Μουσικά αφιερώματα

[apri]

Το νανούρισμα της θάλασσας



https://www.youtube.com/watch?v=553aQ-N_IYQ&spfreload=10



Arthur Rackham “Danae and her son Perseus put in a chest and cast into the sea” (1922)





κέλομαι δ᾽, εὗδε βρέφος,
εὑδέτω δὲ πόντος, εὑδέτω δ᾽ ἄμετρον κακόν·
μεταβουλία δέ τις φανείη, Ζεῦ πάτερ, ἐκ σέο·
ὅττι δὲ θαρσαλέον ἔπος εὔχομαι ἢ νόσφι δίκας,
σύγγνωθί μοι.

Σιμωνίδης o Κείος (556-468 π.Χ), 13D, στ. 1-27



Μετάφραση:
Μωρό μου, κοιμήσου σε παρακαλώ,
να κοιμηθεί κι η θάλασσα, να κοιμηθεί και το αμέτρητο κακό.
Δία πατέρα, μακάρι να φανερώσεις μια αλλαγή στη βούλησή σου.
Αν είναι τολμηρή ή άδικη η προσευχή μου,
συγχώρεσέ με.







ΥΓ1. Οι στίχοι του Σιμωνίδη είναι τμήμα του μονολόγου της Δανάης προς το μωρό της τον Περσέα,
καθώς θαλασσοδέρνονται με ένα ξύλινο κιβώτιο στη φουρτουνιασμένη θάλασσα,
όπου τους έριξε ο πατέρας της Ακρίσιος, βασιλιάς του Άργους, λόγω της παράνομης ένωσής της με τον Δία.
Τελικά, φαίνεται πως ο Δίας άκουσε την έκκλησή της,
γιατί τα κύματα την οδήγησαν στη Σέριφο και σώθηκε μαζί με το παιδί της.


ΥΓ2. Η εικόνα της Δανάης με τον μικρό Περσέα που είδατε,
προέρχεται από το βιβλίο κλασικών μύθων “A Wonder Book for Boys and Girls”,
το οποίο έγραψε ο Nathaniel Hawthorne το 1851
και κυκλοφόρησε με την εικονογράφηση του Arthur Rackham το 1922.
Ο Rackham θεωρείται ένας από τους καλύτερους εικονογράφους
της «χρυσής εποχής» της αγγλικής εικονογράφησης (1890-τέλος Α’ Παγκοσμίου Πολέμου),
κατά την οποία βιβλία με υψηλής ποιότητας εικονογράφηση αγοράζονταν για χριστουγεννιάτικα δώρα.
Μπορείτε να δείτε άλλα έργα του εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=-vtgef5aSyE

[PDE ads]

[apri]

Ο ξεπεσμένος δερβίσης



«Bu dünya çarkifelek,  aşk olsun çevirene.»
(=Αυτός ο κόσμος είναι ένας τροχός της τύχης,
χαρά σ΄ όποιον ξέρει να τον γυρίζει.)



https://www.youtube.com/watch?v=h4QvpwRrGPw&spfreload=10



Κωνσταντίνου Κουτούμπα «Ο ξεπεσμένος δερβίσης του Παπαδιαμάντη»
 



«……Το καφενείον αντικρύ του Θησείου. Η ταβέρνα δίπλα εις το καφενείον.
Και τα δύο αντικρύ του παλαιού σταθμού Αθηνών-Πειραιώς. 
Παραπέρα από το καφενείον,  η σήραγξ εσκάπτετο, είχε σκαφεί.
Φθινόπωρον της χρονιάς εκείνης.


Ο Δερβίσης εκάθητο εκεί κι έπινε μαστίχαν, όποιος τον εκερνούσε.
Με το σαρίκι του, με τα κατσαρά ψαρά γένεια του, με το τσιμπούκι του.
Άνω των 50 ετών ηλικίας.
Εκεί διενυκτέρευεν από ημερών. Άστεγος, ανέστιος, φερέοικος.
…..Ο Δερβίσης έπαιζε κάποτε το νάι.


....Ο ξένος μουσουλμάνος είχε παγώσει εκεί όπου εκάθητο κι ενύσταζε.
Διά να ζεσταθεί, έβγαλε το νάι του και ήρχισε να παίζει τον τυχόντα ήχον,
όστις του ήλθε κατ’ επιφοράν εις την μνήμην.
Νάι, νάι, γλυκύ. Νάζι — κατά έν ζήτα ελαττούται.
Αύρα, ουρανός, άσμα γλυκερόν, μελιχρόν, αβρόν, μεθυστικόν. Νάι, νάι.
Κατά δύο κοκκίδας, διαφέρει διά να είναι το Ναι, οπού είπεν ο Χριστός.
Το Ναι το ήμερον, το ταπεινόν, το πράον, το Ναι το φιλάνθρωπον.


…..Τα βαρέα τείχη και οι ογκώδεις κίονες του Θησείου, η στέγη η μεγαλοβριθής,
δεν εξεπλάγησαν προς την φωνήν, προς το μέλος εκείνο.
Την ενθυμούντο, την ανεγνώριζον. Και άλλοτε την είχον ακούσει.
Και εις τους αιώνας της δουλείας και εις τους χρόνους της ακμής.
Η μουσική εκείνη δεν ήτο τόσον βάρβαρος, όσον υποτίθεται ότι είναι τα αστιατικά φύλα.
Είχε στενήν συγγένειαν με τας αρχαίας αρμονίας, τας φρυγιστί και λυδιστί.


….Έφυγαν αι βαθείαι ώραι, και νυξ ήτο ακόμη, πεπρωμένη νυξ.
Ακόμη ήπλωνεν αύτη τα σκότη της,
και ο σαλεπτσής έκρωζε διά να πωλήσει το εμπόρευμά του,
και οι πετεινοί εζάρωναν εις τον ορνιθώνα.
….Προ ώρας ήδη είχε σιγήσει το άσμα το μυστηριώδες και μελιχρόν,
το νάι είχε πέσει από την χείρα.
Ο ουρανός, συννεφώδης, είχεν αρχίσει να βρέχει, έβρεξεν επ’ ολίγα λεπτά,
είτα έπαυσεν.

….Αιμωδιασμένος, βρεγμένος, κρυωμένος, ο Δερβίσης ανέβη εις τον επάνω κόσμον.
Επήρεν ένα δρομίσκον, κατέμπροσθεν του ιερού βήματος των Αγίων Ασωμάτων.
Δρομίσκον τον οποίον η σεβαστή επιτροπή είχεν ονοματίσει,
δηλαδή είχε γράψει επί πινακίδος ότι είναι οδός Λεπενιώτου.
Ο ίδιος ο Λεπενιώτης ο λεοντόκαρδος,
όσον και αν έτρεφε φιλέκδικον πάθος διά τον φόνον του μεγάλου ήρωος,
του αδελφού του,
αν ίσως το πνεύμα του περιεφοίτα εκεί
και ηδύνατο να ίδει τον άμοιρον Δερβίσην,
διωγμένον, εξωρισμένον, ανέστιον, ριγούντα ανά την στενωπόν,
έρποντα αναμέσον δύο σειρών παλαιών οικίσκων,
θα τον εσπλαγχνίζετο.

