Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Μετά τον διορισμό / την πρόσληψη => Εργασιακά => Μήνυμα ξεκίνησε από: leon. στις Ιουλίου 12, 2025, 07:05:59 pm
-
Ο συνάδελφος εξ Αναβρύτων τα 'πε ΟΛΑ! Εύγε!
https://www.esos.gr/arthra/94337/draseis-draseis-draseis-kapoia-stigmi-prepei-na-asholithoyme-me-ton-elefanta-sto?fbclid=IwY2xjawLfZoVleHRuA2FlbQIxMQABHhCBFscEOStoULtZ5biWRuTtVtzm8S0u_xiCSuCWequth-BTWF359h5f1kAf_aem_rFudzkE432yTqQEfwD38Kw
Α. Το νέο hit!!
Μία από τις καινούργιες «καυτές» καινοτομίες του Υπουργείου Παιδείας, μαζί με τη θεσμοθέτηση προγράμματος I.B., τα Ωνάσεια πρότυπα σχολεία και τη συζήτηση γύρω από το εθνικό απολυτήριο , είναι και οι Δράσεις του Ενεργού Πολίτη.
Μετασχηματισμός της γνώσης σε ενεργητική συμμετοχή, ενσυναίσθηση, ανακαλυπτική μάθηση, και τόσες άλλες υπέροχα αόριστες ορολογίες, που δημιουργούν μια ψυχική ανάταση στον αναγνώστη όμως κατά βάση ουσιαστικά χαρακτηρίζονται από «δημιουργική ασάφεια». (Σας θυμίζει κάτι ο όρος; )
Β. Μήπως έχουμε πάρει τη ζωή μας λάθος;
Τα τελευταία χρόνια στα ελληνικά δημόσια σχολεία, βομβαρδιζόμαστε από σωρεία emails του εκάστοτε σχολείου, μέσω των οποίων η υπηρεσία μας καλεί να διοργανώσουμε-συμμετάσχουμε σε, πλήθος δράσεων-δραστηριοτήτων. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Ημέρα σχολικού αθλητισμού, Ημέρα ολοκαυτώματος, Ημέρα κατά της Ρατσιστικής βίας, Ημέρα κατά της Έμφυλης βίας, Βουλή των Εφήβων, Ημέρα των Ζώων , Ημέρα κατά της κλιματικής αλλαγής, Διαμεσολάβηση, Σχολικός εκφοβισμός, ….και η λίστα συνεχίζεται….. Αν συνυπολογίσουμε και τις ώρες που χάνονται λόγω σχολικών περιπάτων, εκκλησιασμών , σχολικών εορτών, προβών για παρελάσεις , προβών για χορωδίες μιλάμε για μία πανσπερμία δραστηριοτήτων που πρέπει να χωρέσουν σε 27 εβδομάδες διδασκαλίας.
Και τα αναλυτικά προγράμματα των μαθημάτων συνάδελφοι; Όσοι από εμάς ασχολούμαστε με τη διδασκαλία βαρέων αντικειμένων (Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά, Αρχαία, Γλώσσα, Βιολογία), «τρέχουμε» στα Λύκεια κατά τη διάρκεια της χρονιάς να καλύψουμε την ύλη με τρόπο συστηματικό, να κάνουμε την θεωρία, τις αντίστοιχες εργαστηριακές ασκήσεις καθώς και εξάσκηση στην τάξη ώστε οι μαθητές μας να μπορούν με ευχέρεια να ανακαλύψουν την ουσία των επιστημών που διδάσκουμε. Μιλάμε για βασικά μαθήματα, η κάλυψη της ύλης των οποίων από την Α΄ Λυκείου είναι κρίσιμη για την κατανόηση του αντικειμένου και την ομαλή προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις.
Και μετά έρχονται οι δράσεις……. Δράσεις, από την πραγματοποίηση των οποίων επηρεάζεται και η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Συνεπώς η διεύθυνση της μονάδας έχει κάθε συμφέρον να τις στηρίζει και να βοηθά στην πραγματοποίηση τους.
Επίσης οι δράσεις είναι ένας ωραίος τρόπος να «κυλίσει» ο χρόνος για συναδέλφους που διδάσκουν αντικείμενα που από τα παιδιά χαρακτηρίζονται ως μη βασικά. Παίρνεις ένα τμήμα σήμερα , ένα την άλλη εβδομάδα, μία ομάδα μαθητών τον άλλο μήνα, και προχωράει η σχολική χρονιά ευχάριστα. Υπάρχει κάποιος «κόφτης» στον αριθμό των δράσεων που μπορεί να διοργανώσει ένας εκπαιδευτικός; Αλήθεια, αν συμμετέχει σε τόσο αυξημένο αριθμό δράσεων, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, πότε προλαβαίνει να διδάξει το οτιδήποτε; Καλή η βιωματική μάθηση, αλλά μπορεί αυτή να υποκαταστήσει εξ ολοκλήρου κάθε άλλο είδος διδασκαλίας;
Όσον αφορά δε τους μαθητές, κατά κανόνα έχεις τους ίδιους και τους ίδιους μαθητές να συμμετέχουν σε όλες τις δυνατές δράσεις. Σε όλες αν είναι δυνατόν, αρκεί να μην είναι στην τάξη. Υπάρχει από το υπουργείο κάποιος «κόφτης» όσον αφορά το πλήθος των δράσεων στις οποίες μπορεί να συμμετάσχει ένας μαθητής; Αλήθεια, πως ένα παιδί θα μπορέσει να καλύψει την ύλη που δεν παρακολούθησε συμμετέχοντας σε πανσπερμία δράσεων; Μήπως η θεσμοθετημένη συμμετοχή των παιδιών σε πληθώρα δράσεων, τελικά τα σπρώχνει στα φροντιστήρια ώστε να καλύψουν τα μαθήματα τα οποία απλά δεν έχουν ποτέ παρακολουθήσει;
Έτσι το υπουργείο και το Ι.Ε.Π. μας βάζει απέναντι! Στέλνουν στις σχολικές μονάδες οδηγίες, εγκυκλίους για διοργάνωση δράσεων, ανοίγουν πλατφόρμες δήλωσης δράσεων ενεργού πολίτη, άκριτα δίχως όριο ή σκέψη. Μας αναγκάζει να γινόμαστε αρνητικοί , να τσακωνόμαστε μεταξύ μας, για να υπερασπιστούμε την υποχρέωση μας να παρουσιάσουμε την ύλη του μαθήματος μας με επάρκεια χρόνου. Ως πότε αδέρφια;
Ένα από τα καλύτερα κοπλιμέντα που μπορεί να κάνει γονιός κατά τις εβδομαδιαίες ενημερώσεις , είναι πως το παιδί δεν παρακολουθεί παράλληλα κάποιο φροντιστήριο ή ιδιαίτερο για το αντικείμενο σου, πως καταλαβαίνει το αντικείμενο, όπως αυτό παρουσιάζεται στην τάξη/εργαστήριο και πως απολαμβάνει το μάθημα στο σχολείο.
