Λατινικά Γ' Λυκείου

[nikolaos 0305]

Όμως, σε παράδειγμα "Romani parere senatui debent", το ποιητικό αίτιο δηλώνεται με δοτική, παρόλο που υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης.

[PDE ads]

[Sali]

Ναι, το γνωρίζω, αλλά φαίνεται πως για τους συγγραφείς του βιβλίου δεν υπάρχει κίνδυνος σύγχυσης. Το νόημα δηλαδή είναι: "οι Ρωμαίοι οφείλουν να υπακούνε στη σύγκλητο" και σε καμία περίπτωση το αντίθετο.

[apri]

Όμως, σε κάθε περίπτωση αυτή είναι η απάντηση που δίνουν σε μια άσκηση Έλληνες συγγραφείς, όχι Ρωμαίοι.

Τώρα, κατά πόσο υπήρχε περίπτωση ένας Ρωμαίος να μην ενδιαφέρεται να είναι σαφής και να θεωρεί αυτονόητο ποια δοτική προσώπου είναι το ποιητικό αίτιο είναι άγνωστο. Μπορεί και να το έκανε στον προφορικό λόγο. Φαντάζομαι όμως ότι στον γραπτό λόγο που δεν είναι τόσο εύκολες οι διευκρινίσεις θα το απέφευγε επιμελώς.

Διότι το τι είναι αυτονόητο είναι σχετικό.
Ας πούμε, μια τέτοια πρόταση έχει σημασία σε ποια χρονική περίοδο θα λεγόταν. Δεν ήταν πάντα αυτονόητο πως η Σύγκλητος ήταν αυτή που αποφάσιζε και ο λαός υπάκουε. Ο Ιούλιος Καίσαρας, για παράδειγμα, όταν η (αριστοκρατική) Σύγκλητος έθετε βέτο στα μέτρα του, κατέφευγε στις λαϊκές συνελεύσεις (Comitia) τις οποίες χειραγωγούσε, για να του εγκρίνουν τα μέτρα. Το επιχείρημα ήταν ότι ο ρωμαϊκός λαός είναι αυτός που αποφασίζει και όλοι οι υπόλοιποι υπακούουν.

[Sali]

Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί σου, apri. Στην προκειμένη περίπτωση βέβαια η εκφώνηση της άσκησης δεν αφήνει αμφιβολίες για το ποιος υπακούει σε ποιον: Romani senatui parere debuerunt. Αν όμως κανείς αγνοήσει αυτό το δεδομένο και ακούσει ή διαβάσει για πρώτη φορά Romanis senatui parendum fuit, δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το ποιος είναι ο φορέας της ενέργειας και ποιος ο δέκτης.

[PDE ads]

[apri]

Ναι, αλλά υποτίθεται πως τη γλώσσα τη μαθαίνουμε, όχι για να απαντάμε σε ασκήσεις όπου μας δίνονται διευκρινίσεις, αλλά για να καταλαβαίνουμε εκφωνήματα σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές συνθήκες.

Στην πράξη δηλαδή μπορεί σε ένα κείμενο να φαινόταν από τα κειμενικά ή ιστορικά συμφραζόμενα ποιος είναι το ποιητικό αίτιο, μπορεί και όχι.
Μπορεί ένας ομιλητής να ήταν άθελά του ασαφής θεωρώντας αυτονόητο ποιος είναι το ποιητικό αίτιο, μπορεί και να το έκανε ηθελημένα για να παραπλανήσει τους αναγνώστες και να κάνει ο καθένας την ανάγνωση της προσδοκίας του.

Επομένως, σε επίπεδο άσκησης, νομίζω ότι θα έπρεπε να είναι δεκτές και οι δύο απαντήσεις ως δυνατές επιλογές που είχε στη διάθεσή του ένας ομιλητής ανάλογα με τις προθέσεις του.

[nikolaos 0305]

Προσωπικά μιλώντας, πίστευα ότι π ά ν τ α το ποιητικό αίτιο με χρήση παθητικής περιφραστικής συζυγίας δηλωνόταν με απλή δοτική, ανεξάρτητα από το αν υπήρχε κίνδυνος σύγχυσης. Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν παραδείγματα από τη Λατινική Γραμματεία με εμπρόθετη αφαιρετική και παθητική περιφραστική συζυγία.

[apri]

Δες στη Γραμματική των Allen&Greenough, στην υποσημείωση 1
https://dcc.dickinson.edu/grammar/latin/dative-agent

Και στη Γραμματική του Gildersleeve στη σημείωση στην αρχή της σελίδας 227
https://archive.org/details/gildersleeveslat00gild/page/226/mode/2up?view=theater