Και ο σαλεπτσής τον ελυπήθη,
και αντί πενταλέπτου του έδωκε να πίει σαλέπι διπλούν, μισό κουλούρι να βουτήξει,
και άφησε τον γείτονα με το σάλι, τον σηκωθέντα προ μικρού από την ζεστήν κλίνην,
να κρυώνει περιμένων εις το μικρόν παράθυρον….»



Αποσπάσματα από το διήγημα του
Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ξεπεσμένος δερβίσης» (1896)
[ ολόκληρο το διήγημα: http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/ppd_derbis.html ]







ΥΓ1. Δερβίσηδες ή σούφι είναι μουσουλμάνοι ασκητές που εμφανίστηκαν το Μεσαίωνα
κατ’ επίδραση του νεοπλατωνισμού,
αλλά και του χριστιανικού ασκητισμού που άκμαζε στα μέρη της Συρίας και της Περσίας.
Έδρα τους ήταν οι τεκέδες όπου προσπαθούσαν να έρθουν σε μυστικιστική ένωση με τον Θεό
μέσα από εκστατικούς περιστροφικούς χορούς (σεμά), το παίξιμο του νάι (=είδος αυλού),
την περισυλλογή, την προσευχή κλπ.
Τα πιο γνωστά σουφικά τάγματα ήταν αυτά των Μεβλεβί και των Μπεκτασί.
Τον καιρό της Τουρκοκρατίας και μέχρι την Ελληνική Επανάσταση
δερβίσηδες είχαν μετατρέψει σε τεκέ το μνημείο των Αέρηδων στην Πλάκα.


ΥΓ2. Ο Παπαδιαμάντης αναφέρεται σε έναν δερβίση,
που περνούσε τις νύχτες του σε ένα καφενείο απέναντι από το εκκλησάκι των Αγίων Ασωμάτων στο Θησείο.
Μια μέρα που το καφενείο έκλεισε το βράδυ κατόπιν εντολής του νέου αστυνόμου,
ο δερβίσης κατέφυγε στο τούνελ του υπόγειου σιδηρόδρομου που ετοιμαζόταν τότε,
και άρχισε να παίζει το νάι του, το ιερό μουσικό όργανο των δερβίσηδων.

Όπως γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος,
«το νάι εκείνη τη νύχτα, την «πεπρωμένη», ένωνε σε μια αδιάσπαστη αλυσίδα το Θησείο και το τζαμί,
το τζαμί και τη βιβλιοθήκη του Αδριανού, το μιναρέ και το μνημείο του Λυσικράτη, τους Αέρηδες
και πιο πέρα, στην Πλάκα, το χαμάμ με τον τρούλο των Αγίων Ασωμάτων….
Ο τολμηρός Παπαδιαμάντης μας ξεπερνά.
Δεινός και πένης περιπατητής ο ίδιος της Αθήνας του καιρού, ανακαλύπτει την οδό Λεπενιώτου….
Και υποθέτει ότι ο φιλέκδικος ήρωας θα μετατρεπόταν σε φιλάνθρωπον, ως το Ναι του Χριστού,
στη θέα του εξορισμένου, ανέστιου, ριγούντος, άμοιρου δερβίση.»

Άλλωστε, κατά τον Παπαδιαμάντη, αρκούσε μια μετατόπιση του τόνου,
για να μετατραπεί το «νάι» που έπαιζε ο δερβίσης στο φιλάνθρωπο «ναι» του Χριστού.



ΥΓ3.  Το τραγούδι «Την πόρτα ανοίγω το βράδυ», που ακούσατε από τη φωνή του Σωκράτη Μάλαμα,
κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1977 στο δίσκο «Τα Λυρικά»
σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη και μουσική Μίκη Θεοδωράκη.

[apri]

Η Αίθουσα του Θρόνου





"Έρχεται κάποια στιγμή, όπου η μεγαλειότητά μας, ο εαυτός μας,
είναι ανάγκη να περάσει στην αίθουσα του θρόνου με τους αυλικούς του
-το νου και την καρδιά-
για ν' αποφασίσει επάνω στον καταστατικό χάρτη της ζωής του,
δηλαδή, να ασχοληθεί με το μέλλον του.”


Τάσος Αθανασιάδης “Η Αίθουσα του Θρόνου” (1969)



https://www.youtube.com/watch?v=XFKLP84ymdI



“The Education of Achilles by Chiron”, 
roman fresco from Herculaneum, Museo Archeologico Nazionale, Naples




Τέτοιοι ήταν οι Κένταυροι.
Μισοί άλογα και μισοί άνθρωποι,
αλλά ορμητικοί, κτηνώδεις και άγριοι, όπως όλες οι άλογες δυνάμεις της φύσης.

Όλοι, εκτός από δύο,
των οποίων η μισή ανθρώπινη φύση τους είχε φέρει πιο κοντά στον πολιτισμό.

Τον σπουδαιότερο εκ των δυο τον έλεγαν Χείρωνα.
Ο Χείρων ως γιος του θεού Κρόνου,
ήταν ικανός να διδάξει όχι μόνον την τέχνη του κυνηγιού,
αλλά και μαγικές-σαμανιστικές δεξιότητες,
όπως τη μαντική, την αστρολογία, τη μουσική και τη θεραπεία με τα βοτάνια της φύσης.
Γι’ αυτό και γύρω του στο Πήλιο προσέτρεχαν κατά καιρούς σπουδαίοι ήρωες
και ακολουθώντας τις διδαχές του περνούσαν τελικά στη σφαίρα του θρύλου:
Ασκληπιός, Ορφέας, Ηρακλής, Θησέας, Αχιλλέας, Αίας, Αινείας, Ιάσων, Περσέας…
[βλ. και παλιότερο αφιέρωμα «Μυθικοί ήρωες στα χνάρια των σαμάνων»
http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.266 ].

Μόνο που ο σοφός Χείρων είχε κι ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό:
Ως γιος θεού ήταν αθάνατος.
Κι αυτό σήμαινε πως η βαθιά γνώση, την οποία κατείχε και παρέδιδε,
προσδιοριζόταν από ένα αίσθημα απόλυτης προσωπικής ασφάλειας και αυτάρκειας.
Με άλλα λόγια, ήταν μια γνώση που πήγαζε από το νου,
αλλά δεν επηρεαζόταν από την ενσυναίσθηση του άλλου, αφού ο ίδιος εξ ορισμού έμενε στο απυρόβλητο.
Ως εκ τούτου, χωρίς τη συμπόνια της καρδιάς προς τους άλλους,
υπήρχε κίνδυνος να χρησιμοποιηθεί η γνώση ιδιοτελώς και χωρίς ηθικά όρια.
Κι αυτό θα το πλήρωνε…


Μια μέρα, ο έτερος αγαθός Κένταυρος, ο Φόλος,
κάλεσε στο σπίτι του στη Φολόη τον Ηρακλή.
Ο Ηρακλής του ζήτησε κρασί από το μεγάλο πιθάρι των Κενταύρων,
το οποίο είχε δώσει παλαιότερα ο θεός Διόνυσος με την εντολή να ανοιχθεί στο μέλλον,
όταν θα το ζητούσε ο Ηρακλής.
Το άνοιξε, λοιπόν, ο Φόλος,
αλλά η μυρωδιά του κρασιού προσέλκυσε τους υπόλοιπους Κενταύρους,
που όρμησαν να το αρπάξουν.
Ο Φόλος κρύφτηκε και ο Ηρακλής τους κυνήγησε ανηλεώς σκοτώνοντάς τους έναν-έναν
με τα φαρμακερά βέλη, εμποτισμένα στο αίμα της Λερναίας Ύδρας.
Ένα από αυτά πέτυχε κατά λάθος και τον δάσκαλό του, τον Χείρωνα...