Αλήθεια, αν είχατε την δυνατότητα ως γονείς να εγγράψετε το παιδί σας σε ένα σχολείο που γνωρίζετε ότι διοργανώνεται πλήθος δράσεων αλλά παρουσιάζεται βεβιασμένα η ύλη ή σε ένα σχολείο που ξέρετε πως καλύπτεται η ύλη βασικών μαθημάτων από έμπειρους-επαρκείς εκπαιδευτικούς με άνεση χρόνου, τι θα διαλέγατε;
Γ. Γεγονότα από το παρελθόν και προτάσεις για το μέλλον
Μια κομβική στιγμή στην εκπαιδευτική διαδικασία των τελευταίων χρόνων είναι η θεσμοθέτηση επί υπουργίας Γαβρόγλου, της εξάωρης διδασκαλίας των μαθημάτων κατεύθυνσης στην Γ΄ Λυκείου . Τότε επιτέλους η ελληνική πολιτεία εγκατέλειψε το ιερό τοτέμ της διδασκαλίας πληθώρας μαθημάτων κορμού (με τα οποία ουδέποτε ασχολούνταν οι μαθητές) -στο όνομα της παροχής γνώσεων γενικής παιδείας στο Λυκείου, προς όφελος της διδασκαλίας των μαθημάτων κατεύθυνσης. Έκτοτε, γίνεται ουσιαστική διδασκαλία στη Γ΄ Λυκείου των μαθημάτων κατεύθυνσης, τα παιδιά είναι ενεργά και παρόντα σε όλο το εβδομαδιαίο πρόγραμμα, γίνονται όλες οι εργαστηριακές ασκήσεις, εμβαθύνουμε στην ύλη, πραγματοποιούμε επαρκή αριθμό διαγωνισμάτων και έχουμε χρόνο για εξάσκηση στην τάξη.
Σε αντίθετη κατεύθυνση βρίσκεται η μονομανία σχετικά με την διεξαγωγή δράσεων σε μία σχολική μονάδα. Αν τα παιδιά σκεδάζονται καθημερινά δεξιά και αριστερά με πληθώρα δράσεων πως θα μπορέσουν να συγκεντρωθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Κατ’ εμέ μία από τις αρμοδιότητες του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής θα έπρεπε να είναι όχι μόνο η ανεξέλεγκτη αποστολή προτάσεων για δράσεις στις σχολικές μονάδες, αλλά και η θεσμοθέτηση ορίων/προϋποθέσεων σχετικά με την διεξαγωγή τους , τόσο για τους διδάσκοντες όσο και για τα παιδιά, ώστε να μην σαμποτάρεται εκ των έσω η προσπάθεια για ένα σχολείο που αξιοποιεί τον χρόνο που περνούν τα παιδιά μας σε αυτό.
-
Νομίζω ότι θα πρέπει να αλλάξεις τον τίτλο του νήματος ή να προσθέσεις κάποιο ενωτικό ή κόμμα, διότι διαφορετικά παραπέμπει σε προτάσεις για σινεφίλ. Εγώ μπήκα και περίμενα να διαβάσω για φονικό όπλο και τα συναφή!
-
Θα συστήσω Τα Γεράκια (Nighthawks) του 1981 με Συλβέστερ Σταλλόνε. Δυνατό φιλμ και παραγνωρισμένο. Αξίζει.
-
Pas mal!
-
εΟι δράσεις είναι αγαπημένο θέμα του leon αλλά και δικό μου.
Ξεκινώ με αυτά που είναι αναγκαίο να ειπωθούν, σχετικά με τα πρακτικά ζητήματα των δράσεων:
1. Ο σχολικός χρόνος είναι πράγματι πολύτιμος, ειδικά στο Λύκειο που έχει, καλώς ή κακώς, μια άλλη στόχευση πέρα από την παροχή παιδείας. Η ύλη συχνά είναι εξωπραγματική, και πρέπει να διαλέξεις αν θα τη βγάλεις όλη επιφανειακά ή αν θα κανεις περικοπές για να εμβαθύνεις, αυτό ισχύει απόλυτα και στο Γυμνάσιο.
2. οι εγκύκλιοι της τελευταίας στιγμής που φτάνουν στα σχολεία Τετάρτη μεσημέρι μετά τις 14.00 για να οργανώσεις κάτι για την… Πέμπτη, είναι απαράδεκτες.
3. Δεν κατανοώ την ανάγκη να χρειάζεται διοργάνωση εκδηλώσεων επι τούτου για ζητήματα που θίγονται ποικιλοτρόπως σε πολλά διδακτικά αντικείμενα.
4. Οι δράσεις ενεργού πολίτη έτσι όπως διοργανώθηκαν είναι, ως συνήθως, μια θεωρητικά καλή ιδέα με λάθος εφαρμογή. Ούτως ή άλλως τα περισσότερα σχολεία πλέον κάνουν παρεμφερή πράγματα. Χρειάζεται προσοχή όμως, να μην φτάσουμε σε ακρότητες όπως να θεωρούμε ότι τα σχολεία θα λύσουν το πρόβλημα εξωραϊσμού του δημοσίου χώρου και γενικα θα απαλλάξουν τις αρμόδιες αρχές από την ενασχόληση με σοβαρα ζητήματα. Η δε βεβαίωση συμμετοχής είναι μια απύθμενη γελοιότητα, και τελειως ειρωνικά, παντελως αναίτια σπατάλη χαρτιού και ενεργειακών πόρων, τελείως ασύμβατη με ένα προγρσμμα που υποτίθεται ότι στηρίζεται στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.
