PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Παιδιά, υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε επιμεριστική επεξήγηση και επιμεριστική παράθεση;
Βασικά, κυρίως συναντώ τη δεύτερη στα συντακτικά.

Ο  όρος "επιμεριστική επεξήγηση" δεν είναι ευρύτερα αποδεκτός. Ωστόσο, μερικοί φιλόλογοι τον αποδέχονται. Π.χ. ο Μπαχαράκης (τ. Α, σελ. 73), από τον οποίο αντιγράφω: "Είναι επεξηγήσεις (: επεξηγηματικές λέξεις περισσότερες από μία) που δίνουν τα μέρη ενός όλου που προηγείται. Κάποτε, μάλιστα, αποτελούν ξεχωριστές (ελλειπτικές) προτάσεις". Π.χ. ὁ λόγος ἐστὶ διπλοῦς, ἀληθὴς καὶ ψευδής. (Εκεί και άλλα παραδείγματα). Προσωπικά θα προτιμούσα τον απλό όρο "επεξήγηση" χωρίς άλλον προσδιορισμό.
Όσο για την επιμεριστική παράθεση ισχύουν τα όσα έχεις ήδη διαβάσει στα διάφορα Συντακτικά.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ! ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ ΣΤΗ ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΓΙΑΤΙ ΤΙΘΕΤΑΙ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Η ΜΕΤΟΧΗ;
hasTa eum tranfixit, et armis spoliavit μετατροπή της πρώτης πρότασης σε χρονικη μετοχή
hasta eum transfixum et armis spolianit

Καλημέρα και καλή χρονιά!
Κατ' αρχάς, όταν η πρώτη πρόταση συμπτυχθεί σε μετοχή (χρονική εν προκειμένω), ο συμπλεκτικός et απαλείφεται, γιατί η μετοχή πια ενάσσεται στα πλαίσια μίας και μόνης πρότασης. Έχουμε λοιπόν:
(adulescens) hasta eum (= hostem) transfixum armis spoliavit.
Τώρα, γιατί η μετοχή πρέπει να τεθεί σε αιτιατική; Γιατί, απλούστατα, είναι συνημμένη στο eum (αντικ. του spoliavit στη νέα πρόταση).
Για να γίνει ευκολότερα κατανοητή η μετατροπή, είναι ανάγκη, επειδή το ρήμα της πρότασης που δίδεται προς σύμπτυξη βρίσκεται σε ενεργητικό παρακείμενο, η σύνταξη στην πρόταση αυτή να γίνει παθητική, δεδομένου ότι μετοχή ενεργητικού παρακειμένου δεν υπάρχει. Έχουμε λοιπόν και πάλι: is (= hostis) hasta ab adulescente transfixus est.
Παρατηρούμε τώρα ότι το υποκείμενο της νέας πρότασης [is (= hostis)] συμπίπτει με το (εννοούμενο) αντικείμενο της άλλης [eum (= hostem)] της άλλης. Συνεπώς, η πρόταση προς σύμπτυξη πρέπει να είναι συνημμένη στο eum.
O βασικός κανόνας είναι ότι αν το υποκείμενο της προς σύμπτυξη πρότασης περιέχεται ως όρος στην άλλη πρόταση, η πρώτη πρόταση γίνεται μετοχή συνημμένη στον όρο της άλλης.
Ένα άλλο ωραίο παράδειγμα τέτοιας σύμπτυξης δευ/σας πρότασης σε μετοχή υπάρχει στο μάθ. 47: Etsi super vestem earum deprehendit [Augustus] canos (= etsi cani ab Augusto super vestem earum deprehensi sunt), tamen Augustus dissimulavit eos vidisse = Augustus canos super vestem earum deprehensos dissimulavit tamen vidisse (μτχ. συνημμένη στον όρο eos, ο οποίος εδώ απαλείφεται, αφού ήδη υπάρχει το canos.

