ΑΠΟΡΙΑ ΓΙΑ ΜΟΡΦΗΜΑΤΑ

[ΜαρίαΝ]

Συνάδελφοι καλησπέρα
Κάνω ενα ΜΠΣ και σε ενα απ τα μαθήματα εχει στοιχεια Γλωσσολογίας. τι γινεται με τα μορφηματα; περα απο οτι ειναι η μικροτερη σημασιολογικη μοναδα δε εχω καταλάβει τπτ αλλο. τι να διαβασω για να ξεχωρίσω καποια πραγματα;γιατι αλλοτε φερει νοημα το μορφημα κ αλλοτε οχι; τι μπερδεμα... παρακαλω οποιος μπορει να βοηθησει!

[PDE ads]

[ioannasol]

Αν θυμάμαι καλώς, το βιβλίο ''επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης'' της Παυλίδου θα σε διαφωτίσει.
Δες και αυτό.https://eclass.duth.gr/modules/document/file.php/KOM04500/1.%20%CE%9C%CE%9F%CE%A1%CE%A6%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%91%20%CE%A0%CE%91%CE%A1%CE%91%CE%94%CE%95%CE%99%CE%93%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%95%CE%A3%20%CE%A3%CE%A7%CE%95%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3.pdf

[apri]

γιατι αλλοτε φερει νοημα το μορφημα κ αλλοτε οχι; τι μπερδεμα... παρακαλω οποιος μπορει να βοηθησει!

Υπάρχουν διάφορα είδη μορφημάτων με βάση τη σημασία και με βάση τη μορφή.

Με βάση τη σημασία:

Λεξικά μορφήματα είναι αυτά που περιέχουν λεξική σημασία (χοντρικά, αυτό που συνήθως αποκαλούμε "ρίζα" της λέξης) και σχετίζονται με την εξωγλωσσική πραγματικότητα, ενώ γραμματικά είναι αυτά που εκφράζουν γραμματικές σημασίες, δηλ ενδογλωσσικές σχέσεις, όπως γένος, πτώση, γραμματική κατηγορία, χρόνο, φωνή, έγκλιση, πρόσωπο κλπ (π.χ προσφύματα, άρθρα, σύνδεσμοι, προθέσεις).

Περαιτέρω, κάποια γραμματικά μορφήματα διακρίνονται στα παραγωγικά που είναι τα διάφορα προσφύματα που συμμετέχουν στην παραγωγή μιας λέξης (δηλ. προθήματα, ενθήματα, επιθήματα) και τα κλιτικά που είναι αυτά που μπαίνουν στο τέλος της λέξης και συνιστούν την κατάληξη.


Με βάση τη μορφή:

Διακρίνονται στα ελεύθερα (εφόσον μπορούν να σταθούν αυτόνομα στο λόγο (πχ πριν, αλλά) και σε δεσμευμένα (εφόσον εμφανίζονται πάντα ενωμένα με άλλα πχ από-κληρ-ος).

Για όλα αυτά μπορείς να βρεις πληροφορίες σε βιβλία Μορφολογίας ή σε βιβλία Γενικής Γλωσσολογίας που έχουν σχετικό κεφάλαιο.
Μπορείς να ψάξεις και στο internet βέβαια.

[ΜαρίαΝ]

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ apri! Είναι όμως σα να ακουω ξενη γλωσσα...απορώ κι εγώ με τον εαυτο μου...δεν καταλαβαινω τιποτα ΤΙΠΟΤΑ. Καθε προταση έχει αγνωστους ορους και το χανω τελειως, Στο μνμ σου δεν καταλαβαινω τα εξης:
εξωγλωσσική πραγματικότητα, ενδογλωσσική σχέση, προσφύματα,προθήματα, ενθήματα, επιθήματα ή γιατί το απο-κληρ-ος έχει το "απο" δεσμευμενο , αφου το "απο" στεκεται μονο του στο λογο οποτε συμφωνα με ο,τι λες παραπάνω πρέπει να ειναι ελευθερο
Συγγνώμη αν ρωταω κοτσανες...αλλά ειναι ενδεικτικό του πόσο πίσω είμαι ...ναι στο ιντερνετ ψαχνω καιρο τωρα αλλα...ματαια δε καταλαβαινω...πολυ αγνωστη συγκεντρωμενη ορολογια

Υπάρχουν διάφορα είδη μορφημάτων με βάση τη σημασία και με βάση τη μορφή.

