85%CF%83%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF-%CE%B6%CF%89%CE%AE%CF%82/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9-%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%82-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%AE%CF%82-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%AD%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-id2555


Λίγο μπερδεμένη η σκέψη του, σαν το ναό του.

[rozy4]

Λίγο μπερδεμένη η σκέψη του, σαν το ναό του.

Δεν ξέρω κατά πόσο η φωτογραφία μπορεί να το δείξει αυτό αλλά είναι μια πολύ εντυπωσιακή εκκλησία με παραπομπές και στον Καραγκιόζη...

Ενδιαφέρουσα η συνέντευξη, διαφωτιστική...
Ευχαριστώ
 

[συννεφούλα]

Το 301 μ.Χ. ο Άγιος Γρηγόριος ο Φωτιστής βάφτισε Χριστιανό τον βασιλέα Τιριδάτη, ο οποίος ανακήρυξε επίσημα  την Αρμενία ως το πρώτο χριστιανικό κράτος στον κόσμο. Το έτος 2001 μάλιστα οι Αρμένιοι γιόρτασαν την 1700η επέτειο αυτής της επίσημης ανακήρυξής τους σε έθνος χριστιανών.

Δυο λόγια για τον Άγιο Γρηγόριο

Ήταν γιος του Ανάκ, που ήταν συγγενής του βασιλιά της Μεγάλης Αρμενίας, Κουσαρώ (290 μ.Χ.). Ο Ανάκ, λοιπόν, σκότωσε τον Κουσαρώ. Αλλά οι σατράπες της Αρμενίας εκδικήθηκαν το φόνο του, σκοτώνοντας τον Ανάκ και όλη του την οικογένεια. Διασώθηκαν μόνο δύο παιδιά του, που ένας ήταν ο Γρηγόριος.

Στην Καισαρεία συνέβη να συναντηθούν ο γιος του φονιά Ανάκ, Γρηγόριος, και ο γιος του θύματος, Τηριδάτης. Ο Γρηγόριος, όχι μόνο δεν αποστράφηκε τον Τηριδάτη, αλλά τον πλησίασε με αγάπη, αποδοκίμασε την πράξη του πατέρα του και τον βοήθησε σε κάποια ασθένειά του.

Όταν αργότερα ο Τηριδάτης έγινε βασιλιάς Αρμενίας, βασάνισε φρικτά τον Γρηγόριο (που τότε ήταν επίσκοπος Αρμενίας). Διέταξε μάλιστα, να τον ρίξουν σε λάκκο με φίδια και άλλα ερπετά. Ο Γρηγόριος δεν έπαθε τίποτα, αλλά επέζησε για 15 χρόνια τρεφόμενος με το ψωμί που του πήγαινε κρυφά μια χήρα. Ο Θεός, όμως, επέτρεψε να γίνει ο Τηριδάτης σχιζοφρενής. Αλλά δια των προσευχών του Γρηγορίου θεραπεύθηκε, μετανόησε και βαπτίσθηκε χριστιανός με όλο του το έθνος.

[apri]

SANTA LUCIA
         
              SANKTA LUCIA

MΕΡΟΣ Α’: Η προϊστορία της γιορτής

Θα γυρίσουμε πολύ πίσω στο χρόνο. Πιθανότατα, να μην ξέρουμε και πόσο πίσω πρέπει να πάμε, καθώς τα πρώτα στοιχεία μας οδηγούν πίσω στην ύστερη νεολιθική εποχή και την εποχή του χαλκού. Αυτό σημαίνει, συν τοις άλλοις, ότι  είναι δύσκολο να πει κανείς ποιος επηρεάστηκε από ποιον.

Ωστόσο, εγώ θα ξεκινήσω από μια εποχή για την οποία έχουμε αρκετές πληροφορίες.

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρας το 46 π.Χ  έφτιαξε το περίφημο ημερολόγιό του, όρισε την 25η Δεκεμβρίου ως την ημέρα όπου ελάμβανε χώρα το χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλ. η στροφή του άξονα της γης στη μέγιστη δυνατή απόσταση από τον Ήλιο. Ήταν η σκοτεινότερη ημέρα (μικρότερη ημέρα του χρόνου: dies brevissima > brevima > bruma), μετά την οποία το φως θα άρχιζε να διαρκεί περισσότερο και οι μέρες να μεγαλώνουν.

