Μουσικά αφιερώματα

[apri]

Εξαιρετική δουλειά, Apri. Διάβασα κι εγώ το 'Εκ Πειραιώς' πρόσφατα. Βέβαια, εγώ επικεντρώθηκα κυρίως στα σημεία που μίλαγε για τους Μανιάτες, λόγω καταγωγής.

Tότε μπορεί να σε ενδιαφέρει ένα παλιότερο αφιέρωμα που είχα γράψει για κάποιους συμπατριώτες σου.
απαντ. 329 "Οι περιπέτειες των Μανιατών στην Κορσική" ( http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.322 )


Ευχαριστώ τους υπόλοιπους.   Χαίρομαι που σας άρεσε, γιατί το έγραψα κομματάκι γρήγορα εν μέσω πολλής δουλειάς. Δεν πρόλαβα καν να το ξαναδιαβάσω για πιθανά λάθη.

[PDE ads]

[nikitas]

Εξαιρετική δουλειά, Apri. Διάβασα κι εγώ το 'Εκ Πειραιώς' πρόσφατα. Βέβαια, εγώ επικεντρώθηκα κυρίως στα σημεία που μίλαγε για τους Μανιάτες, λόγω καταγωγής.

Tότε μπορεί να σε ενδιαφέρει ένα παλιότερο αφιέρωμα που είχα γράψει για κάποιους συμπατριώτες σου.
απαντ. 329 "Οι περιπέτειες των Μανιατών στην Κορσική" ( http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.322 )


Ευχαριστώ τους υπόλοιπους.   Χαίρομαι που σας άρεσε, γιατί το έγραψα κομματάκι γρήγορα εν μέσω πολλής δουλειάς. Δεν πρόλαβα καν να το ξαναδιαβάσω για πιθανά λάθη.

Έχω διαβάσει αρκετά για την παρουσία των Μανιατών στην Κορσική. Να προσθέσω και μια μικρή πινελιά; Το δεύτερο μεταναστευτικό κύμα, αυτό του οποίου ηγούντο οι Στεφανόπουλοι, ήταν απόρροια του αδυσώπητου πολέμου που είχε εξαπολύσει εναντίον τους ένας άλλος Μανιάτης, ίσως ο πιο διαβόητος Έλληνας πειρατής, ο φοβερός και τρομερός Λυμπεράκης Γερακάρης, ο οποίος τους μισούσε, γιατί ένα μέλος της οικογένειας των Στεφανόπουλων είχε 'κλέψει' την αρραβωνιαστικιά του και μέλλουσα σύζυγό του Μαρία, κόρη του Γιακουμή Μέδικου.

[nikitas]

ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ






 

Όταν πρωτοκατοικήθηκε γύρω στο 1830,
ήταν μια περιοχή αραιοκατοικημένη, με απόκρημνα βραχώδη μέρη,
όλο τάφρους και ρεματιές,
ιδανικό καταφύγιο για δραπέτες, παράνομους, κυνηγημένους.
Στους χάρτες της εποχής έφερε το όνομα «TRAPEZON» ή «DRAPEZON»,
και οι κάτοικοι προβληματίζονταν για τη σημασία του,
ανατρέχοντας στο αρχαιοελληνικό ή στο αρβανίτικο γλωσσικό τους παρελθόν.

Εκεί κατέφυγαν κυνηγημένοι το 1922 οι Μικρασιάτες πρόσφυγες,
έχτισαν τις παράγκες τους και τη νέα τους ζωή.
Και όσο τα χρόνια περνούσαν, τόσο βαθιά άπλωναν τις ρίζες τους
σε ένα χώμα, όπου τίποτα άλλο δεν άντεχε να φυτρώσει.

Μέχρι που στο τέλος της δεκαετίας του 1950
έρχονται αντιμέτωποι με έναν νέο ξεριζωμό,
όπως τον περιγράφει ο Διονύσης Χαριτόπουλος:

«Στη Δραπετσώνα δεν φυτρώνει τίποτα.
Αν βάλεις στο χώμα μια ρίζα λουλούδι ή δεντράκι,
σε λίγες ημέρες κιτρινίζει και ξεραίνεται.
Ο μολυσμένος αέρας δεν το αφήνει να ανθίσει και λες:
Δεν γίνεται να ζήσουν εδώ άνθρωποι.
Ή αυτοί θα φύγουν ή τα εργοστάσια.
Μέχρι και οι Άθλιοι του Ουγκώ θα δραπέτευαν.
Μα οι πρόσφυγες δεν έχουν πια πού άλλού να πάνε
και τώρα που άρχισε η μουρμούρα να τους ξεσπιτώσουν για δεύτερη φορά
άρχισαν και τα πρώτα ντράβαλα…

…Τα πράγματα θα αγριέψουν αργότερα και ιδίως από το καλοκαίρι του 1960
η Μάχη της Παράγκας θα φουντώσει με συνεχείς επιδρομές μπάτσων
και τους ξεριζωμένους να υπερασπίζονται τα καλύβια τους σαν παλάτια…

….Στις 14 Νοεμβρίου 1960 θα γίνει το μεγάλο ντου.
Όπως σε στρατιωτική επιχείρηση, πάνω από χίλιοι διακόσιοι μπάτσοι
με τα ματσούκια στα χέρια
και το λουρί του πηλικίου περασμένο κάτω από το σαγόνι,
θα περικυκλώσουν τον συνοικισμό
και βάζοντας μπροστά σαν τανκς τις μπουλντόζες και τους εκσκαφείς
θα κάνουν την τελική έφοδο.

Στις παράγκες θα βαρέσει συναγερμός.
Αλλά τότε θα βγουν μπροστά οι γυναίκες
να προστατέψουν τα νοικοκυριά τους από το ρήμαγμα
και τους άντρες τους από τη μανία των εισβολέων…….
Το μακελειό θα κρατήσει ώρες.»

Απολογισμός;
Πέντε-έξι γκρεμισμένα παραπήγματα,
καμιά δεκαριά γυναίκες τραυματισμένες.
Η αστυνομία για λίγα χρόνια δεν θα τολμήσει να επιχειρήσει νέο γκρέμισμα.



Τις μέρες αυτές ο Μίκης Θεοδωράκης παρακολουθώντας τα γεγονότα
μέσα από τα ρεπορτάζ του αδελφού του
εμπνέεται μια μελωδία και την καταγράφει σε ένα πακέτο τσιγάρων.
Ύστερα, τηλεφωνεί στον Τάσο Λειβαδίτη
και του ζητά να γράψει στίχους.
Μια εβδομάδα αργότερα ηχογραφείται η θρυλική «Δραπετσώνα»,
«τραγούδι και σημαία των κατατρεγμένων της χώρας,
με έναν τραγουδιστή που λίγοι είχαν ακουστά»
και με τον Μανώλη Χιώτη να τον συνοδεύει με το μπουζούκι του,
αλλά και ως δεύτερη φωνή.

Ο άγνωστος τραγουδιστής ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης,
«μια στεγνή φιγούρα, ίσια λαμπάδα, με κορακάτο σπαστό μαλλί,
μουστακάκι σαν λεπτή γραμμή μολυβιού στο πάνω χείλι
και το απέριττο φέρσιμο παλιού μαγκίτη,
κανονικός ιεροψάλτης χωρίς στολίδια…».

Έτσι, κυκλοφόρησε ο δίσκος με τη «Δραπετσώνα» στη μια πλευρά.
«Τα τζουκμπόξ στα ουζάδικα, στα καφενεία και στα σφαιριστήρια
από το Πέραμα ως την Αγία Σοφία, τα Καμίνια και την Κοκκινιά
θρηνούσαν με τη φωνή του»:


Μ’ αίμα χτισμένο, κάθε πέτρα και καημός
κάθε καρφί του πίκρα και λυγμός
Μα όταν γυρίζαμε το βράδυ απ’ τη δουλειά
εγώ και εκείνη όνειρα, φιλιά

Το `δερνε αγέρας κι η βροχή
μα ήταν λιμάνι κι αγκαλιά και γλυκιά απαντοχή
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε ψυχή.