5. Συχνά γίνονται δράσεις για λόγους προβολής μόνο, και για προσωπικές φιλοδοξίες, και συχνά αυτές οι δράσεις είναι προσχηματικές. Επίσης συχνά οι δράσεις περιλαμβάνουν μετακίνηση με μεταφορικό μέσο, άρα και κόστος, κάτι που είναι πολύ σοβαρό για να συζητηθεί.
Πέρα αυτών όμως:
1. Το σχολείο είναι μια κοινότητα και χωρίς μόρφωσης. Δεν είναι ένα άθροισμα διδακτικών ωρών. Αυτό είναι το φροντιστήριο και μπορεί κάποια φροντιστήρια να είναι πολύ αποτελεσματικα στην προγύμναση για τις εξετάσεις, όμως δεν μορφώνουν. Μόρφωση δεν είναι το ποσα παραπάνω άγνωστα κείμενα θα προσεγγίσεις ή πόσες εξεζητημένες ασκήσεις φυσικής θα λύσεις για να ελπίζεις ότι θα πετύχεις το πνεύμα των εξετάσεων. Αυτό είναι προπόνηση και ιςως είναι εξεταση σε βάθος συγκεκριμένων διδακτικών στοχων, αλλά έχει καθαρα σχέση με τις εξετάσεις. Αναγκαστικά προς τα εκεί θα κινηθεί και το Λύκειο, αλλά δεν χρειάζεται να ισχύουν τα πάντα για όλους τους τύπους σχολείων.
2. Η προσωπική μου εμπειρία: έχοντας φοιτήσει σε πειραματικό σχολείο το πάλαι ποτέ, έχω ακόμα εξαιρετικές αναμνήσεις απο τις εκτός προγραμματος δραστηριότητες που κάναμε, και θα έλεγα ότι (και) αυτές με διαμόρφωσαν σφαιρικά, μου άνοιξαν ορίζοντες και διαμόρφωσαν μέσα μου και την ιδέα του τι είναι σχολείο που προσφέρει στους μαθητες. Εννοειται ότι η κάλυψη της ύλης και η ποιότητα του μαθήματος ήταν κάτι δεδομένο.
3. Ώρες χάνονται για παρα πολλά πράγματα άνευ σημασίας. Πρόβες παρέλασης. Εκκλησιασμοί. Προγρσμμα προσαρμογής τις πρώτες μέρες. Καθυστέρηση στις τοποθετήσεις. Και θα μείνω σε αυτό. Δεν εννοώ έγκαιρες προσλήψεις. Εννοώ τοποθετήσεις νεοδιόριστων, αποσπασμένων κλπ, που είναι αγαπημένο θέμα συζήτησης και όλοι θεωρούν λογικό και αυτονόητο ότι μπορπυν να γίνονται μετά τον αγιασμό, για να ικανοποιηθεί η σειρά προτεραιότητας που βολεύει τον καθένα. Επίσης: πολυήμερες εκδρομές. Πόσες ώρες χάνονται απο μαζικές μετακινήσεις ολόκληρων τάξεων με 4-5 συνοδούς; Ας μην ειμαατε επιλεκτικοί λοιπόν. ΓιΑτι θεωρούμε δεδομένο ότι εφόσον συμβαίνουν τα παραπάνω, που μας βολεύει να συμβαίνουν, ο καθένας με τα κολλήματα του, κατά τ άλλα θεωρούμε απώλεια ωρών το να γνωρίσουν τα παιδιά από κοντά έναν συγγραφέα.
4. Αν θεωρούμε ότι για κάθε παγκόσμια ημέρα πρέπει απλα να δείξουμε ταινία ή να πάμε κάπου όλο το σχολείο, αυτό είναι χάσιμο χρόνου. Όντως. Με σωστό σχεδιασμό όμως δεν χάνεται χρόνος:
- Όποιος θεωρεί ότι το μάθημα του έχει περιθώριο να συμπεριλάβει επισκέψεις ή δράσεις πχ εργαστήρια δεξιοτητων, τεχνολογία, καλλιτεχνικα, οικιακή οικονομία κλπ, τις οργανώνει στην ώρα του χωρίς να ενοχλεί το σχολείο.
- Οι παγκόσμιες ημέρες ας μην τηρούνται κατά γράμμα. Κανεις κάτι σε στιγμή πυ σε εξυπηρετεί με ένα τμήμα ή μια τάξη πχ ξατι για τα ΑμεΑ και με αφορμή την
παγκόσμια ήμερε το δημοσιεύεις ή κανεις μια έκθεση έργων των παιδιών στο διάλειμμα.
- Εκπαιδευτικές δραστηριότητες δεν σημαίνει ότι τα παιδιά δεν καλλιεργούν κάποιον γνωστικό στόχο: μπορούν να φτιάξουν αφίσες ή να γράψουν κείμενα, καλύπτοντας έτσι διδακτικούς στόχους περισσότερων μαθημάτων.
- Αντί για σαχλούς περιπάτους μπορούμε να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τον χρόνο αυτό συνδυάζοντας με κάποια επίσκεψη
5. Θα ακουστω κακιά αλλά οι δράσεις ενεργού πολίτη μπορεί να είναι μια ανοησία έτσι όπως στήθηκαν, όμως είναι και ένας τρόπος να αναγκαστούν να κάνουν κάτι κάποιες ειδικότητες που συνήθως δεν έκαναν και πολλά ή δεν έχουν επιβάρυνση γραπτών. Δεν μπορεί τα σχολεία να στηρίζονται μόνο στους φιλολόγους ή σε κανέναν πείραμα των φυσικών επιστημών ή στο τυχόν μεράκι του καθηγητη μουσικής ή καλλιτεχνικών και δεν μπορεί η μόνη μέριμνα της φυσικής αγωγής να είναι μια μπάλα.
6. Επίσης θα ακουστω κακιά νο2: στο σχολείο μου το 90% των εκπαιδευτικών βαριέται τις δράσεις ή τις θεωρεί περιττές. Είναι τεμπέληδες, αδιάφοροι και μίζεροι και επειδή τους ξέρω καλά, δεν έχω κανέναν λόγο να πιστέψω ότι το μάθημα τους είναι κάτι διαφορετικό απο τεμπέλικη, αδιάφορη και μίζερη διεκπεραίωση της ύλης. Αν βαριέσαι τη ζωή σου, βαριέσαι και το μάθημα. Οι περισσότεροι απ αυτούς όταν βαριούνται πχ πριν τις διακοπές ή το κλείσιμο, δείχνουν ταινίες. Οπότε μη θεωρούμε δεδομένο ότι χωρίς τις δράσεις γίνεται σούπερ μάθημα.
