Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Τυπική Εκπαίδευση => Γενικό Λύκειο => Σχολικά μαθήματα => Φιλολογικά μαθήματα => Μήνυμα ξεκίνησε από: Angel1ca στις Οκτώβριος 03, 2007, 01:23:58 πμ
-
Χρειάζομαι τα φώτα σας... Μέχρι πρότινος και βασιζόμενη σε ενδελεχή μελέτη και στην όποια εμπειρία μου διαχώριζα τους όρους συλλογισμός και συλλογιστική πορεία ως εξής: 1) έδινα τη μορφή προκειμένων και συμπεράσματος στο συλλογισμό, ενώ στη συλλογιστική πορεία ακολουθούσα τη σκέψη του συγγραφέα (αν προχωρά από το γενικό στο ειδικό ή τούμπαλιν), 2) τρία είδη συλλογισμών (παραγωγικός, επαγωγικός, αναλογικός) και δύο είδη συλλογιστικής πορείας (παραγωγική, επαγωγική). Για παράδειγμα, αν μου ζητούταν η συλλογιστική πορεία μίας παραγράφου θα εντόπιζα με κριτήριο και πυξίδα τη δομή της, τον τρόπο που αναπτύσσεται η σκέψη του συγγραφέα (παραγωγή - επαγωγή), ενώ σε ερώτηση για το συλλογισμό της παραγράφου, θα προσπαθούσα αρχικά να διακρίνω τις προκείμενες και το συμπέρασμα και μετά θα εντόπιζα το είδος του συλλογισμού. Πρόσφατα η υπεύθυνη φιλόλογος στο φροντιστήριο που έπιασα δουλειά με επέπληξε, υποστηρίζοντας ότι συλλογισμός και συλλογιστική πορεία ταυτίζονται, και υποστήριξε ότι καταντώ δύσκολη τη ζωή των μαθητών με αυτές τις επουσιώδεις διακρίσεις ???... Όταν προσπάθησα να κάνω διάλογο μαζί της, με αποπήρε προτάσσοντας την 20χρονη εμπειρία της δίχως να μπει στον κόπο να μου τεκμηριώσει την άποψή της, κοινώς δε θέλησε να συζητήσει μαζί μου :-X. Δε θέλω να σχολιάσετε την αντισυναδελφική συμπεριφορά της (πιστέψτε με, γνωρίζω τον τρόπο να εκδηλώσω τη δυσαρέσκειά μου), αλλά με ενδιαφέρει η γνώμη σας αναφορικά με το γνωστικό αντικείμενο. Τελικά είναι ή δεν είναι ταυτόσημες έννοιες ο συλλογισμός και η συλλογιστική πορεία; Ευχαριστώ εκ των προτέρων ;D
-
Καλησπέρα.
Άκουσε, τους συλλογισμούς τους διακρίνουμε όσον αφορά την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας (συλλογιστική πορεία) σε : επαγωγικο.παραγωγικό.αναλογικό.
Εκτός αυτού όμως μπορούμε να τους ταξινομήσουμε ανάλογα με το είδος των προτάσεων που χρησιμποιεί ο συγγραφέας στις προκείμενες σε: κατηγορικό,διαζευκτικό,υποθετικό.
Μπορούμε ακόμη να τους κατατάξουμε ανάλογα με το αν διαθέτουν δύο προκείμενες (τέλειος) ή μία και εννοειται η άλλη(ατελής).
Κοίταξε σε κάποιο βοή8ημα .. να βρεις παραδείγματα.
Υ.Γ. Σε κάθε περίπτωση η συμπεριφορά της φιλόλογου που σου έκανε παρατήρηση δεν ήταν σωστή.Στο κάτω-κάτω αυτές είναι πολύ λεπτές διαφορές..Εξάλλου τα τελευταία χρόμια διδάσκονται όλα αυτά.. Τα προηγούμενα χρόνια δεν τα είχαν υπόψη τους ούτε οι φιλόλογοι.
Καλό βράδυ :D
-
ευχαριστώ πολύ, tithea
-
Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά.
Θα ήθελα τη γνώμη σας για το είδος συλλογισμού σε αυτή την παράγραφο!!
-
πηγατε για νανακια όλοι ?? :'(
-
αν είναι σωστό δε ξέρω...
ένα παλικάρι 2000 χρόνια πριν το ίδιο είπε, και για 2000 χρόνια "λένε" και "λέμε" τη γνώμη μας για το είδος συλλογισμού.
ΥΓ. Αν βέβαια το αναφέρεις, όχι νοηματικά αλλά φιλολογικά, συγνώμη για την παρέμβαση.
-
Πιστεύω ότι η πρώτη πρόταση είναι το συμπέρασμα, οπότε είναι παραγωγή.. Ας το ελέγξουν και άλλοι συνάδερφοι όμως :)
-
Συμφωνώ,είναι παραγωγικός συλλογισμός.
-
κι εμενα παραγωγικος μου φαινεται... :)
-
ευχαριστω πολύ για τη βοήθειά σας ... κ εγω παραγωγικο τον ειπα αλλα μετα ,κλασικα, που τελειωσα το μαθημα μου εγινε εμμονη ιδεα οτι το ειπα λαθος.... δεν ειμαι και πολυ εξοικειωμενη :-\
σας ευχαριστω πολυ ;)
-
Διάβαζα τα θέματα σχετικά με τους συλλογισμούς και ενώ ήμουν αρκετά μπερδεμένη, βοηθήθηκα από το λόγια του thanphis εδώ: http://www.pde.gr/forum/index.php?topic=15593.0 .Μετά έπεσε το μάτι μου στην παράγραφο που παρέθεσε η pontiki σε άλλο post :"Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Εμένα μου φαίνεται ότι είναι επαγωγικός ο συλλογισμός, διότι από τα ειδικά καταλήγει στο γενικό: η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Εσείς τι πιστεύετε? Αν κάποιος συμφωνεί με τον τρόπο σκέψης του thanphis, ας μου πει, στο ίδιο συμπέρασμα με εμένα δεν καταλήγει? :-[ Ευχαριστώ!
-
Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Εμένα μου φαίνεται ότι είναι επαγωγικός ο συλλογισμός, διότι από τα ειδικά καταλήγει στο γενικό: η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. .
θα τολμήσω να πω ξανά παραγωγή.
Να σας πω έναν επαγωγικό;
Στο χ,ψ,ω παράδειγμα έχουμε διχογνωμία
Το χ,ψ,ω παράδειγμα είναι συλλογισμοί
Άρα στους συλλογισμούς έχουμε διχογνωμία.
;D
-
Διαβάζοντας κ εγω για μια ακόμη φορα τα του thanpis εχω την εξης απορία, ισως ειναι χαζή!
Αν ,για παραδειγμα, το συμπέρασμα είναι στην αρχή της παραγράφου όπως σε αυτήν με τη μικρασιατική καταστροφή, η θεματική περιοδος είναι πάλι η αρχή της παραγράφου;
Γιατι το συμπέρασμα το βρίσκουμε στην πόταση κατακλείδα...
Ουφ, δεν ξέρω!!! Ας με βοηθήσει κάποιος γιατι όσο προσπαθώ να βγάλω ακρη με αυτούς τους συλλογισμούς , τόσο μπερδεύομαι!
-
Ουφ, δεν ξέρω!!! Ας με βοηθήσει κάποιος γιατι όσο προσπαθώ να βγάλω ακρη με αυτούς τους συλλογισμούς , τόσο μπερδεύομαι!
Συμφωνείς στον επαγωγικό; Τότε θα ξεμπερδευτείς!
-
Συμφωνώ με το συγκεκριμένο...
αν εχω όμως μια πιο τυπικη μορφη παραγραφου, οπως αυτή με την αγάπη??
Και εδώ δενν μπορώ να πω π.χ. οτι η θ.π. ειναι το συμπέρασμα?? Δίνει τα χαρακτηριστικά της αγάπης και καταλήγει στο γενικό, οτι η αγάπη μπορει να φερει την αναγεννηση.
Απλά εγώ για την αξιολόγηση των συλλογισμών κοιτουσα τη θεματική προταση και ετσι μελετουσα αν προχωρω από γενικό προς ειδικό ή το αντιστροφο! Τώρα εχω μπερδευτεί!!
Να ληφθεί υπόψη οτι αρχικα υποστηριζα οτι εχουμε παραγωγή!!
-
Γιατί δεν υπάρχει μία κοινή γραμμή για τους συλλογισμούς αλλά ο κάθε φιλόλογος λέει τα δικά του;
Άλλοι υποστηρίζουν ότι σημασία έχει από που αρχίζουμε και σε τι καταλήγουμε...αρχίζουμε από γενική κρίση;παραγωγικός κ.ο.κ
Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι σημασία δεν έχει η θέση των κρισεων (χωροταξικά) αλλά το ποιες κρίσεις απορρέουν λογικά από μια άλλη (παραγωγικός συλλογισμός) ή ποια κρίση γενικευτική οικοδομείται από τις άλλες (επαγωγικός συλλογισμός).
Και υπενθυμίζω το θέμα που δημιουργήθηκε το 2002 με την παράγραφο:
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός γιατί στην αρχή θεώρησαν ότι υπάρχει γενικό συμπέρασμα το οποίο στη συνέχεια υποστηρίζεται με ειδικότερες θέσεις, ενὠ τελικά το υπουργείο με ανακοίνωση του υποστήριξε ότι είναι παραγωγικός συλλογισμός γιατί ξεκινάει από μία γενική κρίση και καταλήγει σε κάτι ειδικό...
Έχω μπερδευτεί με αυτό το θέμα καθώς στα σχολικά βιβλία άκρη δεν βγάζουμε!!!
Έχω μιλήσει με αρκετούς φιλολόγους και ο καθένας έχει τη δική του άποψη....
Τηλεφώνησα στην καθηγήτρια που μου έκανε στο λύκειο και διορθώνει χρόνια πανελλήνιες και υποστήριξε και αυτή το απλό ότι μας ενδιαφέρει από που ξεκινάμε και που καταλήγουμε απλά....Υπενθυμίζοντας μου το παραπάνω θέμα του 2002 και υποστηρίζωντας τη θέση του υπουργείου........
Στα σχολεία ο καθένας έχει και διαφορετική άποψη.....
Τελικά τί ισχύει;;;;;;;;;;;;;;;;;; Έχω πελαγώσει πια με αυτό το ζήτημα......
Έχω διαβάσει ό,τι υπάρχει στο ιντερνετ για τους συλλογισμούς και ανακαλύπτω ξανά ότι οι απόψεις διιστανται και ότι το ζήτημα είναι ακανθώδες!!!!! Ωραία....δεκτό.....αλλά εμείς τελικά πώς θα το διδάξουμε στα παιδιά;;;;;;;;;;;;;;;;
-
Φαίδρα, συμφωνώ απολύτως... το ιδιο προβλημα ακριβώς έχω κ εγω!!! Και σκεφτομαι πως ακόμη κ αν καταλήξω σε εναν από τους 2 τρόπους για την αξιολόγηση των συλλογισμών, πάλι δεν ξέρω τι θα λένε στο σχολείο!!
Ας μου εξηγήσει όποιος μπορεί την παράγραφο με την αγάπη!! Θεωρὠ οτι είναι παραγωγικός γιατι από το γενικό καταληγει στο ειδικό!!
Αν το δουμε όμως, από την αποψη της λογικής, μου φαίνεται επαγωγικός!!! Αλλά με αυτό το κριτήριο, η θεματική πρόταση ποια είναι???Μπορεί να συμπίπτει με το συμπέρασμα!!
Δεν ξέρω, νομίζω ξέχασα και αυτά που ήξερα
-
Διάβαζα τα θέματα σχετικά με τους συλλογισμούς και ενώ ήμουν αρκετά μπερδεμένη, βοηθήθηκα από το λόγια του thanphis εδώ: http://www.pde.gr/forum/index.php?topic=15593.0 .Μετά έπεσε το μάτι μου στην παράγραφο που παρέθεσε η pontiki σε άλλο post :"Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Εμένα μου φαίνεται ότι είναι επαγωγικός ο συλλογισμός, διότι από τα ειδικά καταλήγει στο γενικό: η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Εσείς τι πιστεύετε? Αν κάποιος συμφωνεί με τον τρόπο σκέψης του thanphis, ας μου πει, στο ίδιο συμπέρασμα με εμένα δεν καταλήγει? :-[ Ευχαριστώ!
η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων ,γιατι καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά ή
καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά , γιατι η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων
στην πρωτη περιπτωση ειναι επαγωγικος ο συγραφεας προτασσει το συμπερασμα γιατι δεν ηξερε οτι θα αναρωτηθουν καποιοι ποια μεθοδο χρησιμοποιει
σ αυτες τις περιπτωσεις πειραζουν το κειμενο στις εξετασεις βαζουν ενα επομενως ή ενα αρα στην αρχη και γινεται ξεκαθαρο ποιο ειναι το συμπερασμα
-
Γιατί δεν υπάρχει μία κοινή γραμμή για τους συλλογισμούς αλλά ο κάθε φιλόλογος λέει τα δικά του;
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός γιατί στην αρχή θεώρησαν ότι υπάρχει γενικό συμπέρασμα το οποίο στη συνέχεια υποστηρίζεται με ειδικότερες θέσεις, ενὠ τελικά το υπουργείο με ανακοίνωση του υποστήριξε ότι είναι παραγωγικός συλλογισμός γιατί ξεκινάει από μία γενική κρίση και καταλήγει σε κάτι ειδικό...
Έχω μπερδευτεί με αυτό το θέμα καθώς στα σχολικά βιβλία άκρη δεν βγάζουμε!!!
Τελικά τί ισχύει;;;;;;;;;;;;;;;;;; Έχω πελαγώσει πια με αυτό το ζήτημα......
Έχω διαβάσει ό,τι υπάρχει στο ιντερνετ για τους συλλογισμούς και ανακαλύπτω ξανά ότι οι απόψεις διιστανται και ότι το ζήτημα είναι ακανθώδες!!!!! Ωραία....δεκτό.....αλλά εμείς τελικά πώς θα το διδάξουμε στα παιδιά;;;;;;;;;;;;;;;;
Μήπως θεωρείται ως γενικό "η νέα τάξη πραγμάτων " η οποία δεν χαρακτηρίζεται μόνο από κοινωνικοοικομικούς παράγοντες, αλλά είναι πολυσήμαντη έννοια και ως ειδικό οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές? Διότι μου φαίνεται λογικό η πρώτη πρόταση να αποτελεί το συμπέρασμα, ίσως επειδή έχει κι αυτό το "δικαίως" ' δεν ξέρω... Τι λέτε? Αχ και νόμιζα ότι μόνο εγώ έχω κολλήσει στο θέμα των συλλογισμών!Ευχαριστώ για τις απαντήσεις που μου δώσατε.
-
Και υπενθυμίζω το θέμα που δημιουργήθηκε το 2002 με την παράγραφο:
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός γιατί στην αρχή θεώρησαν ότι υπάρχει γενικό συμπέρασμα το οποίο στη συνέχεια υποστηρίζεται με ειδικότερες θέσεις, ενὠ τελικά το υπουργείο με ανακοίνωση του υποστήριξε ότι είναι παραγωγικός συλλογισμός γιατί ξεκινάει από μία γενική κρίση και καταλήγει σε κάτι ειδικό...
Αυτός είναι ο ορισμός του παραγωγικού συλλογισμού ,όχι του επαγωγικού, και γι΄αυτόν ακριβώς το λόγο είναι παραγωγικός.
-
διδάσκω και γω το μάθημα της έκθεσης στη δευτέρα και την τρίτη λυκείου και όσον αφορά στο θέμα της συλλογιστικής πορείας της παραγράφου ακολουθώ τον εξής κανόνα:
παραγωγική συλλογιστική πορεία: Η παράγραφος ξεκινά με τη γενική θέση του πομπού στη θεματική πρόταση ή περίοδο και στα σχόλια ακολουθεί το ειδικό υλικό στήριξης της θέσης αυτής. (Άρα υπάρχει θεματική πρόταση ή περίοδος η οποία είναι πιο γενικά νοηματικά σε σχέση με τα σχόλια της παραγράφου).
επαγωγική συλλογιστική πορεία: Η παράγραφος ξεκινά με το ειδικό υλικό στήριξης και ακολουθεί η γενική θέση του πομπού στην πρόταση κατακλείδα (άρα η παράγραφος δεν έχει θεματική πρόταση ή περίοδο. ξεκινά με τα σχόλια και η γενική θέση του πομπού αναφέρεται στην κατακλείδα ως συμπέρασμα).
ελπίζω να βοήθησα.
-
Σχολικό βιβλίο σελ. 18 - 19: η εκφώνηση θεωρεί ως δεδομένο ότι οι παρακάτω συλλογισμοί είναι επαγωγικοί:
Οι Γάλλοι είναι αγενείς. Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι, ένας τελωνειακός υπάλληλος μου φέρθηκε αγενέστατα.
Σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καθόλου καλά• αλλά ήταν επόμενο, αφού το πρωί πέρασε από μπροστά μου μια μαύρη γάτα.
Πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη στο μάθημα της Ιστορίας, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους.
Στα παραπάνω παραδείγματα το γενικό βρίσκεται στην αρχή; Ξεκινάει η σκέψη από την αρχή ή καταλήγει εκεί; Δικαιούμαι να δώσω ως συνώνυμο της λέξης "καταλήγουμε" τη λέξη "συμπεραίνουμε";
Επιπλέον, η τυπική μορφή του παραγωγικού συλλογισμού είναι η ακόλουθη:
Μ=Κ
Υ=Μ
Υ=Κ
Μπορεί κανείς να βρει το ΜΕΣΟ ΟΡΟ στους συλλογισμούς που υποστηρίζει ότι είναι παραγωγικοί;
Επιπλέον, ένας άτυπος κανόνας της λογικής αναφέρει πως στους παραγωγικούς συλλογισμούς είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε στο συμπέρασμα όρους (Υ, Κ) που καταγράφηκαν στις προκείμενες, ενώ στους επαγωγικούς αυτό δεν είναι αναγκαίο. Σε όσους συλλογισμούς καταλήγετε ότι είναι παραγωγικοί, ισχύει κάτι τέτοιο;
-
Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. (Γιατί) Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά".
Θεωρείτε ότι το "γιατί" που τοποθέτησα μετά την πρώτη περίοδο είναι αυθαίρετο;
Όσα έπονται τεκμηριώνουν την αρχική θέση;
Είναι η θέση η κατάληξη του συλλογισμού;
Ο νους συλλογίζεται με μια συγκεκριμένη πορεία: από προκείμενες προς το συμπέρασμα. Ποιες είναι οι προκείμενες;
Η τελευταία περίοδος μπορεί να θεωρηθεί συμπέρασμα;
Ο συλλογισμός θα ήταν επαγωγικός με την παρακάτω σειρά;
"Η αγάπη μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά. (Άρα,) η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων."
Μεταφέροντας, δηλαδή, το συμπέρασμα, αλλάζω ταχυδακτυλουργικά και το είδος του συλλογισμού;
(Ξανα)παραθέτω τις οδηγίες που εισηγήθηκε η κυρία Αγάθη Γεωργιάδου, σχολική σύμβουλος και διορθώτρια, προς τους συμβούλους της Ανατολικής Αττικής το Σεπτέμβριο του 2007:
«Μπορούμε να αναζητήσουμε τη συλλογιστική πορεία ενός επιχειρήματος, μιας παραγράφου ή ολόκληρου κειμένου.
Στη συλλογιστική πορεία ενός επιχειρήματος ελέγχουμε τη σχέση προκείμενων-συμπεράσματος.
Στη συλλογιστική πορεία μιας παραγράφου ελέγχουμε τη σχέση θεματικής πρότασης – συμπεράσματος.
Στη συλλογιστική πορεία ενός ολόκληρου κειμένου ελέγχουμε τη σχέση θέματος και θέσης.
Αν το συμπέρασμα ή η θέση απορρέει από επιμέρους κρίσεις και είναι μια γενικευτική κρίση, ανεξάρτητα από τη θέση στην οποία βρίσκεται (αρχή, μέση ή τέλος), έχουμε επαγωγική συλλογιστική πορεία, ενώ αν αρχίσαμε τη συλλογιστική πορεία μας με μια γενική κρίση και καταλήξαμε σε μια επιμέρους που απορρέει λογικά από τη γενική κρίση έχουμε παραγωγική συλλογιστική πορεία».
-
Διαβάζοντας κ εγω για μια ακόμη φορα τα του thanpis εχω την εξης απορία, ισως ειναι χαζή!
Αν ,για παραδειγμα, το συμπέρασμα είναι στην αρχή της παραγράφου όπως σε αυτήν με τη μικρασιατική καταστροφή, η θεματική περιοδος είναι πάλι η αρχή της παραγράφου;
Γιατι το συμπέρασμα το βρίσκουμε στην πόταση κατακλείδα...
Ουφ, δεν ξέρω!!! Ας με βοηθήσει κάποιος γιατι όσο προσπαθώ να βγάλω ακρη με αυτούς τους συλλογισμούς , τόσο μπερδεύομαι!
Γιατί αποκλείεις το συμπέρασμα να βρίσκεται στη θεματική περίοδο; Στη θεματική δεν καταγράφουμε τη θέση μας, την άποψή μας, αυτό που θέλουμε να αποδείξουμε, και στη συνέχεια καταθέτουμε στα σχόλια το υποστηρικτικό μας υλικό;
Όταν η παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση πώς λειτουργούμε; Στη θεματική καταγράφουμε ένα γεγονός / άποψη, και στη συνέχεια την αιτιολογούμε / τεκμηριώνουμε / αποδεικνύουμε. Αν τα τεκμήριά μας είναι γενικότερα της θέσης, ο συλλογισμός είναι παραγωγικός, αν είναι ειδικότερα, τότε ο συλλογισμός είναι επαγωγικός...
-
στην πρωτη περιπτωση ειναι επαγωγικος ο συγραφεας προτασσει το συμπερασμα γιατι δεν ηξερε οτι θα αναρωτηθουν καποιοι ποια μεθοδο χρησιμοποιεισ αυτες τις περιπτωσεις πειραζουν το κειμενο στις εξετασεις βαζουν ενα επομενως ή ενα αρα στην αρχη και γινεται ξεκαθαρο ποιο ειναι το συμπερασμα
;D Συμφωνώ και επαυξάνω!!!!
-
Ο συλλογισμός θα ήταν επαγωγικός με την παρακάτω σειρά;
"Η αγάπη μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά. (Άρα,) η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων."
Μεταφέροντας, δηλαδή, το συμπέρασμα, αλλάζω ταχυδακτυλουργικά και το είδος του συλλογισμού;
Όχι ,δεν θα ήταν επαγωγικός αν άλλαζε η σειρά. Γιατί δε μου φαίνεται να προκύπτει λογικά αυτό το συμπέρασμα από αυτά τα δεδομένα,από αυτές τις παρατηρήσεις.
Χωρίς να επιμένω ,γιατί κάθε φορά εκ του αποτελέσματος βλέπουμε αν τα λέμε καλά –και όχι όλες τις φορές _ είπα:
Ο συλλογισμός ξεκινά από το όλον,δηλαδή μια γενική πρόταση που θεωρείται αληθής –και κατά δήλωση του κειμένου. Οι υπόλοιπες προτάσεις - εδώ είναι το μόνο ζήτημα,αν είναι αιτιολόγηση ,όπως λες,ή επιμέρους περιγραφή /επεξηγήσεις της γενικής πρότασης,όπως μου φαίνεται εμένα. Αν είναι έτσι, σ΄αυτή την περίπτωση είναι παραγωγικός .
Μπέρδεμα πάντως.
-
Γιατί δεν υπάρχει μία κοινή γραμμή για τους συλλογισμούς αλλά ο κάθε φιλόλογος λέει τα δικά του;
Άλλοι υποστηρίζουν ότι σημασία έχει από που αρχίζουμε και σε τι καταλήγουμε...αρχίζουμε από γενική κρίση;παραγωγικός κ.ο.κ
Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι σημασία δεν έχει η θέση των κρισεων (χωροταξικά) αλλά το ποιες κρίσεις απορρέουν λογικά από μια άλλη (παραγωγικός συλλογισμός) ή ποια κρίση γενικευτική οικοδομείται από τις άλλες (επαγωγικός συλλογισμός).
Και υπενθυμίζω το θέμα που δημιουργήθηκε το 2002 με την παράγραφο:
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός γιατί στην αρχή θεώρησαν ότι υπάρχει γενικό συμπέρασμα το οποίο στη συνέχεια υποστηρίζεται με ειδικότερες θέσεις, ενὠ τελικά το υπουργείο με ανακοίνωση του υποστήριξε ότι είναι παραγωγικός συλλογισμός γιατί ξεκινάει από μία γενική κρίση και καταλήγει σε κάτι ειδικό...
Έχω μπερδευτεί με αυτό το θέμα καθώς στα σχολικά βιβλία άκρη δεν βγάζουμε!!!
Έχω μιλήσει με αρκετούς φιλολόγους και ο καθένας έχει τη δική του άποψη....
Τηλεφώνησα στην καθηγήτρια που μου έκανε στο λύκειο και διορθώνει χρόνια πανελλήνιες και υποστήριξε και αυτή το απλό ότι μας ενδιαφέρει από που ξεκινάμε και που καταλήγουμε απλά....Υπενθυμίζοντας μου το παραπάνω θέμα του 2002 και υποστηρίζωντας τη θέση του υπουργείου........