Πάρ’ το στεφάνι μας, πάρ’ το γεράνι μας
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί


Ένα κρεβάτι και μια κούνια στη γωνιά
στην τρύπια στέγη του άστρα και πουλιά
Κάθε του πόρτα ιδρώτας κι αναστεναγμός
κάθε παράθυρό του κι ουρανός

Κι όταν ερχόταν η βραδιά
μες στο στενό σοκάκι ξεφαντώναν τα παιδιά
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε καρδιά…



http://www.youtube.com/watch?v=X5pzeNCesBk

Πηγές:
Διονύσης Χαριτόπουλος "Εκ Πειραιώς", εκδ. Τόπος, 2012
http://www.koutouzis.gr/drapetsona.htm
http://dimitriskrasonikolakis.blogspot.gr/2013/05/blog-post_31.html
http://www.musiccorner.gr/?p=56184

Επειδή αναφέρεσαι εκτενώς στην αέναη σύγκρουση των απόκληρων της Δραπετσώνας με τις δυνάμεις ασφαλείας, μπορεί να σ' ενδιαφέρει και ο παρακάτω σύνδεσμος, που αφηγείται την ιστορία του Μιχάλη Μπεζεντάκου, γνωστού Μανιάτη κομμουνιστή, ο οποίος κατηγορήθηκε και φυλακίστηκε για τη δολοφονία του αστυφύλακα Γυφτοδημόπουλου -το αναφέρει και ο Χαριτάτος στο βιβλίο του- την 1η/8ου/1931.

http://kokkinosfakelos.blogspot.gr/2010/09/blog-post_1250.html

[apri]

Έχω διαβάσει αρκετά για την παρουσία των Μανιατών στην Κορσική. Να προσθέσω και μια μικρή πινελιά; Το δεύτερο μεταναστευτικό κύμα, αυτό του οποίου ηγούντο οι Στεφανόπουλοι, ήταν απόρροια του αδυσώπητου πολέμου που είχε εξαπολύσει εναντίον τους ένας άλλος Μανιάτης, ίσως ο πιο διαβόητος Έλληνας πειρατής, ο φοβερός και τρομερός Λυμπεράκης Γερακάρης, ο οποίος τους μισούσε, γιατί ένα μέλος της οικογένειας των Στεφανόπουλων είχε 'κλέψει' την αρραβωνιαστικιά του και μέλλουσα σύζυγό του Μαρία, κόρη του Γιακουμή Μέδικου.

Είναι αυτό που λένε "τους το κρατούσε μανιάτικο".

Είστε λίγο ζόρικοι.

[PDE ads]

[ernie]

<a href="http://www.youtube.com/v/hglVqACd1C8" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/hglVqACd1C8</a>

why can't we not be sober
i just want to start this over

[apri]

Frère Jacques




«Frère Jacques, frère Jacques,
που ΄ναι  αυτά που είχες πει,
η αγάπη του πλησίον, των καλών η προκοπή,
μας αφήσαν οι ελπίδες, έλειψε και η ντροπή,
εχαθήκαμ' ολωσδιόλου μες το φόβο, μες το τρακ,
πάμε πια κατά διαβόλου,
Frère Jacques, frère Jacques…»


http://www.youtube.com/watch?v=tiMa5Z0qesU



 

«Ο πανίσχυρος 6ος Αμερικάνικος Στόλος
περιπολεί σε μόνιμη βάση στη Μεσόγειο,
στα πόδια της Σοβιετικής Ένωσης και πλάι στα Αραβικά Πετρέλαια
και κάθε λίγο στέλνει εκ περιτροπής
μια ναυτική μοίρα του στόλου από δέκα- δεκαπέντε πλοία
να αράξουν εδώ μερικές ημέρες για ανεφοδιασμό και ψυχαγωγία των πληρωμάτων.

Η εμφάνιση του αμερικάνικου στόλου είναι μεγαλειώδης.
Τα πλωτά τέρατα είναι σαν βγαίνουν
μέσα από καπνούς και ομίχλες κινηματογραφικών έργων…

…Κατά την είσοδο της μοίρας στον φαληρικό όρμο, γιατί στο Λιμάνι δεν χωράνε,
η ναυαρχίδα ρίχνει 21 χαιρετισμούς κανονιοβολισμούς στην ελληνική σημαία
και απαντάει με άλλους 21 το πυροβολείο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.

….Οι Αμερικανοί κανονίζουν να βγαίνουν στη στεριά για διασκέδαση
περίπου τέσσερις χιλιάδες άντρες το εικοσιτετράωρο….

Τίποτα δεν λατρεύεται όπως το δολάριο.
 Αρκετές ημέρες πριν εμφανιστούν τα αμερικάνικα πολεμικά,
τα σαΐνια της πιάτσας έχουν πληροφορηθεί πόσα καράβια έρχονται,
από πού έρχονται, πόσο πλήρωμα έχουν, πότε έχουν μισθοδοσία
και όλοι ετοιμάζονται να αρμέξουν τους Τζόνιδες….

Το πάρτι είναι στην Τρούμπα.
Η χαρμόσυνη είδηση «Κορίτσια, ο στόλος» κυκλοφορεί στόμα με στόμα… »


Αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Εκ Πειραιώς» του Διονύση Χαριτόπουλου






ΥΓ1. Η ταινία «Καλώς ήλθε το δολάριο» (1967),
όπως και οι ταινίες «Κόκκινα φανάρια», «Ποτέ την Κυριακή», «Λόλα», «Στέλλα», «Σκότωσα για το παιδί μου»,
γυρίστηκε στην κακόφημη συνοικία της Τρούμπας στον Πειραιά,
που εκτεινόταν στο κομμάτι μεταξύ των εκκλησιών του Αγίου Σπυρίδωνα και του Αγίου Νικολάου.
Το όνομα της περιοχής οφείλεται σε μια τρόμπα, δηλ. μια αντλία,
που χρησιμοποιούσαν εκεί κατά την περίοδο του Γεωργίου Α’, για να αντλούν νερό από ένα πηγάδι.




ΥΓ2. Το τραγούδι “Frere Jacques” (=Αδελφέ Ιάκωβε)
που τραγουδούν στην ταινία οι δυο φίλοι, πικραμένοι για τα διαψευσμένα παιδικά τους όνειρα
αποτελεί διασκευή του Γιάννη Σπανού με στίχους του Αλέκου Σακελλάριου
στο ομώνυμο παλιό γαλλικό νανούρισμα
http://www.youtube.com/watch?v=BC6rvbxdywg
που θυμίζει αρκετά το «Fra Jacopino» του Girolamo Frescobaldi (17ος αιώνας)
http://www.youtube.com/watch?v=aGecGKUgvyg

Την επόμενη χρονιά ο Γ. Σπανός κυκλοφόρησε το τραγούδι με γαλλικούς στίχους του P. Louki
και τη φωνή της Julliette Greco:
http://www.youtube.com/watch?v=3bvqGhB6WHw

[apri]

Ο αητός




Σε ψηλό βουνό, σε ριζιμιό χαράκι,
κάθεται έν' αητός βρεμένος, χιονισμένος ο καημένος
και παρακαλεί τον ήλιο ν' ανατείλει…

Ριζίτικο τραγούδι





«Και των πατρίδων αύθις λαβώμεθα,
ων αμαρτόντες απεσφαιρίσθημεν (=τιναχθήκαμε μακριά).
Αύται δε εισί το αρχαίον και πρώτον ημίν ενδιαίτημα (=κατοικία), ο παράδεισος,
και η προς Ελλήσποντον πόλις του Κυρίου των δυνάμεων, η πόλις του Θεού ημών [δηλ. η Κωνσταντινούπολη]
το εύρριζον αγαλλίασμα πάσης της γης,
η παρά πάσιν έθνεσι  περιμάχητός τε και περιώνυμος».

