PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

   ΥΠΟΥΡΓΕΙΟN ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ    
    ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
    Αθήνα, 12 Φεβρουαρίου 2008
    
    Ομιλία του Γενικού Γραμματέα Νέας Γενιάς κ. Π. Σκλιά στην ημερίδα 
    με θέμα: «Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου 2008»    

    Η παγκόσμια κοινωνία της πληροφορίας αποτελεί σήμερα απτή πραγματικότητα, η οποία έχει κυριολεκτικά κατακλύσει όλους τους τομείς της ζωής μας, προκαλώντας ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις, που κυμαίνονται από τον ασυγκράτητο ενθουσιασμό και την έκδηλη περιέργεια, μέχρι την έντονη αμφισβήτηση και την καχυποψία. Κανείς όμως δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει ότι οι νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο έχουν «μεταμορφώσει» την καθημερινότητά μας σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι συνέπειες της εφαρμογής τους να γίνονται αισθητές σε όλα τα πεδία: τις διαπροσωπικές επαφές, την ενημέρωση, τη διασκέδαση, την εργασία, το εμπόριο, τις οικονομικές συναλλαγές, την εκπαίδευση κ.ο.κ., καθιερώνοντας νέα μοντέλα κοινωνικής διάδρασης και επηρεάζοντας ποικιλοτρόπως την ψυχολογική συμπεριφορά των ανθρώπων. Ενδεικτικός της έκτασης, που έχει προσλάβει η ψηφιακή επανάσταση, είναι ο όρος «ηλεκτρονικός αναλφαβητισμός», που προέκυψε από την ανάγκη να αποδοθεί λεκτικά η έλλειψη εξοικείωσης του ατόμου με τις νέες δεξιότητες του ηλεκτρονικού γραμματισμού και η αδυναμία ανταπόκρισής του στις απαιτήσεις των ηλεκτρονικών περιβαλλόντων μάθησης.

    Η βασικότερη ένσταση που εγείρουν όσοι επικρίνουν το διαδίκτυο και την μέσω αυτού επικοινωνία είναι οι κίνδυνοι, που ελλοχεύουν στην ανεξέλεγκτη πλοήγηση στον χαοτικό εικονικό κόσμο για τον μη υποψιασμένο χρήστη, και δή για τα παιδιά και τους εφήβους. Στη νεωτερική άμεση δημοκρατία του κυβερνοχώρου, στην οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί ο καθένας να εκφέρει άποψη, η κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων του χρήστη δεν είναι πάντοτε αυτονόητη. Έτσι, ενίοτε αναπτύσσονται εκφυλιστικά φαινόμενα, όπως η παραβίαση του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων, η παραπληροφόρηση, η παράνομη διακίνηση πορνογραφικού υλικού και η εν γένει προώθηση έκνομων δραστηριοτήτων. Προκειμένου να συλλάβουμε στις σωστές του διαστάσεις το όλο θέμα, θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την κοινωνία της πληροφορίας με μια ανθρώπινη κοινότητα, εντός της οποίας συνυπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικά κίνητρα και διαφορετική προαίρεση, οι οποίοι υπό το καθεστώς της ασφάλειας και της κάλυψης που παρέχει η ανωνυμία του διαδικτύου, βρίσκουν το άλλοθι να εκδηλώσουν όλες τις αντικοινωνικές τους τάσεις, εις βάρος αδαών συνανθρώπων τους.

    Ασφαλώς, η απειλή είναι μεγαλύτερη για τα νεαρά άτομα, τα οποία λόγω ηλικίας είναι πιο επιρρεπή και πιο δεκτικά σε κάθε είδους πληροφορία, χωρίς πάντοτε να διαθέτουν την ωριμότητα να την ελέγξουν κριτικά και ακολούθως να την απορρίψουν. Επιμέρους θέματα που σχετίζονται με τις «παγίδες», τις οποίες ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένα παιδί ή ένας έφηβος κατά την περιήγησή του στο διαδίκτυο είναι: 

   - η σεξουαλική παρενόχληση και η παιδική πορνογραφία

   - οι ύποπτες εμπορικές ιστοσελίδες

    - τα παράνομα παιχνίδια και ο τζόγος

    - η παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων

    - τα ανεπιθύμητα ηλεκτρονικά μηνύματα και το βλαβερό λογισμικό.