Στα σχολεία ο καθένας έχει και διαφορετική άποψη.....
Τελικά τί ισχύει;;;;;;;;;;;;;;;;;; Έχω πελαγώσει πια με αυτό το ζήτημα......
Έχω διαβάσει ό,τι υπάρχει στο ιντερνετ για τους συλλογισμούς και ανακαλύπτω ξανά ότι οι απόψεις διιστανται και ότι το ζήτημα είναι ακανθώδες!!!!! Ωραία....δεκτό.....αλλά εμείς τελικά πώς θα το διδάξουμε στα παιδιά;;;;;;;;;;;;;;;;
Να σου πω εγώ γιατί.
1. Δεν μπορούμε να μοιράσουμε 2 γαϊδουριών άχυρα. ::)
2. Γιατί οι κύριοι που βάζουν τα θέματα ουδέποτε έχουν πατήσει σε τάξη. Γιατί, αν είχαν μπει έστω και 1 ώρα, θα έβλεπαν το επίπεδο που υπάρχει, θα έβαζαν ξεκάθαρα θέματα και δε θα μας ρεζίλευαν κάθε χρόνο. >:(
3. Η ερώτηση για τους συλλογισμούς είναι ... φύσει ηλίθια και κακώς μπαίνει ως θέμα. Γιατί ο φουκαράς που έγραψε το κείμενο δε φανταζόταν, προφανώς, ότι μετά από Χ χρόνια ένα τσούρμο φιλολόγων θα έψαχνε να βρει... τι ήθελε να πει ο ποιητής!
4. Η όλη ηλιθιότητα των τέτοιου είδους θεμάτων αποδεικνύεται περίτρανα και από το ότι στις οδηγίες που στέλνονται στους διορθωτές υπάρχει και διευκρίνιση το τάδε να το δεχτούν και έτσι και... γιουβέτσι.
Όσο για τη διδασκαλία, κάνεις ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν και όσο το δυνατόν περισσότερα παραδείγματα. Εν συνεχεία... κάνεις το σταυρό σου και παρακαλάς, να μη βάλει πάλι κανένας ανεκδιήγητος θέματα. Αν αποτύχουν και τα 2... απλώς περιμένεις τη διευκρίνιση!
-
Όχι ,δεν θα ήταν επαγωγικός αν άλλαζε η σειρά. Γιατί δε μου φαίνεται να προκύπτει λογικά αυτό το συμπέρασμα από αυτά τα δεδομένα,από αυτές τις παρατηρήσεις.
Χωρίς να επιμένω ,γιατί κάθε φορά εκ του αποτελέσματος βλέπουμε αν τα λέμε καλά –και όχι όλες τις φορές _ είπα:
Ο συλλογισμός ξεκινά από το όλον,δηλαδή μια γενική πρόταση που θεωρείται αληθής –και κατά δήλωση του κειμένου. Οι υπόλοιπες προτάσεις - εδώ είναι το μόνο ζήτημα,αν είναι αιτιολόγηση ,όπως λες,ή επιμέρους περιγραφή /επεξηγήσεις της γενικής πρότασης,όπως μου φαίνεται εμένα. Αν είναι έτσι, σ΄αυτή την περίπτωση είναι παραγωγικός .
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι ή ας συμφωνήσουμε σε μία κοινή βάση: ο συλλογισμός ταυτίζεται με το επιχείρημα; Αν ναι, τότε δίνω τον ορισμό του σχολικού βιβλίου για το επιχείρημα: σειρά προτάσεων με χαρακτηριστική δομή. Μία ή περισσότερες προτάσεις - προκείμενες χρησιμεύουν ως βάση για την αποδοχή μιας άλλης πρότασης (συμπέρασμα) που απορρέει λογικά. Στο παράδειγμα έχουμε συμπέρασμα; Ποιο είναι; Ποιες είναι οι προκείμενες;
-
Βρε συνάδελφοι, έχω χάσει ένα ολόκληρο τόπικ και δεν ξέρω τι συλλογισμό να κάνω.. ;D
-
Στάλθηκε από: karxarias29
3. Η ερώτηση για τους συλλογισμούς είναι ... φύσει ηλίθια και κακώς μπαίνει ως θέμα. Γιατί ο φουκαράς που έγραψε το κείμενο δε φανταζόταν, προφανώς, ότι μετά από Χ χρόνια ένα τσούρμο φιλολόγων θα έψαχνε να βρει... τι ήθελε να πει ο ποιητής!
"όποιος συλλογάται ελεύθερα,συλλογάται καλά" !!!
-
Συνάδελφοι , πείτε μου σας παρακαλώ σε ποιό σημείο είστε στη γλώσσα γ λυκείου , διότι κάνω πρώτη φορά αυτό το μάθημα , το χα ξανακάνει στα ιδιαίτερα μόνο.Εγω είμαι στην πειθώ στην πρώτη ενότητα , καλά είμαι; Μέχρι ποιο σημείο πρέπει να χουμε φτάσει τα Χριστούγεννα;
-
Και εγώ στην πειθώ είμαι. Έχω φτάσει μέχρι και την επίκληση στην αυθεντία.
-
Και υπενθυμίζω το θέμα που δημιουργήθηκε το 2002 με την παράγραφο:
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Αρκετοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός γιατί στην αρχή θεώρησαν ότι υπάρχει γενικό συμπέρασμα το οποίο στη συνέχεια υποστηρίζεται με ειδικότερες θέσεις, ενὠ τελικά το υπουργείο με ανακοίνωση του υποστήριξε ότι είναι παραγωγικός συλλογισμός γιατί ξεκινάει από μία γενική κρίση και καταλήγει σε κάτι ειδικό...
Αυτός είναι ο ορισμός του παραγωγικού συλλογισμού ,όχι του επαγωγικού, και γι΄αυτόν ακριβώς το λόγο είναι παραγωγικός.
Συγγνώμη, γιατί μπερδεύτηκα!!!
Νόμίζω η Faidra καλά τα λέει για τον επαγωγικό συλλογισμό... Αφού από τα ειδικά καταλήγεις σε ένα γενικότερο συμπέρασμα , ο συλλογισμός είναι επαγωγικός και όχι παραγωγικός!! Δεν είναι αυτός ο ορισμός του παραγωγικού συλλογισμού!!
-
Γεια σας, συνάδελφοι!
Έχω εκφράσει την ίδια απορία και σε άλλο topic. Γνωρίζει κανείς το εξής: εάν ένας συλλογισμός είναι υποθετικός ή διαζευκτικός είναι ταυτόχρονα πάντα παραγωγικός ή μπορεί να είναι και επαγωγικός ή αναλογικός;
Ευχαριστώ εκ των προτέρων!
-
παιδια καλησπερα! μπορειτε να με βοηθησετε στον παρακατω συλλογισμο? ειναι αμεσος και θα ηθελα να με βοηθησετε στις προκειμενες προτασεις.
ειναι και επικαιρος!
"Δεν ειναι ολοι οσοι ασχολουνται με την πολιτικη διεφθαρμενοι.Υπάρχουν κι εντιμοι πολιτικοι."
εχει κολλησει το μυαλο μου!ευχαριστω!
-
Ουσιαστικά, δεν υπάρχει συλλογισμός, καθώς εμφανίζεται μόνο η θέση "Δεν υπάρχουν ... έντιμοι πολιτικοί", αλλά απουσιάζουν οι προκείμενες - τεκμήρια.
-
Εμένα μου φαίνεται επαγωγή με συμπέρασμα την πρώτη πρόταση, προκείμενη: υπάρχουν και έντιμοι πολιτικοί, συμπέρασμα: άρα δεν είναι όλοι όσοι ασχολούνται... Βραχυλογικός με γενίκευση.
-
Κι εγώ το ίδιο πιστεύω! :)
-
Διάβαζα τα θέματα σχετικά με τους συλλογισμούς και ενώ ήμουν αρκετά μπερδεμένη, βοηθήθηκα από το λόγια του thanphis εδώ: http://www.pde.gr/forum/index.php?topic=15593.0 .Μετά έπεσε το μάτι μου στην παράγραφο που παρέθεσε η pontiki σε άλλο post :"Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Εμένα μου φαίνεται ότι είναι επαγωγικός ο συλλογισμός, διότι από τα ειδικά καταλήγει στο γενικό: η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Εσείς τι πιστεύετε? Αν κάποιος συμφωνεί με τον τρόπο σκέψης του thanphis, ας μου πει, στο ίδιο συμπέρασμα με εμένα δεν καταλήγει? :-[ Ευχαριστώ!
-Το μικροκείμενο αποτελείται από τρεις παραγράφους : &1 "Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. &2 Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. ( Γιατί ) Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. &3 Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να κα-ταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά".// Η πρώτη παράγραφος περιέχει ένα συμπέρασμα, μια διαπίστωση, χωρίς αποδει-κτικές. Εκτός αν σαν αποδεικτικές θεωρήσουμε τη φράση «-και είναι σωστό-» . Το συμπέρασμα πάντως «είπαν . .κτλ» είναι επαγωγικό, γιατί είπαν κάποιοι και όχι όλοι. Η δεύτερη ξεκινά με συμπέρασμα (=με θεματική πρόταση) και τελειώνει σε ένα νέο συμπέρασμα «και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά». Και τα δυο όμως αυτά συμπεράσματα δεν είναι (φευ) αυταπόδεικτες αλήθειες για όλους, γιατί σ’ αυτά συμφωνούν μόνο οι ανθρωπιστές, ενώ τα περιφρονούν πολλοί άλλοι, δηλαδή όσοι αγαπούν μόνο το χρήμα (τοκογλύφοι, κερδοσκόποι, πολεμοκάπηλοι και λοιποί).// Με άλλη ορολο-γία : Ο συγγραφέας του μικροκειμένου έκανε μιαν αφανή στατιστική, με δείγμα όσους πολλούς θεωρεί ότι αυτά πρε-σβεύουν, αλλά δεν συμπεριέλαβε στο δείγμα και αγνόησε τους άλλους πολλούς που άλλα πρεσβεύουν. Τα συμπερά-σματά του είναι από δείγμα, άρα επαγωγικά όπως και οι συλλογισμοί του. Εκτός ίσως από το τελευταίο συμπέρασμα «καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Μόνο που ο καθένας έχει το δικό του αντικείμενο αγάπης, η μία πλευρά τον άνθρωπό, η άλλη το χρήμα.// Γενικά :: Όταν χρησιμοποιούμε δείγμα έχουμε (ατελή) επαγωγή και βγαίνει πιθανολογικό συμπέρασμα. Ο συγγραφέας του μικροκειμένου παρουσιάζει τα συμπεράσματά του όμως ως βέβαια (ως παραγωγικά), και αυτό φυσικά είναι λάθος.// Εξάλλου, ο λόγος του συγγραφέα είναι συναισθηματικός και ο συναι-σθηματισμός μάς παρασύρει σε μη αυστηρά ορθώς συμπεράσματα.
-
Συζητούσα σήμερα με εμπειρότατο συνάδελφο και πολύτιμο φίλο, διορθωτή στις εξετάσεις από το 1994 για τα θέματα και τις απαντήσεις στο μάθημα της Ν.Ε. Γλώσσας.
Η συζήτηση ξέφυγε από τα φετινά θέματα, και γύρισε στο διαχρονικό "βάσανο" των φιλολόγων, τους συλλογισμούς. Μου ανέφερε, λοιπόν, πως λίγες μέρες πριν αυτός και μερικοί ακόμη συνάδελφοι επιτέθηκαν φραστικά σε έναν από τους κατεξοχήν υπεύθυνους για την κατάσταση που επικρατεί στον κύκλο μας, όσον αφορά τους συλλογισμούς. Αυτός ο κύριος (φυσικά, δεν αναφέρω όνομα, εκδοτικό οίκο και πόλη) στα βοηθήματά του χαρακτηρίζει συλλήβδην τους συλλογισμούς που ξεκινούν με κάτι γενικό, ανεξάρτητα αν αυτό είναι το συμπέρασμα, παραγωγικούς. Έτσι, οι νέοι αλλά και οι παλιοί συνάδελφοι είτε επειδή, ως φιλόλογοι, δε φημίζονται για τη μαθηματική τους σκέψη είτε γιατί προτιμούν την ευκολία του έτοιμου είτε επειδή το σχολικό βιβλίο αφήνει αναπάντητα ερωτήματα είτε για άλλους λόγους ακολουθούν την "πεπατημένη" που προτείνει. Το αποτέλεσμα είναι να γράφονται δεκάδες σελίδες που ανακυκλώνουν παρόμοια επιχειρήματα, να ανταλλάσσονται επιχειρήματα της μορφής "στο τάδε βοήθημα έτσι το δίνει", ο καθένας να μεταφέρει αυτό που κατάλαβε, αυτό που εικάζει, αυτό που τον βολεύει, και ο φαύλος κύκλος να διευρύνεται.
Όσα αναφέρει ο Δ. Τσαμαρδίνος είναι σωστά, θα μπορούσα να συμπληρώσω πολλά περισσότερα, αλλά το δυστύχημα είναι πως το σχολικό βιβλίο ορίζει τους συλλογισμούς με την ξεπερασμένη, πια, λογική του "από το γενικότερο στο ειδικότερο" και τούμπαλιν. Επομένως, και εμείς, για το φόβο των Ιουδαίων, ακολουθούμε τα όσα αντι-επιστημονικά καταγράφονται σε αυτό.
Το πολύ απλό που θα μπορούσε να γίνει είναι να καταργηθούν οι συλλογισμοί από την εξεταστέα ύλη και να ησυχάσουμε όλοι...
Κλείνω, προσωρινά, γιατί ξέρω ότι δεν τελειώνουμε έτσι εύκολα, με ένα κείμενο - σχόλιο του Φ. Βώρου. Όσοι έδωσαν εξετάσεις μέχρι το 1999 ή δίδαξαν την Ιστορία Δέσμης γνωρίζουν το Βώρο, ενώ σίγουρα τούς τυράννησε. Παρ' όλα αυτά, όσα λέει με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο, τουλάχιστον σε σχέση με την "επίσημη" θεωρία του σχολικού βιβλίου...
Παραγωγική ή επαγωγική η πορεία;
( στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, της Γ΄ Λυκείου)
Στο θέμα που πρόκυψε για το χαρακτηρισμό της συλλογιστικής πορείας του συγγραφέα (στην πρώτη παράγραφο του κειμένου του) ως επαγωγικής ή παραγωγικής, νομίζω χρήσιμο να θυμίσουμε και να διευκρινίσουμε τα ακόλουθα:
.α΄. Συλλογισμός είναι η λογική ενέργεια κατά την οποία από δεδομένες κρίσεις (που τις λέμε προκείμενες κρίσεις) παράγεται κατά λογική ακολουθία άλλη κρίση (τη λέμε συμπέρασμα), διαφορετική από αυτές (που το περιεχόμενό της όμως περιέχεται σ’ αυτές, τις προκείμενες).
.β΄. Οι συλλογισμοί ως προς την πορεία διακρίνονται σε : παραγωγικούς, επαγωγικούς, αναλογικούς. Παραγωγικοί λέγονται εκείνοι , όπου (εν οις, γράφει ο Βορέας, Λογική, σελ. 95) από κρίση γενική συμπεραίνουμε για επιμέρους κρίσεις . Επαγωγικοί είναι οι συλλογισμοί, όπου από κρίσεις για επιμέρους περιστατικά προχωρούμε συμπερασματικά σε κρίση γενικευτική .
.γ΄. Λέγοντας και γράφοντας συλλογιστική πορεία που αρχίζει κάπου – στο χαρτί ή στο χρόνο- και προχωρεί δεν αναφερόμαστε στο αν αρχίσαμε τη συλλογιστική πορεία μας με τη γενική κρίση (για να χαρακτηρίσουμε το συλλογισμό παραγωγικό) ή καταλήγουμε σ’ αυτήν τη γενικευτική κρίση (για να τον πούμε επαγωγικό). Σημασία δεν έχει η θέση αυτών των κρίσεων στο χαρτί ή στο λόγο, σημασία έχει το ποιες κρίσεις απορρέουν λογικά από μια άλλη (παραγωγικός συλλογισμός) ή ποια κρίση γενικευτική οικοδομείται από τις άλλες (επαγωγικός συλλογισμός).
Το τυπικό, βέβαια, σχήμα συλλογισμών παρουσιάζει πρώτα τις προκείμενες κρίσεις (αυτό υποδηλώνει και η ονομασία τους: προ – κείμενες) και έπειτα το συμπέρασμα. Συχνά όμως στο λόγο του κάποιος προτάσσει το συμπέρασμα και σπεύδει να το στηρίξει με τις προκείμενες, πορεία φαινομενικά αντίστροφη. Παράδειγμα τέτοιας φαινομενικής αντιστροφής είναι ο τρόπος γραφής του Αριστοτέλη: συνήθιζε να γράφει μια κρίση γενική (που ήταν γι’ αυτόν – στη σκέψη του – συμπέρασμα επαγωγικό, γενικευτικό) και ύστερα να παραθέτει τις επιμέρους παρατηρήσεις, οι οποίες τον είχαν οδηγήσει σ’ αυτό το συμπέρασμα. Τα Πολιτικά του τα αρχίζει έτσι: «Πάσαν κοινωνίαν ορώμεν αγαθού τινός ένεκεν συνεστηκυίαν», (κρίση γενική, αποτέλεσμα επαγωγικού συλλογισμού). Και συνεχίζει επεξηγηματικά: «του γαρ δοκούντος είναι αγαθού χάριν πάντες πάντα πράττουσιν» (=γιατί από άπειρες περιπτώσεις που έχω παρατηρήσει τη συμπεριφορά των ανθρώπων έχω βγάλει το συμπέρασμα πως όλοι οι άνθρωποι όλα όσα πράττουν τα πράττουν για χάρη αυτού του αποτελέσματος που το θεωρούν αγαθό). Ο λόγος του περιέχει τρεις γενικευτικές κρίσεις (όλες συμπεράσματα συλλογισμών επαγωγικών που οδηγούν στα: «πάσαν….πάντες …πάντα»). Οι συλλογισμοί του είναι επαγωγικοί και ας αρχίζει με το γενικευτικό όρο («πάσαν», «πάντες», «πάντα»).
.δ΄. Εκείνος βέβαια υπήρξε δημιουργός / πατέρας της Λογικής. Οι απόγονοί του, μακρινοί, όχι μόνο λόγω χρονικής απόστασης, ολίσθησαν παρακολουθώντας τη φαινομενολογία των συλλογισμών.
Συγκεκριμένα :
Έδωσαν το παρακάτω κείμενο : «Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα. 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
Και ζήτησαν από τους εξεταζόμενους να χαρακτηρίσουν τη συλλογιστική πορεία με την οποία αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας και να αιτιολογήσουν τη θέση τους. Τη θεωρούν (όπως φάνηκε από τις Οδηγίες που έστειλαν στους βαθμολογητές) παραγωγική. Γιατί:
• Στην αρχή του παραπάνω κειμένου αναφοράς είδαν κρίση γενική και νόμισαν ότι έχουν την κορυφή παραγωγικού συλλογισμού, ενώ πρόκειται για γενικευτικό συμπέρασμα πολλών παρατηρήσεων (επαγωγικός συλλογισμός).
• Τις επόμενες προτάσεις, που είναι επίσης γενικές και δεν απορρέουν από την πρώτη αλλά την ενισχύουν, τις θεώρησαν συνέχεια παραγωγικού συλλογισμού, ενώ είναι τεκμήρια ενίσχυσης της αρχικής πρότασης.
Ολοκλήρωσαν την πορεία τους στο πεδίο της σύγχυσης με νεότερες Οδηγίες γράφοντας: « Ο συγγραφέας αναπτύσσει τη θέση του με παραγωγική συλλογιστική πορεία: Αρχίζει με τη θεματική περίοδο Ο εικοστός αιώνας….γενική θέση, στη συνέχεια μεταβαίνει σε μερικότερες έννοιες (τεχνολογία κλπ.), δηλαδή στα αποδεικτικά στοιχεία με τα οποία αναπτύσσει και τεκμηριώνει τη θέση του».
Αλλά, αν είναι αποδεικτικά στοιχεία και με αυτά τεκμηριώνει την (αρχική) θέση, τότε ο άνθρωπος οικοδομεί επαγωγικό συλλογισμό, όχι παραγωγικό.
(Η εικόνα της σύγχυσης (σε υψηλότατο επίπεδο) ολοκληρώνεται με τα θέματα που δόθηκαν για τη Φιλοσοφία, στη β΄ Λυκείου).
Φ. Κ. Βώρος
Copyright © 2002 F. K. Voros
url: www.voros.gr e-mail: info@voros.gr
-
-Διαφωνώ με τον κ. Φ. Κ. Βώρο και αποφάσισα να απαντήσω στο σημείωμά του, γιατί έχω διαφορετική άποψη.Ο Βορέας που επικαλείται, καλός για τότε και υποκλινόμαστε στην προσφορά του, έχει παραμεριστεί από τις μετέπειτα αντιλήψεις. Αρχικά από τον Ε. Παπανούτσο, με τη ‘’ Λογική ‘’ του τού 1954, βιβλίο που επανεκδόθηκε το 1985. Ένα βιβλίο, του 1991 του Φ. Β. Καργόπουλου- εκδόσεις Βάνιας- για τους επαγωγικούς συλλογισμούς θέτει τα ζητήματα διαφορετικά (1). Και σε αυτά που αναφέρει συμφωνεί το βιβλίο των εννέα φιλοσόφων του πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ , που εκδόθηκε στην Ελλάδα από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης (2).// Α) Υπάρχουν δυο βασικές κατηγορίες συλλογισμών, οι παραγωγικοί και οι επαγωγικοί (οι αναλογικοί υπάγονται στους επαγωγικούς). Το κριτήριο ότι οι παραγωγικοί προχωρούν από το γενικό στο ειδικό και οι επαγωγικοί αντίστροφα, σχεδόν το έχουν θέσει σε αχρησία (αν και κατά την ταπεινή μου γνώμη σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να φανεί χρήσιμο, μαζί με τα εξής τέσσερα) . Β) Σήμερα σαν κριτήρια διαχωρισμού των παραγωγικών από τους επαγωγικούς θεωρούν ότι α) η παραγωγή παραμένει αλώβητη, όσες προκείμενες δηλαδή και αν προσθέσεις σε έναν παραγωγικό συλλογισμό χωρίς να παραμερίσεις τις αρχικές, το συμπέρασμα εξακολουθεί να ισχύει, ενώ στην επαγωγή υπάρχει ο κίνδυνος να προσθέσεις μιαν νέα προκείμενη και το συμπέρασμα να χάσει από κάπως έως τελείως την ισχύ του, β) η παραγωγή δεν προσφέρει καινούργια γνώση, ενώ η επαγωγή είναι ενισχυτική, προσφέρει δηλαδή νέα γνώση μια και το συμπέρασμα λέει περισσότερα από όσα οι προκείμενες , γ) στην παραγωγή από αληθείς προκείμενες βγάζεις αληθές συμπέρασμα, ενώ στην επαγωγή υπάρχει περίπτωση να βγάλεις ψευδές συμπέρασμα, και δ) η εγκυρότητα της παραγωγής δεν έχει διαβαθμίσεις, είναι μια υπόθεση του όλα ή τίποτα. Αντίθετα οι επαγωγικοί συλλογισμοί χαρακτηρίζονται από βαθμούς ισχυρότητας, δηλαδή πιθανότητας. Θα προσθέσω ακόμα τα εξής: 1) Κατά τη γνώμη μου, αλλά και όπως αναφέρεται στο λεξικό στην Πύλη των εκπαιδευτικών, επιχείρημα και συλλογισμός είναι το ίδιο «πράγμα», και αυτό μας βοηθάει στο να μη μπερδευόμαστε. 2) Όλοι οι συλλογισμοί κατά την «διερευνητέα και εξεταστέα» άποψή μου, ξεκινάν σαν επαγωγικοί- δεν έχουμε, όταν γεννιόμαστε, κανέναν παραγωγικό συλλογισμό στο μυαλό μας. Οι επαγωγικοί όταν γίνουν αποδεκτοί από τον πολιτισμό όπου ανήκουμε, γίνονται αυτόματα παραγωγικοί (πχ: όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί). Μπορούμε να πούμε ότι τότε έχουμε μια τέλεια επαγωγή, που είναι ταυτόσημη με παραγωγή. Και αρχίζει πλέον ο διαχωρισμός μεταξύ παραγωγικών συλλογισμών (= ό,τι αποδέχεται ως αναντίρρητη αλήθεια ο πολιτισμός μας) και επαγωγικών συλλογισμών (=προσπαθούμε να αποδείξουμε κάτι με πιθανότητα, αλλά και με ενδεχόμενο να κάνουμε λάθος). Στα θέματα των θετικών επιστημών, που έχουν εξιχνιαστεί, έχουμε παραγωγικούς συλλογισμούς, ενώ σε αυτά που προσπαθούμε να εξιχνιάσουμε έχουμε επαγωγικούς. Στα κοινωνικά θέματα η πληθώρα των συλλογισμών μας, μάλλον ανήκει στην κατηγορία των επαγωγικών, και μόνον λίγοι στους παραγωγικούς. Το θέμα για τον 20ο αιώνα, ανήκει στους παραγωγικούς, γιατί είναι κοινή συνείδηση στους «δυτικούς» ότι ο άνθρωπος εξαιτίας της τεχνολογίας, ζει διαφορετικά σήμερα από ότι στην αρχή του 1900, ενώ το θέμα για την αγάπη, ανήκει στους επαγωγικούς (γιατί μόλις προσθέσεις το τι πρεσβεύουν οι φιλοχρήματοι, το συμπέρασμα χάνει την απολυτότητά του και γίνεται ποσοστιαίο, ας πούμε ότι ισχύει κατά 80 τοις εκατό).// Για τον moagniko 23/10/2010: Υπάρχουν συλλογισμοί παραγωγικοί κατηγορικοί, υποθετικοί διαζευκτικοί, όπως και επαγωγικοί κατηγορικοί, υποθετικοί, διαζευκτικοί. // Για την dora 3110 , 24/12/2010 : Νομίζω ότι έχουμε άμεσο συλλογισμό «δεν είναι όλοι όσοι ασχολούνται με την πολιτική διεφθαρμένοι. Άρα υπάρχουν και μη διεφθαρμένοι= άρα υπάρχουν και έντιμοι πολιτικοί». Ο Ε. Παπανούτσος κάτι λέει για τους άμεσους συλλογισμούς στη ‘’Λογική’’ του- σελίδα 130. Εκεί αναφέρει το εξής παράδειγμα: «υποστηρίζετε ότι δεν είναι όλες οι επικερδείς εργασίες έντιμες. Άρα δέχεστε ότι υπάρχουν επικερδείς εργασίες ανέντιμες».