Μετά τη μάχη, ο Φόλος έθαψε όλους τους νεκρούς Κενταύρους.
Και βρήκε πληγωμένο και τον Χείρωνα.
Μόνο που χωρίς να κάτσει να σκεφθεί,
παρασυρμένος μόνο από την καλή του την καρδιά και την πολλή συμπόνια,
τράβηξε τόσο δυνατά το βέλος, που καρφώθηκε στα δικά του σπλάχνα και πέθανε!
Κι έτσι διαπίστωσε με τον οδυνηρότερο τρόπο
πώς από μια μικρή και ασήμαντη αφορμή μπορεί να προκύψουν σημαντικά γεγονότα στη ζωή.



Αλλά και ο Χείρων, όσο κι αν προσπάθησε, όσα φάρμακα και αν χρησιμοποίησε,
την πληγή από εκείνο το φαρμακερό βέλος δεν μπορούσε να τη γιατρέψει.
Και καθώς ήταν αθάνατος, το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να υποφέρει.

Μέχρι που θυμήθηκε τον Προμηθέα.
Ο Προμηθέας είχε καταδικαστεί κάποτε από τους θεούς
να είναι αιωνίως αλυσοδεμένος στον Καύκασο και να του τρώει κάθε μέρα ένας αετός το συκώτι.
Ο λόγος;
Είχε κλέψει από τους θεούς τη φωτιά, για να τη δώσει στους ανθρώπους,
δηλ. είχε διαδώσει ασύνετα μια πολύτιμη θεϊκή γνώση,
η οποία ενδεχομένως, αν έπεφτε σε λάθος χέρια, να χρησιμοποιούνταν καταστροφικά για το σύνολο.
Όμως, ίσως επειδή -παρά την αφέλειά του- το κίνητρό του ήταν ήταν να υπηρετήσει το γενικό καλό,
το βασανιστήριό του δεν κράτησε πολύ.
Περνώντας από τον Καύκασο ο Ηρακλής έσπασε τα δεσμά του και σκότωσε τον αετό.

Αυτόν θυμήθηκε, λοιπόν, ο Χείρων,
ένα σαμανιστικό alter ego του, που μετέδιδε γνώσεις για το κοινό καλό,
έχοντας νιώσει στο πετσί του το μαρτύριο στο οποίο μπορεί να οδηγήσει η γνώση,
αν δεν τηρηθεί κάποια δεοντολογία.
Και πρότεινε στον Δία να χαρίσει σ’ εκείνον την αθανασία του,
προκειμένου κι αυτός να λυτρωθεί από τον πόνο του πεθαίνοντας,
αλλά και ο Προμηθέας να συνεχίσει τον κοινωφελή του ρόλο στην αιωνιότητα.

Και ο Δίας δέχθηκε.




"Χείρων", μωσαϊκό σε βυζαντινό αρχοντικό (5-6 αιώνας), Ούρφα, N.A Τουρκία




Έκτοτε ο Χείρων κινείται «αθάνατος» στον ουρανό ως αστεροειδής,
ανάμεσα στον πλανήτη Κρόνο και τον πλανήτη Ουρανό,
δηλ.  ακριβώς όπως και η επιστήμη κινείται
ανάμεσα στην παραδοσιακή σοφία (=Κρόνος) και την επαναστατική έμπνευση (=Ουρανός)
ανάμεσα στην άλογη επιθυμία για προσωπική αυτάρκεια(=Κρόνος)
και την έλλογη επιθυμία υπηρέτησης του κοινού καλού (=Ουρανός).

Αλλά και ο ασύνετος φίλος του, ο Φόλος έγινε κι αυτός αστεροειδής
κινούμενος μεταξύ του πλανήτη Κρόνου και του πλανήτη Ποσειδώνα,
για να θυμίζει κι αυτός ότι η επιστήμη πρέπει να αποφεύγει τα άκρα,
δηλ. από τη μια, την ψυχρή σοφία και τον δογματισμό (=Κρόνος)
και  από την άλλη, τον αστήρικτο ιδεαλισμό και την αυταπάτη (=Ποσειδώνας).

Όσο για τον Προμηθέα, έμεινε επί της γης,
ως μια λυτρωμένη «τιτάνια» διάδοχη εκδοχή του Χείρωνα,
για να καθοδηγεί τους ανθρώπους προς την πνευματική ελευθερία
και με το νου και την καρδιά του.

Ως εν ουρανώ, και επί της γης….





ΥΓ1.  Οι συμβολισμοί των πλανητών ανάμεσα στους οποίους κινούνται οι δυο αστεροειδείς
είναι μερικοί από όσους παραδοσιακά τους αποδίδονται στην αστρολογία
με την οποία ασχολούνταν ο Χείρων κατά τη μυθολογία.


ΥΓ2. «Η Αίθουσα του Θρόνου» είναι μυθιστόρημα του Τάσου Αθανασιάδη,
που χαρακτηρίστηκε από τους ξένους κριτικούς ως
«ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά μυθιστορήματα της εποχής μας»
και γυρίστηκε σε τηλεοπτική σειρά το 1998.
Οι ήρωες του προσπαθούν να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον τους,
την ίδια ώρα που πασχίζουν να γιατρέψουν τα ψυχικά και σωματικά τους τραύματα.
Και αυτό δεν μπορεί να γίνει, αν δεν εμπιστευτούν το νου και την καρδιά τους…

[apri]

Ľuľu, že mi ľuľu





https://www.youtube.com/watch?v=NHKqykKCIB4


Μητέρα κοιμίζει το παιδί της στη Σλοβακία σε αυτοσχέδια κούνια (1953)







Υπάρχει κάτι κοινό σε όλα τα νανουρίσματα απανταχού της γης,
τόσο κοινό που το αντιλαμβάνεσαι και μόνο από τον τόνο της φωνής που τα τραγουδάει,
κι ας μην καταλαβαίνεις γρι από τα λόγια τους:
Η υπόσχεση ότι, αν αφεθείς στον ονειρικό κόσμο του ύπνου,
πιθανότατα σε περιμένει ως ανταπόδοση ανέλπιστη προστασία, γενναιοδωρία και αγάπη
στο παρόν και στο μέλλον.

Και ό,τι ακριβώς επαγγέλλεται στα παιδιά αυτό το «μαγικό» ξόρκι των νανουρισμάτων,
επαναλαμβάνεται στη συνέχεια στα παραμύθια
με τα αγαθοποιά ξωτικά, τις καλές νεράιδες και τα γενναιόδωρα πριγκιπόπουλα,
αλλά και στους θρύλους για μια πληθώρα αγαθών μορφών
που εμφανίζονται μυστηριωδώς την περίοδο των Χριστουγέννων
όπως ο Άγιος Βασίλειος της Καισάρειας της Καππαδοκίας, ο Άγιος Νικόλαος (Santa ‘Claus) των Μύρων της Λυκίας,
η Αγία Λουκία της Ιταλίας ή ο Joulupukki της Φινλανδίας.