Την ημέρα λοιπόν αυτή γιόρταζαν τα Brumalia, κατά την οποία αρχικά τιμούσαν τη γέννηση του Βάκχου (βλ. και αρχαιοελληνικά Λήναια που γιορτάζονταν την ίδια χρονική περίοδο), αλλά από το 274 μ.Χ και μετά, τα γενέθλια του ακατανίκητου Ήλιου (Dies Natalis Solis Invictus), ενός θεού που θύμιζε πολύ τον Πέρση θεό Μίθρα αλλά και τον Λύκειο Απόλλωνα.

Οι εορτασμοί βέβαια ξεκινούσαν μια εβδομάδα νωρίτερα, γύρω στις 17, με τα περίφημα Saturnalia (βλ. και αρχαιοελληνικά Κρόνια στην εαρινή ισημερία), μια γιορτή αφιερωμένη στον Κρόνο, προστάτη της γης, που με τον καιρό (λόγω της αργής περιστροφής του ομώνυμου πλανήτη και του γκρίζου χρώματός του) ταυτίστηκε με τον γέρο Χρόνο.

Κατά τη διάρκεια αυτών των γιορτών γλεντούσαν, έπιναν και έτρωγαν σε μεγάλες ποσότητες, στόλιζαν αειθαλή δέντρα και φυτά (σύμβολα της αθάνατης φύσης, που θύμιζαν ότι και ο ήλιος ως αθάνατος θα ξαναεμφανιστεί), χρησιμοποιούσαν κεριά και κόκκινα και χρυσά στολίδια, που παρέπεμπαν στο θεό Ήλιο.
Επίσης, μια άλλη συνήθεια ήταν η ανταλλαγή δώρων (saturnalia et sigillaricia) αλλά κι η προσφορά νομισμάτων και γλυκισμάτων από τους πλούσιους προς τους φτωχούς (σας θυμίζει λίγο τα κέρδη των μεταγενέστερων καλανδιστών;).

Η ελπίδα ήταν ότι το πνεύμα γενναιοδωρίας και αφθονίας των ημερών αυτών θα προμήνυε μια ανάλογη γενναιόδωρη χρονιά τόσο σε καρποφορία όσο και σε χαρά…

Παρόμοια έθιμα, ίσως κατ’ επίδραση ως έναν βαθμό από τους Ρωμαίους,  είχαν και τα διάφορα γερμανικά φύλα που κατοικούσαν στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη
(Άγγλοι, Σάξονες, Φράγκοι, Λομβαρδοί, Γότθοι, Βάνδαλοι, Αλεμάνοι, Βαυαροί, Βησιγότθοι, Βουργουνδοί, Τεύτονες, αλλά και οι γνωστοί μας Βίκινγκ από τη Νορβηγία και τη Σουηδία κά)
και τα οποία από τον 2ο αιώνα π.Χ, αλλά κυρίως από τον 3ο αιώνα μ.Χ και κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, κινήθηκαν κατά κύματα σε όλη την Ευρώπη,  άλλοτε μεταναστεύοντας ειρηνικά και δουλεύοντας ως αγρότες ή μισθοφόροι των Ρωμαίων και άλλοτε πραγματοποιώντας επιδρομές και καταλαμβάνοντας εδάφη της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Στη Σκανδιναβία στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν με παρόμοιο τρόπο τον θεό Ήλιο επί ένα δωδεκαήμερο.
Η γιορτή ονομαζόταν Yule, μια λέξη που άλλοι τη συνδέουν με την έννοια του τροχού κι άλλοι με τη χαρά. Αλλά και οι προηγούμενες 12 ημέρες, συνολικά δηλ. περίπου ένας μήνας, αποκαλούνταν ο μήνας του Υule.

Η περίοδος αυτή ήταν η πιο σκοτεινή του χρόνου (ειδικά σ’ αυτές τις περιοχές ο ήλιος δύει το Δεκέμβριο από τις 3 το μεσημέρι), και γι’ αυτό διάχυτος ήταν ο φόβος για την κυκλοφορία ξωτικών, ψυχών των νεκρών και δαιμονικών στοιχείων μέσα στο σκοτάδι, που έφερναν μπελάδες στους ανθρώπους (όπως και οι δικοί μας καλικάτζαροι που επί 12ημερο ταλαιπωρούν τους νοικοκύρηδες). Μάλιστα, επειδή φοβόντουσαν ότι θα εισέλθουν στο σπίτι από την καμινάδα, συνήθιζαν να κρατάνε αναμμένη τη φωτιά στο τζάκι όλες αυτές τις ημέρες.