-
Εμένα το πρόβλημά μου είν' η απώλεια ωρών. Παιδιά δε βγαίνει το πράγμα. Για παράδειγμα με μόνο δυο ώρες φυσικής στην πρώτη λυκείου για να γίνει δουλειά καλή κι αξιοπρεπής με τη δεδομένη ύλη δεν πρέπει να χαθεί ούτε μια ώρα. Κι όμως δε χάνεται μόνο μια ή δυο ώρες αλλά δέκα κι είκοσι ώρες τη χρονιά. Δε μπορεί να λειτουργήσει έτσι. Και δε μιλώ μόνο για δράσεις αλλά και για τις εκδρομές. Καταντά το σχολείο εξωραϊστικός σύλλογος ή παράρτημα γραφείου ταξιδίων. Κάπου ώπα. Έχει παραγίνει. Και δεν είναι μόνον οι σύμβουλοι κι οι διευθυντές μα κι οι συνάδελφοι που μονίμως θεν να εκδράμουν εντός-εκτός Ελλάδος Ευρώπης και περί τα αυτά. Μα τελοσπάντων (τώρα θα γίνω κι εγώ κακός) τις τζάμπα εκδρομές γυρεύουν;
-
Ρε συ leon, εννοείς ότι χάνονται 10-20 το χρόνο στο ίδιο μάθημα;
Αυτό δεν μπορώ να διανοηθώ πώς συμβαίνει.
Εμείς κάνουμε αρκετές δράσεις, όχι μετακινήσεις γιατί στα νησιά είναι συγκεκριμένα αυτά που μπορείς να δεις, αλλά επισκέψεις ειδικών για εκπαιδευτικα προγράμματα ή τηλεδιασκέψεις και τετοια. Το πιο πολύ που έχασα φέτος στο ίδιο τμήμα ήταν 4 ώρες, που έγινε έτσι λόγω συνεχόμενου δίωρου με επισκέψεις φορέων που έπεσαν συγκεκριμένη μέρα.
Για τις εκδρομές, συμφωνώ και τα έχουμε ξαναπεί.
-
Ρε συ leon, εννοείς ότι χάνονται 10-20 το χρόνο στο ίδιο μάθημα;
Αυτό δεν μπορώ να διανοηθώ πώς συμβαίνει.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει. Δυο ώρες τη βδομάδα είναι το μάθημα. Υπάρχει τμήμα μετά το Πάσχα που μπήκα μόνο μια φορά. Συζητώ και μ' άλλους καθηγητές φυσικής σ' άλλα λύκεια των Αθηνών. Τα ίδια. Δεν ξέρω αν οι εκδρομοκαταστάσεις αφορούν κυρίως τα σχολεία της Αθήνας αλλά η κατάσταση έχει ξεφύγει. Οι τέσσερες ώρες που λες ότι χάνεις σ' εμάς ήδη απ' το Νοέμβρη έχουν χαθεί. Θα κρατήσω ημερολόγιο από Σεπτέμβρη και θα το δημοσιεύω εδώ. Για κάθε ώρα που θα χαθεί.
-
Αν εξαιρέσεις τις γελοιότητες περι βασικών και μη μαθημάτων, που μάλιστα χαρακτηρίζονται έτσι από τους ίδιους τους μαθητές ;D και τη χυδαιότητα να κατηγορούνται έμμεσα συνάδελφοι ως φυγόπονοι, το κείμενο εμπεριέχει βάσιμους προβληματισμούς.
Κατά τα άλλα έχει όντως παραγίνει το κακό καθώς δεν χωράνε στο ωρολόγιο και δράσεις για καλλιέργεια στάσεων και δεξιοτήτων αλλά και η κατάκτηση στόχων όσον αφορά το γνωστικό αντικείμενο.
Ίσως θα έπρεπε να επανέλθει ο θεσμός της θεματικής εβδομάδας για να περιοριστούν όλες οι δραστηριότητες σε εκείνο το διάστημα και το υπόλοιπο - με τις κλασσικές, αναμενόμενες απώλειες - να αφιερωθεί στα μαθήματα.
Υ.γ. Κάπου είχε αναφέρει σε κάποια συνέντευξη της η πολυχρονεμένη μας υπουργός ότι σχεδιάζεται αναμόρφωση και περιοκοπή της ύλης. Υπήρξε κάποιο νεότερο επ αυτού ή εγώ θυμάμαι λάθος;
-
α) Υπάρχουν πρωτεύοντα μαθήματα. Είν' αυτά που εξετάζονται πανελλαδικά (π.χ. η φυσική). Και δευτερεύοντα. Αυτά που δεν εξετάζονται (π.χ. η γεωγραφία). Το πρωτεύον-δευτερεύον είν' ένας άτυπος διαχωρισμός απ' τις παλιές εποχές και δεν έχει να κάνει με μείωση της αξίας ενός μαθήματος. Δεν καταλαβαίνω γιατί ο καθηγητής ενός δευτερεύοντος μαθήματος να νιώθει μειονεκτικά. Αυτό είναι πρόβλημα δικό του κι όχι του μαθήματος.
β) Η ύλη δε χρειάζεται περικοπή. Αρκεί οι ώρες διδασκαλίας να μη χάνονται για ψύλλου πήδημα.
-
Δεν είναι θέμα μειονεξίας, τέτοιες λογικές οδηγούν σε βασικές και μη ειδικότητες, σημαντικά και ασήμαντα οργανικά κενά, σχολεία, περιοχές και τελικά σε σημαντικούς και ασήμαντους μαθητές.
-
Δεν είναι θέμα μειονεξίας, τέτοιες λογικές οδηγούν σε βασικές και μη ειδικότητες, σημαντικά και ασήμαντα οργανικά κενά, σχολεία, περιοχές και τελικά σε σημαντικούς και ασήμαντους μαθητές.
Όχι. Το πας σε δρόμους που δεν ισχύουν. Είν' απλά ένας χαρακτηρισμός της σχολικής καθομιλουμένης εδώ και δεκαετίες για τα μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά κι αυτά που όχι. Τίποτις άλλο.