Λίγη σημασία έχει αν κάποιες από τις μορφές αυτές υπήρξαν κάποτε ακριβώς έτσι
ή αν είναι εξ ολοκλήρου προϊόν της φαντασίας των ανθρώπων.
Το νόημα της παράδοσης που κουβαλούν,
δεν έγκειται τόσο στην ιστορικότητα της ύπαρξής τους.
Ούτε ο σκοπός που κάθε γενιά τούς παραδίδει στην επόμενη
είναι να την εξαπατήσει προσωρινά για το τρέχον προσωπικό της βόλεμα,
ώστε να την προσγειώσει αργότερα ανώμαλα στην πραγματικότητα του ορθολογισμού.
 

Αντιθέτως, καθώς περνά ο άνθρωπος
από το φανταστικό κόσμο της παιδικής ηλικίας στο ρεαλιστικό κόσμο των ενηλίκων,
αν κάτι οφείλει να διατηρεί μέσα του ως φυλαχτό,
είναι ακριβώς ότι όλες αυτές οι παιδικές ιστορίες δεν ήταν ψεύτικες,
αλλά είχαν ένα αληθινό, πλην συμβολικό, νόημα,
το οποίο πρέπει στο εξής να αναζητήσει στον πραγματικό κόσμο.
Όλα αυτά τα πρόσωπα, πραγματικά ή μυθικά,
ήταν διαχρονικά σύμβολα αλτρουϊσμού,
 σύμβολα της ελπίδας και της πίστης ότι σ’ αυτόν τον κόσμο δεν είμαστε εντελώς μόνοι,
αλλά αν το ζητήσουμε, μπορεί εκεί έξω κάποιος, γνωστός ή ακόμα και εντελώς άγνωστος,
μ’ έναν μυστήριο, μαγικό τρόπο, να μας δείξει απροσδόκητα
τη γενναιοδωρία, την αλληλεγγύη και την αγάπη του
και ομοίως να πράξουμε κι εμείς για άλλους.
Με άλλα λόγια, μέσω αυτών των προσώπων μαθαίνουμε
ότι μπορεί να συναντήσουμε καθημερινά στη ζωή μας
πολλούς «Άγιους Βασίληδες» και «ξωτικά»
ή να επωμιστούμε εμείς αυτόν τον ρόλο, που κάποτε έπαιξαν άλλοι ανιδιοτελώς για χάρη μας.


Στην πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος, για να αποδειχθούν όλα αυτά ψευδή,
είναι να πιστέψουμε την εμμονική παρατήρηση των σκεπτικιστών
ότι αυτά τα πρότυπα ζωής είναι αδύνατα και ανύπαρκτα,
να πιστέψουμε ότι ο κόσμος λειτουργεί και θα λειτουργεί εσαεί απολύτως ορθολογιστικά,
βάσει μόνο της ψυχρής και κυνικής ικανοποίησης του ατομικού συμφέροντος,
βάσει μόνο των κανόνων που κατανοούμε και ελέγχουμε απόλυτα
ως δήθεν αυτάρκεις και αυτοδύναμοι,
ή με βάση την ηττοπαθή λογική ότι τούτος ο κόσμος
είναι αδύνατο να γίνει λίγο καλύτερος απ’ ό,τι τον παραλάβαμε,
γιατί δεν μπορούμε καν να το φανταστούμε…






ΥΓ. Το τραγούδι που ακούσατε (Ľuľu, že mi ľuľu) από τη Monika Kandráčová,
είναι ένα παλιό παραδοσιακό νανούρισμα της ανατολικής Σλοβακίας.
Η μητέρα παρακαλεί το παιδί της με τα γκρι μάτια να κοιμηθεί σαν περιστέρι
και του υπόσχεται ότι θα του ψήσει πατάτες και κουλουράκια, για να φάει.

[PDE ads]

[apri]

LOVERS




https://www.youtube.com/watch?v=_9l3kSZ_VTM


Πίνακας της Wang Mei Fang και του Zhao Guojing από την Κίνα.
Ακολουθούν την πατροπαράδοτη ρεαλιστική τεχνική (Gongbi) απεικόνισης των μορφών,
που ξεκίνησε στην αυτοκρατορική αυλή της δυναστείας των Χαν πριν από 2000 χρόνια
και τελειοποιήθηκε επί δυναστείας Σονγκ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.
(στο βίντεο του τραγουδιού θα δείτε αρκετά γυναικεία πορτρέτα που έχουν φτιάξει τα τελευταία χρόνια)






«Ήταν κάποτε ένας κυνηγός και γερακάρης, τον λέγανε Σονζό
και ζούσε στην επαρχία Ταμούρα Νο Γκο, στο Νομό Μούτσου.
Μια μέρα, πήγε να κυνηγήσει, μα δε συνάντησε κανένα θήραμα.

Στο δρόμο της επιστροφής, στην τοποθεσία Ακανούμα,
πήρε το μάτι του ένα ζευγάρι πάπιες oσιντόρι.
Κολυμπούσαν πλάι-πλάι στα νερά του μικρού πόταμου πού έπρεπε να περάσει.

"Αν σκοτώσεις, λένε, ένα οσιντόρι θα σε βρει μεγάλη δυστυχία.
Ο Σονζό όμως πεινούσε, σκόπευσε λοιπόν το ζευγάρι.
Το βέλος τρύπησε το αρσενικό•
το θηλυκό ξέφυγε μέσα από τις καλαμιές της αντίπερα όχθης και χάθηκε.
Ο Σονζό κουβάλησε το σκοτωμένο πουλί στο σπίτι και το μαγείρεψε.




Εκείνο το βράδυ είδε άσχημο όνειρο.
Μια πολύ όμορφη γυναίκα μπήκε στο δωμάτιο,
πλησίασε το μαξιλάρι κι άρχισε να κλαίει.
Το κλάμα της ήταν τόσο γοερό,
πού ακούγοντας το ο Σονζό νόμισε πώς θα σχιστεί η καρδιά του.


Η νεαρή γυναίκα του έλεγε:
”-Γιατί, αχ! Γιατί τον σκότωσες;
Ήμασταν τόσο ευτυχισμένοι οι δυο μας στην Ακανούμα... Τώρα τον σκότωσες!... Σε τι σου έφταιξε;
Ξέρεις τουλάχιστον τι έγκλημα διέπραξες;
Τι ποταπό και σκληρό έγκλημα;
Σκότωσες και μένα γιατί δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τον άντρα μου!
Αυτό ήρθα να σου πω...”

Άρχισε πάλι να κλαίει τόσο απελπισμένα,
που οι λυγμοί της τρύπησαν τα κόκκαλα του Σονζό κι έφτασαν ως το μεδούλι.
Η φωνή της, που τη διέκοπταν οι λυγμοί, απήγγειλε τους παρακάτω στίχους:
Χι κουκουρέμπα Σασοέσι
μόνο βο Ακανούμα
νο Μακόμο νο κούρε νο
Χιτόρι νε ζο ουκι
(="Μόλις βασίλεψε η μέρα, του πρότεινα να 'ρθει κοντά μου!
Στο εξής θα κοιμάμαι μόνη μου στον ίσκιο που ρίχνουν οι καλαμιές της Ακανούμα.
Αχ! Τι ανείπωτη θλίψη!")

