PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

-Στο γ΄ τεύχος του σχολικού Έκφραση-Έκθεση δίνονται ασκήσεις προς λύση: Παραθέτω παρακάτω τις κατά την άποψή μου απαντήσεις:(Σημείωση: α-Εάν βέβαια νομίζουν σκόπιμο οι καθηγητές μπορούν να ενημερώσουν τους μαθητές ότι υπάρχει και η άποψη που αναφέρω, β-από κάθε άσκηση για την οικονομία του χώρου, παραθέτω την πρώτη φράση). @ 1, Με βάση την εμπειρία μου, έχω σχηματίσει τη γνώμη ότι οι γυναίκες πολιτικοί . . . Απάντηση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε αφανές δείγμα, δείγμα που αποτελείται από την πομπό του λόγου αυτού και από όσους άλλους νομίζει αυτός ότι έχουν την ίδια άποψη. Παρατηρήσεις: α) Πολλοί τέτοιοι συλλογισμοί μπορούν να εξηγηθούν και με αίτιο/αποτέλεσμα: Αίτιο= η εμπειρία μου είναι η τάδε, αποτέλεσμα= νομίζω ότι η υποψήφια που επέλεξα θα συμπεριφερθεί όπως προβλέπει η εμπειρία μου. β) Τους συλλογισμούς από δείγμα τους εξηγούμε πρώτα με τους κανόνες που ισχύουν για συμπεράσματα από δείγμα, και δευτερευόντως με τους κανόνες για αίτιο/αποτέλεσμα. @ 2)  Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται. όπως και τα σώματα β, γ. . . Απάντηση: επαγωγικός συλλογισμός με δείγμα, που γίνηκε προτού ερευνηθούν όλα τα μέταλλα. Παρατηρήσεις: α) Η διατύπωση είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι "άρα πιθανόν όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται", β) Καθώς οι έρευνες των επιστημόνων προχωρούσαν και διαπίστωναν ότι και τα νέα μέταλλα που ανακάλυπταν θερμαινόμενα διαστέλλονταν, οι πιθανότητες ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται αυξάνονταν. Σήμερα που εξιχνιάσθηκαν σχεδόν όλα τα μέταλλα, το συμπέρασμα ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται είναι βέβαιο κατά 99/100 ή ίσως κατά 100/100. γ) Το συμπέρασμα από ένα επαγωγικό συλλογισμό που στηρίζεται σε δείγματα που φθάνουν το 999/1000 των περιπτώσεων μετατρέπεται σε κοινή και αποδεκτή από όλους αλήθεια. Από εκεί και πέρα χρησιμοποιείται ως προκείμενη, ως αποδεικτική δηλαδή πρόταση, για παραπέρα π α ρ α γ ω γ ι κ ο υ ς  συλλογισμούς. Πχ το τάδε πράγμα είναι μέταλλο, άρα θερμαινόμενο διαστέλλεται. @ 3), Οι Γάλλοι είναι αγενείς. . .ένας τελωνειακός  . . .Ανάλυση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε δείγμα. Αλλά  πάρα πολύ μικρό γι' αυτό ο συλλογισμός αυτός στην ουσία είναι παραλογισμός. Δεν μπορείς να λες ότι επειδή ένας Γάλλος σου φέρθηκε αγενέστατα, εξήντα εκατομμύρια Γάλλοι είναι αγενής= παραλογίζεσαι. Παρατηρήσεις  : α), Ο συλλογισμός μπορεί να εξηγηθεί και με αίτιο/αποτέλεσμα. Αλλά και έτσι o συλλογισμ είναι παραλογισμός, γιατί η αιτία είναι τελείως ανεπαρκής. β), Εκτός από τους παραγωγικούς παραλογι-σμούς, για τους οποίους κάνει κάποιον ελάχιστο λόγο το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση, υπάρχουν και ε π α γ ω γ ι κ ο ί  π α ρ α λ ο γ ι σ μ ο ί  για τους οποίους το βιβλίο νομίζω ότι δεν αναφέρει τίποτα. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΎΣ: Οι ειδικοί διακρίνουν τρία είδη: Ι-Ο παραλογισμός ανεπαρκών στατιστικών στοι-χείων: Είναι αυτός που στηρίζεται σε μικρό δείγμα. Σ’ αυτόν υπάγεται και η εσφαλμένη γενίκευση, όπου το δείγμα σε σχέση με τον πληθυσμό, είναι ασή-μαντο. Το κριτήριο του μικρού δείγματος μπορεί όμως να ισχύει για θέματα φυσικής, πχ για μέταλλα. ΙΙ-Ο Παραλογισμός των βεβιασμένων στατιστικών στοιχείων: όπου το δείγμα δεν είναι επιλεγμένο στην τύχη. ΙΙΙ- Ο Παραλογι-σμός που είναι στον αντίποδα της αναφοράς στην αυθεντία. Σ’ αυτόν συμπε-ραίνουμε ότι μια πρόταση είναι ψευδής ή αληθής επειδή προέρχεται από κά-ποιο πρόσωπο για το οποίο ισχύουν ορισμένα στοιχεία. Επικίνδυνες περι-πτώσεις είναι όταν μια θεωρία απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι αυτός που την προτείνει είναι της τάδε ιδεολογίας, ή όταν την ηθική θεωρία που προτείνει κάποιος την απορρίπτουμε επειδή ο ίδιος είναι ανήθικος, κτλ. IV- Θα προσθέ-σω ότι παραλογισμό έχουμε και όταν η αιτία ούτε αναγκαία είναι ούτε επαρ-κής, και σαν παράδειγμα αναφέρω τον παραλογισμό " Η ημέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα". @ 4), Σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, . . αφού το . . Ανάλυση: ‘’Συλλογισμός’’ με αίτιο/αποτέλεσμα, στην ουσία όμως παραλογισμός. Πρέπει να ψάξεις και να βρεις άλλη ή άλλες αιτίες που η μέρα σου δεν πήγε καλά. (ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩ).

Θα μου επιτρέψετε να απλοποιήσω λίγο τη διατύπωση για τους τρόπους ανάπτυξης των παραγράφων, λέγοντας αρχικά ότι κάθε είδος παραγράφου αναπτύσσεται διαφορετικά. Η περιγραφική παράγραφος αναπτύσσεται, σε γενικές γραμμές, με τα μέρη του αντικειμένου που περιγράφουμε και με παράθεση των χαρακτηριστικών τους. Η αφηγηματική παράγραφος αναπτύσσεται, γενικά, με την αναφορά της δράσης του πρωταγωνιστή και άλλων προσώπων που εμπλέκονται. Η αποδεικτική παράγραφος αναπτύσσεται με συλλογισμό. Ο συλλογισμός για να οδηγηθεί, για να φθάσει, σε συμπέρασμα έχει ανάγκη από προκείμενες, ή όπως μπορούμε να πούμε: αναπτύσσεται με προκείμενες. Το ερώτημα τώρα είναι ποιες είναι προκείμενες ή πού και πώς θα βρούμε προκείμενες. Προκείμενες, γνωστές και άμεσα ορατές, είναι οι αιτιολογήσεις και τα παραδείγματα – για τα οποία βλέπε ρητορική του Αριστοτέλη. Άλλες προκείμενες μπορούμε να σχηματίσουμε (και να χρησιμοποιήσουμε σε ένα συλλογισμό) από τη σύγκριση και αντίθεση, ή ερευνώντας τα αίτια και τα αποτελέσματα, ή από τη διαίρεση ενός «πράγματος». Έτσι, α) αφού πούμε ένα συμπέρασμα, μετά ως προκείμενες** γράφουμε παραδείγματα, β) λέμε ένα συμπέρασμα και γράφουμε μια ή περισσότερες αιτιολογήσεις, ή γράφουμε πρώτα αιτιολόγηση ή αιτιολογήσεις και λέμε μετά το συμπέρασμα ολοκληρώ-νοντας τον συλλογισμό, γ) συγκρίνει ο Παπανούτσος τους μαλακούς και τους σκληρούς χαρακτήρες, αντλεί από τη σύγκριση προκείμενες και βγάζει συμπέρασμα ότι μάλλον υπάρχουν δυο τύποι χαρακτήρων, δ) διαιρεί χοντρικά ο Ν. Γρηγοριάδης την ποίηση σε επική, λυρική και