-
Όχι. Το πας σε δρόμους που δεν ισχύουν. Είν' απλά ένας χαρακτηρισμός της σχολικής καθομιλουμένης εδώ και δεκαετίες για τα μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά κι αυτά που όχι. Τίποτις άλλο.
Επέτρεψέ μου να έχω άλλη γνώμη.
-
Επέτρεψέ μου να έχω άλλη γνώμη.
Δε σ' τ' απαγόρευσα. Πάσο. Το βλέπομε αλλιώς.
-
Προσυπογράφω ότι οι διδακτικές ώρες στα σχολεία της Αττικής χάνονται για πλάκα.
Έχω δουλέψει τόσο σε επαρχία (μικρά και μεσαία μέρη) όσο και σε μεγάλες πόλεις, και έχω δουλέψει τόσο σε λύκειο όσο και σε γυμνάσιο.
Οι ώρες στην Αττική και κυρίως στα γυμνάσια χάνονται για "ψύλλου πήδημα".
Το ένα διδακτικό μου αντικείμενο στο γυμνάσιο είναι μονόωρο μάθημα σε πολλά τμήματα συνήθως και κάθε χρόνο χάνω τουλάχιστον 10-15 ώρες.
Από τις 30-32 περιπου ώρες του έτους πέρυσι είχα τμήμα που έκανα μόνο 12 ώρες.
Γενικά φέτος σε αυτό το αντικείμενο κατά μέσο όρο έκανα γύρω στις 22 ώρες στα τμήματα που είχα.
Η υλη δεν βγαίνει με τίποτα. Κάθε φορά κοιτάς να δεις τι συμπτύξεις και τι εναλλακτικά σενάρια θα εφαρμόσεις για να κανεις ότι καλύτερο μπορεις.
Η μόδα είναι αυτή: ενά αλλο σχολείο. Εξάλλου στο σχολείο που ήμουν και στην αρχή της χρονιάς είχαμε επισκέψεις υψηλά ιστάμενων προσώπων μας ειπαν ξεκάθαρα "εξωστρέφεια, οι μαθητές εκτός σχολείου με δράσεις".
-
Τζέισον Στέιθαμ, εγγύηση 8)
-
Αυτό είναι ακραιο. Εμείς στην επαρχία έχουμε το σύνδρομο της μειονεξίας, το κόμπλεξ, ας το πω ευθέως, ότι τα παιδιά στερούνται, οπότε κυνηγάμε πολύ δραστηριότητες που μπορούν να προσφερθούν διαδικτυακά, ή φορείς που έχουν δυνατότητα μετακίνησης, συν τις τοπικές εκδηλώσεις που δεν μπορείς να αρνηθείς, και έχουν υπάρξει φορές που νιώσαμε ότι στο σχολείο επικρατεί μια αναστάτωση με τηλεδιασκέψεις και επισκέψεις, αλλά όχι έτσι όπως τα περιγράφετε. Κατ αρχας έχουμε πλάνο. Όταν προτείνεται μια εκδήλωση επιλέγουμε τάξη ή τμήμα ανάλογα με το περιεχόμενο ή αν κάποιος έχει παρακολουθήσει κάτι παρεμφερές κοκ. Αν μια τάξη έχει κάνει 1 δράση, η επόμενη πρόταση θα αξιοποιηθεί για άλλη τάξη. Αν είναι κάτι που μπορεί να γίνει με ένα τμήμα μόνο, το σημειώνουμε και το ίδιο τμήμα δεν θα κάνει άλλη δράση για πολύ καιρό. Αν κάποιος δεν θέλει να χαθεί η ώρα του, ζητάει αλλαγή, ή λαμβάνουμε εκ των προτέρων υπόψη εκπαιδευτικούς που τοποθετήθηκαν αργότερα.
-
Δε σ' τ' απαγόρευσα. Πάσο. Το βλέπομε αλλιώς.
Τρόπος του λέγειν. Ναι, το βλέπομε αλλιώς.
-
Τζέισον Στέιθαμ, εγγύηση 8)
Συμφωνώ. Ας προτείνω την Κούρσα Θανάτου (Death Race) του 2008.
-
Ένα καλό άρθρο του Κάτσικα πάνω στο θέμα.
https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/484552_sholikes-draseis-allothi-enos-sholeioy-horis-pyxida-i-kai-mathima-pote-tha
Επίλογος
"Το σχολείο δεν είναι χώρος δράσεων, είναι χώρος σχέσης. Είναι ο μόνος θεσμός που μπορεί να σταθεί απέναντι στο κενό της εποχής, την επιφανειακότητα, την αποσύνδεση των νέων από το νόημα της μάθησης. Και αυτό δεν το καταφέρνει με «πακέτα δράσεων», αλλά με εμπνευσμένους δασκάλους, χρόνο στην τάξη, και πολιτικές που σέβονται το παιδί και τον εκπαιδευτικό.
Ας μη μετατρέψουμε τις δράσεις σε πρόσχημα ενός σχολείου που χάνει τον εαυτό του.
Σίγουρα χρειάζεται να υπερασπιστούμε και πάλι τον χρόνο του μαθήματος. Όχι ως μηχανιστική διεκπεραίωση της ύλης, αλλά ως το παιδαγωγικό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορούν να στηριχθούν όλες οι ουσιαστικές δράσεις. Χωρίς αυτό, οι δράσεις δεν θα είναι παρά θόρυβος. Σχολικός και κοινωνικός."
-
Κακά τα ψέματα, οι δράσεις γίνονται από τους εκπαιδευτικούς. Και όταν ακούω την φράση "εγώ δεν θέλω, για το καλό των παιδιών" γελάω από μέσα μου. Λοιπόν, οι δράσεις γίνονται σε πολλές περιπτώσεις για να "χτίσει" βιογραφικό ο καθηγητής που το αναλαμβάνει. Φυσικά, υπάρχουν εξαιρέσεις, για να μην παρεξηγηθώ. Αλλά ο κανόνας είναι "Κάνω δράσεις για την αξιολόγηση".