Κι υστέρα φώναξε:
-"Αχ! Δεν ξέρεις...όχι, δεν μπορείς να ξέρεις τι έκανες!
Αύριο όμως, όταν θα ξαναπάς στην Ακανούμα, θα καταλάβεις... θα καταλάβεις...»
Με τα λόγια αυτά, κλαίγοντας πάντα γοερά, έφυγε.




Το πρωί, το όνειρο ήταν ακόμη τόσο ζωντανό στο μυαλό του,
που ο Σονζό ένιωθε ταραγμένος.
Θυμήθηκε τα λόγια της νεαρής γυναίκας:
"Αύριο όμως, όταν θα ξαναπάς στην Ακανούμα, θα καταλάβεις...θα καταλάβεις...".
Αποφάσισε λοιπόν να πάει αμέσως εκεί,
να μάθει μήπως το όνειρο του ήταν κάτι παραπάνω από απλό όνειρο.



Ο Σονζό πήγε στην Ακανούμα.
Φτάνοντας στο ποτάμι είδε το θηλυκό οσιντόρι να κολυμπάει μόνο του.
Την ίδια στιγμή τον διέκρινε κι εκείνο•
αντί να φύγει όμως κολύμπησε προς το μέρος του
κοιτάζοντας τον συνέχεια με μια παράξενη προσοχή.
Ξαφνικά, μ' ένα χτύπημα του ράμφους άνοιξε πληγή στα πλευρά του
κι έσβησε εκεί μπροστά στα μάτια του κυνηγού.

Ο Σονζό ξύρισε το κεφάλι του και κλείστηκε σε μοναστήρι.»




Λευκάδιος Χορν «Οσιντόρι»
(«Κείμενα από την Ιαπωνία», εκδόσεις Ίνδικτος, μετ. Σωτήρης Χαλικιάς)









ΥΓ1. Ο Λευκάδιος Χορν ή Γιάκουμο Κοϊζούμι (1850-1904),
γεννημένος στη Λευκάδα από πατέρα Ιρλανδό και μητέρα Ελληνίδα
θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ιαπωνίας.
Είναι περισσότερο γνωστός για τα βιβλία του για την Ιαπωνία,
ιδιαίτερα για τις συλλογές του για τους ιαπωνικούς θρύλους,
αλλά πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είχαν οι περιπέτειες της δικής του ζωής…
(Περισσότερα για τη ζωή του θα βρείτε εδώ:
http://www.huffingtonpost.gr/tety-solou/-_8179_b_12799898.html )



ΥΓ2. Το τραγούδι “Lovers” που ακούσατε από τη φωνή της σοπράνο Kathleen Battle
προέρχεται από το soundtrack της ταινίας “Ιπτάμενα στιλέτα” (2004)
που συνέθεσε ο Shigeru Umebayashi.

[apri]

Με αφορμή την αυριανή ολική έκλειψη ηλίου, που θα είναι για πρώτη φορά ορατή σε όλη την Αμερική ύστερα από το 1918.
Εξ ου και την έχουν ονομάσει "Η Μεγάλη Αμερικανική Έκλειψη".
Μπορείτε να τη δείτε αύριο εδώ: https://eclipse2017.nasa.gov/eclipse-live-stream





Eclipse






«πολλῶν ταμίας Ζεὺς ἐν Ὀλύμπῳ͵ πολλὰ δ΄ ἀέλπτως κραίνουσι θεοί·
καὶ τὰ δοκηθέντ΄ οὐκ ἐτελέσθη͵ τῶν δ΄ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός.
τοιόνδ΄ ἀπέβη τόδε πρᾶγμα.»

(=Σε πολλά «κάνει ταμείο» ο Δίας στον Όλυμπο και πολλά ανέλπιστα εκπληρώνουν οι θεοί.
Και τα προσδοκώμενα δεν τελέστηκαν, ενώ για τα απροσδόκητα βρήκε δρόμο ο Θεός.
Έτσι κατέληξε αυτό το πράγμα.)


Ευριπίδου, έξοδος χορού στη «Μήδεια»
Οι ίδιοι στίχοι υπάρχουν και στην έξοδο του χορού στις τραγωδίες του Ευριπίδη
«Ανδρομάχη», «Άλκηστις», «Ελένη» και «Βάκχαι»,
με εξαίρεση τον πρώτο στίχο που είναι διαφορετικός («πολλαὶ μορφαὶ τῶν δαιμονίων»).




https://www.youtube.com/watch?v=n9xOl8qZ7tc



Ολική έκλειψη ηλίου, όπως καταγράφηκε στην Αυστραλία στις 14/11/2012

 

«χρημάτων ἄελπτον οὐδέν ἐστιν οὐδ’ ἀπώμοτον
 οὐδὲ θαυμάσιον, ἐπειδὴ Ζεὺς πατὴρ ᾿Ολυμπίων
 ἐκ μεσαμβρίης ἔθηκε νύκτ’, ἀποκρύψας φάος
 ἡλίου †λάμποντος, λυγρὸν† δ’ ἦλθ’ ἐπ’ ἀνθρώπους δέος.
ἐκ δὲ τοῦ καὶ πιστὰ πάντα κἀπίελπτα γίνεται
 ἀνδράσιν• μηδεὶς ἔθ’ ὑμέων εἰσορέων θαυμαζέτω
 μηδ’ ἐὰν δελφῖσι θῆρες ἀνταμείψωνται νομὸν
 ἐνάλιον, καί σφιν θαλάσσης ἠχέεντα κύματα
 φίλτερ’ ἠπείρου γένηται, τοῖσι δ’ ὑλέειν ὄρος.»

Αρχίλοχος (680-645 π.Χ), 122W



Μετάφραση (Θρασύβουλος Σταύρου)

Να μη πεις για τίποτε «όρκο παίρνω πως δε γίνεται,
είν᾽ ανέλπιστο, είναι θάμα», μια κι ο Δίας, που είν᾽ ο γονιός
των Ολύμπιων, το φως του ήλιου το ᾽σβησε, και νύχτωσε
μέρα μεσημέρι· κι όλοι απ᾽ το φόβο κέρωσαν.
Όλα πιστευτά είναι κι όλα καρτεράτε τα λοιπόν.
Να μην παραξενευτείτε, μήτε αν δείτε κάποτε
τα δελφίνια και τ᾽ αγρίμια τις μονιές ν᾽ αλλάζουνε·
των θεριών να τους αρέσει το πολύβουο κύμα, εκεί
να βοσκούν, και τα δελφίνια να χωθούνε στο βουνό.