δραματική και συμπεραίνει ότι αδρομερώς υπάρχουν τρία είδη ποίησης, ε) ψάχνοντας τα αίτια γιατί συμβαίνει αυτό ή εκείνο τα εντοπίζουμε και κατασκευάζουμε το συλλογισμό: τα αίτια είναι αυτά και εκείνα, ή τα κυριότερα αίτια είναι τα τάδε, στ) και το ίδιο κάνουμε και με την έννοια αποτελέσματα, η οποία μας ωθεί να επισημάνουμε τα ευμενή ή τα δυσμενή και να κάνουμε συλλογισμό, πχ τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά και είναι αυτά και εκείνα.// Οι έννοιες δηλαδή σύγκριση και αντίθεση, διαίρεση, αίτια, αποτελέσματα ενεργούν ως εναύσματα, ως εφαλτήρια για να εντοπίσουμε προκείμενες και να σχηματίσουμε συλλογισμό αυτού ή εκείνου του είδους. Ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με την έννοια επεξήγηση, που σκοπό έχει να κάνουμε πιο κατανοητή σε έναν δέκτη του λόγου μας μια λέξη ή φράση που δεν γνωρίζει το νόημά της.// Την έννοια «λεπτομέρειες» την παραμερίζω ως ανεπιτυχή, πού ίσως μόνον στην αφηγηματική παράγραφο μπορεί να έχει θέση και να δηλώνει εκεί οτιδήποτε υπάγεται στο ρήμα.// Για τον ορισμό: Υπάρχουν διάφορα είδη ορισμού, πχ ο δεικτικός «να, αυτό είναι δέντρο». Στο λύκειο χρησιμοποιούμε ορισμό που είναι συμπέρασμα, ατελής δηλαδή συλλογισμός:  «κατανάλωση είναι αυτό και εκείνο», ενώ πολλές φορές μετά βάζουμε και παραδείγματα, οπότε έχουμε ολοκληρωμένο συλλογι-σμό, αφού τα παραδείγματα είναι σε τέτοιες περιπτώσεις οι προκείμενες του συλλογισμού.// Το επιχείρημα είναι συλλογισμός, είναι μια λέξη συνώνυμη με τον συλλογισμό. Η αναλογία είναι συλλογισμός, δηλώνει ένα από τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού. Ο συλλογισμός, φυσικά, είναι συλλογισμός. Άρα, αναφέροντάς τα ταυτολογούμε και περιττολογούμε. // Σύμφωνα με την άποψη που εκφράζω εδώ, ακολουθώντας τον Αριστοτέλη,η σωστή διατύπωση για τον τρόπο ανάπτυξης, οργάνωσης, δόμησης, κατασκευής, σύνταξης της απο-δεικτικής παραγράφου είναι ότι αυτή η παράγραφος αναπτύσσεται με ένα και μόνον τρόπο: με συλλογισμό. Μετά πρέπει να εξηγήσουμε στο μαθητή ότι ο συλλογισμός αναπτύσσεται με προκείμενες και ποιες είναι προκείμενες και πώς και πού θα βρούμε προκείμενες// Μάλιστα κάτι που δεν αναφέρεται στη θεωρία ή δεν τονίζεται επαρκώς,  είναι ότι προκείμενες αποτελούν και συμπε-ράσματα προηγούμενων συλλογισμών μας// * Όσον αφορά τον όρο «προκεί-μενες», που πολλές φορές είναι μετά το συμπέρασμα, είναι δηλαδή «μετά-κείμενες» πχ «ο Χ είναι θνητός, γιατί είναι άνθρωπος», μπορούμε για να μην μπερδευόμαστε να τις λέμε «αποδεικτικές προτάσεις». Με τον όρο αποδεικτι-κές προτάσεις τονίζουμε τον κύριο ρόλο τους και δεν μπλέκουμε στο αν είναι πριν ή μετά το συμπέρασμα.// Παρεμφερή είναι και τα σχετικά με την ανάπτυ-ξη της παραγράφου του λόγου πειθούς όπως και του στοχαστικού λόγου, με κάποιες σημαντικές διαφορές, πχ στην πειθώ μπορεί να υπεισέρχεται και το συναίσθημα, μια προκείμενη δηλαδή που προέρχεται από συναισθηματική λογική, οπότε οδηγεί σε μη αυστηρά ορθολογικό συμπέρασμα.                             