Προσέξτε τα παραπάνω λόγια του Θεόδωρου Λάσκαρη,
ιδρυτή της αυτοκρατορίας της Νίκαιας μετά την πρώτη άλωση της Πόλης το 1204.
Μέσα σε λίγες γραμμές αποδίδει όλη τη βυζαντινή ιδεολογία
που διαπνέει την ψυχοσύνθεση των Βυζαντινών και μετέπειτα των Νεοελλήνων.

Ας ξεκινήσω από τη διόλου τυχαία ενθουσιώδη περιγραφή των πάτριων εδαφών
και κυρίως της Κωνσταντινούπολης.
Οι Βυζαντινοί πίστευαν στην πολιτιστική και ηθική ανωτερότητά τους
έναντι των άλλων λαών
λόγω των θεμελιακών αρχών της υπόστασής τους, που -ανεξαρτήτως εθνικότητας- ήταν:
η ρωμαϊκή διοικητική οργάνωση, ο ελληνικός πολιτισμός και κυρίως η χριστιανική πίστη.
Πίστευαν πως ήταν οι μοναδικοί συνεχιστές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας,
προστάτες του χριστιανισμού και εγγυητές της παγκόσμιας ειρήνης,
ο περιούσιος λαός του Θεού με δύναμη αιώνια και οικουμενική.
Έτσι, εξηγείται και γιατί βίωσαν τις δυο αλώσεις ως μέγιστη συλλογική ταπείνωση,
αλλά και γιατί παρά τις συμφορές ήλπιζαν ότι
«πάλι με χρόνια, με καιρούς, πάλι δικά μας θα είναι».


Το δεύτερο στοιχείο είναι η εκδήλωση συλλογικής ενοχής μετά από την καταστροφή,
που αποδιδόταν σε ηθικά παραπτώματα (αμαρτήματα),
κυρίως δε, στην άμετρη προσήλωση στα υλικά αγαθά,
βασική πηγή –θα πρόσθετα εγώ- του εγωκεντρισμού που πάντα πλήττει το δημόσιο συμφέρον.
Αρκεί κανείς να σκεφθεί το πόσο έβλαψαν την αυτοκρατορία οι δυναστικές αντιπαραθέσεις
και η εξαγορά της στρατιωτικής θητείας από τους πλούσιους που αύξησε τη χρήση μισθοφόρων
ή να αναλογιστεί πόσο κοντόφθαλμη και εγωκεντρική ήταν η στάση λ.χ των Θρακιωτών,
οι οποίοι όχι μόνο δεν έστειλαν την παραμικρή βοήθεια
κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 1204,
αλλά βλέποντας να καταφεύγει σ’ αυτούς το αρχοντολόι της Πόλης ρακένδυτο και πεινασμένο,
ευχαριστούσαν κιόλας την Παναγία (!!!!) που τους αξίωσε να γνωρίσουν «ισοπολιτεία»
με τους άλλοτε εξουσιαστές τους!
Κοινή ήταν, επίσης, η πεποίθηση ότι οι κακοδαιμονίες τους ήταν θεόπεμπτες,
ένα είδος θείας «παιδεύσεως» εξαιτίας της ηθικής παρακμής τους
[από τότε σιγά-σιγά η λέξη «παίδευση» χάνει την εκπαιδευτική έννοια
και παίρνει την έννοια του παιδέματος, της τυραννίας]
και ότι αν επεδείκνυαν έμπρακτη μετάνοια,
θα ερχόταν με το πλήρωμα του χρόνου η θεία συγχώρεση και η ανάσταση του Γένους,
ελπίδα που διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας.


Το τρίτο και σημαντικότερο στοιχείο είναι
η διατύπωση για πρώτη φορά από τον Θεόδωρο Λάσκαρη
(και όχι από τον Ιωάννη Κωλέττη τον 19ο αιώνα, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι)
της αποκαλούμενης αργότερα«Μεγάλης Ιδέας»,
που συνίστατο στην ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης και των υπόλοιπων αλύτρωτων πατρίδων,
μιας ιδέας απόλυτα συνεπούς με το διαχρονικό αυτοκρατορικό καθήκον
της επανάκτησης των ρωμαϊκών εδαφών,
που όμως τώρα λάμβανε τη μορφή του διακαούς, δυσεκπλήρωτου πόθου
για την επαναφορά του προγονικού μεγαλείου, «της δόξης ης επεπτώκαμεν»,
που έκτοτε κουβαλά ως φορτίο η ελληνική ψυχή.
Και λέω «ελληνική», γιατί τα χρόνια αυτά
με δεδομένη από καιρό την αποψίλωση της αυτοκρατορίας
από τις αλλοεθνείς επαρχίες της (Ιταλία, Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Αρμενία, Σερβία, Βουλγαρία κά)
και λόγω του αντιλατινικού μένους που ακολούθησε την πρώτη Άλωση,
αρχίζει να σφυρηλατείται σιγά-σιγά η ελληνική εθνική συνείδηση,
που περικλείει την ορθόδοξη χριστιανική πίστη
και την ελληνική πολιτιστική και εθνική καταγωγή
[δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη «Έλλην» εφεξής χρησιμοποιείται στα κείμενα,
όχι για να δηλώσει τον ελληνόγλωσσο ή τον ειδωλολάτρη όπως παλαιότερα, αλλά τον έχοντα ελληνική εθνική καταγωγή].

Σε συμβολικό επίπεδο,
οι ίδιες περίπου αντιλήψεις που διατύπωσε ο Λάσκαρης στο λόγο του θρόνου του
εκφράστηκαν από δυο εμβλήματα που υιοθέτησε αργότερα
ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος, ανακαταλαμβάνοντας την Πόλη το 1261,
και τα οποία ταυτίστηκαν στους υστεροβυζαντινούς χρόνους με την ίδια την αυτοκρατορία.


Το πρώτο ήταν η παλιά σημαία των Παλαιολόγων με τον κίτρινο σταυρό,
στην οποία πρόσθεσε τέσσερα πυρέκβολα σε σχήμα Β  ως σύμβολα δύναμης
[=τσακμάκια, χαλύβδινες λαβές όπου έτριβαν την τσακμακόπετρα, για να βγάλει σπινθήρες, όπως ο σημερινός αναπτήρας]
που λέγεται πως παρέπεμπαν στη ρήση «Βασιλεύς Βασιλέων Βασιλεύων Βασιλευόντων».


Το έμβλημα των Παλαιολόγων με τα 4Β (=Βασιλεύς Βασιλέων Βασιλεύων Βασιλευόντων)
εξέφραζε την ιδέα της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας του βυζαντινού αυτοκράτορα,
ως του μόνου συνεχιστή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας μετά την πτώση του δυτικού τμήματός της τον 5ο αιώνα.
Η αμφισβήτηση αυτής πρωτοκαθεδρίας
από τον Πάπα και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Καρλομάγνου τον 9ο αιώνα
οδήγησε τους Βυζαντινούς στο να προσθέσουν στον αυτοκρατορικό τίτλο τη λέξη «Ρωμαίων» (δηλ. αυτοκράτωρ Ρωμαίων)
καθώς και το χαρακτηρισμό «Οικουμενικός» στον πατριάρχη.



Το δεύτερο ήταν το έμβλημα του δικέφαλου αετού
που είχε πρωτοχρησιμοποιήσει ο Ισαάκιος Κομνηνός ως προσωπικό έμβλημα
και αργότερα η δυναστεία των Λασκάρεων στη θέση του ρωμαϊκού μονοκέφαλου αετού.


Το έμβλημα του δικέφαλου αετού εξέφραζε τη βυζαντινή κυριαρχία σε Ανατολή και Δύση,
χάρη στη θεία χάρη, την αυτοκρατορική πρόνοια και τον αυτοκρατορικό στρατό,
που ορμούσε στη μάχη με την ιαχή «Ο σταυρός νικά» ή «Αήρ»
[δηλ. «Αέρα», όπως φώναζαν και οι φαντάροι στον ελληνοϊταλικό πόλεμο].
Μετά την Άλωση το έμβλημα το οικειοποιήθηκε η Εκκλησία,
αλλά και ευρωπαϊκά κράτη και αθλητικές ομάδες.

