PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Ναι. Π.χ. (μάθ. 20) Suetonius scribit/scripsit Claudium ab eis (ab his) in castra delatum esse tristem et trepidum, dum obvia turba quasi moriturum eum miseretur/miseraretur.

Δεν υπάρχει χειρόγραφη τεκμηρίωση για κάποιαν φθορά. Στο κριτικό υπόμνημα της Οξφόρδης δεν υπάρχει κανένα απολύτως σχόλιο, καμία εναλλακτική γραφή. Ο A. G. Laird, ο αρθρογράφος του The American Journal of Philology πάνω σ' αυτό το θέμα (που η apri είχε την καλοσύνη να μας στείλει), δεν βγάζει νόημα και υποθέτει πως πρέπει να υπήρξε κάποια φθορά. Σημειώνω ακόμα πως κανένας από τους δύο μεγάλους σύγχρονους σχολιαστές του Θουκυδίδη (αναφέρομαι στους Gomme και Hornblower) δεν κάνει κανένα σχόλιο πάνω σ' αυτό το χωρίο. Θεώρησαν, φαίνεται, πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, αλλά ο Laird απέδειξε πως υπάρχει.

Στο παράδειγμα πάλι από τον Ξενοφώντα έχεις δυο εντελώς διαφορετικές πράξεις που συνιστούν τη διαβολή.
Η μία είναι η πράξη της εξαπάτησης (τους είπε ότι θα πάνε στην Ελλάδα, ενώ δεν το εννοούσε) και η άλλη είναι η υποτιθέμενη πράξη της κίνησης προς τον Φάση.
Αν έλειπε το "εξαπατήσας", ο ομιλητής θα έλεγε ότι τον διαβάλλουν με ένα ψέμα (ότι θα πάνε στον Φάση). Προσθέτοντας τη μετοχή, προσθέτει την πληροφορία της εσκεμμένης παραβίασης συγκεκριμένης υπόσχεσης.
Δεν ξέρω αν γίνομαι κατανοητή.

Μα δεν υποσχέθηκε ποτέ ο ίδιος ότι θα πάνε στην Ελλάδα, αλλά βέβαια ούτε και ότι θα τους οδηγήσει στον Φάση· το πού θα πήγαιναν, στην Ελλάδα δηλαδή, ήταν για όλους αυτονόητο, δεν χρειαζόταν να το πει κάποιος. Εδώ πρόκειται μόνο για μια συκοφαντία στο στόμα κάποιου άλλου, την οποία ο Ξενοφών επιχειρεί να αντικρούσει. Η υποτιθέμενη εξαπάτηση του Ξενοφώντα είναι μόνο το ψέμα του συκοφάντη του, δεν έχει καμία σχέση με κάτι που δήθεν υποσχέθηκε ο Ξενοφών και δεν το τήρησε.

Πάμε τώρα στο επίμαχο απόσπασμα. Και έτσι όπως το λες με παρατακτική σύνδεση (παυσάμενοι τῆς μάχης, ὡς ἑκάτεροι ἡσύχασαν τὴν νύκτα καὶ ἐν φυλακῇ ἦσαν) προβληματικό μου φαίνεται. Γιατί η λογική σειρά των πράξεων στο μυαλό μου είναι: ησύχασε κάθε πλευρά---σταμάτησαν τον πόλεμο----μπήκαν σε επιφυλακή.

Αυτό, καλή μου apri, δεν το καταλαβαίνω. Πώς είναι δυνατόν να αποτελούν λογική σειρά οι δύο πρώτες έννοιες, αφού αποτελούν ταυτολογία; Το "σταμάτησαν τη μάχη" σημαίνει ότι "ησύχασαν" δηλαδή "δεν προέβαιναν σε επιθετικές ενέργειες". Ποιο είναι το νόημα του: "επειδή σταμάτησαν τη μάχη, δεν προέβαιναν σε πολεμικές ενέργειες";

Νομίζω πως αυτό που ισχυρίστηκα εξ αρχής είναι πιο ομαλό λογικά, ότι δηλαδή το παυσάμενοι τῆς μάχης προσδιορίζει χρονικά την ενότητα ἡσυχάσαντες τὴν νύκτα ἐν φυλακῇ ἦσαν, η οποία αποτελείται από ένα κύριο ρήμα και από μια μετοχή "των συνοδευουσών περιστάσεων"· με άλλα λόγια, το ότι οι δύο αντίπαλοι σταμάτησαν τη μάχη είχε ένα φυσικό επακόλουθο, δηλαδή να παραμένουν σε επιφυλακή (για να μην αιφνιδιαστούν από τον αντίπαλο) χωρίς κανένας από τους δύο να επιχειρεί επιθετικές πολεμικές ενέργειες κατά του άλλου. Μετά από τόσες αγριότητες ήταν πολύ λογικό να αποφεύγουν και οι δύο αντίπαλοι τις προκλήσεις. Δηλαδή φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη.

