Λατινικά: Γραμματική

[Κaterina]

Καλησπέρα!
Για μένα (και το λέω αυτό γιατί σε κάποιο βοήθημα έχει πάρει το μάτι μου διαφορετική άποψη) οι δοτικές προσωπικές δεν είναι ούτε ονοματικοί ετερόπτωτοι προσδιορισμοί ούτε φυσικά επιρρηματικοί. Η δοτική προσωπική (με τα είδη της) συνιστά ξεχωριστή συντακτική κατηγορία/λειτουργία και προσδιορίζει το ρήμα (ή κάποιον άλλο ρηματικό τύπο). Σε αυτές τις περιπτώσεις δε λέμε κάτι άλλο.
Τώρα, το αν μια δοτική/αφαιρετική θα είναι ονοματικός ετερόπτωτος ή επιρρηματικός προσδιορισμός εξαρτάται καταρχάς από τον όρο τον οποίο προσδιορίζει και φυσικά τη σημασία του. Αν εκφράζει μια επιρρηματική έννοια (χρόνο, τρόπο, μέσο, όργανο, αιτία κτλ.), τότε λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός σε ρηματικούς τύπους. Σε αντίθετη περίπτωση, αν συμπληρώνει την έννοια επιθέτων,όπως γίνεται συχνά, θα είναι δοτική αντικειμενική. 

[PDE ads]

[marietta2010]

Καλησπέρα!
Για μένα (και το λέω αυτό γιατί σε κάποιο βοήθημα έχει πάρει το μάτι μου διαφορετική άποψη) οι δοτικές προσωπικές δεν είναι ούτε ονοματικοί ετερόπτωτοι προσδιορισμοί ούτε φυσικά επιρρηματικοί. Η δοτική προσωπική (με τα είδη της) συνιστά ξεχωριστή συντακτική κατηγορία/λειτουργία και προσδιορίζει το ρήμα (ή κάποιον άλλο ρηματικό τύπο). Σε αυτές τις περιπτώσεις δε λέμε κάτι άλλο.
Τώρα, το αν μια δοτική/αφαιρετική θα είναι ονοματικός ετερόπτωτος ή επιρρηματικός προσδιορισμός εξαρτάται καταρχάς από τον όρο τον οποίο προσδιορίζει και φυσικά τη σημασία του. Αν εκφράζει μια επιρρηματική έννοια (χρόνο, τρόπο, μέσο, όργανο, αιτία κτλ.), τότε λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός σε ρηματικούς τύπους. Σε αντίθετη περίπτωση, αν συμπληρώνει την έννοια επιθέτων,όπως γίνεται συχνά, θα είναι δοτική αντικειμενική. 

Σωστα.

[Maria_ifad]

Ευχαριστώ πολύ και τις δυο σας για τη βοήθειά! Είναι τόσα πολλά που πρέπει να ξεδιαλύνω κάθε φορά που προετοιμάζω το επόμενο κείμενο και είναι ακόμη ένα άγχος να γνωρίζω τι προσδιορισμοί υπάρχουν στο κάθε κείμενο! Έχω αρκετά βοηθήματα που αντί να με διευκολύνουν μου δημιουργούν περισσότερες απορίες! Όμως ένα βιβλίο από τις εκδόσεις Γρηγόρη της Ε. Σιαφάκα "Λατινικά, θεωρία και πράξη, τόμος Α΄(για τη Β΄ Λυκείου) με έχει βοηθήσει πολύ, όμως και πάλι μου ξεφεύγουν βασικές λεπτομέρειες!

[Κaterina]

Να είσαι καλά! 
Τα κείμενα της Β', πάντως, δεν παρουσιάζουν μεγάλες δυσκολίες στο συντακτικό τους. Με τα σχόλια του βιβλίου, ένα καλό συντακτικό και ένα βοήθημα νομίζω πως θα (πρέπει να) είσαι καλυμμένη. Επίσης, επειδή το συντακτικό των λατινικών παρουσιάζει σε μεγάλο βαθμό ομοιότητες με αυτό των αρχαίων, είναι σημαντικό να έχεις ένα καλό υπόβαθρο και σε αυτό.

[PDE ads]

[marikaki]

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ! ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΣΤΗ ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΓΙΑΤΙ ΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Η ΜΕΤΟΧΗ;
hasTa eum tranfixit, et armis spoliavit μετατροπή της πρώτης πρότασης σε χρονικη μετοχή
hasta eum transfixum et armis spolianit

[Sali]

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ! ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΣΤΗ ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΓΙΑΤΙ ΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Η ΜΕΤΟΧΗ;
hasTa eum tranfixit, et armis spoliavit μετατροπή της πρώτης πρότασης σε χρονικη μετοχή
hasta eum transfixum et armis spolianit