   

ΥΓ1. Ο Αρχίλοχος με αφορμή την ολική έκλειψη ηλίου στις 6 Απριλίου 648 π.Χ.
αναφέρεται στους παραπάνω στίχους στον ευμετάβλητο και απρόβλεπτο χαρακτήρα της ζωής.
Στην αρχαιότητα γενικά οι εκλείψεις προκαλούσαν δέος και φόβο για επικείμενες αλλαγές.
Αργότερα, στη μεν αστρολογία οι εκλείψεις προσεγγίζονται
ως συμβολικά ορόσημα απρόβλεπτων αλλαγών που φέρνουν το τέλος ενός προβληματικού κύκλου,
ενώ στην αστρονομία ως ένα από τα πιο θεαματικά φαινόμενα της φύσης,
που αξίζει να μελετήσει κανείς από ένα τηλεσκόπιο.



ΥΓ2. Το τραγούδι “Eclipse” γράφτηκε από τους Pink Floyd
και συγκεκριμένα από τον Roger Waters το 1973 στο πλαίσιο του album “The dark side of the moon”.
Όταν ρώτησαν τον Waters τι σήμαιναν οι τελευταίοι στίχοι 
«and everything under the sun is in tune, but the sun is eclipsed by the moon",
έδωσε την παρακάτω εξήγηση:

«I don't see it as a riddle. The album uses the sun and the moon as symbols;
the light and the dark; the good and the bad; the life force as opposed to the death force.

I think it's a very simple statement saying that all the good things life can offer are there for us to grasp,
but that the influence of some dark force in our natures prevents us from seizing them.
The song addresses the listener and says that if you, the listener, are affected by that force,
and if that force is a worry to you, well I feel exactly the same too.

The line 'I'll see you on the dark side of the moon' is me speaking to the listener, saying,
'I know you have these bad feelings and impulses because I do too,
and one of the ways I can make direct contact with you
is to share with you the fact that I feel bad sometimes.»

[apri]

Sta mane
Αυτό το πρωί





«Sta mane un diu hè falatu, a fà e so parte à u mondu terranu.
S' hè scusatu è hà pientu.
Hà fattu casu pè una volta à a ghjente:
l’ hà guardata è intesa, trascambiata sfarente. »

(=Αυτό το πρωί ένας θεός ήρθε, για να εκπληρώσει τα καθήκοντά του στον επίγειο κόσμο.
Ζήτησε συγγνώμη και έκλαψε.
Έκανε κάτι για πρώτη φορά στον κόσμο:
τον κοίταξε και τον κατάλαβε, μεταμορφωμένο, διαφορετικό»



https://www.youtube.com/watch?v=E9Ote3hejqU



 


«Ξένος τοῦ κόσμου καὶ τῆς σαρκός,
κατῆλθε τὴν παραμονὴν ἀπὸ τὰ ὕψη, συστείλας τὰς πτέρυγας ὅπως τὰς κρύπτῃ,
θεῖος ἄγγελος.
Ἔφερε δῶρα ἀπὸ τὰ ἄνω βασίλεια διὰ νὰ φιλεύσῃ τοὺς κατοίκους τῆς πρωτευούσης.
Ἦτον ὁ καλὸς ἄγγελος τῆς πόλεως.
Ἐκράτει εἰς τὴν χεῖρα ἓν ἄστρον καὶ ἐπὶ τοῦ στέρνου του ἔπαλλε ζωὴ καὶ δύναμις,
καὶ ἀπὸ τὸ στόμα του ἐξήρχετο πνοὴ θείας γαλήνης.
Τὰ τρία ταῦτα δῶρα ἤθελε νὰ μεταδώσῃ εἰς ὅλους ὅσοι προθύμως τὰ δέχονται.



Εἰσῆλθεν ἐν πρώτοις εἰς ἓν ἀρχοντικὸν μέγαρον.
Εἶδεν ἐκεῖ τὸ ψεῦδος καὶ τὴν σεμνοτυφίαν, τὴν ἀνίαν καὶ τὸ ἀνωφελὲς τῆς ζωῆς
ζωγραφισμένα εἰς τὰ πρόσωπα τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς γυναικός,
καὶ ἤκουσε τὰ δύο τεκνία νὰ ψελλίζωσι λέξεις εἰς ἄγνωστον γλῶσσαν.
Ὁ Ἄγγελος ἐπῆρε τὰ τρία οὐράνια δῶρά του, καὶ ἔφυγε τρέχων ἐκεῖθεν.

Ἐπῆγεν εἰς τὴν καλύβην πτωχοῦ ἀνθρώπου.
Ὁ ἀνὴρ ἔλειπεν ὅλην τὴν ἑσπέραν εἰς τὴν ταβέρναν.
Ἡ γυνὴ ἐπροσπάθει ν᾿ ἀποκοιμίσῃ μὲ ὀλίγον ξηρὸν ἄρτον τὰ πέντε τέκνα,
βλασφημοῦσα ἅμα τὴν ὥραν ποὺ εἶχεν ὑπανδρευθῆ.
Τὰ μεσάνυχτα ἐπέστρεψεν ὁ σύζυγός της·
αὐτὴ τὸν ὕβρισε νευρικὴ μὲ φωνὴν ὀξεῖαν, ἐκεῖνος τὴν ἔδειρε μὲ τὴν ράβδον τὴν ὀζώδη,
καὶ μετ᾿ ὀλίγον οἱ δύο ἐπλάγιασαν χωρὶς νὰ κάμουν τὴν προσευχήν των,
καὶ ἤρχισαν νὰ ροχαλίζουν μὲ βαρεῖς τόνους.
Ἔφυγεν ἐκεῖθεν ὁ Ἄγγελος.

Ἀνέβη εἰς μέγα κτίριον πλουσίως φωτισμένον.
Ἦσαν ἐκεῖ πολλὰ δωμάτια μὲ τραπέζας,
κ᾿ ἐπάνω των ἔκυπτον ἄνθρωποι μετροῦντες ἀδιακόπως χρήματα, παίζοντες μὲ χαρτία.
Ὠχροὶ καὶ δυστυχεῖς, ὅλη ἡ ψυχή των ἦτο συγκεντρωμένη εἰς τὴν ἀσχολίαν ταύτην.
Ὁ Ἄγγελος ἐκάλυψε τὸ πρόσωπον μὲ τὰς πτέρυγάς του διὰ νὰ μὴ βλέπῃ
κ᾿ ἔφυγε δρομαῖος.

Εἰς τὸν δρόμον συνήντησε πολλοὺς ἀνθρώπους,
ἄλλους ἐξερχομένους ἀπὸ τὰ καπηλεῖα, οἰνοβαρεῖς,
καὶ ἄλλους κατερχομένους ἀπὸ τὰ χαρτοπαίγνια, μεθύοντας χειροτέραν μέθην.
Τινὰς εἶδε ν᾿ ἀσχημονοῦν, καὶ τινὰς ἤκουσε νὰ βλασφημοῦν τὸν Ἁι-Βασίλην ὡς πταίστην.
 Ὁ Ἄγγελος ἐκάλυψε μὲ τὰς πτέρυγας τὰ ὦτα, διὰ νὰ μὴν ἀκούῃ, καὶ ἀντιπαρῆλθεν.