    Η ευθύνη της προστασίας των ανηλίκων, επομένως, βαρύνει εμάς τους ενηλίκους, γονείς, εκπαιδευτικούς και επίσημους κρατικούς φορείς. Σαφώς δεν πρόκειται για μια εύκολη υπόθεση, αφού η λύση δεν είναι ούτε η πλήρης απαγόρευση της πρόσβασης στο διαδίκτυο, που θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη παλινδρόμηση και αδικαιολόγητη «τεχνοφοβία», ούτε η απουσία οποιασδήποτε επιτήρησης, που αποτελεί επικίνδυνο εφησυχασμό.

    Απέναντι σε αυτές τις λεπτές ισορροπίες, επιβεβλημένη ήταν η παγκόσμια κινητοποίηση κυβερνητικών και μη οργανισμών για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά και τους εφήβους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε στην υλοποίηση μιας ευρωπαϊκής εκστρατείας πληροφόρησης και ενός προγράμματος δράσεως, με χρηματοδότηση από το Κοινοτικό Ταμείο, προκειμένου να ενημερωθούν οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα όλοι όσοι ασχολούνται με παιδιά (παιδοψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί κ.ο.κ.), πάνω σε θέματα που αφορούν την προστασία των ανηλίκων από την έκθεση σε περιεχόμενο, που θα μπορούσε να είναι επιβλαβές για την ομαλή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.

    Στο πλαίσιο αυτής της γενικότερης επαγρύπνησης, σήμερα εορτάζουμε για πέμπτη συνεχή χρονιά την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου 2008, που τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της αρμοδίας Επιτρόπου για την Κοινωνία της Πληροφορίας και τα ΜΜΕ, κυρίας Viviane Reding. Βασικό σκεπτικό της συμβατικής καθιέρωσης της συγκεκριμένης ημέρας είναι να δοθεί μια ευκαιρία για γενικότερο προβληματισμό και ενημέρωση του κοινού αναφορικά με την ασφάλεια στο Διαδίκτυο. 
    
    Ασφαλώς, το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχο στην όλη κινητοποίηση. Αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη ευθύνη του για τη μετάδοση στους μαθητές και τις μαθήτριες όλων εκείνων των γνώσεων και των δεξιοτήτων που εγγυώνται την εκ μέρους τους ασφαλή πλοήγηση, το Γραφείο Δικτυακής Εκπαιδευτικής Πύλης (www.e-yliko.gr) του Υπουργείου έχει αναπτύξει στενή συνεργασία με τον Εθνικό Κόμβο Ασφαλούς Διαδικτύου (saferinternet.gr), ο οποίος με τη σειρά του υπάγεται στο Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Κόμβων Ασφαλούς Διαδικτύου Insafe, με σκοπό την υλοποίηση μιας σειράς σχετικών δράσεων.

    Μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της νέας γενιάς, το ΥΠ.Ε.Π.Θ. συμμετέχει στην ετήσια διεξαγωγή Πανευρωπαϊκού Διαγωνισμού, με αφορμή την «Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου».

    Ο εν λόγω διαγωνισμός απευθύνεται σε τρεις ηλικιακές κατηγορίες της εκπαίδευσης :
    
    1. 1η κατηγορία: 5-10 ετών

    2. 2η κατηγορία: 11-14 ετών

    3. 3η κατηγορία: 15-19 ετών,
    
    και πραγματοποιείται σε 2 φάσεις: στην πρώτη, αναδεικνύονται οι νικητές κάθε κατηγορίας σε εθνικό επίπεδο κατόπιν κρίσεως από ειδική επιτροπή, οι οποίοι στη συνέχεια συμμετέχουν στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό. Η δεύτερη αυτή φάση διεξάγεται με ηλεκτρονική ψηφοφορία, εφαρμόζοντας στην πράξη τις διαδικασίες της ηλεκτρονικής δημοκρατίας (e-democracy), που εμφανίζεται όλο και συχνότερα στις μέρες μας ως τρόπος άμεσης πρόσβασης του πολίτη στη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων, που αφορούν το σύνολο. 
    
