PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Δεν είναι τόσο αποδεκτό όσο το "θεωρούνταν", αλλά λέγεται. Εγώ θα του το άφηνα.

Το  "σύναψε /σύναψαν", χωρίς αύξηση, τελικά είναι σωστό;

Και βέβαια. Ο τόνος κατά κανόνα ανεβαίνει στην προπαραλήγουσα στους παρελθοντικούς χρόνους, για να δηλωθεί το παρελθόν. Σε κάποιες περιπτώσεις επιστρατεύεται και η συλλαβική αύξηση για να μπορεί να είναι εκεί ο τόνος (έλυσαν) ή επεκτείνεται η κατάληξη (λύσαν-ε).

Όμως, κάποιες φορές δεν χρησιμοποιείται αύξηση, για να ανέβει ο τόνος. Αυτό συμβαίνει σε δύο περιπτώσεις:

1. Σε κάποια σύνθετα όπου φορέας του τόνου στην προπαραλήγουσα γίνεται η πρόθεση (πχ κατάλαβα, σύναψα).

Υπάρχουν και οι λόγιοι τύποι βέβαια με αύξηση (πχ συνήψα, ανήκα, υπήρξα) που διατηρούν τον τόνο στην αύξηση παραδοσιακά.


2. Κατ' εξαίρεση, στον αόριστο απλών ρημάτων, όταν το συνοπτικό θέμα είναι αρκετά διαφορετικό από το μη συνοπτικό (πχ λέμε "έπαιρνα" αλλά "πήρα", "έβρισκα" αλλά "βρήκα").
Εδώ δηλ η δήλωση του παρελθόντος προκύπτει αποκλειστικά από τη διαφορετική μορφολογία του συνοπτικού θέματος.

Στην ισοδυναμία που έδωσες ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης οἰωνὸς ἄριστος εστί φαίνεται ότι το οἰωνός ἄριστος είναι το κατηγορούμενο (αφού το έδωσες ως παράδειγμα άναρθρου απαρεμφάτου ως υποκειμένου του ἐστί)

Το έδωσα ως σημασιολογικά ισοδύναμο, όχι ως συντακτικά όμοιο.

Άρα, το απαρέμφατο επεξηγεί το εἷς οἰωνός (όχι μόνο το οἰωνός), έτσι;

Εντάξει, όλη την ΟΦ.

Δεν ισχύει λοιπόν πάντοτε ότι το κατηγορούμενο θα είναι το επεξηγούμενο, ως το λιγότερο γνωστό, αφού επεξηγείται.  (Αν βρω σε ποιο ακριβώς παράδειγμα το είχαμε δει αυτό, θα το παραθέσω.)

Κάτσε τώρα, γιατί τα μπερδεύεις.
Το κατηγορούμενο είναι η καινούργια, λιγότερο γνωστή πληροφορία.
Η επεξήγηση επεξηγεί την ΟΦ που έχει αόριστη αναφορά.
Άλλο η αοριστία, άλλο το αν είναι γνωστή ή άγνωστη πληροφορία.

Το θηλυκό του επιθέτου άγιος στον πληθυντικό κάνει άγιες (τονίζεται στην προπαραλήγουσα, όπως και στα Αρχαία). Ισχύει ότι,  αν είναι ουσιαστικοποιημένο θα κάνει αγίες (δηλαδή  θα τονιστεί όπως ένα πρωτόκλιτο ουσιαστικό της α.ε. που στην ονομαστική του ενικού τονίζεται στην παραλήγουσα, π.χ. εὐδοκία); Και αν ναι, ισχύει το ίδιο και για το λεσβία; Δηλαδή είναι σωστό το λεσβίες, που ακούμε ή θα έπρεπε να τονίζεται λέσβιες;

