Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Dwrina]

Τὸ μὲν γὰρ πέρας, ὡς ἂν ὁ δαίμων βουληθῇ, πάντων γίγνεται: αν θέλουμε να δώσουμε τη συντακτική θέση της αναφορικής παραβολικής σε αυτό το παράδειγμα, το σωστό (όπως έμαθα από εσάς πέρυσι) είναι να πούμε ότι λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο γίγνεται (κατά παράλειψη του προσδιοριζόμενου όρου οὓτως).
Όταν όμως έχουμε παραβολική πρόταση στην οποία με τα ὥς/ ὥσπερ δεν εκφράζεται τρόπος, αλλά απλώς παραβάλλονται δύο καταστάσεις, π.χ οἱ δὲ Βοιωτοὶ οὐκ ἔφασαν ἀποδώσειν, ἢν μὴ σφίσι ξυμμαχίαν ἰδίαν ποιήσωνται ὥσπερ Ἀθηναίοις,
 τι συντακτική θέση θα πούμε ότι έχει η αναφορική, ότι λειτουργεί ως τι;

Παρεμπιπτόντως, την πρόταση ὡς ἐπολέμησαν πρὸς ἀλλήλους  από το προοίμιο του Θουκυδίδη τη βρήκα στον Kuhner ως παραβολική, ενώ ήξερα ότι θεωρείται πλάγια ερωτηματική. Πιστεύετε ότι είναι παραβολική;

[PDE ads]

[apri]

Όταν όμως έχουμε παραβολική πρόταση στην οποία με τα ὥς/ ὥσπερ δεν εκφράζεται τρόπος, αλλά απλώς παραβάλλονται δύο καταστάσεις, π.χ οἱ δὲ Βοιωτοὶ οὐκ ἔφασαν ἀποδώσειν, ἢν μὴ σφίσι ξυμμαχίαν ἰδίαν ποιήσωνται ὥσπερ Ἀθηναίοις,
 τι συντακτική θέση θα πούμε ότι έχει η αναφορική, ότι λειτουργεί ως τι;

Τα "ως/ωσπερ" δεν αναφέρονται σε κάποιο λεξικό ως παραβολικοί σύνδεσμοι. Όπου δείχνουν παραβολή, λειτουργούν ως παραβολικά επιρρήματα του τρόπου. Άρα, θα πρέπει και σ' αυτήν την περίοδο που παρέθεσες να εννοείται ένα δεικτικό του τρόπου (π.χ. ούτως). Ίσως ο τρόπος να έχει την έννοια των συνθηκών στις οποίες έγινε η ιδιαίτερη συμμαχία.

Παρεμπιπτόντως, την πρόταση ὡς ἐπολέμησαν πρὸς ἀλλήλους  από το προοίμιο του Θουκυδίδη τη βρήκα στον Kuhner ως παραβολική, ενώ ήξερα ότι θεωρείται πλάγια ερωτηματική. Πιστεύετε ότι είναι παραβολική;

Κι εμένα πλάγια μού φαίνεται. Μοιάζει με φραστική επαναδιατύπωση του "τὸν πόλεμον τῶν Πελοποννησίων καὶ Ἀθηναίων" που προηγείται.

[Sali]

Ίσως ο τρόπος να έχει την έννοια των συνθηκών στις οποίες έγινε η ιδιαίτερη συμμαχία.

Συμφωνώ, αλλά με την προσθήκη ενός "και" (και την έννοια...). Ο "τρόπος" είναι πολύ διευρυμένος εννοιολογικά όρος, στον οποίο συπεριλαμβάνονται διάφορες έννοιες. Μία από τις έννοιες αυτές είναι και αυτή των συνθηκών ή της κατάστασης. Κλασικό παράδειγμα οι μετοχές ἔχων, ἄγων φέρων, χρώμενος και λαβών, οι οποίες, ενώ για τον Goodwin (844) εκφράζουν, ορθότατα, τις συνθήκες ή τις περιστάσεις (attendant circumstance) υπό τις οποίες τελείται η πράξη του προσδιοριζόμενου ρήματος, στα ελληνικά Συντακτικά λαμβάνονται (εκτός από τη λαβὼν) ως τροπικές.
Πολλά ανάλογα παραδείγματα με τέτοιες προτάσεις υπάρχουν. Ένα που μου ήλθε τώρα στο μυαλό: Αρρ. Αλεξ. ανάβ. Ι, 13, 3 ἐμοὶ δοκεῖ ... ἀγαθὸν εἶναι ... καταστρατοπεδεῦσαι ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ τῇ ὄχθῃ ὡς ἔχομεν. Εδώ το ὡς ἔχομεν σημαίνει: στην κατάσταση που βρισκόμαστε, δηλαδή οπλισμένοι.
Την ίδια σχέση μπορούμε να την βρούμε και σε άλλες μορφές του λόγου, π.χ. στα εμπρόθετα.