Αλλά και "ησυχάζοντες" να έλεγε, τι νόημα θα υπήρχε να προσδιορίζει ως πληροφορία το "εν φυλακή ήσαν";
Υπήρχε περίπτωση να είναι σε επιφυλακή χωρίς να ησυχάζουν από τις πολεμικές δραστηριότητες;

Τι το περίεργο βρίσκεις; Το νόημα είναι ότι οι δύο αντίπαλες παρατάξεις παρέμεναν σε επιφυλακή χωρίς να μετέχουν σε πολεμικές δραστηριότητες· όλα αυτά μετά την απόφασή τους να παύσουν τη μάχη.

Όσο για τη μετοχή, δεν είναι καθόλου απαραίτητο να βρίσκεται σε ενεστώτα· για τη "συγχρονιστική" ισχύ της μετοχής αορίστου δες ενδεικτικά τη Γραμματική του Cambridge, 52.5. Σου αντιγράφω, σε περίπτωση που δεν έχεις πρόσβαση: "Τhe aorist participle is not infrequently used to refer to an action which does not precede, but coincides with the action of the matrix verb (so-called coincident aorist participle); the aorist is then used to refer to the action in its
entirety. This is especially frequent with circumstantial participles used as a modifier of manner". Γι' αυτή τη μετοχή αορίστου υπάρχει κι ένα μεγάλο σχόλιο του Barrett στον Ιππόλυτο του Ευριπίδη.

Συμφωνώ με τις προλαλήσασες: το μεν εὔχομαι λειτουργεί ως ρήμα λεκτικό (= απευθύνω ένα αίτημα στους θεούς), το δε θύω λειτουργεί ως ρήμα παροχής. Για το τελευταίο μάς διαφωτίζει το LSJ s.v. θύω, Ι offer by burning meat or drink to the gods, και το σχόλιο εκεί από τον Πλάτωνα, το οποίο συμπληρώνω προς χάρη του εὔχομαι (Εὐθύφρ. 14c Οὐκοῦν τὸ θύειν δωρεῖσθαί ἐστι τοῖς θεοῖς, τὸ δ' εὔχεσθαι αἰτεῖν τοὺς θεούς;). Ως εκ τούτου, αμφότερα συμπληρώνονται από δοτική προσώπου.

Βέβαια, είναι γνωστό ότι στη δοτική συχνά λανθάνουν και άλλες σχέσεις, οπότε, ως προς τη σύνταξη του θύω κυρίως, δεν θα απέρριπτα ασυζητητί την άποψη ότι η δοτική λειτουργεί, σε μια δεύτερη ανάγνωση, και ως χαριστική.

Εννοούσαν "στο ίδιο γένος με αυτό του υποκειμένου του ρήματος", δηλαδή στο θηλυκό. Η φράση δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν λανθασμένη, αλλά σίγουρα ελέγχεται ως προς την πληρότητά της.

Ο perfect with 'have'  είναι ο κυρίως παρακείμενος, έτσι; Οπότε, αυτή η περίπτωση διαφέρει από την προηγούμενη που αναφέρεις μόνο  ως προς το ότι το περιεχόμενο της χρονικής είναι κάτι συγκεκριμένο, ενώ στην προηγούμενη κάτι γενικό και αόριστο, σωστά;

Σωστά.

Το ότι το diffluxerunt είναι κυρίως (και όχι ιστορικός) παρακείμενος αποδεικνύεται, πέρα από το νόημα,  από το iam; Θέλω να πω θα μπορούσε το iam να συνοδεύει ιστορικό παρακείμενο;Θέλω να πω στους μαθητές να δώσουν μια τεκμηριωμένη εξήγηση γιατί δεν μπορεί η μετοχή να αναλυθεί με ιστορικό cum, γιατί όλοι την αναλύουν έτσι.