Τα θηλυκά επίθετα που στα αρχαία ελληνικά είχαν κατάληξη -α, κατέβαζαν τον τόνο στον ενικό, επειδή το α ήταν μακρό.
Στα νέα ελληνικά, διατηρείται η κατάληξη σε -α, αλλά επειδή δεν υπάρχει διάκριση σε μακρά και βραχέα, δεν υπάρχει φωνητικός λόγος, για να κατέβει ο τόνος.
Παρ' όλα αυτά, σε λόγιο περιβάλλον, όπως είναι λ.χ το εκκλησιαστικό, διατηρούνται οι παλιοί τύποι. Γι' αυτό θα δεις να λένε "Αγία Σοφία", "Αγία Ζώνη", "Αγία Τράπεζα", "αγία μετάληψη", ενώ εμείς θα πούμε "ήταν άγια γυναίκα".

Στον πληθυντικό τώρα δεν υπήρχε ούτε στην αρχαιότητα ούτε τώρα φωνητικός λόγος, για να κατέβει ο τόνος.
Δηλαδή, έλεγαν "αἱ ἅγιαι γυναίκες", λέμε "οι άγιες γυναίκες". Παρ' όλα αυτά, στην ουσιαστικοποιημένη εκδοχή χρησιμοποιείται ο τύπος "αγίες" , πιστεύω, αναλογικά με άλλα ουσιαστικοποιημένα επίθετα που διατηρούσαν τον τόνο του ενικού (π.χ αι πλατείαι/οι πλατείες) αλλά και θηλυκά παροξύτονα ουσιαστικά (π.χ αι σοφίαι/οι σοφίες).
Το ίδιο ισχύει και με το "λεσβίες", που είπες.

Και κάτι ανάλογο συμβαίνει με τη λέξη "προϊσταμένη". Πολλοί στον πληθυντικό, ενώ θα πουν "οι προϊστάμενες αρχές", λένε "οι προϊσταμένες" όταν αναφέρονται στα πρόσωπα ευθύνης, ενώ δεν υπάρχει κανένας λόγος να κατέβει ο τόνος στη μετοχή στον πληθυντικό. Βέβαια, σε αυτήν την περίπτωση, δεν έχει επικρατήσει ο παροξύτονος τύπος, όπως συμβαίνει με άλλες μετοχές (π.χ οι συνισταμένες) που πλέον δεν αναγνωρίζονται τόσο εύκολα ως μετοχές από τους ομιλητές.
Μπορείς να δεις κι εδώ: https://www.enl.auth.gr/symposium18/papers/46_Katsouda.pdf

Στις μετοχές παρακειμένου των ενρινόληκτων ρημάτων έχουν στη ν.ε. απλοποιηθεί τα δύο μ σε ένα; Υπάρχει κάποιος λόγος που έγινε  αυτό μόνο στις μετοχές των ενρινόληκτων ρημάτων, αλλά όχι και των χειλικόληκτων;

Τα ενρινόληκτα στα ν.ε, εκτός από αυτά που σχηματίζουν μετοχή παρακειμένου σε -σμενος (πχ συνυφασμένος), τα υπόλοιπα είναι είτε ρήματα που ούτε στα αρχαία έπαιρναν "-ν" στον παρακείμενο (π.χ κρίνω, κλίνω, πλύνω, τείνω) είτε νεότεροι τύποι (π.χ χάνω, ντύνω, χύνω) που σχηματίστηκαν, όταν πλέον δεν ίσχυε η διάκριση σε μακρές και βραχείες συλλαβές, οπότε δεν υπήρχε και λόγος να αφομοιωθεί το "ν" στη μετοχή παρακειμένου, ώστε να διατηρηθεί η χρονική ποσότητα της συλλαβής (έτσι απλώς σιγήθηκε ).
Συνεχίζουν να υπάρχουν, βέβαια, και κάποια ρήματα που στην αρχαιότητα γράφονταν στον παρακείμενο με δυο -μμ (π.χ οξύνω, αμβλύνω), αλλά είναι ελάχιστα μπροστά στην πληθώρα όλων των υπολοίπων. Οπότε, γι' αυτό πιστεύω ότι έχει η απλοποιηθεί η ορθογραφία τους, για να είναι πιο ομοιογενής η ομάδα των ρημάτων σε -ν.