Όποιες κι αν ήταν οι προθέσεις και οι καημοί των δυο βυζαντινών αυτοκρατόρων,
η ιστορική πραγματικότητα όχι μόνο απείχε από την αναβίωση της παγκόσμιας κυριαρχίας,
αλλά αποδείκνυε κάτι πολύ χειρότερο:
η πικρή εμπειρία του Γένους
και από τους αλλόθρησκους ανατολίτες (Πέρσες, Άραβες, Τούρκους)
αλλά ακόμα και από τους ομόθρησκους δυτικούς (σταυροφόρους)
επέφερε στο εξής έναν μόνιμο εσωτερικό διχασμό της κοινωνίας
ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, το προγονικό μεγαλείο και τους ξένους νεωτερισμούς,
έναν διχασμό γνώριμο ήδη από την Εικονομαχία του 8ου αιώνα,
που όμως πλέον θα αποκλείει οποιαδήποτε ενδιάμεση λύση
εν μέσω κλίματος ακραίας πόλωσης και γενικευμένης δυσπιστίας.
Και θα αποτολμούσα να πω πως ίσως τελικά η εικόνα του δικέφαλου αετού
να απέδιδε περισσότερο τον προσανατολισμό της κοινωνίας σε δυο αντίθετες κατευθύνσεις,
που αδυνατούσαν να συναντηθούν.


Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ γράφει στο βιβλίο της «Γιατί το Βυζάντιο»
πως το τελικό αποτέλεσμα μιας τέτοιας αντιπαλότητας μεταξύ του Βυζαντίου και της Δύσης ήταν ότι
«το Βυζάντιο προσπαθώντας να σώσει ίσως την οικουμενικότητα της πίστης του,
θυσίασε την παγκοσμιότητα της εξουσίας του».
Εγώ φοβάμαι πως το κόστος ήταν βαρύτερο για τον ελληνισμό:
Διχασμένος μονίμως ανάμεσα σε δυο διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις
στέρησε στο εξής από τον εαυτό του τη δυνατότητα να πετάξει ψηλά με τις δικές του δυνάμεις,
πραγματικά ελεύθερος.
Έτσι, ενώ σε ατομικό επίπεδο έμαθε ο καθένας να αναζητά λύσεις για την επιβίωσή του
«νενικηκώς την αμηχανίαν» με την καπατσοσύνη του,
σε συλλογικό επίπεδο το Γένος παρέμεινε καθηλωμένο σαν τον αετό στο ψηλό βουνό
αναπολώντας το ένδοξο παρελθόν του
και παρακαλώντας μονίμως τους άλλους για βοήθεια…


http://www.youtube.com/watch?v=ZT3xlUg52bI








ΥΓ. Τα ριζίτικα είναι τραγούδια που γεννήθηκαν σε χωριά που βρίσκονται
στις ρίζες (=πρόποδες) των βουνών της Δυτικής Κρήτης,
κυρίως των Λευκών Ορέων του νομού Χανίων.

Είναι ανομοιοκατάληκτα και τραγουδιούνται χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων
σε πομπές γαμήλιες, βαπτιστικές, φιλικές κλπ (τση στράτας)
ή συνηθέστερα, στο τραπέζι κατά τη διάρκεια γλεντιού (τση τάβλας).

Οι μελωδίες τους είναι επηρεασμένες από τη βυζαντινή μουσική,
ενώ οι στίχοι τους, σε αντίθεση με τις αυτοσχέδιες μαντινάδες,
είναι προϊόν μακρόχρονης λαϊκής δημιουργίας.

Πηγές:

1.   Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ «Γιατί το Βυζάντιο», εκδ. Μεταίχμιο, 2012

2.   Σημαία των Παλαιολόγων-Ρωμανίας:
http://greekheraldry.org/2013/04/12/%CE%B7-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CF%82/
http://chilonas.wordpress.com/2013/02/05/%CE%B7-%CE%B2%CF%85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85/
http://www.academia.edu/4002057/The_Free_Greek_Language_of_137_entries_and_its_emblem


3.   Μεγάλη Ιδέα:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B7_%CE%99%CE%B4%CE%AD%CE%B1

4.   Ριζίτικα τραγούδια:
http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=345
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B9%CE%B6%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1_%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B9%CE%B1

[domenica]

Fantasia on a Theme by Thomas Tallis - Ralph Vaughan Williams

“A century ago, on the evening of 6 September 1910, a 2,000-strong audience at the Three Choirs festival crammed into the pews of Gloucester cathedral to hear Elgar's oratorio The Dream of Gerontius, one of the most popular contemporary English works since its 1900 premiere. But between them and their devotion stood the unfamiliar figure of Ralph Vaughan Williams, aged 37, nervously preparing to conduct the world premiere of his just-completed work, the Fantasia on a Theme by Thomas Tallis. "A queer, mad work by an odd fellow from Chelsea," the cathedral's organist had called it, but despite remaining unrecorded until 1936, the Tallis Fantasia has come to join the crowning glories of English orchestral music.”

“In 1906, a clergyman called the Rev Percy Dearmer turned up at the Chelsea house of Ralph Vaughan Williams. “I had heard of him as a parson who invited tramps to sleep in his drawing room,” the composer recalled many years later, “and I feared he was going to ask me to do the same”. In fact, Dearmer had come to ask Vaughan Williams, then in his mid-thirties and still starting out as a composer, to help him with the musical side of The English Hymnal, a book that was to become the staple of Anglican congregations throughout the country, and is still used by some today.

The composer did write quite a few of his own tunes, which are among the best in the book – such as for the hymns “For all the saints” and “Come down, O love divine”.
He also found the Third Psalter Tune of Thomas Tallis, written in 1567, and used it for hymn number 92 in the Hymnal, “When, rising from the bed of death”. But he sensed, having done that, that he had unfinished business with the tune, and embarked on an exploration of Tudor music and its sonorities that culminated in the composition of one of his most famous and beautiful works, the Fantasia on a Theme by Thomas Tallis. Tallis was one of the world’s leading composers of sacred choral music of his era; the challenge Vaughan Williams set himself was to translate the sounds of choral music into a string orchestra.”

“Tallis's original words to the hymn were:

“Why fum'th in fight the Gentiles spite, in fury raging stout?
Why tak'th in hand the people fond, vain things to bring about?
The Kings arise, the Lords devise, in counsels met thereto,
against the Lord with false accord, against His Christ they go.””

Thomas Tallis - Why fum'th in fight

Πηγές:

http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/simonheffer/7932043/How-Vaughan-Williams-captured-a-country-with-strings.html

http://www.theguardian.com/culture/2010/jun/12/vaughan-williams-fantasia-theme-tallis

http://en.wikipedia.org/wiki/Fantasia_on_a_Theme_by_Thomas_Tallis

http://www.classical.net/music/comp.lst/works/v-w/tallisfantasia.php

[apri]

Του πολέμου



«Έρχονται πια οι μέρες που δικάζουν,
θα μετρηθούν τα ποσοστά μας και
θα τα βρούμε όλα μπροστά μας.

Δεν το φοβάμαι, ούτε το θέλω...
μα δεν υπάρχουνε λαγοί μες στο καπέλο,
τώρα θα δούμε τα λεφτά μας τι αγοράζουν.»

Οδυσσέας Ιωάννου


http://www.youtube.com/watch?v=TsasnYuqtEs



 
«….η νύχτα στο βουνό με τη λάσπη:
βαρυφορτωμένοι, κατάκοποι προχωρούσαμε.

Είν' αφάνταστη η λύπη κι η κακομοιριά που δοκιμάζεις
σαν αισθάνεσαι να 'σαι και να βλέπεις ανθρώπους και ζώα και τα πάντα μες στη λάσπη.