1) Πάντα υπάρχει συλλογιστική πορεία (ή όπως λέμε πιο απλά: πάντα υ-πάρχει λογική) σε ό,τι πούμε ή γράψουμε. Η «ειδοποιός διαφορά» είναι αν γι’ αυτό που θα πούμε/γράψουμε, που θα εκφέρουμε, θα βάλουμε προκεί-μενες που να αποδεικνύουν την κατά τη γνώμη μας σωστότητά του. Στην περιγραφή και στην αφήγηση δεν βάζουμε προκείμενες, λέμε απλώς το συμπέρασμα του συλλογισμού. Στην απόδειξη, στην πειθώ, στον στοχα-σμό βάζουμε και προκείμενες. Στην απόδειξη αυστηρά ορθολογικές προ-κείμενες, στην πειθώ και άλλου είδους προκείμενες πχ «συναισθηματικές», στον στοχασμό «προκείμενες- ενατενίσεις». Σε άλλους λόγους, πχ στην παραδοξολογία, στο χιούμορ κτλ οι προκείμενες θα είναι άλλου τύπου, λό-γου χάρη παιχνιδιάρικα σοφίσματα.// 2) Όσον αφορά τη διαφορά αναλογι-κού συλλογισμού από έναν επαγωγικό που βασίζεται σε αναλογία, θα σου πω τη γνώμη μου με μιαν αναλογία: Η διαφορά είναι αυτή που υπάρχει ανάμεσα στη φράση «πλατεία Ομόνοιας στην Αθήνα» και στη φράση «Ο-μόνοια των Αθηνών». Υπάρχει καμιά διαφορά; όχι βέβαια. Η «γνώμη μου» προέρχεται από όσα λένε οι ειδικοί.// Και νομίζω και θεωρώ απαραίτητο στις βιβλιοθήκες των γυμνασίων και λυκείων να υπάρχουν «και δυο βιβλία, βρε αδελφέ», πχ η Λογική του Ε. Παπανούτσου, έκδοση Δωδώνης, προς υποβοήθηση των φιλόλογων. Η Τράπεζα που δούλευα είχε το βιβλίο « κωδικοποίηση των εγκυκλίων της από το 1947», όπου εύρισκα τα θέματα της δουλειάς μου και τα μελετούσα. Φιλικά, και ευελπιστώ να σε κατατόπι-σα.// ΥΓ : Εκείνο που σε μπερδεύει είναι ότι τα σχολικά βιβλία αλλού μιλάν για αναλογία και αλλού για επαγωγικό συλλογισμό με αναλογία. Απλά, κά-νουν λάθος και θέλουν διόρθωση. Γιατί και αυτοί που τα σύνταξαν, που εί-ναι οπωσδήποτε καλοί φιλόλογοι, δεν είναι και παντογνώστες. Έχω επι-σημάνει και άλλα λάθη λογικής σ’ αυτά τα βιβλία και έστειλα πριν από χρόνια επιστολή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με την παράκληση να διορ-θώσουν τα βιβλία, αλλά φυσικά με έγραψαν στα παλιά τους υποδήματα. Να διορθώσουν τα βιβλία, γιατί τα λάθη παιδεύουν τους καθηγητές και κα-τά επέκταση τους μαθητές.       

Θα διατυπώσω την ανάλυση του μικροκειμένου και διαφορετικά: Εκείνο που δυσκολεύει την ανάλυση είναι η ύπαρξη της λέξης αναλογία «. .να πε-ριγράψουμε το ίντερνετ με μια αναλογία». Παραλείπω την λέξη αναλογία και γράφω το κείμενο ως εξής: «ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε το ίντερνετ σαν μια τεράστια έκθεση. Ο κάθε εκθέτης δημιουργεί το δικό του περίπτερο/σάιτ που καταχωρείται σε μια διεύθυνση. Ο χρήστης μέσα από τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους επισκέπτεται την έκθεση. Περνά από διά-φορα σάιτ επικοινωνεί με  τον εκθέτη και μπορεί να πάρει/ κατεβάσει πλη-ροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του στην έκθεση, δηλαδή στο ίντερνετ».// Τώρα φαίνεται καθαρά ότι έχουμε περιγραφή.//
 >>Προχωρώντας θα πω τα εξής στα οποία μας οδηγεί η ανάλυση αυτού του μικροκειμένου: Όταν η αναλογία είναι παρομοίωση, ή μπορεί να μετα-τραπεί αμέσως σε παρομοίωση, τότε ανήκει στον περιγραφικό λόγο (πχ  ας φανταστούμε το ίντερνετ σαν έκθεση). Ενώ όταν δεν έχουμε παρομοί-ωση τότε έχουμε καθαυτό αναλογία, και ανήκει στον αποδεικτικό λόγο (ή τους συγγενικούς του λόγο πειθούς και στοχαστικό λόγο). Πχ «Στο χωριό μου υπάρχει βρύση στην πλατεία, πιθανόν να υπάρχει βρύση και στην πλατεία του χωριού που βρίσκομαι τώρα». Στη δεύτερη περίπτωση η ανα-λογία χρησιμοποιείται για την εξαγωγή συμπεράσματος που πιθανόν να ισχύει (= επαγωγικός συλλογισμός και επαγωγικό συμπέρασμα).