-
Να ρωτήσω κάτι χαζό γιατί είμαι από χωριό και κάποια πράγματα δεν τα καταλαβαίνω. Όταν κάποιος κάνει όμιλο
ή πρόγραμμα, ας πούμε ότι μπορεί και να έχει όφελος στο βιογραφικό του. Πώς όμως πιστώνεται οφέλη κάποιος σπο δράσεις που κάνει όλο το σχολείο και ειδικά όταν είναι σε καθορισμένες αφορμές; Πχ εμείς συμμετέχουμε στα διαδικτυακά σεμινάρια της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Αυτό το αποφασίζει ο Σύλλογος και γίνεται σε όποια τάξη κρίνουμε και οο ώρες στις οποίες γίνεται είναι καθορισμένες. Δεν το αποφασίζει ο καθηγητής πληροφορικής για να το πιστωθεί αυτός ούτε ο καθηγητής που θα γίνει στην ώρα του γιατί εινσι θέμα τύχης. Ή αποφασίζουμε σαν σχολείο ότι για την ημέρα ΑμεΑ ένα τμήμα θα επισκεφθεί τον τοπικό σύλλογο για να παραδωσει τα χρήματα που συγκέντρωσε όλο το σχολείο. Το τμήμα που θα πάει το απόφασθζει ο Σύλλογος βάσει κάποιων κριτηρίων και η ώρα κανονίζεται μαζί με τον φορέα, άρα και το ποιος εκπαιδευτικός θα συνοδεύσει είναι θέμα τύχης. Αυτά όλα τα κάνουμε σαν σχολείο. Αλλά και τα μεμονωμένα του στιλ πάνε σε μια έκθεση την ώρα των Καλιτεχνικων ή έρχεται κάποιος για τα εργαστήρια που το κανόνισε ο καθηγητής, γίνονται στο πλαίσιο του μαθήματος, πώς μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κάποιος προς ίδιον όφελος; Θα κρατάει φωτοτυπίες από το πρακτικό όπου θα έχει ζητηθεί να φαίνεται το όνομά του; Εμείς στα πρακτικά δεν γράφουμε ποτέ ονόματα εκπαιδευτικών ως διοργανωτές. Γράφουμε ποιοι συνοδεύουν μόνο.
-
Έσπερος, αν ο φορέας εκδίδει βεβαίωση στο τέλος της δραστηριότητας/ webinar/ δικτύου κλπ, ο εκπαιδευτικός μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για να ενισχύσει το βιογραφικό του.
-
Έσπερος, αν ο φορέας εκδίδει βεβαίωση στο τέλος της δραστηριότητας/ webinar/ δικτύου κλπ, ο εκπαιδευτικός μπορεί να τη χρησιμοποιήσει για να ενισχύσει το βιογραφικό του.
Ποιος φορέας; Εμάς κάποιοι οι φορείς ζητάνε από τον διευθυντή βεβαίωση υλοποίησης για εκείνους, δεν εκδίδουν για εμάς. Αλλά και πάλι, θα ξαναρωτήσω. Σε ποιον εκπαιδευτικό θα δώσει τη βεβαίωση, αν υποθέσουμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο;
-
Συνήθως οι βεβαιώσεις εκδίδονται στο όνομα του σχολείου που συμμετέχει. Το γνωρίζω από τα σχολεία που πηγαίνω, όπου συμμετέχουμε συχνά σε διαγωνισμούς, εκθέσεις ζωγραφικής και κινηματογραφικά φεστιβάλ, τα οποία οργανώνονται από πανεπιστήμια, τοπικούς πολιτιστικούς φορείς κλπ. Γνωρίζω, όμως, και κάποιες περιπτώσεις, όπου μαζί με τις βεβαιώσεις συμμετοχής των μαθητών έχει δοθεί βεβαίωση και στους συμμετέχοντες ή υπεύθυνους εκπαιδευτικούς (τους οποίους έχει δηλώσει το σχολείο).
-
Οι βεβαιώσεις αυτές των φορέων λογικά επισυνάπτονται από τους εκάστοτε συντονιστές στους άξονες της αξιολόγησης. Έτσι αποδεικνύεται και η σχετική συμμετοχή. Άρα χρησιμοποιούνται στην αξιολόγηση.
-
Ναι έχουμε πάρει κάποιες βεβαιώσεις ως σχολείο αλλά αυτά που κάνουμε, αν δεν είναι μέσω των ομίλων, δεν τα κάνει κάποιος εκπαιδευτικός συγκεκριμένα. Οπότε δεν θεωρούνται δράσεις ενός εκπαιδευτικού, θεωρούνται δράσεις του σχολείου. Ούτε γίνονται όλα στο πλαίσιο της αυτοαξιολόγησης, δηλαδή δεν τα κανονίζει κάποιος επειδή θέλει να τα ενταξει στην αυτοαξιολόγηση. Κανονίζονται ανάλογα με το τι πέφτει στην αντίληψη μας που βολεύει ή ενδιαφέρει να υλοποιηθεί, και καταγράφεται μετά σε όποιον άξονα ταιριάζει καλύτερα. Οπότε δεν μπορεί να το πιστωθεί κανεις.
Δηλαδή στα σχολεία σας οι εκπαιδευτικοί κάνουν δράσεις από μόνοι τους με δικές τους ιδέες και τις πιστώνονται ως δικές τους;
Στο δικό μου σχολείο όποιος σκεφτεί μια δράση πρέπει ή να την κάνει τελείως διακριτικά, ιδανικά χωρίς να το καταλάβει κανείς, ή να την παρουσιάσει ως ιδέα του διευθυντή, γιατί οι καλοί συνάδελφοι κοιτάνε στραβά όποιον θέλει να προσφέρει κάτι παραπάνω από τα τετριμμένα ειδικά αν ακουστεί το όνομα του. Οπότε μου κάνει πολλή εντύπωση όλο αυτό που περιγράφετε. Μάλλον είμαστε εξαίρεση. Δεν θα πει κανείς όχι στις προτάσεις για να υλοποιηθεί κάτι για όλο ή μέρος του σχολείου, γιατί εκεί ξέρουν ότι είναι έργο του σχολείου και δεν θα φανεί κάποιος.