Άλογα και μουλάρια πεσμένα μάς κόψανε το δρόμο.
Εμείς προχωρούσαμε. Άξαφνα έπεσες. Πέσαμε θέλω να πω.
Με τα δυο σου πόδια σπασμένα, με το κεφάλι χωμένο στις λάσπες.
Θυμάσαι πόσο προσπάθησα. Δεν το κατόρθωσα.
Πρέπει να νιώσεις καλά πως δε φταίω. Ποτέ δεν προσπάθησα τόσο.
Έμεινα δίπλα σου ολόκληρη νύχτα.
Πιο πέρα από μας ένας Ιταλός σκοτωμένος.
Πάνω μας η Μεγάλη Άρκτος, το Βόρειο Στέμμα, ο Αστερισμός του Ωρίωνα ψιχάλιζαν φως.

Δεν είδα ποτέ πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι.
Γύρισα πάντα τα μάτια μου από το θάνατο. Μα φαντάζομαι...

Παύω. Φοβάμαι μήπως πω λόγο μεγάλο.»



Απόσπασμα από το κείμενο του Νίκου Καββαδία «Του πολέμου-Στο άλογό μου», Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1987, σ. 35-39
[http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9021/extras/texts/index08_06_parallilo_kavvadias.html]



ΥΓ. Το  κείμενο «Στο άλογο μου» πρωτοδημοσιεύτηκε στον τόμο
 «Το Θαύμα της Αλβανίας απ’ τη σκοπιά της ΙΙΙ Μεραρχίας» του Ξένου Ξενίτα το 1945.
 Γράφτηκε στο Κούδεσι, το Μάρτη του ’41,
και είναι ένας σύντομος μελαγχολικός μονόλογος
προς  στο άλογο που τον συνόδευε στον πόλεμο στην Αλβανία.

[kostasMath]

Αυθεντικό video απ' την καταστροφή τής Σμύρνης το 1922!
Δεν έχει ήχο αλλά αξίζει να το δείτε για 10 λεπτά.
http://www.youtube.com/watch?v=oBEslCsrjYg,
Αν κάποιος θέλει να ακούσει κάποιο τραγούδι παρακολουθώντας το βίντεο θα του πρότεινα
Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί - Νίκος Ξυλούρης
 http://www.youtube.com/watch?v=cHPcu-VeQmQ
( προσοχή δεν προτείνω να δείτε το δεύτερο ακούστε το μόνο, υπάρχει περίπτωση κάποιοι να ενοχληθούν ανάλογα με τα πολιτικά τους φρονήματα )
Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
τις πόρτες σπάσαν οι οχτροί
κι εμείς γελούσαμε στις γειτονιές
την πρώτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
αδέρφια πήραν οι οχτροί
κι εμείς κοιτούσαμε τις κοπελιές
την άλλη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
φωτιά μας ρίξαν οι οχτροί
κι εμείς φωνάζαμε στα σκοτεινά
την τρίτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
σπαθιά κρατούσαν οι οχτροί
κι εμείς τα πήραμε για φυλαχτά
την άλλη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
μοιράσαν δώρα οι οχτροί
κι εμείς γελούσαμε σαν τα παιδιά
την πέμπτη μέρα

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί
κρατούσαν δίκιο οι οχτροί
κι εμείς φωνάζαμε ζήτω και γεια
σαν κάθε μέρα.

[Aris81]

Αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο,που έφυγε σαν σήμερα το 1982.

Ο Μάνος Λοΐζος γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1937 στο χωριό Άγιοι Βαβατσινιάς της επαρχίας Λάρνακας. Ήταν το μοναδικό παιδί του Ανδρέα Λοΐζου και της Δέσποινας Μανάκη, κόρης γεωπόνου από τη Ρόδο. Η οικογένειά του μετακόμισε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, όταν ο Μάνος ήταν επτά ετών.

Μάνος Λοΐζος - Σ'ακολουθώ 

<a href="http://www.youtube.com/v/?v=Dvj6lm5nG7U" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/?v=Dvj6lm5nG7U</a>

Με τη μουσική ασχολήθηκε από τα μαθητικά του χρόνια. Γράφτηκε σε τοπικό Ωδείο και άρχισε να μαθαίνει βιολί, αλλά κατέληξε στην κιθάρα. Μετά την αποφοίτησή του από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας το 1955 ήλθε στην Αθήνα και γράφτηκε αρχικά στη Φαρμακευτική Σχολή και στη συνέχεια στην ΑΣΟΕΕ. Στις αρχές του 1960 ήλθε η μεγάλη στροφή στη ζωή του, όταν αποφάσισε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική.
Για να επιβιώσει κάνει διάφορες δουλειές, από γκαρσόνι σε ταβέρνα μέχρι γραφίστας και διακοσμητής. Το 1962 έρχεται σε επαφή με τον Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μεσολαβεί στη «Φίλιπς» για την ηχογράφηση του πρώτου του τραγουδιού.

Μάνος Λοΐζος - Το Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας(Απόσπασμα από την ταινία "Ευδοκία" του Αλέξη Δαμιανού

<a href="http://www.youtube.com/v/?v=JrP3_iDtous" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/?v=JrP3_iDtous</a>

Το Απρίλιο του 1962 έγινε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος στο Σύλλογο Φίλων Ελληνικής Μουσικής (ΣΦΕΜ), με στόχο τη στήριξη του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και την προβολή νέων δημιουργών. Στις τάξεις του συλλόγου θα βρεθούν πολύ γρήγορα ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νότης Μαυρουδής, ο Φώντας Λάδης, ο Μάνος Ελευθερίου και πολλοί άλλοι. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση της χορωδίας του συλλόγου και με αυτή συμμετέχει το καλοκαίρι στις παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη «Όμορφη Πόλη» που ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο Παρκ.

Μάνος Λοΐζος - Πρώτη Μαίου(Ερμηνεύει ο Αλκίνοος Ιωαννίδης

<a href="http://www.youtube.com/v/?v=KZHB2kVQjFQ" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/?v=KZHB2kVQjFQ</a>

Τον Μάρτιο του 1965 παντρεύεται τη Μάρω Λήμνου, τη μετέπειτα συγγραφέα παιδικών βιβλίων, γνωστή ως Μάρω Λοΐζου. Ένα χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1966, θα γεννηθεί η κόρη τους Μυρτώ. Τα επόμενα χρόνια θα είναι αρκετά δημιουργικά για τον συνθέτη. Γράφει τραγούδια και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας μπήκε πολλές φορές στο στόχαστρο των αρχών για τις αριστερές πολιτικές του πεποιθήσεις. Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 συνελήφθη και πέρασε 10 μέρες στα κρατητήρια στης Ασφάλειας. Μέσα στο ξέφρενο κλίμα της μεταπολίτευσης συμμετέχει στις μεγάλες λαϊκές συναυλίες της εποχής και στο τέλος του 1974 κυκλοφορεί το δίσκο «Τα Τραγούδια του Δρόμου», με όλα εκείνα τα τραγούδια του που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε δεν τους είχε επιτραπεί η ηχογράφηση από τη λογοκρισία της επταετίας. Την τριετία 1974 – 1977 υπήρξε ένας από τους βασικούς εκφραστές του πολιτικού τραγουδιού. Το 1978 αναλαμβάνει την προεδρία της Ένωσης Μουσικοσυνθετών Ελλάδας και πρωτοστατεί στη δημιουργία φορέα είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων. Τον ίδιο χρόνο παντρεύεται σε δεύτερο γάμο την ηθοποιό Δώρα Σιτζάνη.

Μάνος Λοΐζος - Σε ψάχνω(Σε στίχους Δώρας Σιτζάνη,ερμηνεύει η Δήμητρα Γαλάνη)

<a href="http://www.youtube.com/v/?v=-npWH7YIBD4" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/?v=-npWH7YIBD4</a>

Στην εικοσαετή μουσική του διαδρομή έγραψε μερικά από τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια, συνεργαζόμενος με τους στιχουργούς Γιάννη Νεγρεπόντη, Φώντα Λάδη, Μανώλη Ραούλη, Δημήτρη Χριστοδούλου και Λευτέρη Παπαδόπουλο, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1965 και έγιναν αχώριστοι φίλοι. Τα τραγούδια του, γεμάτα λυρισμό και τρυφερότητα, ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού, όπως ο Γιάννης Καλατζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Δήμητρα Γαλάνη.