Ὑπέφωσκεν ἤδη ἡ πρωία τῆς πρωτοχρονιᾶς,
καὶ ὁ Ἄγγελος διὰ νὰ παρηγορηθῇ, εἰσῆλθεν εἰς μίαν ἐκκλησίαν.
Ἀμέσως πλησίον τῆς θύρας εἶδεν ἀνθρώπους νὰ μετροῦν νομίσματα,
μόνον πὼς δὲν εἶχον παιγνιόχαρτα εἰς τὰς χεῖρας·
καὶ εἰς τὸ βάθος, ἀντίκρυσεν ἕνα ἄνθρωπον χρυσοστόλιστον καὶ μιτροφοροῦντα
ὡς Μῆδον σατράπην τῆς ἐποχῆς τοῦ Δαρείου,
ποιοῦντα διαφόρους ἀκκισμοὺς καὶ ἐπιτηδευμένας κινήσεις.
Δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ ἄλλοι μερικοὶ ἔψαλλον μὲ πεπλασμένας φωνάς:
Τὸν Δεσπότην καὶ ἀρχιερέα!

Ὁ Ἄγγελος δὲν εὗρε παρηγορίαν.
Ἐπῆρε τὰ πτερόεντα δῶρά του
― τὸ ἄστρον τὸ προωρισμένον νὰ λάμπῃ εἰς τὰς συνειδήσεις,
τὴν αὔραν, τὴν ἱκανὴν διὰ νὰ δροσίζῃ τὰς ψυχάς,
καὶ τὴν ζωήν, τὴν πλασμένην διὰ νὰ πάλλῃ εἰς τὰς καρδίας,
ἐτάνυσε τὰς πτέρυγας, καὶ ἐπανῆλθεν εἰς τὰς οὐρανίας ἁψῖδας.



Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Τὰ Πτερόεντα δῶρα» (1907)





ΥΓ. Το τραγούδι “Sta mane”, που ακούσατε στα κορσικανικά,
 ερμήνευσε ο Sebastien LaFarge με το υπόλοιπο πολυφωνικό συγκρότημα Alba.

[harac]

Apri,
σε ευχαριστούμε για το ωραίο σου αφιέρωμα!
Στο πνεύμα των ημερών. Κατανυκτικό και μελωδικό.
Χρόνια Πολλά!

[apri]

Χρόνια πολλά και σ' εσένα. 

[MARKOS]

Apri,
σε ευχαριστούμε για το ωραίο σου αφιέρωμα!
Στο πνεύμα των ημερών. Κατανυκτικό και μελωδικό.
Χρόνια Πολλά!

συμφωνώ απόλυτα. Ειναι "μοναδικό"!! Μπράβο apri

[harac]

Enigma | GOLD Forever Hits - 1990 • 2016 (full compilation)

https://www.youtube.com/watch?v=egwn_mouu8w


1990 - 01. Sadeness - Part I (Radio Edit) 1990 - 02. Mea Culpa - Part II (Orthodox Version) 1990 - 03. Priciples Of Lust (Radio Edit) 1990 - 04. Rivers Of Belief (Radio Edit) 1993 - 05. Return To Innocence (Radio Edit) 1993 - 06. Age Of Loneliness (Radio Edit) 1993 - 07. Out From The Deep (Radio Edit) 1996 - 08. Beyond The Invisible (Radio Edit) 1996 - 09. T.N.T. For The Brain (Midnight Man Mix) 1999 - 10. Gravity Of Love (Radio Edit) 1999 - 11. Push The Limits (Radio Edit) 2001 - 12. Turn Around (Radio Edit) 2003 - 13. Voyageur (Radio Edit) 2003 - 14. Boum-Boum (Radio Edit) 2003 - 15. Following The Sun (Radio Edit) 2005 - 16. Hello & Welcome (Radio Edit) 2006 - 17. Sitting On The Moon (Album Version) 2006 - 18. Goodbye Milky Way (Radio Edit) 2008 - 19. La Puerta Del Cielo (Radio Edit) 2008 - 20. Seven Lives (Album Version) 2008 - 21. The Same Parents (Radio Edit) 2010 - 22. Fei Mea (MMX - The Social Song) 2016 - 23. Amen (Radio Edit) 2016 - 24. Sadeness Part II (Album Version)
                                                                               
                                                                                             

[harac]

Jonna Jinton:

13 Kulning
 
Τα  Kulning είναι παλιά σουηδικά τραγούδια, καλέσματα, τα οποία τραγουδούσαν οι βοσκοί για να συγκεντρώσουν κοντά τους το κοπάδι με τις αγελάδες για άρμεγμα. Οι υψηλές συχνότητές τους μπορεί  να προσελκύουν και  πολλά άλλα διαφορετικα είδη ζώων  και πουλιών, όπως γάτες, σκύλους, ελάφια, χήνες και κύκνους.

https://www.youtube.com/playlist?list=PLrgUJTSd4L4uN8luzHIp6X9KJIkQ2JV_L

                                                                           

[apri]

Είχα φυτέψει μια καρδιά





«Με τ' αστεράκι της αυγής
στο παραθύρι σου σα βγεις
κι αν δεις καράβι του νοτιά
να 'ρχεται από την ξενιτιά
στείλε με τ' άσπρα σου πουλιά
χίλια γλυκά φιλιά»


Νίκος Γκάτσος




Lawrence Alma-Tadema, “Coign of Vantage”, 1895, Collection of Ann and Gordon Getty





«Μιλώντας, σήκωσε σ’ εκείνον ίμερο ασυγκράτητο για θρήνο
κι αυτός θρηνούσε, κρατώντας μ’ αγάπη στην αγκάλη την ακριβή γυναίκα του.
Πόση αγαλλίαση βλέποντας γη μπροστά τους νιώθουν οι ναυαγοί
που ο Ποσειδώνας σύντριψε καταμεσής στο πέλαγος το ανθεκτικό καράβι τους,
χτυπώντας το μ’ άγριο άνεμο και κύμα φοβερό.
Λίγοι μονάχα γλίτωσαν την αφρισμένη θάλασσα
παλεύοντας να φτάσουν κολυμπώντας στη στεριά
κι έπηξε η αρμύρα πάνω στο κορμί τους.
Τέλος, αφήνοντας πίσω τους το κακό, με αγαλλίαση πατούν στη στέρεη γη.
Τόση αγαλλίαση πλημμύρισε κι εκείνη,
που τώρα  έβλεπαν τα μάτια της το ταίρι της.
Και πια δεν έλεγε να λύσει από τον λαιμό του τα λευκά της χέρια.»


Ομήρου Οδύσσεια, ραψ. ψ’
(Αναγνώριση Οδυσσέα από Πηνελόπη)



https://www.youtube.com/watch?v=eSiDtgafZfM





ΥΓ. Το τραγούδι που ακούσατε «Είχα φυτέψει μια καρδιά»,
είχε στίχους του Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη,
που γράφτηκαν για τη συλλογή «ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ» το 1959-1961.

[apri]

Το δέντρο




«Η δύναμη μιας αλυσίδας είναι η δύναμη που έχει ο πιο αδύναμος κρίκος της.
Αυτό το παλιό ρητό που χρησιμοποιούσαν οι τεχνίτες
θα μπορούσε να προέρχεται από τα δέντρα.
Και επειδή είναι κάτι που το γνωρίζουν ενστικτωδώς, βοηθούν το ένα το άλλο άνευ όρων.»