>> Παραπέρα: ότι και να πούμε είναι προϊόν συλλογισμού (λογικής), όπως και ο συνδυασμός των λέξεων και των φράσεων. Στην περιγραφή (όπως και στην αφήγηση) δεν αιτιολογούμε το γιατί της κάθε λέξης, φράσης, και του συνδυασμού τους. Πχ λέμε απλά «κόκκινο τριαντάφυλλο» χωρίς να παρουσιάζουμε αποδείξεις ότι αυτό είναι κόκκινο, ή λέμε: πήγα στην Αθή-να, χωρίς να παρουσιάσουμε αποδείξεις ότι πράγματι πήγα στην Αθήνα. Στον αποδεικτικό λόγο παρουσιάζουμε και αποδείξεις (και τα ίδια με κά-ποιες διαφορές αρκετά σημαντικές συμβαίνουν και στον λόγο πειθούς και στον στοχαστικό λόγο).// Το θέμα της περιγραφής, της αφήγησης, της α-πόδειξης και των μεταξύ τους διαφορών το έχω επεξεργαστεί και έχω εκ-δώσει το 2004 σχετικό βιβλίο.

Αγαπητέ Καρχαρία, η απάντηση στο εάν ο συλλογισμός στις πανελλήνιες του 2004 επαγωγικός ή παραγωγικός είναι ότι ΥΠΟ

(συνεχίζω:) Θα πω ακόμα ότι άμα διαπιστώσουμε ότι ο συλλογισμός είναι επαγωγικός ή παραγωγικός, δεν έχουμε παρά να γράψουμε ότι "η συλλογιστική πορεία πηγαίνει από . . ", οπότε ίσως τα υπόλοιπα που αναφέρεις να μην χρειάζονται. Ίσως εδώ, στο να δούμε τι είδους είναι ο συλλογισμός, να βοηθάει και ο τρόπος που επισήμανε η 'πέτλες 29'. Η μία τεχνική στο να βρούμε το είδος του συλλογισμού, δεν αποκλείει την άλλη και ο συνδυασμός τους μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να φανεί χρήσιμος. Θα συστήσω βέβαια, και αυτό που λένε οι υψηλού επιπέδου ειδικοί, δηλαδή οι φιλόσοφοι: να βλέπουμε αν ο συλλογισμός καταλήγει σε βέβαιο συμπέρασμα (παραγωγικός) ή σε πιθανό (επαγωγικός). Δεν αρκεί όμως η διατύπωση του συντάκτη του συλλογισμού, που μπορεί να μας παρουσιάζει το συμπέρασμα ώς βέβαιο ενώ δεν είναι, ή ως πιθανό ενώ είναι βέβαιο. Χρειάζεται και η δική μας ματιά. Και εδώ είναι το δύσκολο για τους μαθητές, γιατί βέβαια δεν έχουν γνώσεις και εμπειρία να διακρίνουν τέτοιες περιπτώσεις. 

Όσο διερευνάς, τόσο και ανακαλύπτεις. Παρότι τα διάβασα, τώρα τα προσέχω περισσό-τερο και διορθώνω. Είπα ότι επαγωγικοί συλλογισμοί με αίτια-αποτέλεσμα για κοινωνι-κά ζητήματα* μάλλον είναι δύσκολοι ή ότι δεν υπάρχουν. Ο επαγωγικός συλλογισμός όμως, που αναφέρει το Έκφραση-Έκθεση, «πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους», είναι με αίτιο όπως δείχνει ρητά η φράση «γιατί μελέτησα»* και αποτέλεσμα είναι το συμπέρασμα, ότι «πιστεύω ότι θα πάρω τον μεγαλύτερο βαθμό στην τάξη»/ Υποσημειώσεις: * με τον όρο κοινωνικά ζη-τήματα εννοώ όλες τις περιπτώσεις που δεν υπάγονται στη φυσική, στις θετικές γενικά επιστήμες και στην οικονομία.  ** Όπως είναι γνωστό ένα αίτιο το εμφανίζουμε σε ένα συλλογισμό είτε ως αίτιο είτε ως αιτιολογική πρόταση. Στην εδώ περίπτωση εμφανίζε-ται ως αιτιολογική πρόταση, γεγονός που δεν πρόσεξα./ Σε αίτιο- αποτέλεσμα στηρίζο-νται και οι συλλογισμοί-παραλογισμοί «οι γάλλοι είναι αγενείς. . .», «σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα», στους οποίους φυσικά το αίτιο δεν είναι ούτε επαρκές ούτε αναγκαίο./  Για το συλλογισμό «το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους εκατό βαθμούς» (όπου εννοείται ότι βράζει σε κανονική ατμοσφαιρική πίεση και έτσι η παράλειψη είναι αποδεκτή), θα πω κάτι που νομίζω ότι είναι σημαντικό. Όλες οι γνώσεις, όλα τα συμπεράσματα, ξεκινάν από επαγωγικούς συλλογισμούς. Τίθενται κάτω από έλεγχο με την παρατήρηση και το πείραμα, και εφόσον αποδειχθούν σύμφωνα με την πραγματικότητα αμέσως μετατρέ-πονται  και χρησιμοποιούνται από όλους μας ως προκείμενες, ως αποδεικτικές δηλαδή προτάσεις, με βάση τις οποίες κάνουμε πλέον παραγωγικούς συλλογισμούς. Ενεργούμε δηλαδή από εκεί και πέρα αντίστροφα***. Κάποιος λοιπόν ερευνητής μέτρησε κάποτε επανειλημμένως σε πόσους βαθμούς βράζει το νερό κάτω από μια ατμοσφαιρική πίεση, βρήκε ότι βράζει στους εκατό και το ανακοίνωσε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, που τα αποδέχθηκε. Τώρα κάνουμε όλοι μας διάφορους σχετικούς παραγωγικούς συλ-λογισμούς «το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν (και όχι πιθανά) η θερμοκρασία του ανέβη-κε στους εκατό βαθμούς», ή «η θερμοκρασία στο μάτι της κουζίνας ανέβηκε στους ε-κατό βαθμούς, άρα το νερό βράζει» κλπ./ Το ίδιο συμβαίνει και στη φιλολογία: κάποιος μελέτησε τι πάει να πει ρήμα, και το συμπέρασμά του (που προήλθε από επαγωγή, μια και δεν ήταν δυνατό να ελέγξει τις χιλιάδες ρήματα που υπάρχουν σε μια γλώσσα) το ανακοίνωσε, γίνηκε αποδεκτό από τη φιλολογική κοινότητα, και ο μαθητής σήμερα κά-νει τον παραγωγικό συλλογισμό-ορισμό: ρήμα είναι μια λέξη που δείχνει αυτό και εκεί-νο, και χρησιμοποιείται έτσι κι αλλιώς./ *** Υποσημείωση: Εκφράζω μια άποψη που φυσικά πρέπει να ερευνηθεί για το αν είναι σωστή, σύμφωνη δηλαδή με την πραγματι-κότητα./ Επανέρχομαι στο συλλογισμό «το νερό βράζει» για να πω ότι είναι παραγωγι-κός και ότι κακώς το βιβλίο τον αναφέρει ως επαγωγικό μαζί με άλλους επαγωγικούς/ Ίσως να πρέπει η ομάδα που συντάσσει τα Έκφραση-Έκθεση να πλαισιωθεί από ειδι-κούς για τη Λογική φιλόσοφους, πχ όπως εκείνοι που σύνταξαν τη ’φιλοσοφία της τρί-της  λυκείου’, ώστε τα σχετικά θέματα να είναι όσο το δυνατόν πιο σωστά και πιο κα-τανοητά από καθηγητές και μαθητές./ Για τους συντάκτες των τευχών Έκφραση-Έκθεση ας μου επιτραπεί η ευκαιρία να τους ευχαριστήσω, γιατί από αυτούς έμαθα τι πάει να πει δομή, γιατί συγκέντρωσαν με μόχθο μια πλειάδα από κατάλληλα και χρήσι-μα για ανάλυση κείμενα, και για ένα σωρό άλλα πράγματα που περιέχουν τα βιβλία τους αυτά. Ιδιαίτερα θέλω να εξάρω τη συμβολή του Νίκου Γρηγοριάδη στη θεωρία δομής, που πρώτος παγκοσμίως μίλησε για θεματική πρόταση. Δεν ξέρω αν η έννοια της θεματικής πρότασης πέρασε στην ξένη και αν απασχόλησε τους δυτικούς διανοη-τές. Εγώ τη βρήκα πολύ χρήσιμη και με βοήθησε καταλυτικά στις έρευνές μου και στη βελτίωση της θεωρίας δομής που επιχείρησα.