Μάνος Λοΐζος - Κι αν τα μάτια σου(Ερμηνεύει η Δήμητρα Γαλάνη)

<a href="http://www.youtube.com/v/?v=3xk0Zw867_Y" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/?v=3xk0Zw867_Y</a>

Ο Μάνος Λοΐζος έφυγε νωρίς από τη ζωή στις 17 Σεπτεμβρίου 1982.
Άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας, χτυπημένος από την επάρατη νόσο.

[apri]

Τhe answer
is blowing in the wind







«Οι μόνοι που αξίζουν για μένα είναι οι τρελοί,
αυτοί που τρελαίνονται να ζήσουν, να μιλήσουν, να σωθούν,
που ποθούν τα πάντα την ίδια στιγμή,

αυτοί που ποτέ δεν χασμουριούνται ή δεν λένε κοινότοπα πράγματα,
αλλά που καίγονται,
καίγονται σαν τα μυθικά κίτρινα ρωμαϊκά κεριά
που σκάνε σαν πυροτεχνήματα ανάμεσα στα αστέρια
κι από μέσα τους ξεπηδά το μπλε φως της καρδιάς τους,
κι όσοι τους βλέπουν κάνουν: Αααα!!!! με θαυμασμό».

Tζακ Κέρουακ “Στον δρόμο” (1957)




https://www.youtube.com/watch?v=IUX9IcSzHX0





Σε μέρες παρακμής,
όταν ο κόσμος καταρρέει σάπιος από τη διαφθορά και την υποκρισία,
τα ανήσυχα πνεύματα πάντα γυρεύουν απάντηση
για το πώς θα γεννηθεί μια καλύτερη ζωή γύρω τους.

Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι ανάμεσά τους,
που νιώθουν ταυτόχρονα την ανάγκη να δείξουν έμπρακτα στους άλλους γύρω τους
πόσο αποστρέφονται τις κοινωνικές συμβάσεις που τους οδήγησαν ως εκεί.

Έτσι, λ.χ τον καιρό που ο αρχαίος κλασικός κόσμος πέθαινε και ξεκινούσε η ελληνιστική εποχή,
οι κυνικοί φιλόσοφοι αναζητούσαν τη χαμένη αρετή στη φύση και στη λογική
και την ίδια στιγμή έδειχναν πλήρη αδιαφορία προς τις κοινωνικές συμβάσεις,
περιπλανώμενοι ξυπόλητοι, ατημέλητοι, με μακριά μαλλιά και μακριά γένια
και ζώντας ασκητικά με την πεποίθηση (όπως αργότερα και οι νεοπλατωνικοί),
ότι με την αυτάρκεια και τη λιτότητα
θα κέρδιζαν την ελευθερία της καταπιεσμένης τους ψυχής.


Ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης από τη Σινώπη (412 π.Χ-325 π.Χ)
Κατά την παράδοση ζούσε μονίμως σε πιθάρι και γυρνούσε στους δρόμους όλη μέρα με ένα φανάρι
αναζητώντας, όπως έλεγε, τον Άνθρωπο.

Στους πρώτους βυζαντινούς αιώνες πάλι, όταν ο παγανιστικός κόσμος κατέρρεε,
οι χριστιανοί διανοούμενοι (Τρεις Ιεράρχες, Μέγας Αντώνιος, άγιος Παχώμιος κά)
αναζητούσαν απάντηση στο νεοσύστατο χριστιανισμό,
ακολουθώντας παράλληλα κι αυτοί το πνεύμα των κυνικών και των νεοπλατωνικών,
αφήνοντας μακριές γενειάδες και ζώντας λιτά και ασκητικά
εισάγοντας στη νέα θρησκεία τον αναχωρητικό και τον κοινοβιακό μοναχισμό.

Μα, και ο αυτοκράτορας Ιουλιανός
που αντίθετα απ’ αυτούς νόμιζε πως η απάντηση
ήταν η επιστροφή στην παλιά αίγλη του αρχαίου ειδωλολατρικού κόσμου,
πάλι τον ίδιο ασκητικό και λιτοδίαιτο τρόπο ζωής είχε υιοθετήσει
και την ίδια μακριά «φιλοσοφική» γενειάδα.
Μάλιστα, οι Αντιοχείς τον κοροΐδευαν, όπως μας πληροφορεί και ο Καβάφης,
για «τες περί των ψευδών θεών αερολογίες του,
τες ανιαρές περιαυτολογίες•
την παιδαριώδη του θεατροφοβία•
την άχαρι σεμνοτυφία του• τα γελοία του γένια».
και εκείνος τους είχε απαντήσει με ένα αυτοσαρκαστικό κείμενο υπό τον τίτλο «Μισοπώγων»,
που αναρτήθηκε στα προπύλαια του παλατιού, ώστε να το διαβάσουν όλοι.
Τους έγραφε μεταξύ άλλων:

“Μη νομίζετε πως δυσανασχετώ με την κοροϊδία που μου κάνετε.
Εγώ ο ίδιος άλλωστε σας δίνω την αφορμή, που το πηγούνι μου είναι σαν του τράγου,
ενώ θα μπορούσα φαντάζομαι, να το 'χω άτριχο και λείο,
όπως το 'χουν οι ωραίοι νεαροί και όλες οι γυναίκες που είναι από φυσικού τους επιθυμητές….

…Και σαν να μην έφτανε το μήκος της γενειάδας μου,
είναι και τα μαλλιά μου απεριποίητα και βρώμικα, σπάνια τα κουρεύω,
και τα νύχια μου είναι πάντα λερωμένα από τα μελάνια της γραφίδας.
Κι αν θέλετε να μάθετε, σας εκμυστηρεύομαι και κάτι απόρρητο:
Στο στήθος μου έχω πυκνό τρίχωμα, σαν το λιοντάρι, το βασιλιά των ζώων…
…Επιτρέψτε μου όμως να σας αποκαλύψω κάτι άλλο:
Δεν μου είναι αρκετό το ότι το κορμί μου βρίσκεται σ' αυτήν την κατάσταση,
γι' αυτό και ο τρόπος ζωής μου είναι αυστηρότατος.

…Στην εντελώς ιδιωτική μου ζωή, άγρυπνες νύχτες πάνω σ' ένα στρώμα από άχυρα,
και λίγο φαγητό που δεν με χορταίνει,
μου χαλάει τη διάθεση και με κάνει να εχθρεύομαι μια πόλη καλοπερασάκηδων.»
 

 Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός (331-363 μ.Χ),
που αποκλήθηκε από τους χριστιανούς «Παραβάτης» λόγω της προσπάθειάς του να επαναφέρει την ειδωλολατρία.

Αιώνες αργότερα,
όταν ο παλιός κόσμος κατέρρεε με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
και στη θέση του ορθωνόταν ένας ψυχροπολεμικός κόσμος
στην Αμερική θα γεννιόταν η αντισυμβατική γενιά των μπιτ,
με κεντρικό πυρήνα το συγγραφέα Τζακ Κέρουακ, τον ποιητή Άλλεν Γκίνσμπεργκ κά,
που άκουγε τζαζ, πρόβαλλε οικολογικά μηνύματα
και αμφισβητούσε τις συμβάσεις της συντηρητικής κοινωνίας
(κυρίως το αμερικάνικο όνειρο του πλουτισμού και της υλικής ευδαιμονίας)
ανοίγοντας το δρόμο για τους χίπις της δεκαετίας του 1960,
με τα λουλουδάτα t-shirt και τα τζιν παντελόνια, τα ατημέλητα μακριά μαλλιά και γένια,
που αμφισβητούσαν τον πόλεμο στο Βιετνάμ και ζούσαν αντισυμβατικά κοντά στη φύση,
ακούγοντας ψυχεδελικά ροκ και κάνοντας διαλογισμό κατά τα βουδιστικά πρότυπα,
προκειμένου να απελευθερώσουν το πνεύμα…


Και φτάνουμε στις μέρες μας,
με την οικονομική και κοινωνική παρακμή να χτυπάει κόκκινο
και τους hipsters να αμφισβητούν –ω τι περίεργο- τη mainstream κουλτούρα
και να ζητούν επιστροφή στο φυσικό τρόπο ζωής
αδύνατοι, γενειοφόροι, ατημέλητοι, με παλιομοδίτικα καρό πουκάμισα, κολλητά τζιν
και τα παλιά γυαλιά Rayban που ταυτίστηκαν από το 1990 με τους nerd (=σπασίκλες).