Οι μετοχές παθητικού παρακειμένου των ρημάτων σε -ύνω ή -αίνω πρέπει να γράφονται -υμένος ή -ημένος;

Στη Φιλιππάκη (σελ. 166) βλέπω αποθαρρημένος αλλά ενθαρρυμένος και επίσης επιβαρημένος, αμβλυμένος και άλλες σε -υμένος.

Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη δεν βρήκα παρατήρηση για αυτό το θέμα (περίεργο, μπορεί να μην ήταν στα λήμματα στα οποία κοίταξα), αλλά από ό,τι φαίνεται από αυτά που γράφει στα ενθαρρύνω, αποθαρρύνω, επιβαρύνω τις γράφει σε -υμένος.   

Εντάξει, υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι το "βεβαρυμένος" δεν προέρχεται από το "βαρύνω", αλλά από το "βαρέω" και γι' αυτό σχηματίζουν με "η" τη μετοχή παρακειμένου. Και φαντάζομαι ότι και το "αποθαρρυμένος" θα το ετυμολογούν από το "αποθαρρέω". Αλλά νομίζω ότι είναι υπερβολικό. Δηλαδή, αφού το ρήμα είναι "αποθαρρύνω" ("αποθαρρέω" σημαίνει μάλιστα "παίρνω θάρρος") και "επιβαρύνω"/"βαρύνω", δεν βλέπω γιατί να τα εξαιρέσουμε από όλα τα υπόλοιπα τα σε -ύνω.

Α! Τα βρήκα τώρα στη Φιλιππάκη και από τα παραδείγματα των επιθέτων έβγαλα το συμπέρασμα ότι πρόκειται για επίθετα που ή δεν υπάρχουν καθόλου στην α.ε. ή υπάρχουν αλλά δεν σχηματίζουν θηλυκό με χωριστή κατάληξη (είναι δικατάληκτα).  Ισχύει αυτό;

Όχι απαραίτητα. Το "λάγνος", για παράδειγμα, για το οποίο ρώτησες, είναι αρχαίο επίθετο και τρικατάληκτο.

όταν το θέμα του λήγει σε φωνήεν  τονιζόμενο ή σε i άτονο ή τονιζόμενο, σχηματίζεται σε -α.

Όταν γράφει i τι ακριβώς εννοεί; Δεν εννοεί ι = γιώτα  αλλά εννοεί οποιοδήποτε φωνήεν προφέρεται  ι ; Προφανώς τις διφθόγγους (ή δίψηφα φωνήεντα στη ν.ε.  ; )  ει, αι και οι;  (Γιατί  δεν υπάρχει δευτερόκλιτο επίθετο με υ ή  η πριν από την κατάληξη -ος)

Δεν έχω αυτήν τη στιγμή μπροστά μου τη γραμματική της, για να δω πώς το γράφει. Λογικά, το φώνημα i, εννοεί. 
Τα "ει", "αι", "οι" δεν θεωρούνται δίφθογγοι στα νέα ελληνικά, αλλά δίψηφα φωνήεντα.

βλέπω ότι στην πρόταση "Την απάντηση την έδωσε ο Πέτρος" το "την" δίνεται ως έμμεσο αντικείμενο.  Δεν μπορεί, μπορεί;
Εδώ, σύμφωνα με όσα έχεις αναφέρει άλλη φορά, έχουμε απλώς κλιτικό διπλασιασμό, σωστά;

Ναι, κλιτικό διπλασιασμό έχουμε, δηλαδή επανάλειψη του αντικειμένου με τον αδύναμο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας (κλιτικό).
Πώς τους ήρθε το έμμεσο αντικείμενο;

Όχι δεν είναι. Το ένα σημαίνει "ριζικός", το άλλο "απότομος". Το αντίθετο του "ραγδαιος" είναι βαθμιαίος, σταδιακός κλπ