Με βάση τη σημασία:

Λεξικά μορφήματα είναι αυτά που περιέχουν λεξική σημασία (χοντρικά, αυτό που συνήθως αποκαλούμε "ρίζα" της λέξης) και σχετίζονται με την εξωγλωσσική πραγματικότητα, ενώ γραμματικά είναι αυτά που εκφράζουν γραμματικές σημασίες, δηλ ενδογλωσσικές σχέσεις, όπως γένος, πτώση, γραμματική κατηγορία, χρόνο, χρονική σχέση, φωνή, έγκλιση, πρόσωπο κλπ (π.χ προσφύματα, άρθρα, σύνδεσμοι, προθέσεις).

Περαιτέρω, κάποια γραμματικά μορφήματα διακρίνονται στα παραγωγικά που είναι τα διάφορα προσφύματα που συμμετέχουν στην παραγωγή μιας λέξης (δηλ. προθήματα, ενθήματα, επιθήματα) και τα κλιτικά που είναι αυτά που μπαίνουν στο τέλος της λέξης και συνιστούν την κατάληξη.


Με βάση τη μορφή:

Διακρίνονται στα ελεύθερα (εφόσον μπορούν να σταθούν αυτόνομα στο λόγο (πχ πριν, αλλά) και σε δεσμευμένα (εφόσον εμφανίζονται πάντα ενωμένα με άλλα πχ από-κληρ-ος).

Για όλα αυτά μπορείς να βρεις πληροφορίες σε βιβλία Μορφολογίας ή σε βιβλία Γενικής Γλωσσολογίας που έχουν σχετικό κεφάλαιο.
Μπορείς να ψάξεις και στο internet βέβαια.

[PDE ads]

[ΜαρίαΝ]

Αν θυμάμαι καλώς, το βιβλίο ''επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης'' της Παυλίδου θα σε διαφωτίσει.
Δες και αυτό.https://eclass.duth.gr/modules/document/file.php/KOM04500/1.%20%CE%9C%CE%9F%CE%A1%CE%A6%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%91%20%CE%A0%CE%91%CE%A1%CE%91%CE%94%CE%95%CE%99%CE%93%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%95%CE%A3%20%CE%A3%CE%A7%CE%95%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3.pdf

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ πολυ θα το ψαξω μπας και...

[apri]

Στο μνμ σου δεν καταλαβαινω τα εξης:
εξωγλωσσική πραγματικότητα, ενδογλωσσική σχέση, προσφύματα,προθήματα, ενθήματα, επιθήματα ή γιατί το απο-κληρ-ος έχει το "απο" δεσμευμενο , αφου το "απο" στεκεται μονο του στο λογο οποτε συμφωνα με ο,τι λες παραπάνω πρέπει να ειναι ελευθερο.

Συγγνώμη αν ρωταω κοτσανες...αλλά ειναι ενδεικτικό του πόσο πίσω είμαι .

Κατ' αρχάς, να σου πω πως δεν λες κοτσάνες. Απλώς, κι εγώ δεν μπορώ να ξέρω εκ προοιμίου ποιους όρους αγνοείς και ποιους όχι. Το κακό με κάποια μεταπτυχιακά είναι ότι βάζουν συνοπτικά ύλη που στα προπτυχιακά γίνεται σε πολλά εξάμηνα. Αυτό το μάθημα με τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πώς να αφομοιώσει όμως κάποιος τόσους όρους μαζεμένους, αν δεν τους έχει ξαναδεί; Μη νομίζεις ότι φταις εσύ, λοιπόν, που δεν καταλαβαίνεις.