Οι Hipsters του 21 αιώνα




Άραγε, τι κόσμος να μας περιμένει αυτήν τη φορά στο βάθος του τούνελ;

 

ΥΓ1. Η «αρχαιοελληνική» γενειάδα γνώρισε ιδιαίτερη διάδοση στη βυζαντινή κοινωνία από τον 7ο αιώνα,
όταν για πρώτη φορά βυζαντινοί αυτοκράτορες (Φωκάς και Ηράκλειος) εμφανίστηκαν γενειοφόροι
για να δηλώσουν τη λαϊκή τους προέλευση,
κόντρα στη ρωμαϊκή παράδοση του ξυρίσματος και των κοντοκουρεμένων μαλλιών.
Το δε ξύρισμα σταδιακά περιορίστηκε κυρίως στους ευνούχους του Παλατιού,
γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τη σημασιολογική μετάλλαξη της λέξης «βαρβάτος» (<barbatus=γενειοφόρος),
που δηλώνει από τότε αυτόν που δεν είναι ευνουχισμένος.

Ίσως, η διάδοση αυτής της μόδας να μην είναι άσχετη με το γεγονός ότι στα χρόνια αυτά
άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο έκδηλη η ελληνική πολιτιστική κυριαρχία στη βυζαντινή αυτοκρατορία.
Πάντως, το σίγουρο είναι πως η εμφάνιση αυτή αποτέλεσε στη συνέχεια στοιχείο διάκρισης
των Ρωμιών από τους Λατίνους (κοσμικούς και ιερωμένους).
Γι’ αυτό και ο Φώτης Κόντογλου αιώνες μετά σημειώνει χαρακτηριστικά:
«Καὶ νὰ συλλογίζεσαι πῶς ὑπάρχουν κάποιοι Ἕλληνες, καὶ θεολόγοι μάλιστα,
ποὺ ξυνίζουνε τὰ μοῦτρα τους, ποὺ τὸν βρίσκουνε «ἀντιαισθητικόν»!
Ἀντιαισθητικὸν βρίσκουνε τὸν Ὅμηρο, τὸν μάντη Τειρεσία, τὸν Μέντορα, τὸν Ἀχιλλέα μὲ τὰ μαῦρα στριφτὰ γένια,
τὸν Θεμιστοκλῆ, τὸν ἅγιο Βασίλειο, τὸν ἅγιο Λουκιανὸ ποὺ τὸν εἶδε καὶ τἄχασε ὁ σκληρὸς Διοκλητιανός,
τὸν ἅγιο Νικόλαο, τὸν Κωνσταντῖνο τὸν Παλαιολόγο, τὸν Θανάση Διάκο, τὸν Παπαφλέσσα, τὸν Ἡσαΐα Σαλώνων,
τέλος βρίσκουνε ἄσχημο τὸν πνευματικὸ λέοντα μὲ τὴν φυσικὴ χαίτη του,
καὶ ἔχουνε γιὰ ὄμορφον ἐκεῖνον τὸν μαδημένον,
ποὺ εἶναι σὰν τὸ κριάρι ποὺ τὸ κουρέψανε καὶ γίνηκε ἀγνώριστο,
μὲ τὰ στραβὰ ποδάρια του, μὲ τὸ λαιμὸ τῆς γαλοπούλας καὶ μὲ τὸ κωμικὸ μούσι!
Μὴ χειρότερα! Ποὺ μπορεῖ νὰ φτάσῃ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ ξιπασιὰ γιὰ νὰ φανῆ εὐρωπαϊσμένος!»



ΥΓ2. O Τζακ Κέρουακ (1922-1969) ήταν συγγραφέας και ποιητής,
που έγραψε για την «άλλη Αμερική» των πεδιάδων και των ανοιχτών δρόμων
που αντιπροσώπευαν την ελευθερία, την απόδραση από το κομφορμιστικό κόσμο των πόλεων, το «σύστημα».
Επηρέασε βαθιά καλλιτέχνες, όπως π.χ τους Μπομπ Ντίλαν, Τομ Γουέιτς, Ρόμπερτ Φρανκ.

Άλλοι τον ονόμασαν «βασιλιά των μπιτ», άλλοι «πατέρα των χίπις».

Το μυθιστόρημά του «Στο δρόμο» ανήκει στα αντιπροσωπευτικότερα μεταπολεμικά μυθιστορήματα
που φέρνουν στο επίκεντρο τον ήρωα-μαύρο πρόβατο, τον μόνο πραγματικά ελεύθερο.




ΥΓ3. Το τραγούδι, που ακούσατε, κυκλοφόρησε το 1962 από τον Μπομπ Ντύλαν
με ένα σχόλιό του όπου μεταξύ άλλων έλεγε:

«Δεν μπορώ να πω παρά πολλά γι’ αυτό το τραγούδι
εκτός από το ότι η απάντηση πλανιέται στον άνεμο.
Δεν βρίσκεται σε κανένα βιβλίο, ταινία, τηλεοπτικό πρόγραμμα ή ομάδα συζήτησης…

Πολλοί χίπις με ρωτάνε πού βρίσκεται η απάντηση…
Λέω ότι βρίσκεται στον άνεμο και όπως ένα αεικίνητο χαρτί, κάποτε θα πέσει κάτω.
Αλλά το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν σηκώνει την απάντηση, όταν αυτό πέφτει κάτω,
και έτσι δεν κατορθώνουν πολλοί άνθρωποι να δουν και να μάθουν…
…και έπειτα αυτό φεύγει.

Λέω επίσης ότι μερικοί από τους μεγαλύτερους εγκληματίες
είναι εκείνοι που γυρνάνε το κεφάλι,
όταν βλέπουν και ξέρουν ότι κάτι είναι λάθος...» 

Πηγές:
http://classicalwisdom.com/diogenes-of-sinope/
http://en.wikipedia.org/wiki/Hipster_(1940s_subculture)
http://en.wikipedia.org/wiki/Hipster_(contemporary_subculture)
http://rip-people.blogspot.com/2013/03/jack-kerouac.html
http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=115299
http://www.protothema.gr/bigfish/article/74826/hipsters-kykloforoyn-anamesa-mas%C2%A0/
http://psupopculture.wordpress.com/2011/10/30/hipsters-a-sub-and-counter-culture/
http://en.wikipedia.org/wiki/Blowin'_in_the_Wind
http://www.pare-dose.net/3661
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%BF_%CE%9A%CF%85%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82
http://www.e-istoria.com/2013_by%20(9).html
http://geo-s.blogspot.gr/2010/10/1200.html#!/2010/10/1200.html
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B7%CF%84_%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%AC
http://ebvomadiaiorantevou.blogspot.gr/2011/08/blog-post_05.html
http://www.epohi.gr/theodosopoulou_platis_culture_932003.html
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/fwths_kontogloy/to_raso_kai_ta_geneia.htm

[apri]

Το τελευταίο ψέμα





Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε
για ν’ αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.

Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν’ αυτός στον δρόμο•
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ’ ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,
κι ανέτοιμους — πού πια καιρός — μας συνεπαίρνει.