-
Χωρίς να θέλω να κουράσω με μακροσκελείς αναλύσεις, μερικές παρατηρήσεις:
Έχοντας την τύχη και τη χαρά την περίοδο 1986 -1992 να είμαι ένας από τους τυχερούς φοιτητές / ακροατές και αργότερα ευτυχής συνομιλητής του Φίλιππου Καργόπουλου, τολμώ να πω πως γνωρίζω ικανοποιητικά τα της Λογικής. Φυσικά, το κορυφαίο του βιβλίο για την Επιστήμη της Λογικής δεν είναι το "Πρόβλημα της Επαγωγικής Λογικής" αλλά η "Εισαγωγή στη Συμβολική Λογική" (εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2008) όπου αναφέρει: «Παραδοσιακά η παραγωγή θεωρούνταν πως οδηγούσε από γενικές αλήθειες σε επιμέρους, ενώ η επαγωγή οδηγούσε από επιμέρους γεγονότα σε γενικές αλήθειες. Η άποψη αυτή, που συχνά ακούγεται ακόμη και τώρα, πρέπει να εγκαταλειφθεί, γιατί είναι εσφαλμένη, αφού μπορεί κανείς να βρει και επαγωγές και παραγωγές που οδηγούν από το γενικό στο γενικό, από το μερικό στο μερικό, από το μερικό στο γενικό και από το γενικό στο μερικό. Ο Φ. Καργόπουλος συμπληρώνει στο βιβλίο του «Το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής», (εκδόσεις Βάνια, Θεσσαλονίκη, 1991) «Υπάρχουν επαγωγές, όπως η πρόβλεψη, που οδηγούν από το γενικό στο μερικό, και υπάρχουν παραγωγές, όπως η γενίκευση του υπαρξιακού ποσοδείκτη, που οδηγούν από το μερικό στο γενικό».
Και τώρα προκύπτει το βασικό και κρίσιμο ερώτημα: Τα διδάσκω όλα αυτά στους μαθητές μου; Απλά τα αναφέρω; Ή, παρακάμπτοντας την επιστημονική αλήθεια, εξακολουθώ να διδάσκω θεωρίες του ... 19ου αιώνα; Ποια απάντηση έδωσα; Μα, φυσικά την τελευταία! Σιγά μη ζαλίσω τους μαθητές, που ήδη βαριούνται και δεν κατανοούν τη θεωρία του σχολικού βιβλίου, με επιπλέον και αντιφατικές πληροφορίες. Εδώ καθηγητές και βοηθήματα ή, καλύτερα, βοηθήματα και καθηγητές - πετεινοί (ξέρετε η κιμωλία και η γραμμή) ακολουθούν την απλουστευτική και παράλογη τακτική ¨ξεκινάει από το γενικό, άρα είναι παραγωγικός", αγνοώντας αν το γενικό είναι τεκμήριο ή συμπέρασμα (τα έχω γράψει πολλές φορές και δε θέλω να χαρακτηριστώ ως ο πλέον γραφικός του forum). Οπότε, θέλοντας να αποφύγω περαιτέρω συγκρούσεις με συναδέλφους και μαθητές, που στο τέλος θα μου ζητούν ευθύνες γιατί δεν έγραψαν καλά στις εξετάσεις, παραβιάζω συνειδητά τα όσα ορίζει η Επιστήμη της Λογικής και η Φιλοσοφία της Επιστήμης, γενικότερα. Σας θυμίζω ότι σε αυτό το forum αναστέναξαν τα πληκτρολόγια για τη μία μονάδα στα θέματα των Λατινικών, και για το αν οφείλουμε να είμαστε επιστημονικά ορθοί ή "συμβατοί" με το σχολικό βιβλίο, την επιτροπή θεμάτων και τους διορθωτές....
Κάτι τελευταίο, όσον αφορά τα θέματα του 2002. Το παράθεμα του Βώρου το παρέθεσα για να τονίσω τη διχογνωμία που ξέσπασε. Και γω δε συμφωνώ με το Βώρο, όχι για την τελική του θέση, αλλά για την τεκμηρίωσή της:
O εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος "Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20ου αιώνα. Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων.
Ισχυρίζομαι, λοιπόν, πως ο συγγραφέας προσπαθεί να αποδείξει την τελευταία φράση της παραγράφου, η οποία απορρέει λογικά και επαγωγικά από τα τεκμήρια που προηγούνται.
Προφανώς η πρώτη πρόταση για τον 20ό αιώνα δε θα μπορούσε να είναι συμπέρασμα, γιατί η Μοριακή Βιολογία, η Γενετική, ο άνθρωπος του 21ου αι. δεν μπορούν να στηρίξουν τη θέση πως ο 20ός αι. είναι ο αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών.
Όσοι, πάλι, θεωρείτε ότι είναι παραγωγικός, έχετε την ευγενή καλοσύνη να μου επισημάνετε ποιος είναι ο Μέσος Όρος του συλλογισμού, ποιο το Υποκείμενο και Κατηγορούμενο και ποιο, πάνω από όλα, το ειδικότερο συμπέρασμα που να περιλαμβάνει τους δύο τελευταίους όρους; Γιατί, αν θυμάμαι καλά -διορθώστε με αν σφάλλω- η τυπική / συμβολική μορφή ενός παραγωγικού - κατηγορικού συλλογισμού είναι η ακόλουθη:
Μ = Κ Άνθρωποι = Θνητοί
Υ = Μ Σωκράτης = άνθρωπος
---------------------------------------
Υ = Κ Σωκράτης = θνητός
-
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών.// Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα.// 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έ-κρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ: Υπάρχουν δευτερεύοντα φαινόμενα στον ‘πραγματικό’ λόγο που δεν τα έχει εντοπίσει η Λογική . Ένα φαινόμενο είναι ότι παραθέτουμε πολλές φορές ένα συμπέρασμα ή περισσότερα, χωρίς αποδεικτικές. Γιατί υποθέτουμε ότι ο δέκτης του λόγου μας θα τα αποδεχτεί ως αληθή και σύμφωνα με την πραγματικότητα. Έτσι, ο Μανόλης Ανδρόνικος γράφει στον πρόλογο του δοκιμίου του ‘η προστασία του περιβάλλοντος’ την εξής πολλαπλή παράγραφο «η αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου. . έχει προχωρήσει . . με ρυθμό επικίνδυνο/ την ίδια στιγμή συντελείται και η καταστροφή . . των μνημείων/ εταιρείες και άτομα προσπαθούν . . να πείσουν . . για την ανάγκη και την υποχρέωση που έχουμε να . . προφυλάξουμε το φυσικό περιβάλλον και τα ιστορικά μας μνημεία/ η πρόθεση ορθή και επαινετή (σ. σ.: αλλά δεν πρέπει να παραμείνει στα λόγια, παρά να αναζητηθούν οι αιτίες και ανατραπούν από τη ρίζα τους)».
- Στην παράγραφο αυτή έχουμε μια σειρά από συμπεράσματα χωρίς να αναφέρονται για κανένα οι προκείμενες που το υποστηρίζουν και το στοιχειοθετούν.
-Το ίδιο συμβαίνει και με το κείμενο για τον εικοστό αιώνα. Αποτελείται από μια πολλαπλή παράγραφο με συμπεράσματα χωρίς αποδεικτικές για κανένα από αυτά. Τα συμπεράσματα είναι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, αλλά ταυτόχρονα και σχετικά μεταξύ τους και όχι άσχετα, γιατί κινούνται όλα γύρω από το ίδιο νήμα. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να ψάξουμε να βρούμε ποιο είναι το συμπέρασμα και ποιες οι προκείμενες που το υποστηρίζουν.
- Καθένα από αυτά τα συμπεράσματα, εξάλλου, είναι βέβαιο και όχι πιθανό (πχ: «ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης . . . φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες»= μπορεί να προβάλλει κανένας αντίρρηση σ’ αυτό;). Αν ήταν πιθανό θα προέρχονταν το καθένα από επαγωγικό συλλογισμό. Τώρα που είναι βέβαιο προέρχεται το καθένα από παραγωγικό συλλογισμό.
- Μια παράγραφο που αποτελείται μόνο από συμπέρασμα χωρίς αποδεικτικές, θα την έλεγα ατελή, μια και δεν «τελειώνεται» με προκείμενες. Όταν γράφουμε δυο και τρεις τέτοιες παραγράφους κολλημένη την μια με την άλλη, έχουμε «πολλαπλή παράγραφο με ατελείς». Η γνώση ότι υπάρχει αποδεικτική παράγρα-φος χωρίς προκείμενες, βοηθάει πολύ στην ορθή ανάλυση των κειμένων. Την ατελή παράγραφο τη συναντάμε πολύ συχνά στον ορισμό, και δεν μας κάνει εντύπωση που δεν έχει αποδεικτικές προτάσεις, γιατί το έχουμε συνηθίσει. Πχ: «κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση αγαθών και υπηρεσιών που παράγουν οι άλλοι».
-
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ: Υπάρχουν δευτερεύοντα φαινόμενα στον ‘πραγματικό’ λόγο που δεν τα έχει εντοπίσει η Λογική . Ένα φαινόμενο είναι ότι παραθέτουμε πολλές φορές ένα συμπέρασμα ή περισσότερα, χωρίς αποδεικτικές. Γιατί υποθέτουμε ότι ο δέκτης του λόγου μας θα τα αποδεχτεί ως αληθή και σύμφωνα με την πραγματικότητα. Έτσι, ο Μανόλης Ανδρόνικος γράφει στον πρόλογο του δοκιμίου του ‘η προστασία του περιβάλλοντος’ την εξής πολλαπλή παράγραφο «η αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου. . έχει προχωρήσει . . με ρυθμό επικίνδυνο/ την ίδια στιγμή συντελείται και η καταστροφή . . των μνημείων/ εταιρείες και άτομα προσπαθούν . . να πείσουν . . για την ανάγκη και την υποχρέωση που έχουμε να . . προφυλάξουμε το φυσικό περιβάλλον και τα ιστορικά μας μνημεία/ η πρόθεση ορθή και επαινετή (σ. σ.: αλλά δεν πρέπει να παραμείνει στα λόγια, παρά να αναζητηθούν οι αιτίες και ανατραπούν από τη ρίζα τους)».
- Στην παράγραφο αυτή έχουμε μια σειρά από συμπεράσματα χωρίς να αναφέρονται για κανένα οι προκείμενες που το υποστηρίζουν και το στοιχειοθετούν.
Το απλοποιώ: ένας συλλογισμός μπορεί να χτιστεί κλιμακωτά: χρησιμοποιώ μία προκείμενη, καταλήγω σε ένα συμπέρασμα, αυτό με τη σειρά του χρησιμεύει ως προκείμενη για ένα δεύτερο συμπέρασμα, και το δεύτερο συμπέρασμα ως προκείμενη για ένα τρίτο συμπέρασμα κ.ο.κ. Επιπλέον, σε ένα συλλογισμό παραλείπονται προκείμενες ως ευκόλως εννοούμενες π.χ.: "Ο Σωκράτης είναι θνητός, επειδή είναι άνθρωπος", που είναι παραγωγικός συλλογισμός, γιατί ξεκινά από την παραδοχή ότι όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί. Άλλος παραγωγικός; Αυτό που λέει η μαμά στο γιο: "Διάβαζε, τρίτη Λυκείου είσαι!" Εδώ προφανώς παραλείπεται η γενική προκείμενη "Οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου οφείλουν να διαβάζουν". Από την άλλη, διαβάζουμε ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΕΣ παραγράφους, στις οποίες κάποιος διηγείται πώς πέρασε το καλοκαίρι, χωρίς να συμπεραίνει, έστω και έμμεσα ότι πέρασε καλά, άσχημα, κ.λπ. Σε αυτήν την περίπτωση δεν υφίσταται τρόπος πειθούς, άρα ούτε και συλλογισμός.
-Το ίδιο συμβαίνει και με το κείμενο για τον εικοστό αιώνα. Αποτελείται από μια πολλαπλή παράγραφο με συμπεράσματα χωρίς αποδεικτικές για κανένα από αυτά. Τα συμπεράσματα είναι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, αλλά ταυτόχρονα και σχετικά μεταξύ τους και όχι άσχετα, γιατί κινούνται όλα γύρω από το ίδιο νήμα. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να ψάξουμε να βρούμε ποιο είναι το συμπέρασμα και ποιες οι προκείμενες που το υποστηρίζουν.
Θωρώ την άποψή σου αυθαίρετη. Εξάλλου, το ότι "κινούνται γύρω από το ίδιο νήμα", δε σημαίνει πως κάπου αποσκοπούν; Πού; Στο να αποδείξουν ότι ο 20ός δικαίως χαρακτηρίζεται αιώνας αλλαγών ή ότι βρισκόμαστε μπροστά σε προκλήσεις; Ή τίποτε από τα δύο;
Από τη στιγμή που ζητούσαν τη συλλογιστική πορεία, προτείνεις κάποιον άλλο τρόπο, ΣΤΗΡΙΓΜΕΝΟΣ ΣΕ ΟΣΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΕΙΣ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ;
- Καθένα από αυτά τα συμπεράσματα,
Γιατί να μην είναι προκείμενες, αληθή τεκμήρια (γεγονότα - αλήθειες) που οδηγούν σε μία υπεραπλούστευση, που οδηγούν στο συμπέρασμα για τη νέα τάξη πραγμάτων;
εξάλλου, είναι βέβαιο και όχι πιθανό (πχ: «ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης . . . φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες»= μπορεί να προβάλλει κανένας αντίρρηση σ’ αυτό;). αληθή τεκμήρια
Αν ήταν πιθανό θα προέρχονταν το καθένα από επαγωγικό συλλογισμό. Τώρα που είναι βέβαιο προέρχεται το καθένα από παραγωγικό συλλογισμό.
Η φράση "φέρνουν την ανθρωπότητα (το ωραίο είναι ότι το επιχείρημα ξεκινά με το Δυτικό άνθρωπο και καταλήγει στην ανθρωπότητα, άρα να ένα απλοϊκό στοιχείο, για να τον χαρακτηρίσω επαγωγικό: ξεκινά από το ειδικό - ο Δυτικός άνθρωπος -και καταλήγει στο γενικό - την ανθρωπότητα) αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων" είναι βέβαιη ή πιθανή;
Κάτι τελευταίο: ισχύει ή όχι ο κανόνας πως στους παραγωγικούς συλλογισμούς χρησιμοποιούμε στο συμπέρασμα όρους που μνημονεύσαμε στις προκείμενές του; Αν ναι, πώς δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός του ως παραγωγικού; Και ο Μέσος Όρος; Τον ξεχάσαμε, τον παραλείψαμε ή εννοείται; Επίσης. από τον Καργόπουλο: «Υπάρχουν επαγωγές, όπως η πρόβλεψη, που οδηγούν από το γενικό στο μερικό" Η τελευταία φράση λειτουργεί ως πρόβλεψη για το μέλλον του ανθρώπου;
Και, φυσικά, επαναλαμβάνω το ερώτημα: ποιος μαθητής ή καθηγητής οφείλει να έχει διεισδύσει στα βαθύτερα μονοπάτια της Λογικής, για να απαντήσει ορθά ή να διδάξει ορθά όλα τα παραπάνω; Και αυτοί που ανακάλυψαν αυτήν την παράγραφο και τη χρησιμοποίησαν στις εξετάσεις γνώριζαν όλα τα παραπάνω;
-
-Η άποψη που εξέθεσα για τον ατελή συλλογισμό ή ατελή παράγραφο και για την πολλαπλή από ατελείς παράγραφο, είναι όντως πρωτότυπη, ή σωστότερα για πρώ-τη φορά ρητά και κατηγορηματικά εκφραζόμενη.
-Τώρα τελευταία βρήκα στο βιβλίο των εννέα φιλοσόφων του Πανεπιστημίου Πίτσμπουγκ «εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης», έκδοση 2001 από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, στη σελίδα 8 σε υποσημείωση, να αναφέρονται τα εξής: «Λόγω ορισμένων τεχνικών ιδιαιτεροτήτων υπάρχουν και παραγωγικά επιχειρήματα χωρίς καμία προκείμενη». // Με τη θεωρία δομής των παραγράφων καταγίνηκα κατά σύμπτωση από το 1991, τη θαύμασα για το καινούργιο που έφερνε σε σχέση με εκεί-να που μάθαινα το 1954 που τελείωσα το τότε γυμνάσιο, αλλά από την άλλη επισή-μανα κάποια λάθη της και πολλές παραλείψεις (πχ δεν αναφέρει τα είδη των αποδει-κτικών παραγράφων, μονών, διπλών και πολλαπλών, που είναι περίπου 20). // Διε-ρευνώντας τον λόγο, διαπίστωσα ότι ο ‘καθημερινός λόγος’ διαφέρει από τον λόγο των εγχειριδίων της Λογικής. Εκείνος καταγίνεται με τα ανώτατα επίπεδα (κρίσεις, έννοιες, συλλογισμούς στην τέλεια μορφή τους), αλλά δεν μας λέει τίποτα για ορι-σμένα δευτερεύοντα φαινόμενα που συναντάμε στα κείμενα. Πχ εξαιτίας του νόμου της οικονομίας την παράγραφο/συλλογισμό με ελλειπτικό λόγο: ("Διάβαζε, τρίτη Λυ-κείου είσαι!"). // Τα ερωτήματα για τη συλλογιστική πορεία στην τάδε παρά-γραφο πάσχουν: πρώτα από τη (μη) γνώση ότι το κείμενο που βάζουν δεν είναι μια παράγραφος, αλλά δυο και τρεις ή και περισσότερες, και δεύτερο από τη (μη) γνώση της διαφοράς μεταξύ παραγωγής και επαγωγής. Αφού α-γνοείς τι λένε οι σύγχρονες αντιλήψεις (βλέπε Καργόπουλο) για τις διαφορές παραγωγής και επαγωγής, πώς ζητάς από τους άλλους- πχ τους μαθητές- να σου λύσουν το αίνιγμα; Μόνο τυχαία η απάντησή τους θα είναι σωστή (με πο-σοστό 50 %, αφού η λύση κυμαίνεται ανάμεσα σε δυο μόνο απαντήσεις).// Δεν μπορούμε να στηριχθούμε μόνο σε όσα λένε τα σημερινά σχολικά βιβλία για το θέμα, γιατί απαιτείται να αναμορφωθούν. Και να ενημερωθούν, φυσικά, και οι καθηγητές για τις νεότερες αντιλήψεις (πράγμα όντως δύσκολο και πο-λύχρονο). Πιθανόν να χρειάζεται αλλαγή των ερωτήσεων προς άλλη κατεύ-θυνση.// Νομίζω ότι πρέπει ορισμένοι από εσάς, ή και από αριστούχους φοι-τητές, με ευθύνη του Υπουργείου να καταγίνεται με τη βελτίωση της θεωρίας δομής των παραγράφων, που είναι συνέχεια της Λογικής, και να επιφέρεται τις αναγκαίες συμπληρώσεις. // Έχουμε ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΕΣ παραγράφους, στις οποίες κάποιος διηγείται πώς πέρασε το καλοκαίρι, χωρίς να συμπεραίνει, έστω και έμμεσα ότι πέρασε καλά, άσχημα, κ.λπ. Σε αυτήν την περίπτωση δεν υφίσταται τρόπος πειθούς, άρα ούτε και συλλογισμός.= Ό,τι πούμε είναι προϊόν συλλογισμού (σωστού, ή λανθασμένου, ή και παραπλανητικού). Μόνο που στην περιγραφή, όπως και στην αφήγηση, παραλείπουμε τις προκείμενες και λέμε μόνο το αποτέλεσμα, το συμπέρασμα. Πχ λέμε «τα κόκκινο τριαντάφυλλα του κήπου μας», χωρίς να πούμε και το πώς βγάλαμε το συμπέρασμα ότι τα τριαντάφυλλα είναι κόκ-κινα και όχι ροζ. Ή λέμε «πέρασα το καλοκαίρι ωραία», χωρίς να απαριθμή-σουμε τις περιπτώσεις= τις προκείμενες που πιστοποιούν το λόγο μας. Στην περιγραφή και στη αφήγηση στηριζόμαστε σε αυτό που μας λέει ο πομπός του λόγου. Αν θέλουμε να ελέγξουμε ότι αυτά που λέει είναι αληθή, τότε πρέ-πει να διαβάσουμε και κάποιον άλλον, ή να έχουμε τη μαρτυρία και κάποιου άλλου. Όπως γίνεται στα δικαστήρια. Η ΔΙΑΦΟΡΑ με τον αποδεικτικό λόγο, και τον συγγενικό του λόγο πειθούς (όπως και τον στοχαστικό), είναι ότι εκεί γράφουμε και προκείμενες, με βάση τις οποίες ο δέκτης μπορεί να ελέγξει την αλήθεια ή το ψεύδος του λόγου του πομπού.
-
1. Πού συμφωνούμε:
α) συμφωνούμε πως η θεωρία των σχολικών βιβλίων "Έκθεση - Έκφραση" Α΄ & Γ΄ Λυκείου, όσον αφορά τους συλλογισμούς, είναι ξεπερασμένη και αντιεπιστημονική, σε σχέση με τα κριτήρια που καθορίζουν ποιος είναι παραγωγικός και ποιος επαγωγικός.
β) συμφωνούμε πως η πορεία γενικό - ειδικό και τούμπαλιν δεν είναι αξιόπιστο κριτήριο για το χαρακτηρισμό των συλλογισμών.
γ) συμφωνούμε πως επαγωγικοί είναι οι συλλογισμοί που δε δίνουν απόλυτη βεβαιότητα. (Αλήθεια, αφού θεωρείς την παράγραφο του 20ού αιώνα παραγωγικό συμπερασμό, μπορείς να αποδείξεις την ορθότητά του είτε μέσω του προτασιακού λογισμού και τη βοήθεια των αληθοτιμών είτε μέσω της Μπουλιανής Άλγεβρας είτε μέσω των διαγραμμάτων του Venn, για να δεχτώ και εγώ, επιτέλους, την άποψή σου;)
δ) συμφωνούμε στην ανάγκη να διορθωθούν τα σχολικά βιβλία ή (αυτή είναι αυθαίρετη δική μου προέκταση) να αφαιρεθεί επιτέλους η θεωρία των συλλογισμών, που και δε βοηθά τους κατά συρροή παπαγάλους μαθητές να κατακτήσουν βασικές αρχές Λογικής, ξεγυμνώνει φιλολόγους που "δεν το έχουν", εκθέτει τις επιτροπές που εισηγούνται τα θέματα, αχρηστεύει χρήσιμα -κατά τα άλλα- βοηθήματα που προσεγγίζουν αφελώς / δογματικά / νηπιακά τη θεωρία των συλλογισμών.
Μια ελπίδα μού δημιουργήθηκε όταν είδα πως στο σχέδιο για το Νέο Λύκειο, καθορίστηκε στη Γ΄ Λυκείου το μάθημα της Λογικής, αλλά Κύριος οίδε ποιος θα αναλάβει εργολαβία τη συγγραφή του σχολικού βιβλίου, ποιος θα το διδάξει, πώς θα εξεταστεί κ.ο.κ.
Η προσέγγισή σου για την ανάγκη νέοι καθηγητές και άριστοι φοιτητές να συμμετάσχουν σε μία προσπάθεια αναμόρφωσης της θεωρίας (αλλά και πράξης) ειλικρινά με συγκινεί, αλλά, δυστυχώς, είναι ρομαντική και ουτοπική… Στην Ελλάδα ζούμε…. Να σου θυμίσω τα κριτήρια αξιολόγησης του ΚΕΜΕ, που είναι γεμάτα λάθη και δηλώνουν την ασχετοσύνη όσων υμέτερων τα έγραψαν; Και πως είχαν θεοποιηθεί τα πρώτα χρόνια από τους συναδέλφους, ελλείψει άλλου βοηθητικού υλικού;
2. Πού διαφωνούμε:
α) Στο συλλογισμό του 20ού αιώνα.