Τα πιο καλόβολα εξωτικά τα ονόμαζαν Tomte ή Νisse και πίστευαν ότι βοηθούν τους ανθρώπους στις δουλειές του σπιτιού και τους προστατεύουν από την κακοτυχία. Αν όμως οι άνθρωποι δεν άφηναν φαγητό και ποτό γι’ αυτά ή δεν τους φέρονταν καλά, τα εξωτικά τούς επέβαλλαν διάφορες τιμωρίες. Ίσως κάποιοι να θυμάστε το ιδιόρρυθμο «ανθρωπάκι» στο σουηδικό μυθιστόρημα «Περιπέτειες του Νιλς Χόλγκερσον» που είχε τιμωρήσει τον Νιλς, επειδή αυτός δεν το άφηνε ελεύθερο, μεταμορφώνοντάς τον σε nisse περιπλανώμενο με ένα κοπάδι χήνες.

Ενώ, όμως, παραδοσιακά ο κόσμος συνέχιζε να γιορτάζει το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 25 Δεκεμβρίου, η πραγματικότητα δεν αντιστοιχούσε πλέον στις ημερομηνίες του ημερολογίου. Κι αυτό, γιατί λόγω ατέλειας το Ιουλιανό ημερολόγιο έχανε μια ημέρα κάθε 128 χρόνια, με αποτέλεσμα με την πάροδο των ετών το προστιθέμενο μικρό λάθος να μεταθέσει την πραγματική ημερομηνία του χειμερινού ηλιοστασίου.

Έτσι, λ.χ το 1582, που ο Πάπας Γρηγόριος IΓ’ αναγκάζεται να διορθώσει το ημερολόγιο, το χειμερινό ηλιοστάσιο είχε φτάσει να πραγματοποιείται στις 12 Δεκεμβρίου, ημέρα εορτασμού του Αγίου Σπυρίδωνα.
Το γεγονός αυτό διασώζεται, πιστεύω, στην ελληνική λαϊκή ρήση: «Απ' του αγίου Σπυρίδωνα η μέρα μεγαλώνει σπυρί-σπυρί».

Ενάμιση αιώνα  περίπου νωρίτερα, δηλ. γύρω στο 1430, ο Γερμανός καρδινάλιος και αστρονόμος Nicholas of Cusa, είχε υπολογίσει την 13η Δεκεμβρίου, ως ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου.

Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο ότι και οι Σκανδιναβοί τον Μεσαίωνα, θεωρούσαν ως την πιο σκοτεινή ημέρα του χρόνου τη 13η Δεκεμβρίου και συνέχισαν να το πιστεύουν για πολλούς αιώνες ακόμα (όπως καταλάβατε, είναι να μην μπει στο μυαλό του ανθρώπου μια ημερομηνία).

Πίστευαν μάλιστα ότι εκείνη την ημέρα κυκλοφορούσε στον αέρα μια δαιμονική μορφή, η Lussi μαζί με τους ακολούθους της, τους Lussiferarda (το όνομα θυμίζει επικίνδυνα τον Lucifer, δηλ. τον Εωσφόρο, τον άγγελο του φωτός που εκδιώχθηκε από τον Παράδεισο και έγινε άγγελος του Σκότους).  Τα παιδιά που ήταν άτακτα και δεν έκαναν τις δουλειές τους, έπρεπε να προσέχουν πολύ, γιατί η Λούσι θα κατέβαινε από την καμινάδα και θα τα έκλεβε. Για το λόγο αυτό εκείνη την ημέρα, τη Lussinatta, συνήθιζαν όλοι να μένουν άγρυπνοι με τραγούδια και χορούς, μέχρι το πρώτο ισχνό φως του χειμώνα να διώξει το κακό

Ας γυρίσουμε, όμως, για λίγο ξανά στο Νότο τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.

Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων έπρεπε να βρουν κάποιες ημερομηνίες εορτασμού της σύλληψης και της γέννησης του Ιησού, μιας και αγνοούσαν τις πραγματικές. Επέλεξαν, λοιπόν, να οικειοποιηθούν τα χρονικά ορόσημα των παγανιστών, ώστε να εκμεταλλευθούν και τους συμβολισμούς, αλλά και να γίνουν ευκολότερα δεκτά τα νέα έθιμα.

Έτσι, από τον 3ο αιώνα μ.Χ και επισήμως επί Μεγάλου Κωνσταντίνου (4ος αιώνας μ.Χ) καθορίστηκε
για τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου η 25η Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία οι Ρωμαίοι τοποθετούσαν την εαρινή ισημερία, απαρχή της αναγέννησης της φύσης,
και για τη γέννησή του, εννέα μήνες μετά, η 25 Δεκεμβρίου, ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, γενεθλίων του θεού Ήλιου, και άρα ημέρα γέννησης ενός νέου πιο φωτεινού κόσμου
(βλ. και την ημέρα που αφιερώθηκε στον Κύριο ως ημέρα αργίας, την Κυριακή, που στους γερμανόφωνους ήταν ως τότε αφιερωμένη στον θεό Ήλιο, π.χ αγγλ. Sunday, νορβηγ. Søndag, γερμ. Sonntag).