Οι συντακτικές ασκήσεις δεν είναι δύσκολες. Λοιπόν έχουμε:
ἐξετάσαι: αντικ. του ρ. θέλετ(ε) (τελ. απαρέμφ.).
τις: υποκ. του ρ. ἂν ἕλοιτ(ο). Εξυπακούεται και ως υποκ. του ζῆν (ταυτοπροσ.).
πραότερ(α): κατηγορ. στο πάντα (υποκ.) μέσω του συνδετ. ρ. ἐστιν.
ἐν τῇ πόλει: εμπρόθ. προσδιορ. της στάσης σε τόπο στο ρ. γέγονεν.
τῶν τριάκοντα: αντικ. του ρ. κατηγοροῦμεν.
ἀδίκως: επιρρ. προσδ. του τρόπου στο ρ. ἀπῆγον.
(τὴν) ἰδίαν: επιθ. προσδιορ. στο οἰκίαν.

Και συνεχίζουμε:
εἰ γὰρ θέλετ' ἐξετάσαι: Δ/σα επιρρηματ. υποθ. πρότ. Προσδιορίζει το ρ. ἂν εὕροιτε, σε σχέση με το οποίο αποτελεί υποθ. λόγο (απλό και ανεξάρτητο) του πραγματικού.
ὅτι...ἐν δημοκρατίᾳ: Δ/σα ονοματική ειδική πρότ. ως επεξήγ. στο τοῦτο της κύριας πρότ.
ὥστ'...οἰκίας: Δ/σα επιρρηματ. συμπερασμ. πρότ., ως επιρρ. προσδιορ. του αποτελέσματος στο ρ. ἐποιήσατο της προηγούμενης κύριας πρότ. Η συμπερασματική προεξαγγέλλεται από τη δεικτ. αντων, τοσαύτην.

Η μετάφραση θέλει λίγη ώρα. Υπομονή...

Αν σε ενοχλεί η ονομαστική πτώση της μετοχής και δεν θέλεις να μιλήσεις για ονομαστική απόλυτη, μπορείς να εννοήσεις κάποιο ρήμα που να ταιριάζει στο νόημα της εκάστοτε προηγούμενης πρότασης (εδώ: "νομίζω"),
οπότε και η μετοχή είναι συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος.

Μα ακριβώς εδώ είναι το θέμα. Δεν έχω πρόβλημα με τη σημασία του ρήματος (μια χαρά είναι) αλλά με την πτώση της μετοχής. Προτιμώ δηλαδή την ομαλή σύνταξη με συνημμένη μετοχή από την "εκβιαστική" λύση της ονομαστικής απόλυτης. Γι' αυτό και δέχομαι ανενδοίαστα το νομίζουσι που πρότεινες. Το ζήτημα λοιπόν είναι τύπων και όχι ουσίας.
Στο παράδειγμα από τον Ξενοφώντα που έδωσες, το συμβαίνειν, που θα μπορούσε να εννοηθεί, είναι απολύτως "θεμιτό" από κάθε άποψη.

Δηλαδή εφ' όσον χρησιμοποιείται για λόγους έμφασης θα μπορούσε να επαναληφθεί ο ρηματικός τύπος τον οποίο θέλει να εξαίρει;πχ. απορώ .......και μάλιστα (απορώ) αφού γνωρίζουν ότι .....

Όχι, δεν μπορείς να εννοήσεις το ρήμα θαυμάζω, γιατί δεν γίνεται στην πρόταση αυτή να εξηγήσεις την ονομαστική πληθ. της μετοχής εἰδότες (θα έπρεπε να είναι εἰδότων, γεν. απόλυτη, εκτός αν μιλούσαμε για ονομαστική απόλυτη).
Αν πρέπει οπωσδήποτε να εννοήσεις κάποιο ρήμα, αυτό θα ήταν το νομίζουσι, όπως είπε και η apri, οπότε η μετοχή δικαιολογείται απολύτως. Για μένα, το καλύτερο είναι να μην εννοήσεις κανένα ρήμα. Παίρνεις το καὶ ταῦτα ως επιρρηματική φράση που προσδιορίζει την (εναντιωματική κατά τη γνώμη μου) μετοχή εἰδότες, την οποία εντάσσεις κανονικότατα (ως συνημμένη) στα πλαίσια της αιτιολογικής πρότασης υποθετικής αιτιολογίας.