β) Στο πώς οργανώνεται ένα επιχείρημα στο γραπτό λόγο και πώς στον προφορικό, και αν, τελικά, ό,τι γράφουμε ή λέμε είναι προσπάθεια πειθούς με τη χρήση επιχειρημάτων ή απλή περιγραφή. Αν πω «πέρασα υπέροχα το καλοκαίρι», εννοείται πως σκέφτηκα νωρίτερα τις συνθήκες εκείνες που συνηγορούν στο να καταλήξω πως το καλοκαίρι μου ήταν υπέροχο, ανεξάρτητα αν φανερώσω ή αν δε θέλω να φανερώσω τα τεκμήριά μου. Αν, όμως, η γυναίκα μου με ρωτήσει πώς πέρασα το πρωινό μου και εγώ απαριθμήσω μια σειρά από αδιάφορα γεγονότα, χωρίς να βγάλω ένα συμπέρασμα (πέρασα υπέροχα, πιεστικά, ανιαρά, αγχωτικά, νευρικά κ.ο.κ.), τότε είμαι λιγάκι επιφυλακτικός για το αν προσπαθώ να πείσω με ένα επιχείρημα. Η αφήγηση ενός μάρτυρα στο δικαστήριο μπορεί να είναι περιγραφή, όμως η αφήγησή του μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως τεκμήριο από την πολιτική αγωγή / υπεράσπιση. Ο μάρτυρας αφηγείται, οι άλλοι επιχειρηματολογούν.
γ) στην προσέγγισή σου για το κείμενο του Ανδρόνικου και, συνακόλουθα, του 20ού αι., ότι, δηλαδή, έχουμε μια σειρά από συμπεράσματα, χωρίς προκείμενες. Κοίτα το παρακάτω απόσπασμα από το σχολικό βιβλίο Ιστορίας Δέσμης του Βώρου:
Για τη μικρασιατική καταστροφή «φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου, που συνέχισαν τον πόλεμο, ενώ προεκλογικά υπόσχονταν ειρήνη, που έφεραν το βασιλιά κι έδωσαν το πρόσχημα στους συμμάχους να μας εγκαταλείψουν, που προέλασαν απερίσκεπτα (ή κάτω από δόλιες συμμαχικές υποδείξεις) στο εσωτερικό της Μικρασίας, ενώ οι Άγγλοι προστατεύονταν στο Τσανάκαλε (αρχαία Τρωάδα) από τους Έλληνες και οι Γάλλοι και οι Ιταλοί αποχώρησαν εύσχημα και γι' αυτούς αζήμια από τη Μικρασία, ενισχύοντας παράλληλα και τον Κεμάλ. Επιπλέον, οι διάδοχοι του Βενιζέλου δεν εκμεταλλεύτηκαν καμιά διπλωματική ευκαιρία για μια έντιμη απαγκίστρωση. Ούτε καν φρόντισαν για ένα σχέδιο σύμπτυξης, όταν έβλεπαν τα νέφη της καταστροφής πολύ κοντά».
Συμφωνούμε ότι είναι επαγωγικός είτε με τις ξεπερασμένες είτε με τις σύγχρονες αντιλήψεις;
Συμφωνούμε πως το συμπέρασμα είναι η φράση «για τη μικρασιατική καταστροφή φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου»;
Συμφωνούμε πως οι φράσεις «που συνέχισαν τον πόλεμο, ενώ προεκλογικά υπόσχονταν ειρήνη», «έδωσαν το πρόσχημα στους συμμάχους να μας εγκαταλείψουν» «που προέλασαν απερίσκεπτα (ή κάτω από δόλιες συμμαχικές υποδείξεις) στο εσωτερικό της Μικρασίας, ενώ οι Άγγλοι προστατεύονταν στο Τσανάκαλε (αρχαία Τρωάδα) από τους Έλληνες και οι Γάλλοι και οι Ιταλοί αποχώρησαν εύσχημα και γι' αυτούς αζήμια από τη Μικρασία, ενισχύοντας παράλληλα και τον Κεμάλ. Επιπλέον, οι διάδοχοι του Βενιζέλου δεν εκμεταλλεύτηκαν καμιά διπλωματική ευκαιρία για μια έντιμη απαγκίστρωση. Ούτε καν φρόντισαν για ένα σχέδιο σύμπτυξης, όταν έβλεπαν τα νέφη της καταστροφής πολύ κοντά» είναι συμπεράσματα άλλων συλλογισμών που δεν καταγράφονται, αλλά, ταυτόχρονα, και τεκμήρια του επιχειρήματος - παραγράφου; Είναι επαγωγικός με αίτιο – αποτέλεσμα, υπεραπλούστευση και, ταυτόχρονα, όσον αφορά τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου, αιτιολόγηση; Ξέρεις πόσοι συνάδελφοι τον χαρακτηρίζουν παραγωγικό, επειδή «ξεκινάει» από το γενικό;
Κλείνοντας, πιστεύω ότι η ανταλλαγή επιχειρημάτων κάπως, κάποιους βοήθησε, αφού ελπίζω να αποφύγαμε και οι δύο το δογματισμό και «κατεβήκαμε» σε μία αντιμαχία, χωρίς να έχουμε να χωρίσουμε κάτι, αλλά με κοινή αφετηρία την αγάπη μας για τη Λογική και το μάθημα της Ν.Ε. Γλώσσας, μακριά από ακρότητες και «σοφιστείες». Επιλογικά, καταθέτω μια φράση του Φίλιππου Καργόπουλου στο ΚΑ της Παλιάς Φιλοσοφικής του ΑΠΘ, πριν 25 χρόνια: «Η Λογική δεν είναι τίποτε άλλο από ένα μηχάνημα που λειτουργεί με κανόνες μαθηματικά αποδεδειγμένους. Δεν πολιτικολογεί, δεν παίρνει θέση. Ό,τι ρίξεις σε αυτό το μηχάνημα, απλά θα σου ανακοινώσει αν είναι ορθό ή όχι. Το υλικό εσύ το συλλέγεις και είσαι υπεύθυνος γι’ αυτό…»
-
- Το ερώτημα για την ανάλυση του λόγου που ενδιαφέρει το μάθημα της έκθε-σης στο λύκειο, είναι αν μπορεί να γίνει με απλό τρόπο, ή απαιτούνται πολύ εξειδικευμένες μέθοδοι (πχ:μέσω του προτασιακού λογισμού και τη βοήθεια των α-ληθοτιμών είτε μέσω της Μπουλιανής Άλγεβρας είτε μέσω των διαγραμμάτων του Venn, κλπ). Τα κείμενα στο Λύκειο και στις πανελλήνιες είναι κοινωνικού περιεχομέ-νου. Αν η ανάλυσή τους δεν μπορεί να γίνει με «απλό τρόπο», και χρειάζεται πανεπι-στημιακή μόρφωση διδακτορικού και πλέον επιπέδου, τότε ίσως ελάχιστοι να μπορούν να ανταποκριθούν.
- Ευτυχώς οι ειδικοί (πχ Καργόπουλος, οι εννέα φιλόσοφοι του Πίτσμπουργκ και όσοι άλλοι) μας παρέχουν, εκτός από τις πολύ εξειδικευμένες, και απλές χρηστικές μεθό-δους.
- Από την ανάγνωση των βιβλίων σχημάτισα την εντύπωση ότι οι πολύ εξειδικευμένες μέθοδοι αφορούν ζητήματα των θετικών επιστημών (φυσική, χημεία, βιολογία, ιατρική, αστρονομία, μαθηματικά κλπ).
- Οι απλές χρηστικές μέθοδοι μάς βοηθάνε, θα έλεγα αρκετά, στην ανάλυση των κειμέ-νων που μας ενδιαφέρουν, αυτών δηλαδή που αντιμετωπίζουν κοινωνικά θέματα και ζητήματα συμπεριφοράς, κειμένων που περιλαμβάνονται στα σχολικά βιβλία, στα μα-θήματα και στις εξετάσεις.
- Οι απλές χρηστικές μέθοδοι είναι, θα έλεγα, οι γνώσεις, τουλάχιστον οι βασικές, για τους παραγωγικούς συλλογισμούς, τα τέσσερα κριτήρια για τη διαφορά μεταξύ παρα-γωγικών και επαγωγικών συλλογισμών, και όσες κατανοητές γνώσεις για τους επαγω-γικούς συλλογισμούς.
-Πχ, πολύ σημαντική βρίσκω τη γνώση του «συμπερασμού προς την καλύτερη εξήγη-ση, συμπερασμός που ονομάζεται και απαγωγή». Μάλιστα έχει αποδειχθεί με επιχειρή-ματα από κάποιον φιλόσοφο που τον αναφέρει ο Καργόπουλος- μου διαφεύγει αυτή της στιγμή το όνομά του, ότι όλες οι επαγωγές είναι στην ουσία «συμπερασμοί προς την καλύτερη εξήγηση, δηλαδή απαγωγές».
- Χρήσιμη είναι επίσης η πληροφορία ότι η αναλογία είναι επαγωγικός συλλογισμός, όπως επαγωγικός είναι και η επίκληση στην αυθεντία.
- Ίσως μια πιο ενδελεχής μελέτη και συγκέντρωση των απλών χρηστικών μεθόδων να ήταν πολύτιμο βοήθημα για τους φιλόλογους εκπαιδευτικούς.
-// Η διαφορά μεταξύ αποδεικτικών παραγράφων όπου παρατίθενται συμπέρασμα αλλά και προκείμενες (με εξαίρεση την ατελή παράγραφο) και των περιγραφικών και αφη-γηματικών παραγράφων όπου δεν παρατίθενται προκείμενες αλλά απλά δηλώνονται και αναφέρονται τα περιγραφικά ή αφηγηματικά μόνον στοιχεία, ίσως να είναι χρήσιμο κλειδί για το διαχωρισμό αυτών των λόγων μεταξύ τους.
-// Για το συλλογισμό που παραθέτεις για τη Μικρασιατική καταστροφή: α) η διατύπω-ση πολλές φορές κρύβει το είδος των προκείμενων. Μια μικρή διαφοροποίηση στη δια-τύπωση δείχνει αμέσως ότι πρόκειται για αιτιολογικές προτάσεις:«γιατί συνέχισαν τον πόλεμο, γιατί έδωσαν το πρόσχημα . . , γιατί επιπλέον δεν εκμεταλλεύτηκαν . . . γιατί ούτε καν φρόντισαν. . .». β) Συμφωνώ απόλυτα εξάλλου, ότι αυτές οι αιτιολογικές προτάσεις είναι «συμπεράσματα άλλων συλλογισμών που δεν καταγράφονται» * και ότι το συμπέρασμα του συλλογισμού είναι η φράση «για τη μικρασιατική καταστροφή φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου», συμπέρασμα που γράφεται στην παράγραφο ως θεματική πρόταση. Και τέλος , γ) ότι συλλογισμός είναι επαγωγικός. Στο να καταλήξω ότι είναι επαγωγικός με χρησίμευσε πολύ η μέθοδος «του συμπερασμού προς την κα-λύτερη εξήγηση». Παράλληλα στηρίχθηκα και στο ότι οι αντίπαλοι του Βενιζέλου υπο-στηρίζουν άλλα πράγματα, άρα ο συλλογισμός είναι επαγωγικός, μια και δεν είναι απο-δεκτός από όλους. // * Στη θεωρία ότι η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται «με παραδείγματα, αιτιολογήσεις κλπ», καλό είναι να προστεθεί ότι αναπτύσσεται «και με συμπεράσματα από άλλους προηγούμενους συλλογισμούς μας». // Έχω την αίσθηση εξάλλου ότι μια προκείμενη άλλοτε μπορούμε να την παρουσιάσουμε έτσι και άλλοτε αλλιώς, πχ τη μια ως συμπέρασμα προηγούμενου συλλογισμού μας και την άλλη ως αιτιολόγηση. // Τα ζητήματα που απασχολούν τον λόγο είναι φυσικά, πάρα πολλά. Ε-δώ, περιστραφήκαμε κυρίως στο πώς θα ξεχωρίσουμε αν ένας συλλογισμός, που περι-κλείεται μέσα σε μια αποδεικτική παράγραφο (ή σε μια παράγραφο λόγου πειθούς) εί-ναι παραγωγικός ή επαγωγικός. Οι δυνάμεις μου φυσικά, μικρές. Απλώς κατέγραψα κάποιες απόψεις μου προς έλεγχο. Αν κρύβουν κάποια σωστότητα, ίσως φανούνε χρή-σιμες.
-
Να σε ποιες απλές χρηστικές μεθόδους κατέληξα και κοινοποιώ στους μαθητές μου, επισημαίνοντάς τους πως πρόκειται για εμπειρικούς, "μπακάλικους" κανόνες, που δεν μπορούν να τους επικαλεστούν επισήμως. Έφτασα ως εδώ, συνδυάζοντας τη θεωρία του σχολικού βιβλίου και όσα μελέτησα κατά καιρούς. Επαναλαμβάνω πως δεν μπορώ να εγκαταλείψω τη γραμμή του σχολικού βιβλίου, για τους λόγους που ήδη ανέπτυξα. Γνωρίζω πως οι παρακάτω "κανόνες" δε συνάδουν με την επιστημονική ορθότητα, αλλά λειτουργούν σε "οριακές" καταστάσεις, όταν ο μαθητής ζορίζεται να καταλήξει σε μία απάντηση:
ΕΙΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ
1. Οι παραγωγικοί συλλογισμοί μπορεί να είναι είτε κατηγορικοί είτε υποθετικοί είτε διαζευκτικοί, ενώ οι επαγωγικοί ΜΟΝΟ κατηγορικοί, λόγω της φύσης / δομής των υποθετικών - διαζευκτικών (στην πρώτη προκείμενη ξεκινούν από δύο δεδομένα και στο συμπέρασμα καταλήγουν σε ένα).
2. Οι παραγωγικοί αποτελούνται ΜΟΝΟ από δύο προκείμενες, όπου περιλαμβάνονται ο Μέσος Όρος, το Υποκείμενο - Κατηγορούμενο / Υπόθεση - Απόδοση / Α ή Β, (κατηγορικοί / υποθετικοί / διαζευκτικοί), ενώ οι επαγωγικοί από μία προκείμενη έως άπειρες. Εξαίρεση η προκείμενη που παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενη.
3. Στους παραγωγικούς απαιτείται στο συμπέρασμα να περιλαμβάνονται όροι που μνημονεύθηκαν στις προκείμενες, ενώ στους επαγωγικούς κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ
1. Παραγωγικοί - κατηγορικοί:
ο Μ.Ο σε διαγώνια θέση
Άνθρωποι = θνητοί
Σωκράτης = Άνθρωπος
-----------------------------
Σωκράτης = θνητός --> έγκυρος
Έλληνες = Ευρωπαίοι
Έλληνες = Μεσόγειοι
--------------------------
Ευρωπαίοι = Μεσόγειοι --> άκυρος
2. Παραγωγικοί - υποθετικοί
Έγκυρη η Θέση της Υπόθεσης και η Άρση της Απόδοσης
3. Παραγωγικοί - διαζευκτικοί
Έγκυρη η τέλεια διάζευξη, άκυρο το σόφισμα άσπρο - μαύρο
4. Επαγωγικοί συλλογισμοί
α) Με γενίκευση:
Έγκυρη η τέλεια γενίκευση, άκυρη η βεβιασμένη.
β) Με αίτιο - αποτέλεσμα:
i) Λογική σχέση αιτίας - αποτελέσματος: Έγκυρη μόνο όταν το αίτιο είναι ΚΑΙ επαρκές ΚΑΙ αναγκαίο, σε κάθε άλλη περίπτωση άκυρη (π.χ. υπεραπλούστευση).
ii) Χρονολογική σχέση αιτίας - αποτελέσματος: άκυρη
5. Αναλογικοί συλλογισμοί: όλοι άκυροι.
Οι δυνάμεις σου δεν είναι διόλου μικρές. Μακάρι και εγώ μετά από 30 χρόνια (βρίσκομαι στα 43) να έχω τη δύναμη, την όρεξη, το κουράγιο, την αγάπη, την υγεία να ψάχνω, να ενημερώνομαι, να εμπλουτίζω τις γνώσεις μου, να συνδιαλέγομαι πολιτισμένα, με ήθος και συνέπεια, όπως λειτουργείς εσύ τώρα. Ο ενικός που χρησιμοποιώ δηλώνει απόλυτο σεβασμό για έναν άνθρωπο που σε μεγάλη ηλικία μοχθεί, χρησιμοποιεί την τεχνολογία και βάζει τα γυαλιά σε πολλούς και νεώτερους.... Καλό υπόλοιπο καλοκαιριού!
-
Αγαπητέ thanphis ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια./ Στο τελευταίο σημείωμά σου αναφέρεις σκέψεις για 5 σημεία. Θα παραθέσω ευρήματα για τα τρία από αυτά τα σημεία. Πιθανόν κάποια να είναι χρήσιμα με «τρόπο ανεπίσημο, μια και δεν αναφέρονται στα σχολικά βιβλία».// Στο ερώτημα αν ‘οι επαγωγικοί διακρίνονται σε κατηγορικούς, υποθετικούς και διαζευκτικούς όπως οι παραγωγικοί’ η απάντηση είναι καταφατική για τους κατηγορικούς και υποθετικούς, και μένει να διευκρινιστεί αν είναι καταφατική και για τους διαζευκτικούς: {1ο παράδειγμα από Καργόπουλο: Κατηγορικό-επαγωγικός συλλογισμός = «οι περισσότεροι λέκτορες δεν είναι εκατομμυριούχοι/ ο Χ είναι ένας τυχαίος λέκτορας»/ συμπέρασμα «το πιο πιθανό είναι ο Χ να μην είναι εκατομμυριούχος». 2ο παράδειγμα από το βιβλίο των εννέα φιλοσόφων του Πίτσμπουργκ = «Αν από ένα δείγμα που τραβάμε τυχαία από ένα δοχείο γεμάτο σφαιρίδια με τρία χρώματα, τα κόκκινα σφαιρίδια είναι σε ποσοστό Χ/ συνάγουμε το συμπέρασμα ότι κατά προσέγγιση το ποσοστό Χ ισχύει για το σύνολο των σφαιριδίων του δοχείου»}./ Για τους επαγωγικούς-διαζευκτικούς συλλογισμούς, για τους οποίους δεν βρήκα στα βιβλία σχετικό παράδειγμα, σχημάτισα το εξής, που ίσως να καλύπτει το θέμα. 3ο = Ο δράστης ή μπήκε στο σπίτι από το ανατολικό παράθυρο ή από κάπου αλλού. Από το ανατολικό παράθυρο δεν μπήκε όπως δείχνουν τα μέχρι στιγμής στοιχεία. Άρα το πιθανότερο είναι να μπήκε από κάπου αλλού».// Από πόσες προκείμενες μπορεί να αποτελείται ένας συλλογισμός; - Να τι αναφέρει γι’ αυτό το ερώτημα, το βιβλίο των εννέα φιλοσόφων του πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ, στη σελίδα 8: - «Μπορεί να υπάρχουν μια ή περισσότερες προκείμενες ∙ δεν απαιτείται ένας πάγια καθορισμένος αριθμός προκείμενων»./ - Να σημειώσω, μάλιστα ότι αφήνει να εννοηθεί, ότι αυτό ισχύει και για τους παραγωγικούς και για τους επαγωγικούς συλλογισμούς, γιατί πουθενά δεν λέει ότι αφορά μόνο στους παραγωγικούς ή μόνο στους επαγωγικούς συλλογισμούς./ -Υπάρχουν, εξάλλου, και παραγωγικά επιχειρήματα χωρίς καμία προκείμενη. Αυτό το εκπληκτικό σημειώνεται σε υποσημείωση στη σελίδα 8 στο βιβλίο των εννέα φιλοσόφων που προανέφερα. Με άλλα λόγια, λέει το βιβλίο ότι υπάρχει περίπτωση να πούμε ή να γράψουμε ένα παραγωγικό συμπέρασμα, χωρίς να το υποστηρίξουμε με κάποια προκείμενη./ Σημείωσή μου: Πολλοί ορισμοί υπάγονται σ’ αυτή την περίπτωση, πχ «κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση αγαθών ή υπηρεσιών που παράγουν και προσφέρουν άλλοι». // Αναλογικοί συλλογισμοί, όλοι άκυροι/ = Άκυροι, αλλά νομίζω μόνον θεωρητικά. Γιατί στην πραγματικότητα είναι χρήσιμοι όταν η αναλογία είναι συνετή και όταν δεν υπάρχει δυνατότητα να κάνουμε άλλο πιο ισχυρό συλλογισμό. (Εξάλλου το ίδιο πρόβλημα υπάρχει από την εποχή του Χιουμ για όλους τους επαγωγικούς συλλογισμούς. Θεωρητικά όλοι είναι άκυροι. Πρακτικά όμως οδήγησαν την επιστήμη στα θαύματα που παρακολουθούμε όλοι μας κάθε μέρα}.// Σε λίγο αρχίζει η καινούργια σχολική χρονιά. Εύχομαι σε όλους σας καλή δύναμη.
-
Το σχολικό στη σελ 18-19, θεωρεί τον παρακάτω συλλογισμό επαγωγικό...
3. Οι Γάλλοι είναι αγενείς. Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι, ένας τελωνειακός υπάλληλος μου φέρθηκε αγενέστατα.
δεν πάει από το γενικό στο ειδικό? γιατί δεν είναι παραγωγικός συλλογισμός?
-
Είναι επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση, απλώς προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα και ακολουθεί η ειδική προκείμενη.
-
Είναι επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση, απλώς προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα και ακολουθεί η ειδική προκείμενη.
σ' ευχαριστώ πολύ αν κ δν είμαι πολύ σίγουρη ότι μπορώ να ξεχωρίσω αυτά τα 2 σε περιπτώσεις όπως αυτή (παραγωγικός/επαγωγικός π προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα) ??? ???
επίσης.... ως προς την ορθότητα τελικά εξετάζουμε μόνο τον παραγωγικό συλλογισμό ενώ τον επαγωγικό ανάλογα με το συμπέρασμα κ το είδος στο οποίο ανήκει??
-
Αφελής ρητορική ερώτηση: διάβασες τίποτε από όσα έχουν γραφεί παραπάνω;
-
μπορεί κάποιος να με διαφωτίσει: Σε τι διαφέρει ο επαγωγικός συλλογισμός με αναλογία από τον αναλογικό συλλογισμό;
-
Αφελής ρητορική ερώτηση: διάβασες τίποτε από όσα έχουν γραφεί παραπάνω;
"συνάδελφε" οι ειρωνείες να λείπουν.... αν δεν έχεις διάθεση να δώσεις μια απάντηση μισής σειράς, δεν είναι ανάγκη να ασχολείσαι με τις απορίες του καθενός
-
Είναι επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση, απλώς προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα και ακολουθεί η ειδική προκείμενη.
σ' ευχαριστώ πολύ αν κ δν είμαι πολύ σίγουρη ότι μπορώ να ξεχωρίσω αυτά τα 2 σε περιπτώσεις όπως αυτή (παραγωγικός/επαγωγικός π προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα) ??? ???
επίσης.... ως προς την ορθότητα τελικά εξετάζουμε μόνο τον παραγωγικό συλλογισμό ενώ τον επαγωγικό ανάλογα με το συμπέρασμα κ το είδος στο οποίο ανήκει??
Μπερδεύεσαι γιατί μας μάθαιναν ότι πχ από το γενικό πάμε στο ειδικό και όχι ότι από γενική προκείμενη καταλήγουμε σε ειδικό συμπέρασμα. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η θεωρία των συλλογισμών είναι ... φύσει κουβάρι και, κατά την άποψή μου, κάκιστα τίθεται ως θέμα.
Με βάση τη θεωρία του βιβλίου, ναι και στα 2.
-
Είναι επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση, απλώς προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα και ακολουθεί η ειδική προκείμενη.
σ' ευχαριστώ πολύ αν κ δν είμαι πολύ σίγουρη ότι μπορώ να ξεχωρίσω αυτά τα 2 σε περιπτώσεις όπως αυτή (παραγωγικός/επαγωγικός π προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα) ??? ???
επίσης.... ως προς την ορθότητα τελικά εξετάζουμε μόνο τον παραγωγικό συλλογισμό ενώ τον επαγωγικό ανάλογα με το συμπέρασμα κ το είδος στο οποίο ανήκει??
Μπερδεύεσαι γιατί μας μάθαιναν ότι πχ από το γενικό πάμε στο ειδικό και όχι ότι από γενική προκείμενη καταλήγουμε σε ειδικό συμπέρασμα. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η θεωρία των συλλογισμών είναι ... φύσει κουβάρι και, κατά την άποψή μου, κάκιστα τίθεται ως θέμα.
Με βάση τη θεωρία του βιβλίου, ναι και στα 2.
peltes29 σ' ευχαριστώ πάρα πολύ! :) :)
-
Να είσαι καλά. :)
-
Είναι επαγωγικός συλλογισμός με γενίκευση, απλώς προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα και ακολουθεί η ειδική προκείμενη.
σ' ευχαριστώ πολύ αν κ δν είμαι πολύ σίγουρη ότι μπορώ να ξεχωρίσω αυτά τα 2 σε περιπτώσεις όπως αυτή (παραγωγικός/επαγωγικός π προτάσσεται το γενικό συμπέρασμα) ??? ???
επίσης.... ως προς την ορθότητα τελικά εξετάζουμε μόνο τον παραγωγικό συλλογισμό ενώ τον επαγωγικό ανάλογα με το συμπέρασμα κ το είδος στο οποίο ανήκει??