O Άγιος Αυγουστίνος μάλιστα έκανε έκκληση στους πιστούς να λατρεύουν στις 25 Δεκεμβρίου, αντί για το θεό Ήλιο, τον Θεό που έφτιαξε τον ήλιο.



Και τα χρόνια περνούσαν…

Στις Συρακούσες του 4ου αιώνα μ.Χ γεννήθηκε μια νεαρή κοπέλα η Lucia (<lux-lucis=φως) από Ρωμαίο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα. Η Λουκία έγινε χριστιανή και βοηθούσε πολύ τους πιστούς που ζούσαν στις κατακόμβες μεταφέροντάς τους προμήθειες. Ωστόσο, όταν απέρριψε τον έρωτα ενός ειδωλολάτρη, αυτός την «κάρφωσε» στον κυβερνήτη, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε θάνατο. Σύμφωνα με το θρύλο, αφού οι φρουροί απέτυχαν να την κάψουν ζωντανή, κατάφεραν να της βγάλουν τα μάτια (γι’ αυτό και στις αγιογραφίες απεικονίζεται να τα κρατάει σε δίσκο), τα οποία όμως με θαυματουργικό τρόπο ξαναμπήκαν στη θέση τους.

Από τότε η Santa Lucia  θα θεωρείται προστάτρια των τυφλών και όσων έχουν προβλήματα οράσεως και θα την γιορτάζουν με αναμμένα κεριά σε όλη την Ιταλία, αλλά και σε γειτονικές χώρες (Μάλτα, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία)
στις 13 Δεκεμβρίου, δηλ. 12 ημέρες πριν από το χειμερινό ηλιοστάσιο (το οποίο στην εποχή της τοποθετούνταν ακόμα παραδοσιακά στις 25 Δεκεμβρίου) καθώς τόσο το όνομα όσο και η λατρεία της παραπέμπουν σ’ αυτό.

Πώς τα φέρνει όμως η ζωή…

Τον 15ο αιώνα, όπως είπα, η 13η Δεκεμβρίου ορίζεται ως ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου και από τότε η γιορτή της συνδέεται στη συνείδηση του κόσμου με την πιο σκοτεινή μέρα του χρόνου.

[apri]

MΕΡΟΣ Β’: Η γιορτή στη σημερινή της μορφή



Ας επιστρέψουμε τώρα στην παγωμένη και σκοτεινή Σκανδιναβία του Μεσαίωνα, όπου κάποια στιγμή φτάνει ο χριστιανισμός.
Οι παγανιστικές λατρείες είναι, όμως, πολύ ισχυρές και κάνει αιώνες για να επικρατήσει (από τον 8ο ως τον 13ο αιώνα, ίσως και αργότερα σε κάποιες περιοχές).

Κατά τη διάρκεια αυτής της πάλης ανάμεσα στην παλιά και τη νέα θρησκεία  που θα κρατήσει αιώνες, θα έρθουν αντιμέτωπες και δυο ισχυρές, διαμετρικά αντίθετες, μορφές, που όμως τυχαίνει να λατρεύονται και οι δυο στις 13 Δεκεμβρίου:
Η αγία του φωτός Santa Lucia και η μάγισσα του σκότους Lussi.
Και όμως, ο κόσμος τελικά θα επιλέξει να «παντρέψει» και τις δυο παραδόσεις σε μια γιορτή,
αυτή της Sankta Lucia.

Από τότε, σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες, η νέα γιορτή εορτάζεται με μεγάλη λαμπρότητα, μολονότι η αθεΐα κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα.
 
Κάθε πόλη, κάθε σχολείο και κάθε οικογένεια επιλέγει τιμητικά τη δική της Sankta Lucia. Η καθορισμένη Λουκία, εμφανίζεται με μια κόκκινη κορδέλα που συμβολίζει το μαρτύριο της αγίας και ένα στεφάνι από κεριά στο κεφάλι σε ανάμνηση είτε της φωτιάς με την οποία πήγαν να την κάψουν, είτε των κεριών που τοποθετούσε στο κεφάλι όταν κατέβαινε στις κατακόμβες για να κατεβάσει όσες περισσότερες προμήθειες μπορούσε.