-
Έσπερε στο δικό μου σχολείο έχουμε υπερπροσφορά για δράσεις ομίλους άξονες και τα λοιπά που εμπίπτουν και στις αξιολογήσεις κι αυταξιολογήσεις. Για μάθημα δεν έχουμε μεγάλη όρεξη. Δεν εμπίπτει και στην (αυτ)αξιολόγηση. Της διευθύντριάς μας μάθημα μην της πεις πως θες να κάνεις. Θα σου πει πως αυτό είναι δουλειά του φροντιστηρίου. Πε της, όμως, για δρασομίλους κι εκδρομαξιολογήσεις και πάρ' της την ψυχή. Προσωπικά υποφέρω (άλλοι συνάδελφοι πετούν τη σκούφια τους) και γυρεύω βελτίωση κάθε χρόνο σε λύκειο που να μη συμβαίνει αυτό. Κι όλο μαθαίνω πως παντού τα ίδια.
Παρεμπιπτόντως κάνω δημόσια έκκληση. Όποιος ξέρει λύκειο που να μην ασχολούνται με δράσεις-ομίλους-άξονες-εκδρομές-αξιολογήσεις-αυταξιολογήσεις, αλλά να τους νοιάζει να γίνεται μάθημα παρακαλώ να μ' ενημερώσει εδώ στο pde. Θα χαρώ ιδιαιτέρως. Περιοχή Δ' Αθήνας (κατά προτίμηση στη 2η ομάδα σχολείων). Ευχαριστώ.
-
Και στο δικό μας σχολείο δεν υπάρχει δράση που να μην εντάσσεται σε κάποιον άξονα. Αν π.χ. έρθουν και μιλήσουν ψυχολόγοι, ή γίνει ενημέρωση για τις πρώτες βοήθειες, θα μπει στον άξονα "επιμόρφωση εκπαιδευτικών". Με αυτό το κίνητρο καλούνται άλλωστε. Ίσως πρέπει να κάνω έναν διαχωρισμό, από τους ομίλους και τα προγράμματα η βεβαίωση είναι καθαρά του εκπαιδευτικού. Ενώ οι λοιπές δράσεις που αφορούν το σχολείο συνολικά, εντάσσονται στους άξονες της αξιολόγησης.
-
Οο όμιλοι είναι εκτός ωραρίου. Δεν ενοχλούν
κανέναν και δεν μπορώ να πιστέψω ότι κάποιος που έχει όρεξη να κάθεται εκτός ωραρίου δεν έχει όρεξη να κάνει μάθημα.
Ούτε οι δικοί μας εκπαιδευτικοί σκίζονται για μάθημα απαραίτητα. Ταινίες. Ακόμα και πριν τους διαδραστικούς, κάποιοι εκμεταλλεύονταν κάθε πόρο του σχολείου για να δείχνουν ταινίες. Αλλά να τους πεις να σκεφτούν κάτι πιο ενδιαφέρον για να εμπλουτίσουν το μάθημα, δεν υπάρχει περίπτωση. Αν πεις ότι στην ώρα τους θα γίνει κάποια εκδήλωση και ακόμα καλύτερα δεν θα χρειαστεί να είναι μέσα οι ίδιοι, ακόμα πιο πολύ καλύτερα. Αν πεις όμως ότι αντί να γινόμαστε πολυκινηματογράφος στις δύσκολες περιόδους προ εορτών κλπ, να πάνε κάπου να κάνουν κάτι - σ ένα μουσείο, μια έκθεση, έστω έναν
καθαρισμο παραλίας, εδώ παντού πάμε με τα πόδια- θα σε κοιτάνε σαν τρελό. Αν όμως πάει να τα κάνει άλλος, θα του βγάλουν το μάτι.
Εμείς δεν αποφασίζουμε τι προγράμματα (όχι δραστηριοτήτων, εννοώ επισκέψεις φορέων κλπ) βάσει του αν ταιριάζουν σε άξονα. Όσες συνεργασίες έχουμε ξεκινήσει και μας ενδιέφεραν, τις συνεχίζουμε κάθε χρόνο για άλλη τάξη. Αν προκύψει κάτι ενδιαφέρον μετά, θα το αναφέρουμε στον απολογισμό όποιου άξονα ταιριάζει καλύτερα. Δλδ πρώτα αποφασίζουμε σαν σχολείο τι θελουμε και μετά βάσει αυτών περιγράφουμε και τις δράσεις. Όμως αυτά είναι συλλογικές αποφάσεις με προγραμματισμό που αφορά ολεσ τις τάξεις με βάση την
ηλικία, τη σύνδεση με το πρόγραμμα σπουδών, το τι άλλο έχει κάνει φέτος ή άλλη χρονιά ή αντίστοιχη τάξη ή τμήμα κοκ. Ή σκέφτεται κάποιος κάτι κ συνεργάζεται με όσους κάνουν το ίδιο μάθημα ή είναι του ίδιου κλάδου για να μην φανεί ότι κάποια τμήματα έκαναν κάτι έξτρα επειδή έχουν τον χ καθηγητη ενώ ο ψ δεν τους έκανε. Οπότε όλη αυτή τη φάση ότι κάποιοι σκέφτονται και κάνουν δράσεις και αυτό λειτουργεί εις βάρος του μαθήματος άλλων καθηγητών ή για προσωπικό όφελος, δεν την κατανοώ.
-
Οο όμιλοι είναι εκτός ωραρίου. Δεν ενοχλούν
κανέναν και δεν μπορώ να πιστέψω ότι κάποιος που έχει όρεξη να κάθεται εκτός ωραρίου δεν έχει όρεξη να κάνει μάθημα.
Οι όμιλοι γίνονται προς εμπλουτισμό βιογραφικού. Κάθονται αυτοί που το θέλουν κι έχουν βλέψεις για θέσεις ευθύνης. Μάθημα μην τους πεις να κάνουν. Και τελοσπάντων αν κάνουν μάθημα τότε ok. Πάω πάσο και μαγκιά τους. Αλλά καθώς βλέπω στις ταινίες το ρίχνουν, που λες κι εσύ, τα πρωινά. Κι είναι και ξεκούραστοι για τον όμιλο μετά.
-
Οι όμιλοι γίνονται προς εμπλουτισμό βιογραφικού. Κάθονται αυτοί που το θέλουν κι έχουν βλέψεις για θέσεις ευθύνης. Μάθημα μην τους πεις να κάνουν. Και τελοσπάντων αν κάνουν μάθημα τότε ok. Πάω πάσο και μαγκιά τους. Αλλά καθώς βλέπω στις ταινίες το ρίχνουν, που λες κι εσύ, τα πρωινά. Κι είναι και ξεκούραστοι για τον όμιλο μετά.