Μπερδεύεσαι γιατί μας μάθαιναν ότι πχ από το γενικό πάμε στο ειδικό και όχι ότι από γενική προκείμενη καταλήγουμε σε ειδικό συμπέρασμα. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η θεωρία των συλλογισμών είναι ... φύσει κουβάρι και, κατά την άποψή μου, κάκιστα τίθεται ως θέμα.
Με βάση τη θεωρία του βιβλίου, ναι και στα 2.
άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι στον παραγωγικό συλλογισμό υπάρχει γενική προκείμενη και ειδικό συμπέρασμα
ενώ στον επαγωγικό γενικό συμπέρασμα και ειδική προκείμενη..... ανεξάρτητα από τη σειρά των προτάσεων τελικά. Σωστά??
Νομίζω ότι με κατατόπισες πλήρως!!!
-
Ναι. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι απλά και... ταγάρικα το έχω μάθει και το δουλεύω τόσα χρόνια. Απλως, προσπάθησε να εντοπίζεις κάθε φορά ποιο είναι το συμπέρασμα. Κλασικό το παράδειγμα του βιβλίου " Ο Γιάννης είναι αναξιόπιστο πρόσωπο. Κλέβει στη Μονόπολη.", με το οποίο πάντα τα παιδιά μπερδεύονται. Βλέπεις την παγίδα; Πάλι προηγείται το γενικό συμπέρασμα. ;)
-
Ναι. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι απλά και... ταγάρικα το έχω μάθει και το δουλεύω τόσα χρόνια. Απλως, προσπάθησε να εντοπίζεις κάθε φορά ποιο είναι το συμπέρασμα. Κλασικό το παράδειγμα του βιβλίου " Ο Γιάννης είναι αναξιόπιστο πρόσωπο. Κλέβει στη Μονόπολη.", με το οποίο πάντα τα παιδιά μπερδεύονται. Βλέπεις την παγίδα; Πάλι προηγείται το γενικό συμπέρασμα. ;)
ωραία.... έχουμε γενικό συμπέρασμα κ ειδική προκείμενη... επαγωγικός συλλογισμός!
Να γράψεις βιβλίο!!!!
το έχω κοιτάξει σε 4 βοηθήματα κ τόσο ξεκάθαρα δεν το λέει κανένα!!!
-
Ναι. Εγώ, τουλάχιστον, έτσι απλά και... ταγάρικα το έχω μάθει και το δουλεύω τόσα χρόνια. Απλως, προσπάθησε να εντοπίζεις κάθε φορά ποιο είναι το συμπέρασμα. Κλασικό το παράδειγμα του βιβλίου " Ο Γιάννης είναι αναξιόπιστο πρόσωπο. Κλέβει στη Μονόπολη.", με το οποίο πάντα τα παιδιά μπερδεύονται. Βλέπεις την παγίδα; Πάλι προηγείται το γενικό συμπέρασμα. ;)
ωραία.... έχουμε γενικό συμπέρασμα κ ειδική προκείμενη... επαγωγικός συλλογισμός!
Να γράψεις βιβλίο!!!!
το έχω κοιτάξει σε 4 βοηθήματα κ τόσο ξεκάθαρα δεν το λέει κανένα!!!
θα καταχραστώ την καλοσύνη σου τώρα (αλλά κ τις γνώσεις σου)....
μήπως θα μπορούσες να μας ξεδιαλύνεις και την απορία του θανος73? σε τι διαφέρει ο αναλογικός συλλογισμός από τον επαγωγικό με αναλογία?
-
Αφελής ρητορική ερώτηση: διάβασες τίποτε από όσα έχουν γραφεί παραπάνω;
"συνάδελφε" οι ειρωνείες να λείπουν.... αν δεν έχεις διάθεση να δώσεις μια απάντηση μισής σειράς, δεν είναι ανάγκη να ασχολείσαι με τις απορίες του καθενός
Στη θεωρία των συλλογισμών απαντήσεις με μισή σειρά δε δίνονται εύκολα. Γιατί, αν δεν κατάλαβες το παράδειγμα με τους αγενείς Γάλλους (και δεν είναι μόνο οι Γάλλοι...) δε θα καταλάβεις και το παράδειγμα με το μεγαλύτερο βαθμό στην Ιστορία, το παράδειγμα με τη μαύρη γάτα και το παράδειγμα με τους αντιπάλους του Βενιζέλου.
Το ερώτημα παραμένει και επαναδιατυπώνεται: αν είχες διαβάσει όσα προηγήθηκαν της ερώτησής σου, θα είχες δει το "χρυσό" κανόνα, που λέει πως δεν μας ενδιαφέρει η πορεία με την οποία γράφεται μια παράγραφος, αλλά η πορεία της σκέψης. Επίσης, θα έπαιρνες απαντήσεις για το τι σημαίνει ορθότητα, εγκυρότητα και αλήθεια, και με ποια κριτήρια αναζητάμε τη δεύτερη.
Φυσικά, υπάρχουν άνθρωποι ανυπόμονοι, που θέλουν απαντήσεις εδώ και τώρα. Δεκτό. Αλλά, αυτές οι απαντήσεις θα γεννήσουν και άλλες ερωτήσεις κ.ο.κ.
Αν δεν είχα διάθεση, δε θα έγραφα όλα αυτά τα κατεβατά που βαρέθηκες να διαβάσεις.
Οι απορίες των μαθητών μου με βοήθησαν να γίνω καλύτερος...
Τα εισαγωγικά στο συνάδελφε δεν τα κατανόησα... Αν δε νιώθεις συνάδελφος ακόμη, υπομονή...
Καλή χρονιά, υπομονή, διάβασμα και καλή τύχη στο μάθημα που αποφάσισες να διδάξεις.
-
Bania: Καταπληκτική η παρατήρησή σου για το συλλογισμό, παρατήρηση που εκφράζεται ως ερώτημα: 'Οι Γάλλοι είναι αγενείς. Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι, ένας τελωνειακός υπάλληλος μου φέρθηκε αγενέστατα'. = Παρατήρηση/ερώτημα: "δεν πάει από το γενικό στο ειδικό? γιατί δεν είναι παραγωγικός συλλογισμός? "
-Τινάζει όσα λέει για το διαχωρισμό των παραγωγικών από τους επαγωγικούς συλλογισμούς το σχολικό βιβλίο Έκφραση-Έκθεση, στον αέρα.
-Διάβασα σε ένα βιβλίο (του Φ. Καργόπουλου, πανεπιστημιακού καθηγητή στο ΑΠΘ, πολύ καλού βέβαια γνώστη των όσων σήμερα ισχύουν διεθνώς για τους συλλογισμούς) ότι υπάρχουν επαγωγικοί συλλογισμοί που πηγαίνουν από το γενικό στο ειδικό, όπως οι παραγωγικοί, και έψαχνα απεγνωσμένα να βρώ ένα παράδειγμα. Και παρότι διάβασα αυτόν τον συλλογισμό, δεν "είδα" ότι πηγαίνει από το γενικό στο ειδικό.
-Λοιπόν, ο συλλογισμός είναι, χωρίς καμιά αμφιβολία και αντίρρηση, επαγωγικός όπως τα λέει ωραία και σωστά και ο peltes29.
-Απλώς, όπως τονίζει ο Καργόπουλος, το κριτήριο ότι οι παραγωγικοί πηγαίνουν από το γενικό στο ειδικό ενώ οι επαγωγικοί αντίστροφα, από το ειδικό στο γενικό, είναι εσφαλμένο, γιατί υπάρχουν και επαγωγικοί συλλογισμοί που πηγαίνουν από το γενικό στο ειδικό.
-Βασικά και πολύ πολύ απλά, αν λένε κάτι όλοι ως βέβαιο, ή αν κάτι γίνεται από την ολότητα, τότε έχουμε παραγωγικό συλλογισμό (=όλοι οι Γάλλοι φέρονται με αγένεια, άρα οι Γάλλοι είναι αγενείς). Αν το λένε μερικοί, ή αν κάτι συμβαίνει από λίγους ή από μερικούς,έχουμε επαγωγικό. Γιατί όταν το λένε όλοι ή το κάνουν όλοι είναι κοινή αλήθεια, όταν το λένε μερικοί ή το κάνουν μερικοί, ένα δείγμα δηλαδή οπότε έχουμε δειγματοληψία, τότε είναι πιθανή αλήθεια και όχι βέβαιη.
-Σε ένα συλλογισμό με άλλα λόγια εξετάζουμε αν το συμπέρασμα είναι βέβαιο (παραγωγικός συλλογισμός) ή πιθανό (= επαγωγικός συλλογισμός).
-Βέβαια μέχρι να περάσουν αυτά που αναφέρει ο Καργόπουλος στα σχολικά βιβλία, οι φιλόλογοι θα ακολουθείτε αναγκαστικά τα σχολικά βιβλία. "Και ο Θεός σώζει τον βασιλέα".
-Το κριτήριο αυτό το διατύπωσε νομίζω ο Αριστοτέλης και επικρατεί αιώνες ολόκληρους, αλλά στα τελευταία χρόνια, ας πω στα τελευταία 50 γιατί δεν ξέρω ακριβώς πόσα, οι φιλόσοφοι το βρήκαν λανθασμένο ακριβώς από κάτι συλλογισμούς σαν αυτόν που σε απασχόλησε.
- Τώρα βεβαια προκύπτει το εξής θέμα: Μέχρι σήμερα έχετε έναν οδηγό "από το γενικό στο ειδικό ή αντίστροφα", που βοηθούσε λανθασμένα όμως να αποφαίνεστε για το εάν ένας συλλογισμός είναι παραγωγικός ή επαγωγικός
-
bania μου, για να μην παιδεύεσαι και να μην παιδεύεις τους μαθητές σου, να σου πω υπεύθυνα και χωρίς πλάκα ότι η διαφορά του αναλογικού συλλογισμού από τον επαγωγικό με αναλογία είναι ότι ο αναλογικός... δεν πέφτει ποτέ στις εξετάσεις! ;)
Συνάδελφοι thanphis και Δημήτρη, θα ήθελα να πω ότι μου άρεσαν πάρα πολύ οι αναλύσεις που κάνατε. ΑΛΛΑ, θα ήθελα να προσθέσω ότι μου άρεσαν, για να τις διαβάσω εγώ... για μένα και σε καμία περίπτωση για να αναφέρω όλα ή κάποια από αυτά στους μαθητές. Εννοώ ότι μιλάμε για ένα θέμα φύσει δυσνόητο και ασαφές, αφού προσπαθούμε να μπούμε στο κεφάλι του γράφοντος και να υποθέσουμε ποια ήταν η πορεία της σκέψης του. Και επειδή το όλο θέμα αφορά τα παιδιά μόνο στο πλαίσιο των εξετάσεων, καλό θα ήταν να μην τους κάνουμε τη ζωή δυσκολότερη, επειδή εμείς τυχαίνει να γνωρίζουμε κάποια πράγματα παραπάνω. Άλλωστε το σχολικό βιβλίο τα καταφέρνει περίφημα σε αυτό, να τους κάνει δηλαδή το κεφάλι αχταρμά. ;)
-
Petles 29: 1) Αυτά που λέμε πράγματι αφορούν τους καθηγητές και έμμεσα τους μαθητές στους οποίους αυτοί θα τα μεταφέρουν εκλαϊκευμένα. 2) Δεν είμαι εκπαιδευτικός, ούτε φιλόλογος. Βρέθηκα να ασχολούμαι με τα θέματα του συλλογισμού και της δομής του λόγου από διάφορες αιτίες. 3) Δεν συνηθίζω, πίστεψέ με, να το κάνω, αλλά ΘΑ ΣΟΥ ΠΛΕΞΩ ΤΟ ΕΓΚΩΜΙΟ. Δίνεις μια πολύ πρακτική λύση πώς θα ξεχωρίσουμε τον επαγωγικό από τον παραγωγικό συλλογισμό, τουλάχιστον όπως νομίζω στις περισσότερες περιπτώσεις. Ίσως η λύση που δίνεις να μην μπορεί να εφαρμοστεί σε θέματα φυσικής και λοιπών θετικών επιστημών, αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει τους φιλόλογους και τους μαθητές τους που καταγίνονται, μέσα από τα κείμενα που αναφέρονται στα βιβλία για τη γλώσσα, σε κοινωνικά θέματα. 4) Τη λύση σου που πρέπει να την προτείνεις στο Ινστιτούτο σας, ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΔΙΣΤΑΣΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ ΑΥΤΟ, για να συμπεριληφθεί στα εγχειρίδια/βοηθήματα για τον καθηγητή, προσφέροντας έτσι πολύ σημαντική βοήθεια στους συναδέλφους σου και έμμεσα στους μαθητές, θα μου επιτρέψεις να τη χρησιμοποιήσω σε κάποιες δικές μου αναρτήσεις αναφέροντας το ψευδώνυμό σου, μια και δεν γνωρίζω το πραγματικό στου όνομα. Αν θέλεις στείλε το μου μέιλ στο tsamarddim@gmail.com . Αν το Παιδαγωγικό Ιντιτούτο δεν καταδεχτεί να σε απαντήσει, όπως είθισται, γράψτο στα παλαιά σου υποδήματα, μια και εσύ θα έχεις κάνει το καθήκον σου. Επόμενη ενέργειά σου είναι ναδημιουργήσεις δικό σου μπλοκ και να πεις αυτά και άλλα πράγματα.Γιατί έχεις το χάρισμα της πρακτικότητας.
-
bania μου, για να μην παιδεύεσαι και να μην παιδεύεις τους μαθητές σου, να σου πω υπεύθυνα και χωρίς πλάκα ότι η διαφορά του αναλογικού συλλογισμού από τον επαγωγικό με αναλογία είναι ότι ο αναλογικός... δεν πέφτει ποτέ στις εξετάσεις! ;)
Συνάδελφοι thanphis και Δημήτρη, θα ήθελα να πω ότι μου άρεσαν πάρα πολύ οι αναλύσεις που κάνατε. ΑΛΛΑ, θα ήθελα να προσθέσω ότι μου άρεσαν, για να τις διαβάσω εγώ... για μένα και σε καμία περίπτωση για να αναφέρω όλα ή κάποια από αυτά στους μαθητές. Εννοώ ότι μιλάμε για ένα θέμα φύσει δυσνόητο και ασαφές, αφού προσπαθούμε να μπούμε στο κεφάλι του γράφοντος και να υποθέσουμε ποια ήταν η πορεία της σκέψης του. Και επειδή το όλο θέμα αφορά τα παιδιά μόνο στο πλαίσιο των εξετάσεων, καλό θα ήταν να μην τους κάνουμε τη ζωή δυσκολότερη, επειδή εμείς τυχαίνει να γνωρίζουμε κάποια πράγματα παραπάνω. Άλλωστε το σχολικό βιβλίο τα καταφέρνει περίφημα σε αυτό, να τους κάνει δηλαδή το κεφάλι αχταρμά. ;)
σ' ευχαριστώ πάρα πολύ για όλα!!
-
Petles 29: 1) Αυτά που λέμε πράγματι αφορούν τους καθηγητές και έμμεσα τους μαθητές στους οποίους αυτοί θα τα μεταφέρουν εκλαϊκευμένα. 2) Δεν είμαι εκπαιδευτικός, ούτε φιλόλογος. Βρέθηκα να ασχολούμαι με τα θέματα του συλλογισμού και της δομής του λόγου από διάφορες αιτίες. 3) Δεν συνηθίζω, πίστεψέ με, να το κάνω, αλλά ΘΑ ΣΟΥ ΠΛΕΞΩ ΤΟ ΕΓΚΩΜΙΟ. Δίνεις μια πολύ πρακτική λύση πώς θα ξεχωρίσουμε τον επαγωγικό από τον παραγωγικό συλλογισμό, τουλάχιστον όπως νομίζω στις περισσότερες περιπτώσεις. Ίσως η λύση που δίνεις να μην μπορεί να εφαρμοστεί σε θέματα φυσικής και λοιπών θετικών επιστημών, αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει τους φιλόλογους και τους μαθητές τους που καταγίνονται, μέσα από τα κείμενα που αναφέρονται στα βιβλία για τη γλώσσα, σε κοινωνικά θέματα. 4) Τη λύση σου που πρέπει να την προτείνεις στο Ινστιτούτο σας, ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΔΙΣΤΑΣΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΕΙΣ ΑΥΤΟ, για να συμπεριληφθεί στα εγχειρίδια/βοηθήματα για τον καθηγητή, προσφέροντας έτσι πολύ σημαντική βοήθεια στους συναδέλφους σου και έμμεσα στους μαθητές, θα μου επιτρέψεις να τη χρησιμοποιήσω σε κάποιες δικές μου αναρτήσεις αναφέροντας το ψευδώνυμό σου, μια και δεν γνωρίζω το πραγματικό στου όνομα. Αν θέλεις στείλε το μου μέιλ στο tsamarddim@gmail.com . Αν το Παιδαγωγικό Ιντιτούτο δεν καταδεχτεί να σε απαντήσει, όπως είθισται, γράψτο στα παλαιά σου υποδήματα, μια και εσύ θα έχεις κάνει το καθήκον σου. Επόμενη ενέργειά σου είναι ναδημιουργήσεις δικό σου μπλοκ και να πεις αυτά και άλλα πράγματα.Γιατί έχεις το χάρισμα της πρακτικότητας.
++++
-
Ειλικρινά, έχω μείνει άναυδη! Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τα καλά σας λόγια. :)
Δημήτρη, η πρακτικότητα, είναι απόρροια της προσπάθειας να δώσουμε σε αυτά τα έρρρμα τα παιδάκια να κατανοήσουν τις εμπνεύσεις και το ...εφετζιλίκι αυτών των ανεκδιήγητων κυρίων που γράφουν τα βιβλία ή βάζουν τα θέματα. Και αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Στο βιβλίο Έκφραση -Έκθεση της Γ, στη σελίδα 18, αναφέρει βοηθητικά στοιχεία για την αξιολόγηση του επαγωγικού συλλογισμού και αμέσως μετά ζητάει να αξιολογήσουν κάποια επιχειρήματα που αναπτύσσονται με επαγωγή. Αφού, λοιπόν, εσύ έχεις ματώσει, για να τους δώσεις να καταλάβουν ... τα ακαταλαβίστικα και υποτίθεται ότι με αυτά τα παραδείγματα θα κατανοήσουν τη θεωρία, έρχεται ως 1ο παράδειγμα το εξής:
Με βάση την εμπειρία μου, έχω σχηματίσει την άποψη ότι οι γυναίκες πολιτικοί υποστηρίζουν τα γυναικεία δικαιώματα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η υποψήφια που επέλεξα να ψηφίσω στις επόμενες εκλογές είναι πιθανόν να ακολουθήσει την ίδια πολιτική.
Πρόσεξε τώρα την απάντηση που δίνει το βιβλίο του καθηγητή: ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ, αλλά ΕΠΙΤΡΕΠΤΗ ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ, γιατί δίνει πιθανολογικό χαρακτήρα! :o :o :o :o ::) ::) ::) Δηλαδή, η απόλυτη ακύρωση της θεωρίας που ανέφερε παραπάνω... και εσύ καλείσαι όλα αυτά να τα διδάξεις! >:(
... Για να μη θυμηθώ και τον άλλο ανεκδιήγητο συλλογισμό στις Πανελλαδικές του 2004! :-X
ΥΓ. Και πού να δεις πώς τους μαθαίνω τις πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικούς προσδιορισμούς! ;D
-
-Αγαπητή Petles 29: Αφού τονίσω ότι με τις παρατηρήσεις, όλοι σας, με βοηθάτε να ξαναδώ, ξαναελέγξω και ξεδιαλύνω τις απόψεις μου, θα πω τα εξής: Νομίζω, ότι τα βοηθητικά στοιχεία που δίνει το βιβλίο για την αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογι-σμών είναι δυο ειδών: γενίκευση το ένα και αίτια- αποτελέσματα το άλλο (το τρίτο, δηλαδή η αναλογία είναι επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε σύγκριση δυο πραγμάτων που τα θεωρεί κάποιος όμοια)./ Η γενίκευση είναι κατανοητή από τις δημο-σκοπήσεις που ζούμε όλοι μας στις εκλογές. Στηρίζεται στο δείγμα. Αν το δείγμα είναι μεγάλο (ή έστω μικρό αλλά ελέγχεται με ειδικές μαθηματικές μεθόδους), τότε έχουμε επιτρεπτή γενίκευση, οπότε η πιθανότητα να είναι σωστό το συμπέρασμα είναι αρκετά μεγάλη. Αν το δείγμα είναι μικρό, πάλι έχουμε επιτρεπτή γενίκευση αλλά η πιθανότητα να είναι το συμπέρασμα σωστό μειώνεται. Αν το δείγμα είναι μηδαμινό, ο επαγωγικός συλλογισμός θεωρείται επαγωγικός παραλογισμός, πχ «οι Γάλλοι είναι αγενείς, γιατί ένας τελωνειακός τους χθες με φέρθηκε με αγένεια»/ Ο συλλογισμός «με βάση την εμπειρία μου . . οι γυναίκες κτλ» είναι όντως επαγωγικός και με γενίκευση (ξεκινάει ο συγγραφέας με την εμπειρία του θεωρώντας βάσιμα, όπως ξέρουμε όλοι, ότι και πολλοί άλλοι έχουν την ίδια άποψη, οπότε έχει ένα δείγμα απαρτιζόμενο από τον εαυτό του και από αρκετούς άλλους ) και καταλήγει σε ένα πιθανό συμπέρασμα, όχι βέβαια βέ-βαιο./ Για «την απάντηση που δίνει το βιβλίο του καθηγητή: ΑΤΕΛΗΣ ΕΠΑΓΩΓΗ, αλλά ΕΠΙΤΡΕΠΤΗ ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ, γιατί δίνει πιθανολογικό χαρακτήρα!», απλά θα πω ότι είναι ατυχής γιατί κάνει κύκλο. Εξηγεί το ζητούμενο με το ζητούμενο./ Τα βοηθητικά στοι-χεία «αίτια- αποτελέσματα» έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι αφορούν επαγωγικούς συλλογισμούς για ζητήματα των θετικών επιστημών όπως η φυσική, και όχι για κοινω-νικά ζητήματα. Γι’ αυτό και τα παραδείγματα που παραθέτει το βιβλίο προέρχονται από τις θετικές επιστήμες, πχ «απαιτείται τόση θερμοκρασία και τόση ατμοσφαιρική πίεση για το βρασμό του νερού». Το σωστότερο θα ήταν να αναφέρει παραδείγματα από τα κοινωνικά θέματα, αλλά νομίζω ότι ή δεν υπάρχουν τέτοια ή είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν. Το ζήτημα με απασχόλησε μέχρι που βρήκα τι λέει ο Καργόπουλος και οι 9 φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ- και από αυτά τα δυσνόητα που λένε έμει-να με την ίδια αίσθηση./ Όσο για την αναλογία (αχ, αυτή η αναλογία):είναι ένα από τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού και όχι μια ιδιαίτερη κατηγορία συλλογισμών. Αυτό λέει ο Παπανούτσος στη Λογική του, αυτό λέει ο Καργόπουλος, αυτό λένε οι 9 φιλόσο-φοι του Πίτσμπουργκ. Μένει να διορθωθεί το βιβλίο Έκφραση- Έκθεση για να μην τα-λαιπωρούνται οι φιλόλογοι και οι μαθητές. Έτσι η φράση ότι υπάρχει αναλογικός συλ-λογισμός και επαγωγικός αναλογικός συλλογισμός ταυτολογεί, λέει ότι το Α είναι Α.
-
Πολύ σωστά, τα όσα γράφεις. Και φαντάσου ότι ακόμη και στο παράδειγμα από τις θετικές επιστήμες ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ να έχουν ασάφεια! :o
Στο 7ο παράδειγμα της ίδιας άσκησης γράφει:
Το νερό βράζει. Σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους 100οC. Το βιβλιο του καθηγητή τη χαρακτηρίζει τέλεια επαγωγή (αίτιο αποτέλεσμα, συνθήκη αναγκαία και επαρκής), ενώ δεν είναι, αφού λείπει η συνθήκη ''και κανονικές συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης", την οποία το ίδιο το βιβλίο στην προηγούμενη σελίδα αναφέρει στη θεωρία του αιτίου αποτελέσματος! :o
Γι΄αυτό σου λέω ότι πρέπει να πληρώνουν πολλές αμαρτίες αυτά τα παιδάκια ( και εμείς, φυσικά μαζί τους), για να πρέπει να μαθαίνουν και κυρίως να εξετάζονται σε τέτοια πράγματα.