Στους δημόσιους χώρους (λουθηρανικές εκκλησίες, σχολικές αίθουσες) εμφανίζεται στο σκοτάδι μαζί με τις ακολούθους της (δηλ. σαν τη Lussie;) που άλλοτε είναι κοπέλες, άλλοτε μικρά αγόρια στολισμένα με χρυσά αστέρια. Τραγουδούν κυρίως το παραδοσιακό ναπολιτάνικο τραγούδι για τη Santa Lucia με διαφορετικούς στίχους ανά χώρα.

Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια γίνεται και μια σχετική φασαρία για το αν θα μπορούσαν και αγόρια να παίζουν το ρόλο της Sankta Lucia, προκαλώντας βέβαια θύελλα αντιδράσεων. Την προηγούμενη νύχτα πάντως στα σχολεία γίνονται μεγάλα πάρτι, όπου τρώνε και γλεντάνε, όπως τα παλιές εποχές που ξαγρυπνούσαν μην τυχόν και έρθει η Lussi.


Στα δε σπίτια, η Λουκία, ένα μικρό κορίτσι, σηκώνεται πρωί πρωί και πηγαίνει πρωινό στους γονείς, τα περίφημα lussekattοr με σαφράν (χρυσο-κίτρινου δηλ. χρώματος, όπως και ο ήλιος), που άλλοι τα παρομοιάζουν με γάτα (δαιμονικό στοιχείο), άλλοι με μάτια (αυτά της αγίας)…

Kαι μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια:

Με την εμφάνιση του χριστιανισμού όλες αυτές οι δαιμονικές μορφές που άρπαζαν άτακτα παιδιά ή τιμωρούσαν τους ανθρώπους που δεν τους πρόσφεραν φαγητό και ποτό, εξευμενίστηκαν και είτε οι ίδιοι εξευγενισμένοι είτε άλλες αγαθές μορφές στη θέση τους
φέρνουν την περίοδο του Yule δώρα στα καλά παιδιά.

Στη Βoρειονατολική Ιταλία το ρόλο αυτό παίζει πάλι η Santa Lucia που έρχεται με το γαϊδουράκι της και τον ακόλουθό της (που πρέπει απαραιτήτως να πιουν και να φάνε κάτι) φέρνοντας δώρα στα καλά παιδιά και κάρβουνα στα άτακτα. Και φυσικά, για ευνόητους λόγους κανένα παιδί δεν πρέπει να τη δει, γιατί θα του ρίξει στάχτη στα μάτια και θα το τυφλώσει.

Στη Φιλανδία το ρόλο αυτό έχει ένα γέροντας, ο Joulupukki,  που εξευμενισμένος πλέον και καλακάγαθος, έρχεται με το μπαστούνι του (ως άλλος Κρόνος ή γερο-Χρόνος) και το έλκηθρό του κουβαλώντας δώρα στα καλά παιδιά.
Στις γερμανόφωνες περιοχές είναι ο άγιος Νικόλαος ή Santa Κlaus,
στη Β. Αμερική ο Santa Claus,
στην Ελλάδα ο Άγιος Βασίλειος από την Καισαρεία.

Πόσες παραδόσεις έχουν συγχωνευθεί…

Επειδή η νύχτα, όμως, προχώρησε, ας ακούσουμε τα κορίτσια από τη Σουηδία να μας τραγουδάνε το παραδοσιακό τραγούδι για τη Sankta Lucia*, που ενώ ξεκινά λέγοντας πως το σκοτάδι περπατά με βαριά βήματα στον κόσμο, καταλήγει με τη βεβαιότητα ότι το σκοτάδι σύντομα θα εγκαταλείψει τη γη και μια καινούργια μέρα θα ξημερώσει στο ροδαλό ουρανό.

Άρα, να μην ξεχνάτε ποτέ πως όσο σκοτεινά κι αν φαίνονται τα πράγματα,
“non velat umbra diem”
(=το σκοτάδι δεν θα σκεπάσει την ημέρα)


http://www.youtube.com/watch?v=i2-Q_ObdE-4&feature=related

Καληνύχτα και καλό ξημέρωμα…

* Τους σουηδικούς στίχους του τραγουδιού με αγγλική μετάφρασή τους θα βρείτε εδώ:
http://www.mamalisa.com/blog/santa-lucia-day-song-and-saying-why-its-a-festival-of-light/