Peter Wohlleben «Η μυστική ζωή των δέντρων»



https://www.youtube.com/watch?v=F33MgcSJjCs





Από πολύ παλιά, φαίνεται πως στο μυαλό των ανθρώπων
είχε συνδεθεί η θεραπευτική δύναμη με την ιδέα των διδύμων.
(βλ. Κάστωρ και Πολυδεύκης, Άγιοι Ανάργυροι).

Μια συχνή εξήγηση ήταν ότι ένα τόσο θαυμαστό γεγονός, όπως αυτό της διδυμίας,
δεν μπορεί παρά να είχε προκύψει με θεϊκή παρεμβολή
(δηλ. πίστευαν ότι ο πατέρας του ενός διδύμου ήταν θεός),
γεγονός που είχε προσδώσει στα δυο παιδιά υπερφυσικές δυνατότητες
πρόβλεψης, μαχητικότητας και θεραπείας.



Αν παρατηρήσει κανείς όμως πιο προσεκτικά,
πίσω από όλες αυτές τις παραδόσεις κρύβεται η βαθιά πεποίθηση
ότι μια θαυμαστή ιδιότητα δεν μπορεί να περιορίζεται σε μια οντότητα,
αλλά πρέπει να μοιράζεται σε δυο,
που αλληλοσυμπληρώνονται όπως ο ήλιος και η σελήνη,
λειτουργώντας η μία ως φυσική προέκταση της άλλης.

Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην αρχαία αιγυπτιακή παράδοση,
κατά την οποία ο Φαραώ, παρότι λογιζόταν ως θεός επί της γης,
δεν μπορούσε να υπάρξει και να λειτουργήσει σωστά,
αν δεν είχαν κρατήσει αποθηκευμένο σε ιδιαίτερο μέρος τον πλακούντα του,
ως ένα ιδιότυπο alter ego του!

Είναι επίσης χαρακτηριστικό στις ιστορίες τέτοιων θαυμαστών διδύμων,
πως, όποτε οι δυο χαρισματικές οντότητες
αντί να αλληλοσυμπληρώνονται,
προσπαθούσαν να διακριθούν παρασυρμένες από την ισχύ τους,
στο τέλος καταστρέφονταν.
(βλ. Κάιν και Άβελ, Ετεοκλής και Πολυνείκης).
Δηλαδή, η επιδίωξη της εφαρμογής του νόμου του ισχυροτέρου
μακροπρόθεσμα οδηγούσε στην αμοιβαία καταστροφή.

Άραγε, το μοτίβο αυτό είναι μια απλή δοξασία των πρωτόγονων κοινωνιών
κόντρα στους κανόνες λειτουργίας της φύσης;


Κι όμως, αντίθετα από τις παραδοσιακές αντιλήψεις,
ο διακεκριμένος Γερμανός δασολόγος Peter Wohlleben
υποστηρίζει και αποδεικνύει
πως στη φύση δεν ισχύει μόνο ο νόμος του ισχυροτέρου που ευνοεί την εξέλιξη,
αλλά ότι υπάρχουν και μηχανισμοί αλληλεγγύης μεταξύ των δέντρων
(αλλά και των υπόλοιπων μελών της φύσης),
 που εξασφαλίζουν την ισορροπία του συστήματος αποτρέποντας τη συνολική κατάρρευση:
Για παράδειγμα, σε περίπτωση κινδύνου επίθεσης εντόμων ή φυτοφάγων ζώων,
τα δέντρα ειδοποιούν το ένα το άλλο
υπέργεια, απελευθερώνοντας προειδοποιητικές αρωματικές ουσίες και αέρια (π.χ αιθυλένιο),
αλλά και υπόγεια, στέλνοντας ηλεκτροχημικά σήματα μέσω των ριζών.
Αν πάλι στην περιοχή υπάρχουν ασθενέστερα δέντρα
(γιατί είναι ηλικιωμένα, πολύ νεαρά ή άρρωστα),
φροντίζουν να τα ενισχύουν εφοδιάζοντάς τα με θρεπτικές ουσίες και νερό
μέσω του υπόγειου συστήματος των ριζών τους,
αντιμετωπίζοντάς τα ως φυσική προέκταση του εαυτού τους,
ακόμα κι αν δεν είναι συγγενικά!

Τα δέντρα, δηλαδή, ξέρουν εμπειρικά πως αν αρκεστούν στην παντοδυναμία τους
ή αν γίνουν άπληστα αδιαφορώντας για τους ασθενέστερους γείτονές τους,
τότε μακροπρόθεσμα η απώλεια εκείνων
θα αλλάξει το μικροκλίμα και τις συνθήκες διαβίωσής τους
και θα τους οδηγήσει στην καταστροφή.
Με άλλα λόγια, ξέρουν ότι η ατομική επιβίωση μπορεί να διασφαλιστεί μακροπρόθεσμα,
μόνο αν συμβάλουν με τα χαρίσματά τους στη συλλογική επιβίωση.




Αυτό το ξέρουν μόνο τα δέντρα εμπειρικά;
Όχι, το ήξερε και ο Μακρυγιάννης, ο οποίος σημείωνε στα «Απομνημόνευματα» του:

«Ένα πράμα μόνον με παρακίνησε κι εμένα να γράψω,
ότι τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί,
και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί
και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι•
όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσομεν εδώ.

Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί,
να την φυλάμεν κι όλοι μαζί
και να μην λέγει ούτε ο δυνατός «εγώ» ούτε ο αδύνατος.
Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ»;
Όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει, να λέγει «εγώ»•
όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λένε «εμείς».
Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ».
Και εις το εξής να μάθομεν γνώση,
αν θέλομεν να φκιάσομεν χωριόν, να ζήσομεν όλοι μαζί.»

ΥΓ. Το τραγούδι «Δέντρο»
που ακούσατε από το θρακιώτικο συγκρότημα ΘΡΑΞ ΠΑΝΚΣ,
περιγράφει την ιστορία ενός δέντρου που φαρμακώθηκε και έχασε τα φύλλα του,
όταν ο ιδιοκτήτης του πικραμένος, επειδή είχε χάσει την αγαπημένη του Μετάξω,
εξέφρασε τον πόνο του σ’ αυτό ποτίζοντας το με τα πικρά δάκρυά του…
Η ιστορία απηχεί την παλιά θεωρία της κοσμικής συμπάθειας,
γνωστή κυρίως από τους νεοπλατωνικούς φιλόσοφους,
σύμφωνα με την οποία τα μέρη του σύμπαντος με έναν μυστήριο τρόπο
συνδέονται μεταξύ τους όπως οι κρίκοι μιας αλυσίδας,
και συμπάσχουν μεταξύ τους.

Πηγές:
Peter Wohlleben «Η μυστική ζωή των δέντρων», εκδόσεις Πατάκη, 2016.
Leon D. Hankoff “Why the healing gods are twins”, The Yale Journal of Biology and Medicine, 50 (1977), 307-319.
http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=7&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiI0ceSzOraAhWBAJoKHYvXBoMQFghZMAY&url=http%3A%2F%2Fwww.biomedsearch.com%2Fattachments%2F00%2F00%2F56%2F07%2F560764%2Fyjbm00138-0078.pdf&usg=AOvVaw06vvx_y_D1lfd7HCARgXRb