-
Όσο διερευνάς, τόσο και ανακαλύπτεις. Παρότι τα διάβασα, τώρα τα προσέχω περισσό-τερο και διορθώνω. Είπα ότι επαγωγικοί συλλογισμοί με αίτια-αποτέλεσμα για κοινωνι-κά ζητήματα* μάλλον είναι δύσκολοι ή ότι δεν υπάρχουν. Ο επαγωγικός συλλογισμός όμως, που αναφέρει το Έκφραση-Έκθεση, «πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους», είναι με αίτιο όπως δείχνει ρητά η φράση «γιατί μελέτησα»* και αποτέλεσμα είναι το συμπέρασμα, ότι «πιστεύω ότι θα πάρω τον μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη»/ Υποσημειώσεις: * με τον όρο κοινωνικά ζη-τήματα εννοώ όλες τις περιπτώσεις που δεν υπάγονται στη φυσική, στις θετικές γενικά επιστήμες και στην οικονομία. ** Όπως είναι γνωστό ένα αίτιο το εμφανίζουμε σε ένα συλλογισμό είτε ως αίτιο είτε ως αιτιολογική πρόταση. Στην εδώ περίπτωση εμφανίζε-ται ως αιτιολογική πρόταση, γεγονός που δεν πρόσεξα./ Σε αίτιο- αποτέλεσμα στηρίζο-νται και οι συλλογισμοί-παραλογισμοί «οι γάλλοι είναι αγενείς. . .», «σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα», στους οποίους φυσικά το αίτιο δεν είναι ούτε επαρκές ούτε αναγκαίο./ Για το συλλογισμό «το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους εκατό βαθμούς» (όπου εννοείται ότι βράζει σε κανονική ατμοσφαιρική πίεση και έτσι η παράλειψη είναι αποδεκτή), θα πω κάτι που νομίζω ότι είναι σημαντικό. Όλες οι γνώσεις, όλα τα συμπεράσματα, ξεκινάν από επαγωγικούς συλλογισμούς. Τίθενται κάτω από έλεγχο με την παρατήρηση και το πείραμα, και εφόσον αποδειχθούν σύμφωνα με την πραγματικότητα αμέσως μετατρέ-πονται και χρησιμοποιούνται από όλους μας ως προκείμενες, ως αποδεικτικές δηλαδή προτάσεις, με βάση τις οποίες κάνουμε πλέον παραγωγικούς συλλογισμούς. Ενεργούμε δηλαδή από εκεί και πέρα αντίστροφα***. Κάποιος λοιπόν ερευνητής μέτρησε κάποτε επανειλημμένως σε πόσους βαθμούς βράζει το νερό κάτω από μια ατμοσφαιρική πίεση, βρήκε ότι βράζει στους εκατό και το ανακοίνωσε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, που τα αποδέχθηκε. Τώρα κάνουμε όλοι μας διάφορους σχετικούς παραγωγικούς συλ-λογισμούς «το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν (και όχι πιθανά) η θερμοκρασία του ανέβη-κε στους εκατό βαθμούς», ή «η θερμοκρασία στο μάτι της κουζίνας ανέβηκε στους ε-κατό βαθμούς, άρα το νερό βράζει» κλπ./ Το ίδιο συμβαίνει και στη φιλολογία: κάποιος μελέτησε τι πάει να πει ρήμα, και το συμπέρασμά του (που προήλθε από επαγωγή, μια και δεν ήταν δυνατό να ελέγξει τις χιλιάδες ρήματα που υπάρχουν σε μια γλώσσα) το ανακοίνωσε, γίνηκε αποδεκτό από τη φιλολογική κοινότητα, και ο μαθητής σήμερα κά-νει τον παραγωγικό συλλογισμό-ορισμό: ρήμα είναι μια λέξη που δείχνει αυτό και εκεί-νο, και χρησιμοποιείται έτσι κι αλλιώς./ *** Υποσημείωση: Εκφράζω μια άποψη που φυσικά πρέπει να ερευνηθεί για το αν είναι σωστή, σύμφωνη δηλαδή με την πραγματι-κότητα./ Επανέρχομαι στο συλλογισμό «το νερό βράζει» για να πω ότι είναι παραγωγι-κός και ότι κακώς το βιβλίο τον αναφέρει ως επαγωγικό μαζί με άλλους επαγωγικούς/ Ίσως να πρέπει η ομάδα που συντάσσει τα Έκφραση-Έκθεση να πλαισιωθεί από ειδι-κούς για τη Λογική φιλόσοφους, πχ όπως εκείνοι που σύνταξαν τη ’φιλοσοφία της τρί-της λυκείου’, ώστε τα σχετικά θέματα να είναι όσο το δυνατόν πιο σωστά και πιο κα-τανοητά από καθηγητές και μαθητές./ Για τους συντάκτες των τευχών Έκφραση-Έκθεση ας μου επιτραπεί η ευκαιρία να τους ευχαριστήσω, γιατί από αυτούς έμαθα τι πάει να πει δομή, γιατί συγκέντρωσαν με μόχθο μια πλειάδα από κατάλληλα και χρήσι-μα για ανάλυση κείμενα, και για ένα σωρό άλλα πράγματα που περιέχουν τα βιβλία τους αυτά. Ιδιαίτερα θέλω να εξάρω τη συμβολή του Νίκου Γρηγοριάδη στη θεωρία δομής, που πρώτος παγκοσμίως μίλησε για θεματική πρόταση. Δεν ξέρω αν η έννοια της θεματικής πρότασης πέρασε στην ξένη και αν απασχόλησε τους δυτικούς διανοη-τές. Εγώ τη βρήκα πολύ χρήσιμη και με βοήθησε καταλυτικά στις έρευνές μου και στη βελτίωση της θεωρίας δομής που επιχείρησα.
-
Και δυστυχώς θα αναγκαστώ να ξαναφέρω την τόσο ενδιαφέρουσα συζήτηση σε καθαρά χρηστικό επίπεδο...
Το ερώτημα παραμένει και επαναδιατυπώνεται: αν είχες διαβάσει όσα προηγήθηκαν της ερώτησής σου, θα είχες δει το "χρυσό" κανόνα, που λέει πως δεν μας ενδιαφέρει η πορεία με την οποία γράφεται μια παράγραφος, αλλά η πορεία της σκέψης.
Το δέχομαι αυτό για την πορεία σκέψης σε μια παράγραφο. Ωστόσο, έχω βρει έναν πρακτικό κανόνα για να μην μπερδεύονται τα παιδιά, μετά από ψάξιμο. Όσον αφορά έναν συλλογισμό, να μεταγράφουν αυτόν στο πρόχειρο με τη σωστή σειρά (1η προκείμενη... συμπέρασμα μετά) και στη συνέχεια να τον χαρακτηρίζουν. Όμως, στις παραγράφους και στα κείμενα, να κοιτάνε απλώς αν ξεκινάει από το γενικό κλπ., δηλαδή να μην ασχολούνται καθόλου με την πορεία σκέψης. Στηρίχτηκα κυρίως σε κάποιες οδηγίες που είχαν αποσταλεί σε διορθωτές και σε απαντήσεις στο θέμα (του 2004;) για την παράγραφο. Διστάζω να τους πω και εκεί για πορεία σκέψης... γιατί στο τέλος σε παρόμοιο θέμα μπορεί να επικρατήσει η απλοϊκή σκέψη και πάλι και πού να εξηγώ τα ανεξήγητα... Θα ήθελα τη γνώμη σας γι' αυτό.
Και στις επαγωγές τονίζω ότι η ορθότητα ισχύει, απλώς εξετάζεται η εγκυρότητα με τα συγκεκριμένα κριτήρια, ανάλογα με το είδος επαγωγής.
-
Συνάδελφοι, διαβάστε παρακαλώ την παράγραφο:
Πρώτα απ' όλα, ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το internet και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μιας τεράστια έκθεση. Ο κάθε "εκθέτης" δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μία διεύθυνση. Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου υπολογιστή, επισκέπτεται αυτήν την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Περνά από διάφορα sites, επικοινωνεί με τον "εκθέτη" και, βεβαίως, μπορεί να πάρει ("κατεβάσει") πληροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο internet
ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας; 1. επαγωγική με αναλογία ή 2. αναλογική συλλογιστική πορεία;
(άποψή μου είναι πως οποιαδήποτε από τις δύο απαντήσεις υποστηρίξει ο μαθητής, αν τεκμηριώσει τη θέση του επισημαίνοντας τις αναλογίες που υπάρχουν, πρέπει αυτή να γίνει δεκτή)
-
Συνάδελφοι, διαβάστε παρακαλώ την παράγραφο:
Πρώτα απ' όλα, ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το internet και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μιας τεράστια έκθεση. Ο κάθε "εκθέτης" δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μία διεύθυνση. Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου υπολογιστή, επισκέπτεται αυτήν την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Περνά από διάφορα sites, επικοινωνεί με τον "εκθέτη" και, βεβαίως, μπορεί να πάρει ("κατεβάσει") πληροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο internet
ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας; 1. επαγωγική με αναλογία ή 2. αναλογική συλλογιστική πορεία;
(άποψή μου είναι πως οποιαδήποτε από τις δύο απαντήσεις υποστηρίξει ο μαθητής, αν τεκμηριώσει τη θέση του επισημαίνοντας τις αναλογίες που υπάρχουν, πρέπει αυτή να γίνει δεκτή)
Συμφωνώ και εγώ θα δεχόμουν και τις δύο (αν και καθαρά αναλογική θα τη θεωρούσα... όχι ότι έχει και διαφορά από την επαγωγή με αναλογία :) )
-
Θέλω να παρακαλέσω κάποιον να γράψει το συλλογισμό του 2004, αν είναι δυνατό και τη σχετική ερώτηση που είχαν θέσει στις πανελλήνιες, γιατί παρά τις προσπάθειές μου δεν μπόρεσα να τον βρώ στο διαδίκτυο (δεν τα καταφέρνω δυστυχώς και τόσο καλά με το ίντερνετ). Και τον ευχαριστώ εκ των προτέρων.
-Στην ypernoyli, [έχω βρει έναν πρακτικό κανόνα για να μην μπερδεύονται τα παιδιά, μετά από ψάξιμο. Όσον αφορά έναν συλλογισμό, να μεταγράφουν αυτόν στο πρόχειρο με τη σωστή σειρά (1η προκείμενη... συμπέρασμα μετά) και στη συνέχεια να τον χαρακτηρίζουν. Όμως, στις παραγράφους και στα κείμενα, να κοιτάνε απλώς αν ξεκινάει από το γενικό κλπ., δηλαδή να μην ασχολούνται καθόλου με την πορεία σκέψης. Στηρίχτηκα κυρίως σε κάποιες οδηγίες που είχαν αποσταλεί σε διορθωτές και σε απαντήσεις στο θέμα (του 2004;) για την παράγραφο] =
- θα πω ότι ως προς τον συλλογισμό ο τρόπος είναι άριστος, γιατί τον χρησιμοποιώ πολλές φορές για ''να δω τι γίνεται''. Αποσυμφορείς τον συλλογισμό από τα περιττά, επεξηγήσεις κλπ, που δεν συμμετέχουν στη κατασκευή του, και κρατάς μόνο τις προκείμενες και το συμπέρασμα. Αρκεί βέβαια οι μαθητές να αποκτήσουν την ικανότητα να ξεχωρίσουν τις προκείμενες και το συμπέρασμα από τα περιττά. Εξάλλου μάλλον έτσι εργάστηκε και ο μέγας Αριστοτέλης. Πήρε από ένα μικροκείμενο τις προτάσεις που ονόμασε προκείμενες, πήρε και το συμπέρασμα θασυνεχίσω
-
(συνεχίζω:) Θα πω ακόμα ότι άμα διαπιστώσουμε ότι ο συλλογισμός είναι επαγωγικός ή παραγωγικός, δεν έχουμε παρά να γράψουμε ότι "η συλλογιστική πορεία πηγαίνει από . . ", οπότε ίσως τα υπόλοιπα που αναφέρεις να μην χρειάζονται. Ίσως εδώ, στο να δούμε τι είδους είναι ο συλλογισμός, να βοηθάει και ο τρόπος που επισήμανε η 'πέτλες 29'. Η μία τεχνική στο να βρούμε το είδος του συλλογισμού, δεν αποκλείει την άλλη και ο συνδυασμός τους μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να φανεί χρήσιμος. Θα συστήσω βέβαια, και αυτό που λένε οι υψηλού επιπέδου ειδικοί, δηλαδή οι φιλόσοφοι: να βλέπουμε αν ο συλλογισμός καταλήγει σε βέβαιο συμπέρασμα (παραγωγικός) ή σε πιθανό (επαγωγικός). Δεν αρκεί όμως η διατύπωση του συντάκτη του συλλογισμού, που μπορεί να μας παρουσιάζει το συμπέρασμα ώς βέβαιο ενώ δεν είναι, ή ως πιθανό ενώ είναι βέβαιο. Χρειάζεται και η δική μας ματιά. Και εδώ είναι το δύσκολο για τους μαθητές, γιατί βέβαια δεν έχουν γνώσεις και εμπειρία να διακρίνουν τέτοιες περιπτώσεις.
-
Σας ευχαριστώ για την απάντηση. Απλώς αν σε μια παράγραφο προτάσσεται το συμπέρασμα που είναι γενικό, θα θεωρήσουμε την πορεία επαγωγική ή παραγωγική;
Και η παράγραφος που έχει συζητηθεί και παλαιότερα σε ένα άλλο τόπικ είναι η εξής (πανελλαδικές 2002):
O εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των µεγαλύτερων και σηµαντικότερων κοινωνικο-οικονοµικών αλλαγών. Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο µέσος "∆υτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21ου αιώνα µία πολύ διαφορετική καθηµερινήζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20ου αιώνα. Ένα σηµαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραµατικές αλλαγές στην καθηµερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόµενες βιοϊατρικές επιστήµες. Η ανακάλυψη της δοµής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τοµείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιµέτωπη µε µια νέα τάξη πραγµάτων.
Με ποια συλλογιστική πορεία (επαγωγική-παραγωγική) αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας στην πρώτη
παράγραφο του κειµένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας
Είχαν δεχθεί αρχικά την παραγωγή και μετά δέχθηκαν και την επαγωγή. Διορθώστε με αν δεν το θυμάμαι σωστά
-
Θέλω να παρακαλέσω κάποιον να γράψει το συλλογισμό του 2004, αν είναι δυνατό και τη σχετική ερώτηση που είχαν θέσει στις πανελλήνιες, γιατί παρά τις προσπάθειές μου δεν μπόρεσα να τον βρώ στο διαδίκτυο (δεν τα καταφέρνω δυστυχώς και τόσο καλά με το ίντερνετ). Και τον ευχαριστώ εκ των προτέρων.
-Στην ypernoyli, [έχω βρει έναν πρακτικό κανόνα για να μην μπερδεύονται τα παιδιά, μετά από ψάξιμο. Όσον αφορά έναν συλλογισμό, να μεταγράφουν αυτόν στο πρόχειρο με τη σωστή σειρά (1η προκείμενη... συμπέρασμα μετά) και στη συνέχεια να τον χαρακτηρίζουν. Όμως, στις παραγράφους και στα κείμενα, να κοιτάνε απλώς αν ξεκινάει από το γενικό κλπ., δηλαδή να μην ασχολούνται καθόλου με την πορεία σκέψης. Στηρίχτηκα κυρίως σε κάποιες οδηγίες που είχαν αποσταλεί σε διορθωτές και σε απαντήσεις στο θέμα (του 2004;) για την παράγραφο] =
- θα πω ότι ως προς τον συλλογισμό ο τρόπος είναι άριστος, γιατί τον χρησιμοποιώ πολλές φορές για ''να δω τι γίνεται''. Αποσυμφορείς τον συλλογισμό από τα περιττά, επεξηγήσεις κλπ, που δεν συμμετέχουν στη κατασκευή του, και κρατάς μόνο τις προκείμενες και το συμπέρασμα. Αρκεί βέβαια οι μαθητές να αποκτήσουν την ικανότητα να ξεχωρίσουν τις προκείμενες και το συμπέρασμα από τα περιττά. Εξάλλου μάλλον έτσι εργάστηκε και ο μέγας Αριστοτέλης. Πήρε από ένα μικροκείμενο τις προτάσεις που ονόμασε προκείμενες, πήρε και το συμπέρασμα θασυνεχίσω
http://www.pde.gr/index.php?topic=21073.28 (μόλις δύο σελίδες πριν...)
http://www.youtube.com/watch?v=wd9-r-eql9c (κρατάω το ρεφρέν)
http://www.youtube.com/watch?v=rch7K7qPCdk (αφαιρώ τα εθνικιστικά υπονοούμενα και κρατώ τη ... μεστή ομιλία και τα έγκυρα επιχειρήματα του ομιλητή).
Ομολογώ την ήττα μου, την αποτυχία μου ως δασκάλου, και αποσύρομαι οριστικά από το forum... με ένα ανέκδοτο:
"Στο Nightmares of Eminent Persons ο Μπ. Ράσελ φαντάζεται έναν ιδιαίτερο χώρο στην κόλαση που προορίζεται για εκείνους τους φιλοσόφους που προσπάθησαν να ανατρέψουν τα πορίσματα του Hume σχετικά με την επαγωγή. Σε ένα απόλυτα ταιριαστό Δαντικό contrapasso, ο Ράσελ περιγράφει τους φιλοσόφους αυτούς να συνεχίζουν να κάνουν επαγωγικούς συμπερασμούς, τους οποίους πάντοτε ανατρέπει η επόμενη περίπτωση που παρατηρούν. Όταν αποκαμωμένοι συμπεραίνουν, επαγωγικά, ότι η επαγωγή είναι αναξιόπιστη, τότε οι συμπερασμοί τους γίνονται βάσιμοι, μέχρι αυτοί να ξαναπιστέψουν στην αξιοπιστία της επαγωγής, οπότε και το μαρτύριο ξαναρχίζει..."
http://www.youtube.com/watch?v=cQhHvfBTH1o (not only two times..)
Χάρηκα για τη συνεργασία και τις γόνιμες (;) συζητήσεις...
-
1) Ευχαριστώ για την παράθεση του συλλογισμού. Είπα τη γνώμη μου για την παρά-γραφο αυτή στη σελίδα 3, ότι αποτελείται από παραγωγικά συμπεράσματα το ένα κολ-λημένο με το άλλο, αιτιολόγησα εκεί γιατί είναι παραγωγικά (γιατί είναι βέβαια και όχι πιθανά), και δεν χρειάζεται μάλλον να την επαναλάβω με λεπτομέρειες./ Εδώ θα πω ότι δυστυχώς η δομή της παραγράφου, και ιδιαίτερα της αποδεικτικής, δεν έχει ακόμα διερευνηθεί σε βάθος.
2) Ερώτημα: Αν σε μια παράγραφο προτάσσεται το συμπέρασμα που είναι γενικό, θα θεωρήσουμε την πορεία επαγωγική ή παραγωγική;/ Αν όντως το συμπέρασμα είναι γε-νικό, (προσοχή=) και όχι γενικευμένο, αν δηλαδή προέρχεται από το όλον και όχι από δείγμα που πάρθηκε από το όλο, και εάν αυτός που το διατυπώνει ως γενικό, σωστά το διατυπώνει ως γενικό και όχι γιατί έτσι αυτός το νομίζει, τότε ναι έχουμε παραγωγή και στην αντίθετη περίπτωση επαγωγή. Πρέπει δηλαδή να πληρούνται δυο προϋποθέσεις. / Σε συλλογισμό που νομίζω τέθηκε στις πανελλήνιες «είπαν- και είναι σωστό . .» τα ε-ρωτήματα που πρέπει να θέσουμε για να κρίνουμε αν ο συλλογισμός είναι παραγωγικός ή επαγωγικός είναι: Α) ποιοι το είπαν; το είπαν όλοι ή πολλοί αλλά όχι όλοι; Αν το εί-παν όλοι= παραγωγικός , αν το είπαν μερικοί έστω πολλοί= επαγωγικός. {Όταν λέμε γενίκευση εννοούμε ένα συμπέρασμα που βγάζει κανείς από ένα δείγμα. Γιατί από το όλον δεν έχουμε γενίκευση αλλά γενικό συμπέρασμα. Πχ όλα τα ιστιοφόρα πλοία έ-χουν πανιά, το Χ πλοίο έχει πανιά, άρα είναι ιστιοφόρο. Είπαν οι ανθρωπιστές ότι η α-γάπη ενώνει τους λαούς > δεν το είπαν όμως όλοι αλλά μόνον οι ανθρωπιστές. Οι κερ-δοσκόποι και πολεμοκάπηλοι είπαν ότι η αγάπη καταστρέφει τους λαούς, ή ότι δεν υ-πάρχει αγάπη παρά μόνον χρήμα και κέρδος. Άρα ο συλλογισμός (φευ) επαγωγικός. Β) Ποιοι το θεωρούν σωστό; Οι ανθρωπιστές μόνον όχι όμως και οι πολεμοκάπηλοι, κερ-δοσκόποι και λοιποί. Άρα εδώ θεωρούμε ως γενικό ένα συμπέρασμα, που δεν είναι γε-νικό, ή με άλλα λόγια που δεν είναι παραδεκτή από όλους αλήθεια./ Σε συλλογισμούς για κοινωνικά θέματα, θα έλεγα πολύ πολύ γενικά ότι έχουμε επαγωγές. Εκτός αν για ένα κοινωνικό θέμα υπάρχει σε μια κοινωνία κανόνας, οπότε κατά την εφαρμογή έχου-με παραγωγικό συλλογισμό. Πχ Όποιος φοροδιαφεύγει τιμωρείται με την τάδε ποινή- όπως αποδείχθηκε στο δικαστήριο ο Χ φοροδιέφυγε- άρα τιμωρείται με την τάδε ποι-νή./ Το Έκφραση-Έκθεση στο τρίτο τεύχος μιλάει για γενίκευση. Στην ουσία μιλάει για συλλογισμούς που κάνουμε με βάση δείγμα, για συμπέρασμα που βγάζουμε από δείγ-μα, συμπέρασμα που γενικεύουμε (=γενίκευση). Το δείγμα έχει δυο μορφές : φανερό δείγμα, όπως στις δημοσκοπήσεις, και αφανές δείγμα. Στο αφανές δείγμα που το χρη-σιμοποιούμε όλοι μας, βάζουμε τον εαυτό μας και όσους άλλους θεωρούμε ότι πρε-σβεύουν τα ίδια με μας./ Το θέμα με τη γενίκευση το μελετάω τώρα, και το ξεκίνησα με αφορμή τα όσα λέει το βιβλίο έκφραση-έκθεση στο τρίτο του τεύχος. Νομίζω όμως ότι η άποψή μου θα κυμανθεί σε αυτά που ανέφερα ήδη με κάποιες βελτιώσεις.
-
Συνάδελφοι, ο συλλογισμός που αναλύετε είναι του 2002. Ο ανεκδιήγητος του 2004 είναι αυτός:
Β3. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (παραγωγική - επαγωγική) του παρακάτω
συλλογισμού; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
- όπου απουσιάζει ο ανταγωνισμός, ο άνθρωπος δεν πλουτίζει τα
εφόδιά του.
- σε παλιές εποχές απουσίαζε ο ανταγωνισμός.
Άρα, ο άνθρωπος σε παλιές εποχές δεν πλούτιζε τα εφόδιά του.
Να αξιολογήσετε τον παραπάνω συλλογισμό ως προς την αλήθεια, την
εγκυρότητα και την ορθότητά του.
(Να θεωρήσετε ότι οι προκείμενες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα).
Μονάδες 8
Το πρόβλημα δεν έγκειται στην αναγνώριση της συλλογιστικής πορείας, αφού είναι ξεκάθαρα παραγωγική, όσο στην αξιολόγηση. Ο συλλογισμός ολοφάνερα δεν έχει αλήθεια (σφάλμα λήψης ζητουμένου) και η παρένθεση ζητάει να θεωρήσουν δεδομένη την αλήθεια. Το αποτέλεσμα ήταν:
1. Πολλοί καλοί μαθητές, οι οποίοι γνώριζαν άριστα την θεωρία, την πάτησαν, γιατί αυτό που γνώριζανκαι είχαν διδαχτεί, αναιρούνταν από την παρένθεση. Θεώρησαν, λοιπόν, ότι ο συλλογισμός είναι παγίδα (πού να καταλάβουν τα φουκαριάρικα ότι ήταν πρόβλημα ηλιθιότητας και ανικανότητας των κυρίων που βάζουν τα θέματα).
2. Αφού έγινε για 1 ακόμη χρονιά χαμός, η οδηγία προς τους διορθωτές είχε διευκρίνιση να δεχτούν σωστές και τις 2 απόψεις. :o
Γι' αυτό και είχα γράψει πριν από καιρό την επιστημονικότατη :P άποψη:
http://www.pde.gr/index.php?topic=21073.14
-
Αγαπητέ Καρχαρία, η απάντηση στο εάν ο συλλογισμός στις πανελλήνιες του 2004 επαγωγικός ή παραγωγικός είναι ότι ΥΠΟΒΙΒΑΖΕΙΣ ΣΕ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Ή ΣΤΕΛΝΕΙΣ ΑΜΕΣΩΣ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΤΟΙΟΥς ΗΛΙΘΙΟΥΣ. Εγώ, σαν με πέντε γνώσεις από την επιστήμη της οικονομίας, αυτό θα πρότεινα. Γιατί, φανταστείτε, πόσες ώρες εργασίας χάθηκαν στο να βρούμε αν αυτή η ηλιθιότητα ήταν επαγωγικός ή παραγωγικός συλλογισμός (ενώ είναι, ολοφάνερα, παραλογισμός), πόση αγωνία 'πλήρωσαν' μαθητές, γονείς, βαθμολογητές κλπ. Πόσο με λίγα λόγια κόστισε στην ελληνική οικονομία αυτή η βλακεία. Βέβαια εδώ γίνονται τα εντελώς αντίθετα. Θέλω να πω δηλαδή, ότι αυτοί που αποτελούσαν την επιτροπή που έβαλε ένα τέτοιο θέμα μάλλον πήραν προαγωγή, σαν ανταμοιβή "για τις υψηλές υπηρεσίες που προσέφεραν στην εκπαίδευση". Η Ελλάδα με πονά όπου κι αν βρίσκομαι, δεν είπε ο Σεφέρης;
-
Έχεις απόλυτο δίκιο. Θυμάμαι ότι εκείνη τη χρονιά στο φροντιστήριο που ήμουν έρχονταν τα παιδιά και μας ρωτούσαν με αγωνία και στο τέλος, με το δίκιο τους βέβαια, ...στόλισαν όλο το φιλολογικό κλάδο.