    Αξιοσημείωτη είναι η πορεία των σχολείων της χώρας μας στον συγκεκριμένο διαγωνισμό. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι κατά τον περσινό πανευρωπαϊκό διαγωνισμό, στον οποίο έλαβαν μέρος συνολικά 200 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από όλες τις χώρες της Ευρώπης, οι 30 συμμετοχές ήταν Ελληνικές (ποσοστό ρεκόρ για όλες τις χώρες της Ε.Ε.). Κάθε ελληνικό σχολείο επέλεξε έναν συνεργάτη του σε μια άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, με στόχο τη δημιουργία έργων, που επικεντρώθηκαν γύρω από τρεις θεματικές ενότητες: 
   
   - η πρώτη ενότητα, με τίτλο «e-privacy» αφορούσε την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

   - η δεύτερη ενότητα, «Netiquette», περιλάμβανε ζητήματα σχετικά με τη δεοντολογία του διαδικτύου.

    - και η τρίτη ενότητα, με θέμα «Power of image» εξειδικευόταν στην ασφαλή διακίνηση φωτογραφικού υλικού μέσω του διαδικτύου. 
    
    Τα αποτελέσματα του Διαγωνισμού, που ανακοινώθηκαν στις 6 Φεβρουαρίου 2007, δικαίωσαν τις προσπάθειες των ελληνικών σχολείων, αφού μεταξύ των τεσσάρων εργασιών που βραβεύθηκαν, οι δύο προέρχονταν από σχολεία της χώρας μας: ειδικότερα, τo βραβείο «Power of Image» δόθηκε στο Δημοτικό σχολείο της Παναγιάς Θάσου, για την εργασία «The picture as the vehicle of bad and good news», με ένα εξαιρετικό πόστερ που αναδείκνυε την πληροφοριακή και συμβολική δύναμη της εικόνας σε όλες της τις διαστάσεις, ενώ το βραβείο «Netiquette» δόθηκε στο Δημοτικό σχολείο του Κολεγίου Αθηνών για το βίντεο ‘e-values’, το οποίο σε συνεργασία με το Τσέχικο σχολείο ZS TGM Mnichovice, κατέδειξε με τον καλύτερο τρόπο ότι οι παραδοσιακές αξίες, που ενστερνιζόμαστε εν γένει στη ζωή μας, πρέπει να χαρακτηρίζουν και τη συμπεριφορά μας στο διαδίκτυο. 

    Θέλω να συγχαρώ θερμά όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό και δή αυτούς που διακρίθηκαν, για τον ενθουσιασμό, τη δημιουργική διάθεση και την ομαδικότητα, με την οποία εργάστηκαν. Τα αποτελέσματα των κόπων σας αποδεικνύουν ότι τα ελληνικά σχολεία μπορούν να αποτελέσουν δυναμικές εστίες πολιτισμού, ευαισθητοποίησης και κοινωνικής αφύπνισης και να σταθούν επάξια στο ευρωπαϊκό στερέωμα, συνεργαζόμενα αρμονικά με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, πάντοτε σε πνεύμα σεβασμού της διαφορετικότητας και της ιδιαίτερης πολιτιστικής ταυτότητας του κάθε κράτους-μέλους. Συγχαρητήρια αξίζουν και στους επιβλέποντες εκπαιδευτικούς, για τον σημαντικό συντονιστικό και καθοδηγητικό τους ρόλο στην προσπάθεια των παιδιών. Οι διακρίσεις που αποκομίσατε μας γεμίζουν υπερηφάνεια και αισιοδοξία για την ποιοτική δουλειά που παράγεται στα ελληνικά σχολεία και που συχνά δεν τυγχάνει της ανάλογης προβολής και αναγνωρίσεως.

    Η μεγάλη ανταπόκριση των ελληνικών σχολείων συνεχίζεται και στον φετινό ευρωπαϊκό διαγωνισμό, με τίτλο «ΕΣΥ καθορίζεις την ζωή σου στους εικονικούς κόσμους», στον οποίο έχουμε πάνω από 100 ελληνικές συμμετοχές (να τονισθεί ότι η χώρα μας διατηρεί τη θέση της στην κορυφή της λίστας, παραμένοντας 2η σε συμμετοχές χώρα της Ε.Ε.). Στη συνέχεια της εκδήλωσής μας, θα βραβευθούν οι πρώτοι εθνικοί νικητές του φετινού διαγωνισμού από κάθε ηλικιακή κατηγορία, ενώ παράλληλα θα ανακοινωθούν και οι νικητές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