Εδώ όμως, δεν θα έλεγα ότι έχουμε τέτοια περίπτωση. Τη μετοχή θα τη μετέφραζα ως εναντιωματική ή ως χρονική που δηλώνει το σύγχρονο.
Το "και τούτο ειδότες" έχει την έννοια του "και μάλιστα, τη στιγμή/παρόλο που ξέρουν...
Το νόημα είναι ότι κάποιοι θεωρούν τις ήττες επονείδιστες και τις νίκες προτιμότερες, μολονότι ξέρουν πως αυτοί που συχνά ηττώνται είναι σπουδαίοι πατριώτες, κι αυτό του προκαλεί κατάπληξη.

Ακριβώς έτσι είναι. Μόνο μια μικρή (αλλά σημαντική) διόρθωση: στο κείμενο δεν λέει "καὶ τοῦτο" αλλά "καὶ ταῦτα", μια συνηθισμένη επιρρηματική φράση που προσδιορίζει κυρίως μετοχές των οποίων το περιεχόμενο εξαίρει (= και μάλιστα, και προπάντων). Ωστε η ειδική πρόταση που ακολουθεί είναι αντικείμενο του "εἰδότες" και όχι επεξήγηση στο "τοῦτο".

Υπάρχει κάποιο καλό βιβλίο προετοιμασίας για το άγνωστο κείμενο που βάζουν στις πανελλαδικές της Θεωρητικής Γ' Λυκείου; Μ'ενδιαφέρει να έχει και τις λύσεις, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από όσους θέλουν να διαβάσουν μόνοι τους για να ξαναδώσουν πανελλαδικές. Για τις άγνωστες λέξεις υπάρχει κάποιο ηλεκτρονικό λεξικό;

Πάρα πολύ καλά είναι οι 4 (αν δεν απατώμαι) τόμοι με άγνωστο κείμενο του Γ. Καρατσώλη. Οι δύο περιέχουν θέματα από τον Θουκυδίδη, τον Δημοσθένη και τον Πλάτωνα, ενώ οι άλλοι δύο από Λυσία, Ισοκράτη και κάποιον ακόμα συγγραφέα που δεν θυμάμαι. Η γραφή του βιβλίου είναι λίγο "περίεργη", αλλά αν το συνηθίσεις, θα σου είναι πολύ χρήσιμο. Μετά το κείμενο υπάρχουν σχόλια (όχι πλήρη συντακτική ανάλυση, δεν υπάρχουν παρατηρήσεις γραμματικές) σε δύο επίπεδα: δομή περιόδου (αναγνώριση και συντακτική θέση προτάσεων) και δομή πρότασης (αναγνώριση και συντακτική θέση όρων). Μετά απ' όλα τα κείμενα με τα σχόλιά τους δίνεται μετάφρασή τους (εξαιρετική σε γενικές γραμμές).
Η αλήθεια είναι ότι έχω κάμποσο καιρό να παρακολουθήσω την κίνηση στις θεματογραφίες, αλλά μέχρι τώρα δεν έχω βρει άλλα τέτοιου είδους βιβλία γραμμένα με τόση φιλολογική οξυδέρκεια.
Αν θυμάμαι καλά, τα βιβλία είναι των εκδόσεων "Θεάγης". Αν είσαι στην Αθήνα, μπορείς να τα αναζητήσεις στα κεντρικά βιβλιοπωλεία (Παπαδήμας, Καρδαμίτσα, Γρηγόρη κ.ά.), αλλά δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο είναι εύκολο να τα βρεις, γιατί έχουν κυκλοφορήσει εδώ και αρκετά χρόνια.
Όσο για τις άγνωστες λέξεις που λες, δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιο ηλεκτρονικό λεξικό, αλλά είτε μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάποιο λεξικό της αρχαίας ελληνικής (π.χ. Σταματάκου, Liddell-Scott) είτε από το site www.perseus.tufts.edu να πλοηγηθείς στις σελίδες του Liddell-Scott-Jones (LSJ), αλλά εκεί οι σημασίες δίνονται στα αγγλικά.