[Dwrina]

Ευχαριστώ πολύ για τις απαντήσεις σας!

[PDE ads]

[Dwrina]

Έψαξα να δω πότε το οὐδὲν θεωρείται επιρρηματικός προσδιορισμός και από τα παραδείγματα που βρήκα (τα οποία βέβαια δεν είναι και πολλά) έβγαλα το συμπέρασμα ότι αυτό γίνεται σε δύο περιπτώσεις, πρώτον, όταν συνοδεύει επίρρημα ή επίθετο συγκριτικού βαθμού (οὐδὲν μᾶλλον, οὐδὲν ἧσσον, οὐδὲν ὕστερος)
και δεύτερον, εκεί όπου θα μπορούσε να θεωρηθεί και σύστοιχο αντικειμένο (ἄριστον Ἀχαιῶν οὐδὲν ἔτισεν, οὐδέν τι χαλεποῦ πράγματος ἐπιθυμεῖς, οὐδὲν ἀπολείποντες προθυμίας).
Επομένως, στο
ὥστ᾽ εἰ μὲν ἀποψηφιεῖσθε τούτων, οὐδὲν δεινὸν δόξει αὐτοῖς εἶναι ὑμᾶς ἐξαπατήσαντας ἐκ τῶν ὑμετέρων ὠφελεῖσθαι, όπου δεν βλέπω να συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω, μπορεί το οὐδὲν να θεωρηθεί επιρρηματικός προσδιορισμός, ώστε να πάρουμε το δεινὸν εἶναι ως απρόσωπη έκφραση; Η πρέπει υποχρεωτικά το οὐδὲν να είναι υποκείμενο, οπότε το δεινὸν κατηγορούμενο και το ὠφελεῖσθαι απαρέμφατο της αναφοράς;

[Sali]

Δεν είμαι σίγουρος αν αυτά που αναφέρεις για την επιρρηματική χρήση του οὐδὲν μπορούν να αποτελέσουν γενικό και απαράβατο κανόνα. Βλέπω π.χ. τώρα ένα παράδειγμα από τον Θουκυδίδη (VIII, 22, 1), στο οποίο μας παραπέμπει το LSJ στο λήμμα οὐδεὶς (ΙΙΙ): οἱ Χῖοι ... οὐδὲν ἀπολείποντες προθυμίας. Εδώ υπάρχει ένα σχόλιο του Classen, που θεωρεί το οὐδὲν ισχυρό αρνητικό και το προθυμίας εξαρτώμενο απευθείας από το ἀπολείποντες. Αυτή τη σύνταξη δέχεται και το LSJ, s.v. ἀπολείπω ΙΙΙ, 2 (όπου λεξικογραφείται το χωρίο αυτό). Στην περίπτωση δηλαδή αυτή το οὐδὲν δεν λειτουργεί ως σύστοιχο αντικείμενο, άρα ως ποσοτικός επιρρηματικός προσδιορισμός.
Γι' αυτό και στο παράδειγμά σου το οὐδὲν κείται επιρρηματικώς στο δεινὸν εἶναι: θα θεωρήσουν ότι δεν είναι καθόλου επίφοβο γι' αυτούς... Νομίζω, εξάλλου, ότι και το γλωσσικό αίσθημα αυτό προτιμά.

[Dwrina]

 Νομίζω, εξάλλου, ότι και το γλωσσικό αίσθημα αυτό προτιμά.

Αυτό είναι σίγουρο, απλώς δεν ήξερα αν ευσταθεί και συντακτικά.
Ευχαριστώ!

[Ο άνθρωπος του κάβου]

Συνάδελφοι, καλησπέρα!" ... τοὺς δ' ἀγῶνας οὐδενὸς οὕτω τῶν ἄλλων ὁρῶ δεομένους ὡς ἀνδρῶν ἀγαθῶν, τούτους δ' ἡμῖν καὶ τοῖς μεθ' ἡμῶν κινδυνεύουσι πλείους ὑπάρχειν νομίζω". Στο παραπάνω απόσπασμα η αναφορική παραβολική ὡς ἀνδρῶν ἀγαθῶν με εννοούμενο ρήμα το δέονται, εκφράζει τρόπο ή ποσό; Το πλείους θεωρείτε πως είναι απλό κατηγορούμενο ή επιρρηματικό;

[erietta]

Η μετάφραση που υπάρχει στο http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=69&page=2 είναι βοηθητική:
ενώ για τις συγκρούσεις αυτές καθεαυτές παρατηρώ ότι τίποτε δεν είναι τόσο απαραίτητο όσο άνδρες γενναίοι, και τέτοιοι νομίζω ότι ανέκαθεν υπήρχαν περισσότεροι τόσο σε μας όσο και σ᾽ αυτούς που διακινδυνεύουν στο πλευρό μας.