    Η μεγάλη προθυμία συμμετοχής και η υψηλή ποιότητα των παραγόμενων εργασιών επιβεβαιώνει ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες των ελληνικών σχολείων είναι σε μεγάλο βαθμό ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι, όσον αφορά την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, καθώς και ότι η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) στην εκπαίδευση βαίνει συνεχώς αυξανόμενη. Άλλωστε, όπως έχω επανειλημμένα επισημάνει, η ψηφιακή σύγκλιση βρίσκεται στην προτεραιότητα της εκπαιδευτικής πολιτικής της Κυβέρνησης, αποτελώντας έναν από τους βασικούς της πυλώνες, προκειμένου η νέα γενιά της πατρίδας μας να είναι εφοδιασμένη με όλα τα προσόντα που απαιτεί ο διεθνής εκπαιδευτικός και εργασιακός ανταγωνισμός.

    Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος «Φορητός Μαθητικός Υπολογιστής», στο πλαίσιο του οποίου θα προγραμματιστούν ενέργειες από το ΥΠ.Ε.Π.Θ., τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και άλλους εμπλεκομένους φορείς, με σκοπό την ενημέρωση εκπαιδευτικών, γονέων και παιδιών για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο και τη σωστή αξιοποίηση και χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας.

    Τέλος, σχετικές πληροφορίες και οδηγίες παρέχονται μέσα από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (www.sch.gr), ενώ ανάλογες δράσεις υλοποιεί το «Παρατηρητήριο του Παιδιού».

    Πέρα από τις θεσμοθετημένες σε επίπεδο εκπαιδευτικού συστήματος δράσεις, σημαντική είναι η συμβολή των γονέων και των κηδεμόνων στην ανάπτυξη σωστών και ενδεικνυμένων στάσεων απέναντι στις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο. Ως ενήλικοι, οφείλουμε να ενημερώνουμε τους νέους για τους κινδύνους που εγκυμονεί η ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες, να τους επιβλέπουμε κατά τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και κυρίως να επιτύχουμε μια καλή επικοινωνία μαζί τους, προκειμένου η όποια εκ μέρους μας παρέμβαση να μην εκληφθεί ως περιορισμός ή καταδυνάστευση της προσωπικής τους αυτενέργειας και πρωτοβουλίας. Είναι σημαντικό, όταν συμβουλεύουμε τα παιδιά και τους εφήβους, να τους εξηγούμε τους λόγους, για τους οποίους πρέπει να ακολουθήσουν τη συμβουλή μας, κι όχι να περιοριζόμαστε σε γενικόλογες απαγορεύσεις και αυταρχικούς αφορισμούς. Μέσα από τον διάλογο το παιδί μας θα μας μιλήσει ελεύθερα για τα άτομα, με τα οποία επικοινωνεί ή ανταλλάσσει μηνύματα, και θα μας ενημερώσει άφοβα για τυχόν απειλές, εκφοβισμούς ή παρενοχλήσεις, των οποίων έπεσε θύμα. Μέσα από την ειλικρινή συνομιλία θα μας εμπιστευθεί και θα ζητήσει τη συνδρομή μας για την κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών, που λαμβάνει. Μέσα από την απροκατάληπτη ανταλλαγή απόψεων θα είναι σε θέση να αξιοποιήσει τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα που προσφέρει το διαδίκτυο, να απολαύσει την εξ αποστάσεως μάθηση, το παιχνίδι και τη συναναστροφή, προστατεύοντας παράλληλα την προσωπική του ζωή και τα ατομικά του δεδομένα. 

    Μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις, θα μπορεί ο κάθε νεαρός χρήστης να λάβει μέρος και να καταθέσει τις δικές του απόψεις στον νέο, παγκόσμιο διάλογο. Μόνο υπό αυτές τις προφυλάξεις η καινούργια διαδικτυακή πραγματικότητα θα διατηρήσει τον αδέσμευτο χαρακτήρα της και δεν θα μετατραπεί από εικονική δημοκρατία και σε εικονική ασυδοσία και καταστρατήγηση των ατομικών ελευθεριών.