 Πληροφορίες άντλησα από:
http://blogs.in.gr/blogger/post/?aid=11264
http://www.penitents.org/lucy.html
http://katspurrfectboutique.blogspot.com/2010/12/december-13th-is-santa-lucia-day-in.html
http://deepestwell.blogspot.com/2010/12/21-days-of-yule-day-13-lussinatta.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Yule
http://www.witchvox.com/va/dt_va.html?a=usma&c=holidays&id=2079
http://www.novaroma.org/nr/Saturnalia
http://en.wikipedia.org/wiki/Santa_Lucia
http://www.timeanddate.com/calendar/december-solstice-customs.html
http://greenbeangal.blogspot.com/2009/12/happy-winter-solstice-yule-saturnalia.html
http://www.suite101.com/content/saturnalia-a35729
http://www.friesian.com/germania.htm
http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ac67
http://en.wikipedia.org/wiki/Germanic_peoples
http://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/firsteuro/invas.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Migration_Period
http://www.brandewyne.com/temple/rites/yule.html
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B1
http://blogs.sch.gr/speaker/2010/05/19/%ce%b7-%ce%b8%ce%ad%cf%83%cf%80%ce%b9%cf%83%ce%b7-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b5%ce%bf%cf%81%cf%84%cf%8e%ce%bd/
http://wordsyoudontknow.com/xmas-words-you-dont-know-2-brumalia/
http://en.wikipedia.org/wiki/Winter_solstice
http://www.enoria.be/index.php?option=com_content&task=view&id=53&Itemid=67
http://www.sccc.ca/site/panel5/SwedishCustomsandTraditions.html
http://www.ilya.it/chrono/pages/kalenderen.htm
http://withastraea.wordpress.com/2010/12/13/saint-lucia-and-the-astraean-archetype/
http://en.wikipedia.org/wiki/Christianization_of_Scandinavia

[apri]

Kαλημέρα.

Ευχαριστώ για τα καλά λόγια. Χαίρομαι που σας άρεσε το αφιέρωμα, γιατί πραγματικά με κούρασε περισσότερο απ' όλα τα προηγούμενα. Είχε πολύ ψάξιμο, αλλά και μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί και εγώ τα περισσότερα δεν τα γνώριζα.

Rozy, σχετικά μ' αυτό που μου έγραψες για τις φωτιές, εγώ γνωρίζω μόνο αυτές που ανάβουν με αφορμή τη γιορτή του Αη Γιαννιού τον Ιούνιο (κοντά στο θερινό ηλιοστάσιο). Αν ξέρεις κάτι παραπάνω για το χειμώνα, θα χαρώ να το διαβάσω.

[apri]

Rozy, οι Κέλτες είχαν και αυτοί παρόμοιες δοξασίες και τελετουργίες σε σχέση με το φως και το σκοτάδι. Είπα απλώς να μην επεκταθώ και σ' αυτούς. Πριν αρχίσουν τις μετακινήσεις τα γερμανικά φύλα στην Ευρώπη, είχαν εξαπλωθεί οι Κέλτες. Έκαναν ένα πέρασμα και από τον ελληνικό χώρο (τα τοπωνύμια "Γαλατάς" ανά την Ελλάδα πιστοποιούν κάτι τέτοιο). Το γεγονός λοιπόν ότι στη Μακεδονία έχουν ή είχαν έθιμα με φωτιές οφείλεται και στις αρχαίες ελληνικές παραδόσεις, αλλά και σε Ρωμαίους, Κέλτες και διάφορα γερμανικά φύλα που πέρασαν από εκεί αργότερα.


Και κάτι που μου ήρθε στο μυαλό, με αφορμή το τελευταίο θέμα για το φως και το σκοτάδι:

Tα  Blues.

Πριν από καιρό είχα αναφερθεί στα spirituals, τραγούδια των Αφρικανών της Αμερικής που δούλευαν στις φυτείες και εξέφραζαν τη θλίψη για τη δουλεία τους, αλλά και τα όνειρα για την απελευθέρωσή τους.

Ένα μεταγενέστερο μουσικό είδος που αναπτύχθηκε στις νέγρικες κοινότητες και βασίστηκε στα spirituals ήταν τα λεγόμενα blues.  Όπως λένε μερικοί μουσικοί  των blues:
“H ουσία των blues είναι όταν ένας καλός άνθρωπος, νιώθει χάλια και ξεκινά να εξιστορεί όλες τις αναποδιές και τα βάσανα που του συμβαίνουν, μέσα από τη μουσική, για να τις ξορκίσει και να νιώσει καλύτερα…”


Και επειδή μου αρέσουν τα ιδιαίτερα μουσικά κομμάτια, ακούστε ένα τραγούδι από τον Στέλιο Βαμβακάρη, γιο του διάσημου Μάρκου,  που παντρεύει το ρεμπέτικο με τα blues.