Καλημέρα και καλή χρονιά!
Κατ' αρχάς, όταν η πρώτη πρόταση συμπτυχθεί σε μετοχή (χρονική εν προκειμένω), ο συμπλεκτικός et απαλείφεται, γιατί η μετοχή πια ενάσσεται στα πλαίσια μίας και μόνης πρότασης. Έχουμε λοιπόν:
(adulescens) hasta eum (= hostem) transfixum armis spoliavit.
Τώρα, γιατί η μετοχή πρέπει να τεθεί σε αιτιατική; Γιατί, απλούστατα, είναι συνημμένη στο eum (αντικ. του spoliavit στη νέα πρόταση).
Για να γίνει ευκολότερα κατανοητή η μετατροπή, είναι ανάγκη, επειδή το ρήμα της πρότασης που δίδεται προς σύμπτυξη βρίσκεται σε ενεργητικό παρακείμενο, η σύνταξη στην πρόταση αυτή να γίνει παθητική, δεδομένου ότι μετοχή ενεργητικού παρακειμένου δεν υπάρχει. Έχουμε λοιπόν και πάλι: is (= hostis) hasta ab adulescente transfixus est.
Παρατηρούμε τώρα ότι το υποκείμενο της νέας πρότασης [is (= hostis)] συμπίπτει με το (εννοούμενο) αντικείμενο της άλλης [eum (= hostem)] της άλλης. Συνεπώς, η πρόταση προς σύμπτυξη πρέπει να είναι συνημμένη στο eum.
O βασικός κανόνας είναι ότι αν το υποκείμενο της προς σύμπτυξη πρότασης περιέχεται ως όρος στην άλλη πρόταση, η πρώτη πρόταση γίνεται μετοχή συνημμένη στον όρο της άλλης.
Ένα άλλο ωραίο παράδειγμα τέτοιας σύμπτυξης δευ/σας πρότασης σε μετοχή υπάρχει στο μάθ. 47: Etsi super vestem earum deprehendit [Augustus] canos (= etsi cani ab Augusto super vestem earum deprehensi sunt), tamen Augustus dissimulavit eos vidisse = Augustus canos super vestem earum deprehensos dissimulavit tamen vidisse (μτχ. συνημμένη στον όρο eos, ο οποίος εδώ απαλείφεται, αφού ήδη υπάρχει το canos.

[apri]

Κατ' αρχάς, εφόσον διατηρηθεί το "et", δεν μπορεί να μετατραπεί σε μετοχή μόνο η πρώτη πρόταση.
΄Η θα εννοηθεί στην άσκηση ένα άλλο ρήμα ή θα φύγει το "et" και το ρήμα θα είναι το spoliavit.

Αν διατηρηθεί το "et" και εννοηθεί κάποιο ρήμα (π.χ revertit), και οι δυο μετοχές θα είναι ιδιάζουσες αφαιρετικές απόλυτες.
(hasta eo transfixo et armis spoliato, revertit...)

Αν φύγει το "et", τότε η μετοχή θα είναι σε αιτιατική γιατί είναι συνημμένη στο eum που είναι αντικείμενο και στο spoliavit. (eum hasta transfixum armis spoliavit).


ΥΓ. Tώρα, απ' ό,τι βλέπω, τα ίδια λέει και ο Sali, οπότε δεν χρειάζεται να ζητήσω επιβεβαίωση γι' αυτά που σου έγραψα. Κάτι θυμάμαι τελικά απ' τα λατινικά, παρότι τα έχω εγκαταλείψει προ πολλού...

[marikaki]

Ευχαριστώ για τις απαντήσεις σας...

[Matina7]

Οι διπλοί τύποι που παραθέτει η γραμματική του Τζάρτζανου σε παρένθεση, όπως της οριστικής αντωνυμίας is, που στον πληθ. του αρσ. έχει τύπο ii (ei), είναι εντός της ύλης; Σε περίπτωση που μάς ζητηθεί να κλίνουμε τη συγκεκριμένη αντωνυμία πρέπει να αναφέρουμε και τους εναλλακτικούς τύπους; Επίσης, η καθηγήτριά μου μού είχε γράψει κι έναν τρίτο τύπο, ως εκ τούτου έχουμε: (ei), ii, i στην ονομ. και (eis), iis, is στη δοτ. και αφαιρ. Στη δε βικιπαίδεια βρήκα κι άλλους τύπους για το turris, -is.

[ele@n]

Ναι, τους γράφουμε και τους δεύτερους τύπους στην οριστική αντωνυμία, όπως και αυτόν που σου δίνει η καθηγήτριά σου!Όταν λες ότι βρήκες κι άλλους τύπους για το turris- is σε ποιες πτώσεις εννοείς και σε ποιον αριθμό;

[marikaki]

ΓΕΙΑ ΣΑΣ! θα ήθελα να μου πείτε προστακτική του edico : edic ή edice;

[apri]

ΓΕΙΑ ΣΑΣ! θα ήθελα να μου πείτε προστακτική του edico : edic ή edice;

Allen and Greenough's New Latin Grammar for Schools and Colleges
(http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0001%3Apart%3D1%3Asection%3D27%3Asubsection%3D2%3Asmythp%3D182)


182. Four verbs,dīcō, dūcō, faciō, ferō,—with their compounds, drop the vowel-termination of the Imperative,
making dīc, dūc, făc, fĕr; but compounds in -ficiō retain it, as, cōnfice.

• Note.--The imperative forms dīce, dūce, face (never fere), occur in early Latin.

Άρα ο τύπος που ψάχνεις στα κλασικά λατινικά είναι edic.

[lkjhgfd]

Επίσης μπορείς να κοιτάξεις στη σχολική γραμματική -και να τη δείξεις και στους μαθητές- τη σημείωση στη σελίδα 79

[Matina7]

Ναι, τους γράφουμε και τους δεύτερους τύπους στην οριστική αντωνυμία, όπως και αυτόν που σου δίνει η καθηγήτριά σου!Όταν λες ότι βρήκες κι άλλους τύπους για το turris- is σε ποιες πτώσεις εννοείς και σε ποιον αριθμό;

To turris, -is:

http://en.wiktionary.org/wiki/turris

Και για το ficus διάβασα ότι υπάρχει διαφωνία:

http://en.wiktionary.org/wiki/ficus#Latin

Εμείς διδασκόμαστε ότι από την 4η κλίση δανείζεται μόνο τους τύπους σε -us και -u.