Κωνσταντίνος Π. Καβάφης «Τελειωμένα» (1911)




https://www.youtube.com/watch?v=VaJkxjN1W7I





Η ταινία «Το τελευταίο ψέμα» γυρίστηκε το 1958
σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, σκηνογραφία του Γιάννη Τσαρούχη, μουσική του Μάνου Χατζιδάκι
και με πρωταγωνιστές την Έλλη Λαμπέτη, το Μιχάλη Νικολινάκο, το Δημήτρη Παπαμιχαήλ, την Ελένη Ζαφειρίου κά.
Θέμα της μια αριστοκρατική οικογένεια στα πρόθυρα της χρεοκοπίας,,
η οποία αποφασίζει να κρύψει τον ξεπεσμό της από τον κοινωνικό της περίγυρο με δανεικά χρήματα
ελπίζοντας  ότι θα αναστρέψει την κατάσταση παντρεύοντας την κόρη με κάποιον πλούσιο.
Ψέματα, ηθικές υποχωρήσεις και στο τέλος, ένα αναπάντεχο κακό,
που θα οδηγήσει την πρωταγωνίστρια στην Τήνο να παρακαλάει για ένα θαύμα…

Για την ερμηνεία της η  Έλλη Λαμπέτη ήταν υποψήφια για το βρετανικό βραβείο BAFTA A' γυναικείου ρόλου,
ενώ οι Ν.Υ Τimes έγραψαν γι’ αυτήν πως
«ποτέ από την εποχή της Γκάρμπο ο φακός δεν ερωτεύτηκε τόσο μια πρωταγωνίστρια».

[apri]

Η ψυχή της κούκλας






«Είσαι, ψυχή μου, η κόρη που τη σβήνει
ολοένα κάποιος έρωτας πικρός
που λησμονήθηκε κοιτώντας προς
τα περασμένα κι έτσι θ` απομείνει.

Κατάμονη σε μι’  άκρη, όπως εκείνη,
σε παρατούν ο κόσμος, ο καιρός.
Ένας ακόμη θά 'σουνα νεκρός
αν οι νεκροί δεν είχαν τη γαλήνη.

Σαν αδελφούλα η κόρη αυτή σου μοιάζει
που γέρνει, συλλογίζεται κι αργεί
χαμένη ευτυχία να νοσταλγεί.

Δικό σου λέω, ψυχή μου, είναι μαράζι
όσα το βράδυ δάκρυα, την αυγή
στα ρόδα κατεβαίνει και μοιράζει.»


Κώστας Καρυωτάκης «Η ψυχή μου» («Νηπενθή», 1921)




http://www.youtube.com/watch?v=h5341Njq1R0



Lotte Pritzel «Madonna» (1912)

Το φθινόπωρο του 1913,
ένα χρόνο δηλαδή πριν από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου
και το αιματοκύλισμα χιλιάδων ανθρώπινων κορμιών «τοις κείνων ρήμασι πειθομένων»,,
ο Γερμανοαυστριακός ποιητής Rainer Maria Rilke
επισκέπτεται στο Μόναχο την έκθεση της διάσημης κουκλοποιού Lotte Pritzel,
 που είναι πολύ δημοφιλής στους μποέμ κύκλους της εποχής.
Βλέποντας τις κούκλες της θα μείνει, κατά δήλωσή του, απροσδόκητα
«ασάλευτος, συγκλονισμένος σχεδόν, μπροστά στην κέρινη φύση τους.»
Γιατί άραγε;


Οι πρώτες του σκέψεις είχαν να κάνουν
με το ρόλο που παίζουν οι κούκλες στο παιδικό βασίλειο.
Πανταχού παρούσες, με τη δική τους αλλόκοτη μαγεία,
φαίνεται εκ πρώτης όψεως να έχουν τη μοίρα όλων των άψυχων ανδρεικέλων:
χωρίς δική τους κρίση, χωρίς δική τους θέληση,
γίνονται έρμαια των επιθυμιών του ιδιοκτήτη τους,
«αφήνονται» στα όνειρά του.

Και όμως, αυτές οι κούκλες
που το παιδί πότε χαϊδεύει και αγκαλιάζει
και πότε παραμελεί ή πετά,
αυτές οι κούκλες που του δίνουν μέσα στην ανωριμότητα της ηλικίας του
την ψευδαίσθηση της συντροφικότητας
αλλά και κάποιας υποτυπώδους κοινωνικής ανωτερότητας,
κρύβουν τελικά ένα μυστικό υπεροχής απέναντί του
που το απελπίζει αλλά και το συναρπάζει ταυτόχρονα:
Όσο προσιτές και διαχειρίσιμες κι αν μοιάζουν λόγω της φύσης τους,
τόσο απροσδιόριστη και δυσαπόκτητη ψυχή έχουν.

«Μονάχα εσύ, ψυχή της κούκλας,
μόνο για σένα δεν γινότανε κανένας να πει πού αλήθεια ήσουν»,
θα γράψει αργότερα ο Ρίλκε στο ποιητικό του δοκίμιο «Κούκλες».
Σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα παιδικά παιχνίδια που έχουν σαφή προορισμό,
η κούκλα «φτιαγμένη από μια στόφα αλόγιστη και ακαταλόγιστη πλήρως»
σιωπά ανέκφραστη μπροστά στο παιδί
«σ’ έναν κόσμο όπου η μοίρα, μάλιστα ο Θεός ο ίδιος, είναι περίφημοι,
πρωτίστως γιατί μας απαντούν με τη σιωπή τους».


Κι είναι αυτό το δυσαπόκτητο της ψυχής της κούκλας,
αυτή η πρώτη ανανταπόδοτη σχέση της ζωής του παιδιού
που ευθύνεται κατά τη γνώμη του Ρίλκε για το περίεργο μίσος
με το οποίο το παιδί της φέρεται ενίοτε πάνω στην απελπισία του.
Μήπως, όμως, είναι αυτή ακριβώς η απροσδιόριστη γοητεία του άπιαστου
και η απάντηση στην απορία του ποιητή
(«Και δεν είμαστε τάχα παράδοξα πλάσματα εμείς,
αφού πάμε και προσφέρουμε το πρώτο μας πάθος
εκεί όπου δεν υπάρχει ελπίδα ανταπόδοσης;»);

Lotte Pritzel, λιθογραφία, 1921



Το ερώτημα όμως παραμένει:
Γιατί εκείνη τη μοιραία φθινοπωρινή μέρα ο Ρίλκε συγκλονίστηκε
αντικρίζοντας τις ντελικάτες κερένιες κούκλες της Pritzel
με τα αραχνοΰφαντα φορέματα σε στυλ ροκοκό;


Διότι οι κερένιες κούκλες της ήταν μια μικρογραφία του κόσμου των ενηλίκων
και σ’ αντίθεση με τις ανέκφραστες, σχεδόν ηγεμονικές παιδικές αντιπάλους τους,
τα μάτια και η κίνησή τους απέπνεαν μια εύθραυστη ατμόσφαιρα μελαγχολίας και ερωτισμού,
που φαίνεται πως θύμισε στον ποιητή εικόνες
από τον αρχαιοελληνικό μύθο του Έρωτα και της Ψυχής
[βλ. παλιότερο σχετικό αφιέρωμα «Η φεύγουσα κόρη» http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.420 ]:
«Είναι σαν να τις τρώει ο πόθος μιας όμορφης φλόγας,
η λαχτάρα τους να ριχτούν κατευθείαν επάνω της σαν πεταλούδες».

Κι αυτό είναι τελικά που θα ξαναπεί στην Pritzel με άλλα λόγια,
όταν θα της αφιερώσει το παρακάτω ποίημα στον πρόλογο του δοκιμίου του:
«Πώς φθίνουν έτσι ανάλαφρα, προτού χαθούν,
με μια λεπτή χειρονομία, τελευταία…
Με το «Έχε Γεια» και τ’ «Όχι Πια» ποθούν
να συμφιλιωθούν, κι όσα μοιραία
χάθηκαν ήδη, πάνε να τα βρουν
ακροπατώντας απαλά ( : το Ρόδο και η Ιδέα – )».


Εκείνη την ημέρα,
η ψυχή της κούκλας που του διέφευγε όσο ήταν παιδί
είχε ανοίξει τα φτερά της μπροστά στα μάτια του για μια μόνο στιγμή,
αυτήν τη στιγμή που είχε καταφέρει να απαθανατίσει η Pritzel
φτιάχνοντας τις κερένιες κούκλες της…