Στέλιος Βαμβακάρης

Το τραγούδι είναι ηχογραφημένο στον δίσκο του Στέλιου Βαμβακάρη "ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΗ ΝΥΧΤΑ / ATHENS BLUES - ΣΤΕΛΙΟΥ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ " ο οποίος κυκλοφόρησε το 2001 και περιλαμβάνει τη μουσική για την ομώνυμη ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου.
Σημειωτέον ότι και  αρκετά  χρόνια νωρίτερα, το 1988 είχε ηχογραφήσει  με τον Louisiana Red το θρυλικό δίσκο  "Το μπλουζ συναντά το Ρεμπέτικο".

http://www.youtube.com/watch?v=DMrb2YExn6k

Αφιερωμένο σε όσους έχουν τις «μαύρες» τους ή αμερικανιστί, τα «blues» τους…

[dessi]

Στον Οδυσσέα Ελύτη αφιερωμένη η ημέρα ποίησης

Ημέρα Ποίησης η Δευτέρα 21 Μαρτίου, αφιερώνεται από το ΕΚΕΒΙ στον μεγάλο Έλληνα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη γέννησή του. Έτσι στίχοι του Ελύτη θα ταξιδέψουν από τη Δευτέρα και για ένα μήνα με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Μυτιλήνη, Ρόδο και Ζάκυνθο.

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=605767 (διαβάστε περισσότερα)

ΜΑΡΙΝΑ - ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

http://www.youtube.com/watch?v=KIrXzG_4GpI&feature=related

ΜΑΡΙΝΑ - εκτέλεση Γιαννακοπούλου

http://www.youtube.com/watch?v=PgjuXXzWBrE

Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Ντόρα Γιαννακοπούλου


Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω,
Λουίζα και βασιλικό
Μαζί μ'αυτά να σε φιλήσω,
και τι να πρωτοθυμηθώ

Τη βρύση με τα περιστέρια,
των αρχαγγέλων το σπαθί
Το περιβόλι με τ' αστέρια,
και το πηγάδι το βαθύ

Τις νύχτες που σε σεργιανούσα,
στην άλλη άκρη τ' ουρανού
Και ν' ανεβαίνεις σε θωρούσα,
σαν αδελφή του αυγερινού

Μαρίνα πράσινο μου αστέρι
Μαρίνα φως του αυγερινού
Μαρίνα μου άγριο περιστέρι
Και κρίνο του καλοκαιριού

[apri]

Καλησπέρα.
Γκρίζος ο ουρανός σήμερα, γκρίζα και η ψυχολογική ατμόσφαιρα στη Μεσόγειο.
Αντιθέτως, πέρα στην Ινδία  η χθεσινή και η σημερινή μέρα ήταν δυο μέρες μέσα στο χρώμα, όπως απαιτούσε η γιορτή του Holi.
Tι λέτε; Θέλετε να πεταχτούμε λίγο από εκεί; Να χρωματιστεί λίγο η διάθεσή μας...

Holi
H ινδική γιορτή των χρωμάτων



Το Ηοli είναι μια γιορτή που πραγματοποιείται κυρίως στη Βόρεια Ινδία κάθε χρόνο, αμέσως μετά την πανσέληνο του Μαρτίου.

Οι ρίζες του χάνονται μέσα στους αιώνες. Μολονότι έχει συνδεθεί με διάφορες ιστορίες της ινδουιστικής θρησκείας και μυθολογίας, φαίνεται πως ο βασικός πυρήνας της γιορτής
έχει σχέση με την εαρινή ισημερία και την υποδοχή της άνοιξης που εορτάζεται σαν τον θρίαμβο του καλού εναντίον του κακού.
Χαρά, ερωτισμός, κλίμα ισότητας, παιγνιώδης ατμόσφαιρα…
Η άνοιξη επιτέλους ήρθε!


Ο θρύλος λέει ότι ο Κρίσνα, κεντρική μορφή της ινδουιστικής θρησκείας, έζησε  για μεγάλο χρονικό διάστημα κοντά σε βοσκούς και πάμπολλες βοσκοπούλες (τις λεγόμενες "γκόπις"), μία εκ των οποίων, τη Ράντα την αγάπησε σφόδρα.
Η παράδοση αναφέρει, λοιπόν, ένα αγαπημένο παιχνίδι μεταξύ του Κρίσνα και των γκόπις
κατά το οποίο πετούσαν χρώματα ο ένας στον άλλο.