Το iam δεν είμαι βέβαιος αν συντάσσεται με οριστική ιστορικού παρακειμένου (μάλλον όχι, απ' ό,τι είδα στο OLD), αλλά, όπως και να 'χει, δεν είναι αυτό η τεκμηριωμένη εξήγηση που ζητάς.

Η μόνη τεκμηριωμένη εξήγηση είναι αυτό που έχουμε ήδη πει, ότι δηλαδή η ανάλυση με ιστορικό cum απαιτεί ο χρόνος του κύριου ρήματος να είναι ιστορικός, αλλά το diffluxerunt στο κείμενο είναι κυρίως παρακείμενος, δηλαδή αρκτικός χρόνος.

Με χρονικό cum + οριστική μπορεί να αναλυθεί αυτή η μετοχή; Ο Woodcock γράφει (σελ. 192, Note ii ) ότι μια πρόταση με χρονικό cum +  οριστική δεν μπορεί ποτέ να αποδοθεί με μετοχή. Ισχύει; Αν ναι, σημαίνει ότι καμία μετοχή δεν μπορεί να αναλυθεί με cum + οριστική.

Αυτό που λέει ο Woodcock είναι πολύ σημαντικό και ασφαλώς ισχύει. Η χρονική πρόταση με cum temporale δεν μπορεί να αντικατασταθεί από χρονική μετοχή, γιατί όταν ο ερωτών ενδιαφέρεται να μάθει μόνο το πότε έγινε/γίνεται/θα γίνει η πράξη του κύριου ρήματος, μόνο η χρονική πρόταση μπορεί να του δώσει απάντηση και όχι η μετοχή, γιατί στη μετοχή περικλείονται και άλλες σχέσεις οι οποίες στη χρονική πρόταση αποκλείονται. Η έμφαση δηλαδή πέφτει αποκλειστικά στη χρονική πρόταση, η οποία εκφράζει μόνο τον χρόνο και τίποτε άλλο.

Απεναντίας, με το cum historicum η έμφαση δεν δίνεται στο πότε αλλά στο τι συνέβη/συνέβαινε την ώρα που συνέβη (ή συνέβαινε) η πράξη της χρονικής· έμφαση δηλαδή στην κύρια πρόταση ως περιεχόμενο άγνωστο ή ασυνήθιστο ή, εν πάση περιπτώσει, ενδιαφέρον για τον αναγνώστη. Στις περιπτώσεις αυτές ο χρονικός συσχετισμός των δύο προτάσεων υποχωρεί και προβάλλεται η εσωτερική, η λογική σχέση μεταξύ τους, με την έννοια ότι η πράξη της χρονικής πρότασης επηρεάζει, με κάποιους τρόπους, την πράξη της κύριας. Αυτές οι χρονικές προτάσεις μπορούν να αντικατασταθούν από χρονικές μετοχές, δεδομένου ότι οι τελευταίες είναι απόλυτα ικανές να περικλείσουν εντός τους αυτή τη λογική σχέση. Παρόλα αυτά, η χρήση αυτών των χρονικών προτάσεων είναι συχνότερη από τη χρήση των ισοδύναμων μετοχών στη Λατινική.

Και στα αρχαία Ελληνικά το ίδιο συμβαίνει: αν ένας συγγραφέας θέλει να προβάλει π.χ. την ιδέα του χρόνου ή της αιτίας ή της προϋπόθεσης, θα κάνει χρήση χρονικής ή αιτιολογικής ή υποθετικής πρότασης, ώστε να είναι βέβαιος για την επιρρηματική σχέση που θέλει να προβάλει, και θα αποφύγει τη χρήση αντίστοιχης επιρρηματικής μετοχής, η οποία συχνά δυσκολεύει ως προς την αναγνώρισή της, αφού μπορεί να περικλείει και άλλες σχέσεις. Δες τι λέει ο Smyth, 2060 και 2069.

Μήπως θυμάσαι αν υπάρχουν άλλοι κυρίως παρακείμενοι στα άλλα σχολικά κείμενα;

Δεν θυμάμαι· πιθανώς υπάρχουν, αλλά ποτέ δεν με απασχόλησε αυτό το ζήτημα.