Στο δικό μου σχολείο όμιλο κάνουμε τα κορόιδα που τα κάνουν όλα και συμφέρουν.
Βέβαια παίζει ρόλο ότι ειμαατε νησί οπότε δεν έχουν όλοι ευκαιρίες εξέλιξης, οι θέσεις είναι δεδομένες.
-
Στο δικό μου σχολείο όμιλο κάνουμε τα κορόιδα που τα κάνουν όλα και συμφέρουν.
Βέβαια παίζει ρόλο ότι ειμαατε νησί οπότε δεν έχουν όλοι ευκαιρίες εξέλιξης, οι θέσεις είναι δεδομένες.
Το ουσιώδες είναι να κάνεις μάθημα και να μην κοροϊδεύεις με πασαλείμματα και βιντεοκασσέττες. Αν γουστάρεις κι όμιλο, ok. Αυτό αφορά εσένα. Αλλά δεν είναι εξαναγκαστικό ούτε για σένα κι ούτε για κανέναν άλλον. Όποιος κάνει ωραίο μάθημα, οι δυνατοί μαθητές το πιστοποιούν αν τους ρωτήσεις, τότε καμμιά μα καμμιά σημασία δεν έχει αν δε συμμετέχει σε ομίλους και προγράμματα.
-
Οι μαθητες έχουν αγαπημένο όποιον δεν κάνει μάθημα και δεν τα ζορίζει. Κατά βάθος εκτιμούν το ποιος βαριέται τη ζωή του ή όχι και ποιος τους εμπνέει να μάθουν κάτι, αλλά δεν θα το παραδεχτούν. Σίγουρα δεν θα εκτιμήσουν όποιον λειτουργεί διεκπεραιωτικά απλα βγάζοντας ύλη χωρίς καμία επικοινωνία, καμία έμπνευση και καμία αγάπη. Και σίγουρα σιχαίνονται ένα βαρετό σχολείο που λειτουργεί σαν φροντιστήριο. Το θέμα είναι να υπάρχει μέτρο και στόχευση προς όφελος των παιδιών και της γνώσης. Γιατί αν πας μόνο με την ύλη και τα βιβλία, στα φιλολογικά μαθήματα τα παιδιά δεν θα μάθουν τίποτα. Μόνο από το παραπάνω μαθαίνουν.
-
Οι μαθητες έχουν αγαπημένο όποιον δεν κάνει μάθημα και δεν τα ζορίζει. Κατά βάθος εκτιμούν το ποιος βαριέται τη ζωή του ή όχι και ποιος τους εμπνέει να μάθουν κάτι, αλλά δεν θα το παραδεχτούν. Σίγουρα δεν θα εκτιμήσουν όποιον λειτουργεί διεκπεραιωτικά απλα βγάζοντας ύλη χωρίς καμία επικοινωνία, καμία έμπνευση και καμία αγάπη. Και σίγουρα σιχαίνονται ένα βαρετό σχολείο που λειτουργεί σαν φροντιστήριο. Το θέμα είναι να υπάρχει μέτρο και στόχευση προς όφελος των παιδιών και της γνώσης. Γιατί αν πας μόνο με την ύλη και τα βιβλία, στα φιλολογικά μαθήματα τα παιδιά δεν θα μάθουν τίποτα. Μόνο από το παραπάνω μαθαίνουν.
Έχω τελείως άλλη άποψη. Κι απ' τα μαθητικά μου χρόνια ακόμη. Οι δυνατοί μαθητές εκτιμούν αυτόν που κάνει ωραίο μάθημα. Μ' αυτόν που βαριέται γελάνε. Δεν τον εκτιμούν. Ρώτα έναν άξιο μαθητή και θα σου πει ποιος κοροϊδεύει και ποιος όχι. Ακόμη κι οι κακοί μαθητές μπορεί να γουστάρουν το χαβαλετζή καθηγητή στην τάξη, αλλά στην πραγματικότητα αν τους ρωτήσεις ποιος δουλεύει στην τάξη τότε θα σου πουν την αλήθεια. Κι όχι, δε θ' αναφέρουν το χαβαλετζή που περνάν μαζί του καλά. Το 'χω διαπιστώσει επανειλλημένα κι ως εκπαιδευτικός κι ως μαθητής.
-
Είσαι σε Λύκειο. Ελπίζω ότι εκεί όντως εκτιμούν αν κ τα συνήθη παράπονα που ακούω από συναδέλφους είναι ότι de facto προτιμούν τα φροντιστήρια. Στο Γυμνάσιο ξέρουν καλά ποιος βαριέται και ποιος όχι, ξέρουν ποιος κάνει μάθημα, αλλά αυτό που έχω δει είναι ότι λατρεύουν τους μαθητοπατερες. Τους λατρεύουν τυφλά και παρασύρονται πολλές φορές ακόμα και εναντίον άλλων εκπαιδευτικών με τους οποίους είχαν καλές σχέσεις. Έχω πάψει πια να έχω εμπιστοσύνη στην κρίση των παιδιών μετά από πολλές απογοητεύσεις. Η χειραγώγηση από τεμπέληδες λαμόγια που καλοπιάνουν τα παιδιά με βαθμούς, μηδενικές απαιτήσεις, ταινίες και εκδρομές, είναι αξεπέραστη.
-
Από την πείρα που έχω, συμφωνώ μαζί σου για τη μαθητοπατερίαση που πλήττει το γυμνάσιο. Όποιος δείχνει διαρκώς ταινίες, λέει ανέκδοτα και παίζει μαζί τους ψυχαγωγικά παιχνίδια, αντί να κάνει μάθημα, είναι ο αγαπημένος τους καθηγητής. Είμαι υπέρ της βιωματικής μάθησης με εκπαιδευτικά παιχνίδια, ταινίες ενταγμένες σε συγκεκριμένο σκεπτικό, διαδραστικές δραστηριότητες κλπ, αλλά όλα αυτά συμπληρωματικά, σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, χωρίς να υποκαθιστούν το μάθημα.
Άλλωστε, στο γυμνάσιο, τα παιδιά ακόμα είναι αρκετά ανώριμα για να εμπιστευόμαστε την κρίση τους.