Ο Κρίσνα παίζει με τις γκόπις και τη Ράντα

Σε ανάμνηση λοιπόν αυτού του ρομαντικού παιχνιδιού, την ημέρα του Holi οι Ινδουιστές αφήνουν με ενθουσιασμό τις αναστολές τους, τους περιορισμούς των κοινωνικών τάξεων και των κοινωνικών ρόλων, για να κυνηγηθούν αναμεταξύ τους στους ναούς και στους δρόμους,
πετώντας ο ένας στον άλλο χρωματιστές μπογιές και νερό.

Μάλιστα, παλαιότερα τα χρώματα αυτά ήταν φτιαγμένα από βότανα και γι’ αυτό θεωρούνταν ότι δρούσαν θεραπευτικά για τις ιώσεις που κυκλοφορούν αυτήν την εποχή. Δυστυχώς, σήμερα χρησιμοποιούν πολλές συνθετικές βαφές, συχνά τοξικές που προκαλούν προβλήματα υγείας στους συμμετέχοντες.

Την προηγούμενη μέρα που ονομάζεται Holika Dahan, ανάβουν φωτιές σε ανάμνηση της θαυμαστής διάσωσης
του νεαρού Prahlad από τη Ηοlika.

Ο πατέρας του, βασιλιάς των δαιμόνων, μέσα στην αλαζονεία του απαγόρευσε τη λατρεία άλλων θεοτήτων. Όταν έμαθε ότι ο γιος του ήταν πιστός στον Visnu και όχι στον ίδιο, προσπάθησε επανειλημμένα να τον σκοτώσει χωρίς να τα καταφέρει.

Στο τέλος, η δαιμονική αδελφή του βασιλιά, Holika, τον έπεισε να τον κουβαλήσει μέσα από φωτιά, πιστεύοντας ότι ίδια θα σωζόταν, καθώς διέθετε ένα ειδικό δώρο ακαΐας. Ωστόσο, αυτό που δεν ήξερε ήταν ότι το δώρο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνο για το καλό αυτού που το έφερε. Έτσι, όταν μπήκαν και οι δυο στη φωτιά, η ίδια κάηκε, ενώ ο Prahlad σώθηκε, αποδεικνύοντας ότι το καλό πάντα νικά το κακό.

Άλλοι πάλι αναφέρουν μια άλλη ιστορία με το θεό Shiva, που πήγε να τον παραπλανήσει ο θεός του έρωτα, Kamadeva και αυτός τον έκαψε.



Μπορείτε να πάρετε μια γεύση από το Holi, ακούγοντας ένα σχετικό τραγούδι από μια ινδική ταινία που γυρίστηκε το 2005 στο Bollywood και αναφερόταν στον Mangal Pandey, ηγέτη της ανταρσίας των Ινδών απέναντι στους Άγγλους το 1857.
Ο τίτλος της ήταν:«The Rising: Ballad of Mangal Pandey»


The Holi Song

http://www.youtube.com/watch?v=4o8Cslm9uNc&feature=related

Πηγές:
http://www.religionfacts.com/hinduism/holidays/holi.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Holi
http://www.holifestival.org/history-of-holi.html

[apri]

Καλησπέρα, λαέ του pde (soul, πώς το βρίσκεις; )

Με αφορμή τη γιορτή της 25ης Μαρτίου την Παρασκευή, σκέφτηκα να κάνουμε εδώ στo pde ένα αφιέρωμα-γιορτή το το βράδυ της Πέμπτης.

Εγώ σας ετοιμάζω ένα αφιέρωμα στη μουσική και τα τραγούδια των αστικών ελληνικών κέντρων από την Άλωση ως τους Βαλκανικούς Πολέμους (που απελευθερώνονται τα τελευταία εδάφη του σύχρονου ελληνικού κράτους, με εξαίρεση, βέβαια, τα Δωδεκάνησα).

Όποιος θέλει να συνεισφέρει σε πληροφορίες ή σε τραγούδια αυτής της περιόδου εκείνο το βράδυ, θα είναι ευπρόσδεκτος.
Θα ήταν καλό κυρίως αν ανεβάζατε δημοτικά τραγούδια, γιατί εγώ θα επικεντρωθώ στα τραγούδια των πόλεων. Στίψτε το μυαλό σας να θυμηθείτε αγαπημένα σας τραγούδια, αντιγράψτε το πρόγραμμα της σχολικής γιορτής εν ανάγκη... Την Πέμπτη το βράδυ σας περιμένω.

Για σήμερα, σας αφιερώνω ένα σύγχρονο μουσικό κομμάτι που φέρνει αναμνήσεις από το παρελθόν, για
να μπαίνετε σιγά-σιγά στο κλίμα.

Είναι το "Ευρωπαϊκό ταξίμι" του Μάριου Στρόφαλη .

http://www.youtube.com/watch?v=Pdc9XHSaO7s