-
Ευχαριστώ για την απάντηση!
-
Συνάδελφοι, διαβάστε παρακαλώ την παράγραφο:
Πρώτα απ' όλα, ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το internet και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μιας τεράστια έκθεση. Ο κάθε "εκθέτης" δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μία διεύθυνση. Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου υπολογιστή, επισκέπτεται αυτήν την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Περνά από διάφορα sites, επικοινωνεί με τον "εκθέτη" και, βεβαίως, μπορεί να πάρει ("κατεβάσει") πληροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο internet
ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας; 1. επαγωγική με αναλογία ή 2. αναλογική συλλογιστική πορεία;
κάποιος να με βοηθήσει;
(άποψή μου είναι πως οποιαδήποτε από τις δύο απαντήσεις υποστηρίξει ο μαθητής, αν τεκμηριώσει τη θέση του επισημαίνοντας τις αναλογίες που υπάρχουν, πρέπει αυτή να γίνει δεκτή)
-
-Θα σας φανεί ίσως περίεργο, αλλά θα πω ότι το μικροκείμενο αυτό είναι περιγραφικό, υπάγεται στην περιγραφή και όχι στον αποδεικτικό λόγο, (ή στον λόγο πειθούς, ή στον στοχαστικό). Ο συντάκτης του στην πρώτη πα-ράγραφο παρομοιάζει το ίντερνετ σα μια τεράστια έκθεση όπου ο καθένας δημιουργεί το δικό του περίπτερο. Στη δεύτερη παράγραφο παραθέτει τη διαδικασία του πώς ο χρήστης επισκέπτεται αυτή την έκθεση και πώς α-γοράζει πληροφοριακό υλικό, και τονίζει την προϋπόθεση που πρέπει να έχει εξασφαλίσει για την είσοδό του στην έκθεση.// (Εδώ δηλαδή έχουμε αναλογία, αλλά θα πω ρητορική, που δεν γίνεται δηλαδή για να ελεγχθεί η αλήθεια ή το ψεύδος της, ούτε εμείς ως αναγνώστες ενδιαφερόμαστε να ελέγξουμε την αλήθεια ή το ψεύδος της- βλέπε Λογική Παπανούτσου, σελ. 71. Όλοι, πομπός και δέκτες του λόγου του ενδιαφερόμαστε για την περι-γραφή κάποιων από τις διαδικασίες του ίντερνετ, εδώ για το πώς θα εισέλ-θουμε και θα προμηθευτούμε πληροφοριακό υλικό. Ο πομπός περιγράφο-ντας, οι δέκτες δεχόμενοι τον λόγο του πομπού ως αληθή, υπό αίρεση μέ-χρι να τον πιστοποιήσουν και από κάποιον άλλον λόγο ή από την πράξη). Ας θυμηθούμε την περιγραφή που κάνουμε για τον κήπο μας «είναι γεμά-τος από κόκκινα τριαντάφυλλα», όπου δεν αποδεικνύουμε ότι τα τριαντά-φυλλα είναι κόκκινα, απλώς το λέμε και όποιος θέλει το δέχεται για να α-κούσει τι παραπέρα θέλουμε να περιγράψουμε από τον κήπο μας.// Ότι, τέλος, έχουμε στο μικροκείμενο αυτό περιγραφή συμπεραίνεται και από το ότι δεν βγάζει ο πομπός στο τέλος κάποιο καινούργιο συμπέρασμα, γιατί ο σκοπός του είναι να μας περιγράψει και να μας εισάγει σε μια ή περισσό-τερες διαδικασίες του ίντερνετ.
-Η θεωρία για την περιγραφή μιλάει για επαναλαμβανόμενα φαινόμενα (εφ.). Τα εφ προέρχονται από επαναλαμβανόμενες διαδικασίες. Αντικαθι-στώντας τον όρο εφ με τον όρο διαδικασίες, πιστεύω ότι θα συμφωνήσετε ότι στην παραπάνω 2η παράγραφο έχουμε περιγραφή διαδικασίας. Βέβαι-α, το α΄ (;) τεύχος Έκφραση- Έκθεση όπου για την περιγραφή, μιλάει για επαναλαμβανόμενα φαινόμενα, οπότε είστε οι εκπαιδευτικοί υποχρεωμέ-νοι να το ακολουθείτε. Εδώ αναφέρω μιαν άλλη άποψη, που ίσως βοηθάει και που, φυσικά, τίθεται πάντοτε κάτω από την κρίση σας για τη σωστότη-τά της. Αν όμως είναι σωστή, θέλω να ευχηθώ να αλλάξουν τα σχολικά μας βιβλία ως προς το θέμα δομή των παραγράφων- σε κάποια βασικά θα έλεγα σημεία.
-
Θα διατυπώσω την ανάλυση του μικροκειμένου και διαφορετικά: Εκείνο που δυσκολεύει την ανάλυση είναι η ύπαρξη της λέξης αναλογία «. .να πε-ριγράψουμε το ίντερνετ με μια αναλογία». Παραλείπω την λέξη αναλογία και γράφω το κείμενο ως εξής: «ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε το ίντερνετ σαν μια τεράστια έκθεση. Ο κάθε εκθέτης δημιουργεί το δικό του περίπτερο/σάιτ που καταχωρείται σε μια διεύθυνση. Ο χρήστης μέσα από τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους επισκέπτεται την έκθεση. Περνά από διά-φορα σάιτ επικοινωνεί με τον εκθέτη και μπορεί να πάρει/ κατεβάσει πλη-ροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του στην έκθεση, δηλαδή στο ίντερνετ».// Τώρα φαίνεται καθαρά ότι έχουμε περιγραφή.//
>>Προχωρώντας θα πω τα εξής στα οποία μας οδηγεί η ανάλυση αυτού του μικροκειμένου: Όταν η αναλογία είναι παρομοίωση, ή μπορεί να μετα-τραπεί αμέσως σε παρομοίωση, τότε ανήκει στον περιγραφικό λόγο (πχ ας φανταστούμε το ίντερνετ σαν έκθεση). Ενώ όταν δεν έχουμε παρομοί-ωση τότε έχουμε καθαυτό αναλογία, και ανήκει στον αποδεικτικό λόγο (ή τους συγγενικούς του λόγο πειθούς και στοχαστικό λόγο). Πχ «Στο χωριό μου υπάρχει βρύση στην πλατεία, πιθανόν να υπάρχει βρύση και στην πλατεία του χωριού που βρίσκομαι τώρα». Στη δεύτερη περίπτωση η ανα-λογία χρησιμοποιείται για την εξαγωγή συμπεράσματος που πιθανόν να ισχύει (= επαγωγικός συλλογισμός και επαγωγικό συμπέρασμα).
>> Παραπέρα: ότι και να πούμε είναι προϊόν συλλογισμού (λογικής), όπως και ο συνδυασμός των λέξεων και των φράσεων. Στην περιγραφή (όπως και στην αφήγηση) δεν αιτιολογούμε το γιατί της κάθε λέξης, φράσης, και του συνδυασμού τους. Πχ λέμε απλά «κόκκινο τριαντάφυλλο» χωρίς να παρουσιάζουμε αποδείξεις ότι αυτό είναι κόκκινο, ή λέμε: πήγα στην Αθή-να, χωρίς να παρουσιάσουμε αποδείξεις ότι πράγματι πήγα στην Αθήνα. Στον αποδεικτικό λόγο παρουσιάζουμε και αποδείξεις (και τα ίδια με κά-ποιες διαφορές αρκετά σημαντικές συμβαίνουν και στον λόγο πειθούς και στον στοχαστικό λόγο).// Το θέμα της περιγραφής, της αφήγησης, της α-πόδειξης και των μεταξύ τους διαφορών το έχω επεξεργαστεί και έχω εκ-δώσει το 2004 σχετικό βιβλίο. Βέβαια, όπως λέει ο Καργόπουλος, μπορεί κάτι να το έχεις επεξεργαστεί 20 χρόνια και να μην είναι σωστό, ή αντίθετα να το έχεις επεξεργαστεί μόνο μια ώρα και να είναι ολόσωστο.
-
-Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε μια παράγραφο όπου η λέξη αναλογία που υ-πάρχει στην πρώτη της πρόταση μάς δυσκολεύει στην ανάλυσή της. Και είπαμε ότι αν παραλείψουμε τη λέξη αναλογία, τότε φαίνεται καθαρά ότι έχουμε παρομοίωση και ότι η παράγραφος υπάγεται στον περιγραφικό λόγο. Και συμπέρανα ότι η παρο-μοίωση μάς οδηγεί σε περιγραφικό λόγο.
-Αμέσως μετά διάβασα σε μπλοκ φιλόλογου, ας τον ονομάσω Π, κάτι αντίστρο-φο: μια παράγραφο που ξεκινάει με παρομοίωση και καταλήγει σε συμπέρασμα, πα-ράγραφο επομένως του αποδεικτικού λόγου (ή του συγγενικού του λόγου πειθούς). Μάλιστα ό φιλόλογος Π ονομάζει σωστά την παράγραφο με αναλογία, παρότι πουθε-νά δεν αναφέρεται η λέξη αναλογία.
-Η παράγραφος είναι η εξής: «Όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο δημιουρ-γούν εθισμό στο χρήστη, έτσι και η τηλεόραση μπορεί να γίνει επικίνδυνη συνήθεια...».
- Την ανέλυσα και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ναι μεν η παράγραφος φαινομενικά ξεκινάει με παρομοίωση, αλλά στην ουσία ξεκινάει από αναλογία που αποκρύπτεται. Δηλαδή κατά τη γνώμη μου η παράγραφος ουσιαστικά έχει ως εξής :
"Η τηλεόραση μοιάζει με τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο. Όπως τα ναρκω-τικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο δημιουργούν εθισμό στον χρήστη, έτσι και η τηλεό-ραση μπορεί να γίνει επικίνδυνη συνήθεια".
ΣΧΟΛΙΑ: 1) Στην αρχή θα πω κάτι παρακινδυνευμένο: Η αναλογία παρουσιάζεται εδώ με ένα τρόπο που μοιάζει το ενθύμημα. Όπως στο ενθύμημα αποκρύπτεται η μεί-ζονα προκείμενη, έτσι και εδώ. 2) Δεν είναι όλα τα μικροκείμενα που αναφέρουν τη λέξη αναλογία, όπως είπαμε και στην προηγούμενη ανάρτηση, αναλογίες. Μπορεί να είναι όπως είδαμε εκεί με παρομοίωση που δεν οδηγεί σε συμπέρασμα, αλλά σε περι-γραφή. 3) Δεν είναι όλα τα μικροκείμενα που ξεκινάνε με παρομοίωση, με παρομοί-ωση αλλά πιθανόν να είναι με αναλογία που υπονοείται. Οπότε πιθανόν να έχουμε "αναλογικό" ενθύμημα. Όπως έχουμε κατηγορικό ενθύμημα, πχ : ο Σωκράτης ήταν θνητός, γιατί ήταν άνθρωπος (όπου αποκρύπτεται η μείζονα: όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί). 4) Το θέμα αναλογία και παρομοίωση, θέλει τελικά και άλλη επεξεργασία, γιατί μπορεί να υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που θέλουν διευκρίνιση.
-
-Θα σας φανεί ίσως περίεργο, αλλά θα πω ότι το μικροκείμενο αυτό είναι περιγραφικό, υπάγεται στην περιγραφή και όχι στον αποδεικτικό λόγο, (ή στον λόγο πειθούς, ή στον στοχαστικό). Ο συντάκτης του στην πρώτη πα-ράγραφο παρομοιάζει το ίντερνετ σα μια τεράστια έκθεση όπου ο καθένας δημιουργεί το δικό του περίπτερο. Στη δεύτερη παράγραφο παραθέτει τη διαδικασία του πώς ο χρήστης επισκέπτεται αυτή την έκθεση και πώς α-γοράζει πληροφοριακό υλικό, και τονίζει την προϋπόθεση που πρέπει να έχει εξασφαλίσει για την είσοδό του στην έκθεση.// (Εδώ δηλαδή έχουμε αναλογία, αλλά θα πω ρητορική, που δεν γίνεται δηλαδή για να ελεγχθεί η αλήθεια ή το ψεύδος της, ούτε εμείς ως αναγνώστες ενδιαφερόμαστε να ελέγξουμε την αλήθεια ή το ψεύδος της- βλέπε Λογική Παπανούτσου, σελ. 71. Όλοι, πομπός και δέκτες του λόγου του ενδιαφερόμαστε για την περι-γραφή κάποιων από τις διαδικασίες του ίντερνετ, εδώ για το πώς θα εισέλ-θουμε και θα προμηθευτούμε πληροφοριακό υλικό. Ο πομπός περιγράφο-ντας, οι δέκτες δεχόμενοι τον λόγο του πομπού ως αληθή, υπό αίρεση μέ-χρι να τον πιστοποιήσουν και από κάποιον άλλον λόγο ή από την πράξη). Ας θυμηθούμε την περιγραφή που κάνουμε για τον κήπο μας «είναι γεμά-τος από κόκκινα τριαντάφυλλα», όπου δεν αποδεικνύουμε ότι τα τριαντά-φυλλα είναι κόκκινα, απλώς το λέμε και όποιος θέλει το δέχεται για να α-κούσει τι παραπέρα θέλουμε να περιγράψουμε από τον κήπο μας.// Ότι, τέλος, έχουμε στο μικροκείμενο αυτό περιγραφή συμπεραίνεται και από το ότι δεν βγάζει ο πομπός στο τέλος κάποιο καινούργιο συμπέρασμα, γιατί ο σκοπός του είναι να μας περιγράψει και να μας εισάγει σε μια ή περισσό-τερες διαδικασίες του ίντερνετ.
-Η θεωρία για την περιγραφή μιλάει για επαναλαμβανόμενα φαινόμενα (εφ.). Τα εφ προέρχονται από επαναλαμβανόμενες διαδικασίες. Αντικαθι-στώντας τον όρο εφ με τον όρο διαδικασίες, πιστεύω ότι θα συμφωνήσετε ότι στην παραπάνω 2η παράγραφο έχουμε περιγραφή διαδικασίας. Βέβαι-α, το α΄ (;) τεύχος Έκφραση- Έκθεση όπου για την περιγραφή, μιλάει για επαναλαμβανόμενα φαινόμενα, οπότε είστε οι εκπαιδευτικοί υποχρεωμέ-νοι να το ακολουθείτε. Εδώ αναφέρω μιαν άλλη άποψη, που ίσως βοηθάει και που, φυσικά, τίθεται πάντοτε κάτω από την κρίση σας για τη σωστότη-τά της. Αν όμως είναι σωστή, θέλω να ευχηθώ να αλλάξουν τα σχολικά μας βιβλία ως προς το θέμα δομή των παραγράφων- σε κάποια βασικά θα έλεγα σημεία.
το γεγονός ότι το κείμενο αποτελεί περιγραφή σημαίνει πως δεν υπάρχει συλλογιστική πορεία; μα, ακόμα και αν περιγράφουμε κάτι, ένα κτήριο π.χ., πάλι δεν θα ακολουθήσουμε μία πορεία (από έξω προς τα μέσα, από μακριά, από κοντά, από πάνω, από κάτω κλπ); δηλαδή, ακόμα και αν δεν υπάρχει διάθεση πειθούς, αποδεικτική διαδικασία, αυτό σημαίνει ότι δεν ακολουθούμε κάποιο πλάνο, κάποιο συλλογισμό; Πιστεύω ότι σε πολλά κείμενα -μη αποδεικτικά- υπάρχει συλλογιστική πορεία
Τέλος πάντων, ας μη μένουμε στη συγκεκριμένη παράγραφο. Γενικότερα, διαφέρει σε κάτι ένας αναλογικός συλλογισμός από έναν επαγωγικό που βασίζεται σε αναλογία; πάνω σε αυτό κυρίως θα ήθελα τη γνώμη σου συνάδελφε και τη γνώμη όποιου συναδέλφου έχει "ξεκαθαρίσει" αυτό το κομμάτι της θεωρίας...
-
1) Πάντα υπάρχει συλλογιστική πορεία (ή όπως λέμε πιο απλά: πάντα υ-πάρχει λογική) σε ό,τι πούμε ή γράψουμε. Η «ειδοποιός διαφορά» είναι αν γι’ αυτό που θα πούμε/γράψουμε, που θα εκφέρουμε, θα βάλουμε προκεί-μενες που να αποδεικνύουν την κατά τη γνώμη μας σωστότητά του. Στην περιγραφή και στην αφήγηση δεν βάζουμε προκείμενες, λέμε απλώς το συμπέρασμα του συλλογισμού. Στην απόδειξη, στην πειθώ, στον στοχα-σμό βάζουμε και προκείμενες. Στην απόδειξη αυστηρά ορθολογικές προ-κείμενες, στην πειθώ και άλλου είδους προκείμενες πχ «συναισθηματικές», στον στοχασμό «προκείμενες- ενατενίσεις». Σε άλλους λόγους, πχ στην παραδοξολογία, στο χιούμορ κτλ οι προκείμενες θα είναι άλλου τύπου, λό-γου χάρη παιχνιδιάρικα σοφίσματα.// 2) Όσον αφορά τη διαφορά αναλογι-κού συλλογισμού από έναν επαγωγικό που βασίζεται σε αναλογία, θα σου πω τη γνώμη μου με μιαν αναλογία: Η διαφορά είναι αυτή που υπάρχει ανάμεσα στη φράση «πλατεία Ομόνοιας στην Αθήνα» και στη φράση «Ο-μόνοια των Αθηνών». Υπάρχει καμιά διαφορά; όχι βέβαια. Η «γνώμη μου» προέρχεται από όσα λένε οι ειδικοί.// Και νομίζω και θεωρώ απαραίτητο στις βιβλιοθήκες των γυμνασίων και λυκείων να υπάρχουν «και δυο βιβλία, βρε αδελφέ», πχ η Λογική του Ε. Παπανούτσου, έκδοση Δωδώνης, προς υποβοήθηση των φιλόλογων. Η Τράπεζα που δούλευα είχε το βιβλίο « κωδικοποίηση των εγκυκλίων της από το 1947», όπου εύρισκα τα θέματα της δουλειάς μου και τα μελετούσα. Φιλικά, και ευελπιστώ να σε κατατόπι-σα.// ΥΓ : Εκείνο που σε μπερδεύει είναι ότι τα σχολικά βιβλία αλλού μιλάν για αναλογία και αλλού για επαγωγικό συλλογισμό με αναλογία. Απλά, κά-νουν λάθος και θέλουν διόρθωση. Γιατί και αυτοί που τα σύνταξαν, που εί-ναι οπωσδήποτε καλοί φιλόλογοι, δεν είναι και παντογνώστες. Έχω επι-σημάνει και άλλα λάθη λογικής σ’ αυτά τα βιβλία και έστειλα πριν από χρόνια επιστολή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με την παράκληση να διορ-θώσουν τα βιβλία, αλλά φυσικά με έγραψαν στα παλιά τους υποδήματα. Να διορθώσουν τα βιβλία, γιατί τα λάθη παιδεύουν τους καθηγητές και κα-τά επέκταση τους μαθητές.
-
1) Πάντα υπάρχει συλλογιστική πορεία (ή όπως λέμε πιο απλά: πάντα υ-πάρχει λογική) σε ό,τι πούμε ή γράψουμε. Η «ειδοποιός διαφορά» είναι αν γι’ αυτό που θα πούμε/γράψουμε, που θα εκφέρουμε, θα βάλουμε προκεί-μενες που να αποδεικνύουν την κατά τη γνώμη μας σωστότητά του. Στην περιγραφή και στην αφήγηση δεν βάζουμε προκείμενες, λέμε απλώς το συμπέρασμα του συλλογισμού. Στην απόδειξη, στην πειθώ, στον στοχα-σμό βάζουμε και προκείμενες. Στην απόδειξη αυστηρά ορθολογικές προ-κείμενες, στην πειθώ και άλλου είδους προκείμενες πχ «συναισθηματικές», στον στοχασμό «προκείμενες- ενατενίσεις». Σε άλλους λόγους, πχ στην παραδοξολογία, στο χιούμορ κτλ οι προκείμενες θα είναι άλλου τύπου, λό-γου χάρη παιχνιδιάρικα σοφίσματα.// 2) Όσον αφορά τη διαφορά αναλογι-κού συλλογισμού από έναν επαγωγικό που βασίζεται σε αναλογία, θα σου πω τη γνώμη μου με μιαν αναλογία: Η διαφορά είναι αυτή που υπάρχει ανάμεσα στη φράση «πλατεία Ομόνοιας στην Αθήνα» και στη φράση «Ο-μόνοια των Αθηνών». Υπάρχει καμιά διαφορά; όχι βέβαια. Η «γνώμη μου» προέρχεται από όσα λένε οι ειδικοί.// Και νομίζω και θεωρώ απαραίτητο στις βιβλιοθήκες των γυμνασίων και λυκείων να υπάρχουν «και δυο βιβλία, βρε αδελφέ», πχ η Λογική του Ε. Παπανούτσου, έκδοση Δωδώνης, προς υποβοήθηση των φιλόλογων. Η Τράπεζα που δούλευα είχε το βιβλίο « κωδικοποίηση των εγκυκλίων της από το 1947», όπου εύρισκα τα θέματα της δουλειάς μου και τα μελετούσα. Φιλικά, και ευελπιστώ να σε κατατόπι-σα.// ΥΓ : Εκείνο που σε μπερδεύει είναι ότι τα σχολικά βιβλία αλλού μιλάν για αναλογία και αλλού για επαγωγικό συλλογισμό με αναλογία. Απλά, κά-νουν λάθος και θέλουν διόρθωση. Γιατί και αυτοί που τα σύνταξαν, που εί-ναι οπωσδήποτε καλοί φιλόλογοι, δεν είναι και παντογνώστες. Έχω επι-σημάνει και άλλα λάθη λογικής σ’ αυτά τα βιβλία και έστειλα πριν από χρόνια επιστολή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με την παράκληση να διορ-θώσουν τα βιβλία, αλλά φυσικά με έγραψαν στα παλιά τους υποδήματα. Να διορθώσουν τα βιβλία, γιατί τα λάθη παιδεύουν τους καθηγητές και κα-τά επέκταση τους μαθητές.
Ευχαριστώ συνάδελφε. Προφανώς και υπάρχουν πολλές ασάφειες στα σχολικά βιβλία οι οποίες είναι ικανές να μπερδέψουν καθηγητές και μαθητές. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να επισημαίνουμε αυτές τις ασάφειες, να ανταλλάσσουμε απόψεις ώστε διευκολύνουμε το έργο μας, με δεδομένο ότι έχουμε να κάνουμε με αγχωμένους μαθητές που θέλουν να ακούν ξεκάθαρες οδηγίες από εμάς.
Μου προξενεί εντύπωση όμως που το συγκεκριμένο ζήτημα με τον επαγωγικό συλλογισμό περνά απαρατήρητο ή αδιάφορο από την πλειοψηφία των διδασκόντων. Πρόσφατα είχα μια μικρή κόντρα με συναδέλφισσα που έκρινε ότι για τη συγκεκριομένη παράγραφο τα παιδιά έπρεπε να απαντήσουν ότι είναι επαγωγικός συλλογισμός με αναλογία, ενώ θεωρούσε λανθασμένη την αναλογική συλλογιστική πορεία. Εγώ πάλι υποστήριζα το προφανές, ότι δηλ. είναι το ίδιο πράγμα και ότι τσάμπα μπερδεύουμε τους μαθητές μας.