Θεωρώ ότι το ὡς ἀνδρῶν ἀγαθῶν εκφράζει τρόπο, και το πλείους είναι απλό κατηγορούμενο. Γιατί να είναι επιρρηματικό; Δεν δηλώνει τόπο, χρόνο, τρόπο, σκοπό ή σειρά.

[Sali]

Όπως φαίνεται καθαρά από τη μετάφραση, το παραβολικό ζεύγος οὕτω - ὡς εκφράζει ποσό, όχι τρόπο (= τόσο - όσο).

Όσο για το πλείους, μπορούμε να το δεχτούμε ως απλό κατηγορούμενο, αλλά, για να είμαστε σύμφωνοι με το σχολικό συντακτικό, πρέπει να εκλάβουμε το ὑπάρχειν ως συνδετικό μόνο, όχι ως υπαρκτικό, οπότε οι δοτικές ἡμῖν και τοῖς κινδυνεύουσι θα πρέπει να εκληφθούν ως καθαρά δοτικές προσωπικές χαριστικές, όχι κτητικές (αν και είναι γνωστό ότι οι κτητικές λειτουργούν συγχρόνως και ως χαριστικές, αντιχαριστικές και ηθικές). Αν το ὑπάρχειν θεωρηθεί υπαρκτικό, δεν μπορεί, κατά τη σχολική σύνταξη, να δεχτεί απλό κατηγορούμενο, διότι ακυρώνεται ο συνδετικός του ρόλος.
Το παράδειγμα αυτό μου θύμισε κάτι αντίστοιχο στα Λατινικά: μάθημα 25: quae nimia vobis est, όπου για το nimia δεν υπάρχει ομοφωνία: άλλοι το θεωρούν απλό κατηγορούμενο (χωρίς να εξηγούν πώς συνυπάρχει με το υπαρκτικό est) και άλλοι επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου (: σε υπερβολικό βαθμό), πράγμα που δεν είναι ακριβές. Οπότε;

[Ο άνθρωπος του κάβου]

Erietta και Sali ευχαριστώ πολύ για τις απαντήσεις σας. Η αλήθεια είναι πως κι εγώ περισσότερο έκλινα στην έννοια του ποσού σχετικά με την παραβολική. Τώρα το πλείους ομολογώ πως ακόμη με μπερδεύει... Και κάτι ακόμη: "ἐπεὶ δὲ πάσης ἐστὶ παρασκευῆς ὁ αὐτὸς τρόπος καὶ δεῖ ταὔτα εἶναι κεφάλαια τῆς δυνάμεως, τοὺς ἐχθροὺς ἀμύνασθαι δύνασθαι, τοῖς οὖσι συμμάχοις βοηθεῖν, τὰ ὑπάρχοντ' ἀγαθὰ σῴζειν, τί τοὺς ὁμολογουμένως ἐχθροὺς ἔχοντες ἑτέρους ζητοῦμεν;" Οι γενικές παρασκευῆς και δυνἀμεως τι είναι συντακτικά;

[Sali]

Κατά τη γνώμη μου, γενικές κτητικές και οι δύο, δεν βρίσκω κάτι καλύτερο:
ὁ τρόπος πάσης παρασκευῆς = η φύση, ο "χαρακτήρας" κάθε πολεμικής προετοιμασίας (όπως στον Σοφοκλή Οιδ. Τύρ. 99 τίς ὁ τρόπος τῆς ξυμφορᾶς; = ποια είναι η φύση του μιάσματος;). Δεν διακρίνω στον όρο εξάρτησης (τρόπος) κανένα ρηματικό χαρακτήρα, ώστε να θεωρήσω τη γενική αντικειμενική (ή, ίσως, υποκειμενική)·
κεφάλαια τῆς δυνάμεως = βασικά χαρακτηριστικά μιας στρατιωτικής δύναμης (όπως στον Πλάτωνα, Νόμοι, 643 c κεφάλαιον δὴ παιδείας λέγομεν τὴν ὀρθὴν τροφήν).

[Ο άνθρωπος του κάβου]

Σας ευχαριστώ πολύ! 

[Dwrina]

Όταν ένα δίπτωτο ρήμα που συντάσσεται με δύο αιτιατικές βρίσκεται με αιτιατική και ειδική πρόταση, π.χ. ἀναμνήσω δ’ αὖ ὑμᾶς ὃτι νενικήκατε αὐτῶν τοὺς πολλούς, πιστεύω ότι δεν υπάρχει πρόληψη υποκειμένου, αφού το ρήμα είναι ούτως ή άλλως δίπτωτο, έτσι δεν είναι; Εκτός από τα  ἀναμιμνῄσκω, ἐρωτῶ και διδάσκω, υπάρχουν άλλα τέτοια ρήματα;