Υπάρχουν και άλλα θέματα, για παράδειγμα στους τρόπους ανάπτυξης παραγράφου, τα οποία ελπίζω να έχουμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε στο άμεσο μέλλον
-
Η θεωρία για τους τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου πρέπει να είναι πολύ παλιά (λεγόταν τότε οι τρόποι «κοινοί τόποι»). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει και δεν μπορούμε να την κάνουμε πιο απλή και κατανοητή. Τα βιβλία Έκφραση-Έκθεση ανα-φέρουν ότι η ανάπτυξη ή οργάνωση των παραγράφων γίνεται με «επεξήγηση, λεπτο-μέρειες, παραδείγματα, με αιτιολόγηση, με αίτια αποτελέσματα, με σύγκριση και αντί-θεση, με διαίρεση, ορισμό, με αναλογία, με επιχειρήματα, με συλλογισμό ή συλλογι-σμούς, με συνδυασμό αυτών των μεθόδων» =φράση Χ./ Σημείωση: Ό,τι θα αναφέρω δεν θα το αποδεικνύω, γιατί θέλει μια δυο σελίδες για τις αποδείξεις Όποιος θέλει θα του διευκρινίζω αυτό που θέλει.// Η φράση Χ, ιδίως με τον όρο «λεπτομέρειες» προ-σπαθεί να καλύψει όλους τους λόγους, και την περιγραφή και την αφήγηση και την απόδειξη και τους συγγενικούς με την απόδειξη λόγους πειθώ και στοχασμός./ Τα πε-ρισσότερα από τη φράση Χ αφορούν τον αποδεικτικό λόγο και τους συγγενικούς του. Α) γενικά, οι επεξηγήσεις πάντοτε μπορούν να λείψουν από μια παράγραφο, άρα δεν είναι τρόπος ανάπτυξης. Β) Οι λεπτομέρειες είναι όρος χαοτικός, που όσον αφορά την απόδειξη και τους συγγενικούς της λόγους εννοεί τις προκείμενες. Πιο σωστό θα ήταν η φράση Χ αντί λεπτομέρειες να έλεγε προκείμενες, ή αποδεικτικό υλικό, ή αποδεικτι-κές προτάσεις./ Γ) Παραδείγματα και αιτιολογήσεις είναι προκείμενες ενός συλλογι-σμού. Τα αίτια, τα αποτελέσματα, η σύγκριση και αντίθεση, και η διαίρεση μας βοηθάνε να συγκεντρώσουμε προκείμενες για έναν συλλογισμό./ Δ) Ο ορισμός, η αναλογία, το επιχείρημα, και φυσικά ο συλλογισμός, είναι το καθένα συλλογισμός (= εδώ στη φρά-ση Χ υπάρχει ταυτολογία)./ Η φράση Χ περιέχει ασάφειες (όπως ο όρος λεπτομέρειες) περιττολογίες και ταυτολογίες./ Ο Αριστοτέλης είπε στα αναλυτικά του ότι «απόδειξις εστί συλλογισμός τις». Η φράση Χ πρέπει να αντικατασταθεί από τη φράση «η ανάπτυ-ξη, η οργάνωση, η σύνταξη, μιας αποδεικτικής παραγράφου ή των συγγενικών της λό-γων γίνεται με συλλογισμό» με μια και μοναδική δηλαδή μέθοδο, τρόπο./ Αφού πούμε σε ένα μαθητή αυτό το απλό και κατανοητό πράγμα, αμέσως μετά πρέπει να του πούμε ότι προκείμενες είναι τα παραδείγματα και οι αιτιολογήσεις και ότι οι λέξεις –όροι, έν-νοιες- σύγκριση και αντίθεση, διαίρεση, μας βοηθούν να βρούμε προκείμενες για να κάνουμε έναν συλλογισμό, και το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τις έννοιες αίτια και αποτελέσματα./ Ο γενικός τύπος της αποδεικτικής παραγράφου, του λόγου πειθούς, και του στοχαστικού λόγου είναι: Συμπέρασμα και αποδεικτικές ή αποδεικτικές και συ-μπέρασμα. Στην απόδειξη οι αποδεικτικές είναι αυστηρά ορθολογικές, στην πειθώ ει-σχωρεί και το συναίσθημα και η επίκληση στο ήθος, στον στοχασμό είναι «αποδεικτικές νύξεις» και όχι καθαυτό αποδεικτικές.// Το Έκφραση-Έκθεση, στο τρίτο του τεύχος, στο κεφάλαιο για την πειθώ, στο υποκεφάλαιο 3, λέει «ο συλλογισμός που δίνει ορθό συμπέρασμα λέγεται (και) απόδειξη».// Λέει δηλαδή ότι απόδειξη σημαίνει συλλογι-σμός. Άρα δεν κομίζω γλαύκα στην Αθήνα. Απλώς αυτό το τονίζω με έμφαση και το αναλύω.//Η θεωρία δομής των παραγράφων μάς ήρθε από την ξένη συμπεριλαμβάνο-ντας και πολλά πράγματα που είπαν οι παλαιότεροι δικοί μας και δυτικοί, και οι συντά-κτες των βιβλίων Έκφραση- Έκθεση, είναι κατά κάποιο τρόπο υποχρεωμένοι να την αναφέρουν σχεδόν αυτούσια, με κάποιες μάλλον λίγες αλλά σημαντικές προσθήκες (πχ ονόμασαν το ξεκίνημα μιας παραγράφου θεματική πρόταση, σημείωσαν ότι συλλογι-σμός είναι απόδειξη, κλπ). Είναι νομίζω καιρός να τη βελτιώσουμε και, παραμερίζοντας τα κάποια της λίγα αλλά σημαντικά της λάθη και τις ασάφειές της, να την επαναδιατυ-πώσουμε προς όφελος της Εκπαίδευσής μας.
-
Θα μου επιτρέψετε να απλοποιήσω λίγο τη διατύπωση για τους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων, λέγοντας αρχικά ότι κάθε είδος παραγράφου αναπτύσσεται διαφορετικά. Η περιγραφική παράγραφος αναπτύσσεται, σε γενικές γραμμές, με τα μέρη του αντικειμένου που περιγράφουμε και με παράθεση των χαρακτηριστικών τους. Η αφηγηματική παράγραφος αναπτύσσεται, γενικά, με την αναφορά της δράσης του πρωταγωνιστή και άλλων προσώπων που εμπλέκονται. Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται με συλλογισμό. Ο συλλογισμός για να οδηγηθεί, για να φθάσει, σε συμπέρασμα έχει ανάγκη από προκείμενες, ή όπως μπορούμε να πούμε: αναπτύσσεται με προκείμενες. Το ερώτημα τώρα είναι ποιες είναι προκείμενες ή πού και πώς θα βρούμε προκείμενες. Προκείμενες, γνωστές και άμεσα ορατές, είναι οι αιτιολογήσεις και τα παραδείγματα – για τα οποία βλέπε ρητορική του Αριστοτέλη. Άλλες προκείμενες μπορούμε να σχηματίσουμε (και να χρησιμοποιήσουμε σε ένα συλλογισμό) από τη σύγκριση και αντίθεση, ή ερευνώντας τα αίτια και τα αποτελέσματα, ή από τη διαίρεση ενός «πράγματος». Έτσι, α) αφού πούμε ένα συμπέρασμα, μετά ως προκείμενες** γράφουμε παραδείγματα, β) λέμε ένα συμπέρασμα και γράφουμε μια ή περισσότερες αιτιολογήσεις, ή γράφουμε πρώτα αιτιολόγηση ή αιτιολογήσεις και λέμε μετά το συμπέρασμα ολοκληρώ-νοντας τον συλλογισμό, γ) συγκρίνει ο Παπανούτσος τους μαλακούς και τους σκληρούς χαρακτήρες, αντλεί από τη σύγκριση προκείμενες και βγάζει συμπέρασμα ότι μάλλον υπάρχουν δυο τύποι χαρακτήρων, δ) διαιρεί χοντρικά ο Ν. Γρηγοριάδης την ποίηση σε επική, λυρική και δραματική και συμπεραίνει ότι αδρομερώς υπάρχουν τρία είδη ποίησης, ε) ψάχνοντας τα αίτια γιατί συμβαίνει αυτό ή εκείνο τα εντοπίζουμε και κατασκευάζουμε το συλλογισμό: τα αίτια είναι αυτά και εκείνα, ή τα κυριότερα αίτια είναι τα τάδε, στ) και το ίδιο κάνουμε και με την έννοια αποτελέσματα, η οποία μας ωθεί να επισημάνουμε τα ευμενή ή τα δυσμενή και να κάνουμε συλλογισμό, πχ τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά και είναι αυτά και εκείνα.// Οι έννοιες δηλαδή σύγκριση και αντίθεση, διαίρεση, αίτια, αποτελέσματα ενεργούν ως εναύσματα, ως εφαλτήρια για να εντοπίσουμε προκείμενες και να σχηματίσουμε συλλογισμό αυτού ή εκείνου του είδους. Ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με την έννοια επεξήγηση, που σκοπό έχει να κάνουμε πιο κατανοητή σε έναν δέκτη του λόγου μας μια λέξη ή φράση που δεν γνωρίζει το νόημά της.// Την έννοια «λεπτομέρειες» την παραμερίζω ως ανεπιτυχή, πού ίσως μόνον στην αφηγηματική παράγραφο μπορεί να έχει θέση και να δηλώνει εκεί οτιδήποτε υπάγεται στο ρήμα.// Για τον ορισμό: Υπάρχουν διάφορα είδη ορισμού, πχ ο δεικτικός «να, αυτό είναι δέντρο». Στο λύκειο χρησιμοποιούμε ορισμό που είναι συμπέρασμα, ατελής δηλαδή συλλογισμός: «κατανάλωση είναι αυτό και εκείνο», ενώ πολλές φορές μετά βάζουμε και παραδείγματα, οπότε έχουμε ολοκληρωμένο συλλογι-σμό, αφού τα παραδείγματα είναι σε τέτοιες περιπτώσεις οι προκείμενες του συλλογισμού.// Το επιχείρημα είναι συλλογισμός, είναι μια λέξη συνώνυμη με τον συλλογισμό. Η αναλογία είναι συλλογισμός, δηλώνει ένα από τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού. Ο συλλογισμός, φυσικά, είναι συλλογισμός. Άρα, αναφέροντάς τα ταυτολογούμε και περιττολογούμε. // Σύμφωνα με την άποψη που εκφράζω εδώ, ακολουθώντας τον Αριστοτέλη,η σωστή διατύπωση για τον τρόπο ανάπτυξης, οργάνωσης, δόμησης, κατασκευής, σύνταξης της απο-δεικτικής παραγράφου είναι ότι αυτή η παράγραφος αναπτύσσεται με ένα και μόνον τρόπο: με συλλογισμό. Μετά πρέπει να εξηγήσουμε στο μαθητή ότι ο συλλογισμός αναπτύσσεται με προκείμενες και ποιες είναι προκείμενες και πώς και πού θα βρούμε προκείμενες// Μάλιστα κάτι που δεν αναφέρεται στη θεωρία ή δεν τονίζεται επαρκώς, είναι ότι προκείμενες αποτελούν και συμπε-ράσματα προηγούμενων συλλογισμών μας// * Όσον αφορά τον όρο «προκεί-μενες», που πολλές φορές είναι μετά το συμπέρασμα, είναι δηλαδή «μετά-κείμενες» πχ «ο Χ είναι θνητός, γιατί είναι άνθρωπος», μπορούμε για να μην μπερδευόμαστε να τις λέμε «αποδεικτικές προτάσεις». Με τον όρο αποδεικτι-κές προτάσεις τονίζουμε τον κύριο ρόλο τους και δεν μπλέκουμε στο αν είναι πριν ή μετά το συμπέρασμα.// Παρεμφερή είναι και τα σχετικά με την ανάπτυ-ξη της παραγράφου του λόγου πειθούς όπως και του στοχαστικού λόγου, με κάποιες σημαντικές διαφορές, πχ στην πειθώ μπορεί να υπεισέρχεται και το συναίσθημα, μια προκείμενη δηλαδή που προέρχεται από συναισθηματική λογική, οπότε οδηγεί σε μη αυστηρά ορθολογικό συμπέρασμα.
-
Θα παρακαλέσω να μου επιτρέψετε να πω τη γνώμη μου για ένα συλλογισμό, που νομίζω απασχολεί τους φιλόλογους, για τον «ο Χ κλέβει στη μονόπολη/ ο Χ είναι αναξιόπιστο πρόσωπο». ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Από τον συλλογισμό λείπουν διαρθρωτικές λέξεις, αλλά αυτό είναι συνηθισμένο και κάπως δευτερεύον θέμα . ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Υπάρχει ένα είδος συλλογισμού που μπορούμε να τον ονομάσουμε "ελλειπτικό" (και την παράγραφο που τον περιέχει: "ελλειπτική παράγραφο"). Στον παραπάνω συλλογισμό λείπει η προκείμενη "όποιος κλέβει στη μονόπολη είναι αναξιόπιστο πρόσωπο, οπότε ο πλήρης συλλογισμός είναι "όποιος κλέβει στη μονόπολη είναι α-ναξιόπιστο πρόσωπο, ο Χ κλέβει στη μονόπολη, άρα είναι αναξιόπιστο πρόσωπο". Τώρα φαίνεται καθαρά ότι ο συλλογισμός είναι παραγωγικός.// {Τον ελλειπτικό συλλογισμό τον συναντάμε και τον έχουμε μάθει στη Λογική, αλλά εκεί τον ονομάζουμε "ενθύμημα". Έτσι, ελλειπτικός συλλογισμός είναι το ενθύμημα "ο Σωκράτης είναι θνητός, γιατί είναι άνθρωπος" από όπου λείπει η μείζονα προκείμενη "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί". Ελλειπτικός είναι και ο συλλογισμός "δευτέρα λυκείου είσαι- διάβασε" από όπου λείπουν πολλές προκείμενες- Γενικά με τον ελλειπτικό συλλογισμό πρέπει να είναι κανείς εξοικειωμένος για να τον επισημαίνει και να λύνει το πρόβλημα που παρουσιάζει ένας τέτοιος συλλογισμός}.// ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟΣ Ο ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ; Νομίζω πως όχι. Είναι με υπερβολή: έναν που κλέβει στο παιχνίδι μονόπολη μάλλον δεν τον λέμε αναξιόπιστο αλλά ζαβολιάρη. Η σημασία του αναξιόπιστου είναι πολύ βαριά, εννοεί αυτόν πχ που δανείζεται χρήματα και δεν τα επιστρέφει. Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΌΣ ΑΥΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΘΕΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ- γιατί εθίζει τους μαθητές να δίνουν βαρύ χαρακτηρισμό σε απλές περιπτώσεις.
-
-Στο γ΄ τεύχος του σχολικού Έκφραση-Έκθεση δίνονται ασκήσεις προς λύση: Παραθέτω παρακάτω τις κατά την άποψή μου απαντήσεις:(Σημείωση: α-Εάν βέβαια νομίζουν σκόπιμο οι καθηγητές μπορούν να ενημερώσουν τους μαθητές ότι υπάρχει και η άποψη που αναφέρω, β-από κάθε άσκηση για την οικονομία του χώρου, παραθέτω την πρώτη φράση). @ 1, Με βάση την εμπειρία μου, έχω σχηματίσει τη γνώμη ότι οι γυναίκες πολιτικοί . . . Απάντηση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε αφανές δείγμα, δείγμα που αποτελείται από την πομπό του λόγου αυτού και από όσους άλλους νομίζει αυτός ότι έχουν την ίδια άποψη. Παρατηρήσεις: α) Πολλοί τέτοιοι συλλογισμοί μπορούν να εξηγηθούν και με αίτιο/αποτέλεσμα: Αίτιο= η εμπειρία μου είναι η τάδε, αποτέλεσμα= νομίζω ότι η υποψήφια που επέλεξα θα συμπεριφερθεί όπως προβλέπει η εμπειρία μου. β) Τους συλλογισμούς από δείγμα τους εξηγούμε πρώτα με τους κανόνες που ισχύουν για συμπεράσματα από δείγμα, και δευτερευόντως με τους κανόνες για αίτιο/αποτέλεσμα. @ 2) Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται. όπως και τα σώματα β, γ. . . Απάντηση: επαγωγικός συλλογισμός με δείγμα, που γίνηκε προτού ερευνηθούν όλα τα μέταλλα. Παρατηρήσεις: α) Η διατύπωση είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι "άρα πιθανόν όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται", β) Καθώς οι έρευνες των επιστημόνων προχωρούσαν και διαπίστωναν ότι και τα νέα μέταλλα που ανακάλυπταν θερμαινόμενα διαστέλλονταν, οι πιθανότητες ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται αυξάνονταν. Σήμερα που εξιχνιάσθηκαν σχεδόν όλα τα μέταλλα, το συμπέρασμα ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται είναι βέβαιο κατά 99/100 ή ίσως κατά 100/100. γ) Το συμπέρασμα από ένα επαγωγικό συλλογισμό που στηρίζεται σε δείγματα που φθάνουν το 999/1000 των περιπτώσεων μετατρέπεται σε κοινή και αποδεκτή από όλους αλήθεια. Από εκεί και πέρα χρησιμοποιείται ως προκείμενη, ως αποδεικτική δηλαδή πρόταση, για παραπέρα π α ρ α γ ω γ ι κ ο υ ς συλλογισμούς. Πχ το τάδε πράγμα είναι μέταλλο, άρα θερμαινόμενο διαστέλλεται. @ 3), Οι Γάλλοι είναι αγενείς. . .ένας τελωνειακός . . .Ανάλυση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε δείγμα. Αλλά πάρα πολύ μικρό γι' αυτό ο συλλογισμός αυτός στην ουσία είναι παραλογισμός. Δεν μπορείς να λες ότι επειδή ένας Γάλλος σου φέρθηκε αγενέστατα, εξήντα εκατομμύρια Γάλλοι είναι αγενής= παραλογίζεσαι. Παρατηρήσεις : α), Ο συλλογισμός μπορεί να εξηγηθεί και με αίτιο/αποτέλεσμα. Αλλά και έτσι o συλλογισμ είναι παραλογισμός, γιατί η αιτία είναι τελείως ανεπαρκής. β), Εκτός από τους παραγωγικούς παραλογι-σμούς, για τους οποίους κάνει κάποιον ελάχιστο λόγο το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση, υπάρχουν και ε π α γ ω γ ι κ ο ί π α ρ α λ ο γ ι σ μ ο ί για τους οποίους το βιβλίο νομίζω ότι δεν αναφέρει τίποτα. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΎΣ: Οι ειδικοί διακρίνουν τρία είδη: Ι-Ο παραλογισμός ανεπαρκών στατιστικών στοι-χείων: Είναι αυτός που στηρίζεται σε μικρό δείγμα. Σ’ αυτόν υπάγεται και η εσφαλμένη γενίκευση, όπου το δείγμα σε σχέση με τον πληθυσμό, είναι ασή-μαντο. Το κριτήριο του μικρού δείγματος μπορεί όμως να ισχύει για θέματα φυσικής, πχ για μέταλλα. ΙΙ-Ο Παραλογισμός των βεβιασμένων στατιστικών στοιχείων: όπου το δείγμα δεν είναι επιλεγμένο στην τύχη. ΙΙΙ- Ο Παραλογι-σμός που είναι στον αντίποδα της αναφοράς στην αυθεντία. Σ’ αυτόν συμπε-ραίνουμε ότι μια πρόταση είναι ψευδής ή αληθής επειδή προέρχεται από κά-ποιο πρόσωπο για το οποίο ισχύουν ορισμένα στοιχεία. Επικίνδυνες περι-πτώσεις είναι όταν μια θεωρία απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι αυτός που την προτείνει είναι της τάδε ιδεολογίας, ή όταν την ηθική θεωρία που προτείνει κάποιος την απορρίπτουμε επειδή ο ίδιος είναι ανήθικος, κτλ. IV- Θα προσθέ-σω ότι παραλογισμό έχουμε και όταν η αιτία ούτε αναγκαία είναι ούτε επαρ-κής, και σαν παράδειγμα αναφέρω τον παραλογισμό " Η ημέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα". @ 4), Σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, . . αφού το . . Ανάλυση: ‘’Συλλογισμός’’ με αίτιο/αποτέλεσμα, στην ουσία όμως παραλογισμός. Πρέπει να ψάξεις και να βρεις άλλη ή άλλες αιτίες που η μέρα σου δεν πήγε καλά. (ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩ).
-
(ΣΥΝΕΧΙΖΩ): 5), Πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη στο μάθημα της ιστορίας, γιατί . . . Ανάλυση: Συλλογισμός με αίτιο/αποτέλεσμα, αλλά μη επαρκές αίτιο, άρα και μη τελείως προβλέψιμο αποτέλεσμα. Για να μην χαρακτηρίσουμε εξάλλου τον συλλογισμό ως παραλογισμό, θα πούμε ό-τι το συμπέρασμά του είναι υπερβολή, κατά παράβαση δηλαδή της έννοιας του μέτρου. Το σωστό θα ήταν να πει ο μαθητής ότι: επειδή μελέτησα αρκετά και μεθοδικά, ελπίζω να πάρω ένα καλό βαθμό σ' αυτό το μάθη-μα. Παρατηρήσεις: Δεν μπορείς να ξέρεις πόσο μελέτησαν οι άλλοι συμμα-θητές σου. Εξάλλου υπάρχουν και άλλες αιτίες που επηρεάζουν την επίδοσή σου και τη βαθμολογία σου, όπως και την επίδοση και τη βαθμολογία των συμμαθητών σου: οι μαθησιακές ικανότητές σου σε σύγκριση με εκείνες των συμμαθητών σου, η ψυχραιμία την ώρα της εξέτασης, και λοιποί απρόβλεπτοι παράγοντες. @ 6), Για τη μικρασιατική καταστροφή "φταίνε . . . Ανάλυση: Επαγω-γικός συλλογισμός με αίτια/αποτέλεσμα. Τα αίτια είναι αρκετά αλλά όχι τελεί-ως επαρκή για να συμπεράνουμε 100 τοις 100 ότι φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου, οπότε ο συλλογισμός θα ήταν παραγωγικός. Υπάρχουν και άλλα αίτια (πχ δόλιες συμμαχικές υποδείξεις) που από μόνα τους ίσως θα έσπρωχναν σε προέλαση, ή η ενί-σχυση του Κεμάλ και η μη ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων αιτία που από μόνη της ίσως θα μπορούσε να προκαλέσει την ήττα των Ελλήνων. Άρα μάλλον φταίνε και οι σύμμαχοι, και δεν φταίνε μόνον οι αντιβενιζελικοί. Πάντως, ο συλλογισμός στηρί-ζεται σε αίτια που εγγίζουν να καλύψουν το 90 πχ τοις εκατό των αιτίων, που είναι δηλαδή πολύ κοντά στην αλήθεια. Είναι ένας απαγωγικός συλλογισμός, ή και όπως αλλιώς τον λένε οι ειδικοί: ένας επαγωγικός συλλογισμός που οδηγεί στην πιο πι-θανή, στην καλύτερη, εξήγηση.@ 7), Το νερό βράζει , σίγουρα λοιπόν η θερμο-κρασία του . . Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Ο συλλογισμός νομίζω ότι είναι παρα-γωγικός και κακώς το σχολικό βιβλίου Έκφραση-Έκθεση τον βάζει ως άσκηση για επαγωγικούς συλλογισμούς. Είναι παραγωγικός γιατί είναι πλέον αδιαμφισβήτητα εξακριβωμένο ότι το νερό βράζει στους 100 βαθμούς Κελσίου, σε ατμοσφαιρική πίε-ση μιας ατμόσφαιρας. Να σημειωθεί ότι πολλές φορές παραλείπουμε σε ένα συλλογι-σμό να πούμε και κάποιες άλλες συνθήκες, γιατί τις θεωρούμε αυτονόητες. Έτσι εδώ παραλείπουμε να πούμε ότι η ατμοσφαιρική πίεση είναι μια. Ένας μάλιστα φυσικός θα έλεγε ότι παραλείπουμε να αναφέρουμε και ότι το νερό είναι απαλλαγμένο από προσμίξεις, γιατί αν έχει λόγου χάρη άλατα η θερμοκρασία για να βράσει ανεβαίνει δυο τρεις βαθμούς και γίνεται 102 με 103. Ο πλήρης δηλαδή συλλογισμός που θα έ-κανε ένας φυσικός είναι ο εξής: το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους 100 βαθμούς με τον όρο ότι η ατμοσφαιρική πίεση ισούται με μια α-τμόσφαιρα και ότι το νερό είναι καθαρό και δεν έχει προσμίξεις. (Εάν αλλάξει η α-τμοσφαιρική πίεση το νερό βράζει σε διαφορετικό επίπεδο βαθμών, όπως επίσης ό-πως ήδη ειπώθηκε αν έχει προσμίξεις). @ 8), Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή . . Α-νάλυση και Παρατηρήσεις: Αυτό το μικροκείμενο αποτελείται από δυο παραγρά-φους. Η πρώτη είναι αποτελείται από επαγωγικό συλλογισμό με αναλογία. Στη δεύτερη παράγραφο ο πομπός του λόγου προτείνει να διδάσκεται το ποδόσφαιρο στη ζωή. Στην πρόταση αυτή, άλλοι θα συμφωνήσουν και πολλοί για διάφορους λό-γους θα διαφωνήσουν. @ 9), Από την αγόρευση ενός μέλους του Αμερικανικού Κο-γκρέσου . . Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Επαγωγικός συλλογισμός με αίτια και προσδοκώμενα, πιθανά, αποτελέσματα. Όταν προβλέπουμε για το μέλλον, οι συλλο-γισμοί μας είναι πιθανολογικοί, δηλαδή επαγωγικοί, και ποτέ τελείως σίγουρο το α-ποτέλεσμα/αποτελέσματα που προβλέπουμε. @ 10), Η λογοκλοπή είναι σαν τη φορο-διαφυγή. . Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Το μικροκείμενο αυτό αποτελείται από δυο παραγράφους. Η πρώτη περιλαμβάνει μιαν αναλογία και τις ομοιότητες που παρου-σιάζουν λογοκλοπή και φοροδιαφυγή ως προς τα αποτελέσματά τους. Η δεύτερη πε-ριλαμβάνει το συμπέρασμα στο οποίο οδηγούμαστε, κατά την άποψη του συντάκτη. Που είναι όμως λανθασμένο γιατί και ηθικά και νομικά δεν στέκει: ηθικά η κλοπή δεν δικαιολογείται, νομικά η κλοπή διώκεται κατά τον ποινικό κώδικα. Στην ουσία έ-χουμε στο μικροκείμενο αυτό μια σκωπτική ενατένιση της σχέσης λογοκλοπής και φοροδιαφυγής, ένα χιούμορ, χιούμορ που προκαλείται από το απρόσμενο συ-μπέρασμα.
-
Καλημέρα, παιδιά!! Θέλω, σας παρακαλώ, τα φώτα σας!!!
Σε ποιο βαθμό σχετίζεται ο αναλογικός συλλογισμός με την αναλογία ως τρόπο ανάπτυξης;