Σε σχέση με αυτά που ρωτάς:

Εξωγλωσσική πραγματικότητα είναι η πραγματικότητα εκτός της γλώσσας. Πχ το λεξικό μορφημα "γατ-" σχετίζεται με το ζώο "γάτα" στην εξωγλωσσική πραγματικότητα.

Αντίθετα, το άρθρο "οι"  εκφράζει σημασίες που το συσχετίζουν γραμματικά με άλλα γλωσσικά στοιχεία: αρσενικό ή θηλυκό γένος, πληθυντικό αριθμό.

Τα προσφύματα είναι μορφήματα που ενώνονται με τη ρίζα της λέξης κατά την κλίση ή την παραγωγή νέας λέξης. Ανάλογα με τη θέση που μπαίνει κάθε πρόσφυμα σε σχέση με τη ρίζα (πριν, μέσα, μετά) το ονομάζουμε
πρόθημα (ξε-πλένω) ή ένθημα (αναλα-μ-βάνω) ή επίθημα (μαν-ούλ-α). Και η κατάληξη είναι επίθημα, γιατί μπαίνει μετά το θέμα.

Τώρα σε σχέση με το "από"....
Οι αρχαίες προθέσεις ήταν ελεύθερα μορφήματα (ή έστω αυτό που λένε κάποιοι "ελευθερώσιμα", καθώς άλλοτε λειτουργούσαν αυτόνομα στο λόγο και άλλοτε δεσμευμένα ως α' συνθετικά λέξεων).

Στα νέα ελληνικά τα τελευταία χρόνια οι αρχαίες προθέσεις θεωρούνται δεσμευμένα μορφήματα και συγκεκριμένα προθήματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή λέξεων. Και ο λόγος είναι ότι αυτόνομα εμφανίζονται πια μόνο σε λόγιες τυποποιημένες εκφράσεις (πχ εκ του σύνεγγυς) και όχι σε αυθόρμητες λαϊκές εκφράσεις.

Το "από" είναι αλήθεια πως αποτελεί εξαίρεση, γιατί είναι ίσως η μόνη αρχαία πρόθεση που λειτουργεί και σε λαϊκές εκφράσεις. Παρ' όλα αυτά, είθισται να το βάζουν στο ίδιο τσουβάλι με τις υπόλοιπες προθέσεις και έτσι τις λέξεις με αυτό τις θεωρούν παράγωγες και όχι σύνθετες.

Σίγουρα πάντως στη λέξη "αποκληρος" το "από" είναι δεσμευμένο, γιατί έχει ενωθεί με άλλα.

ΥΓ. Μπορεί να σου φαίνονται λίγο περίεργα ή ασαφή όλα αυτά. Αλλά μη νομίζεις ότι γενικά στη Γλωσσολογία υπάρχει σε όλα τα θέματα μία άποψη και μάλιστα τελεσίδικη. Είναι μια επιστήμη σε εξέλιξη, όπως και οι υπόλοιπες.
Μπορεί οι σχολικές γραμματικές να αφήνουν για ευνόητους λόγους την ψευδαίσθηση ότι όλα είναι ξεκαθαρισμένα, αλλά δεν είναι. Αν αρχίσεις να πιάνεις διάφορες περιπτώσεις και να τις εξετάζεις, διαπιστώνεις ότι οι κανόνες και οι ορισμοί δεν βοηθάνε πάντα ή σηκώνουν συζήτηση. Αυτό ισχύει και για τα νέα και για τα αρχαία ελληνικά.

[ΜαρίαΝ]

Κατ' αρχάς, να σου πω πως δεν λες κοτσάνες. Απλώς, κι εγώ δεν μπορώ να ξέρω εκ προοιμίου ποιους όρους αγνοείς και ποιους όχι. Το κακό με κάποια μεταπτυχιακά είναι ότι βάζουν συνοπτικά ύλη που στα προπτυχιακά γίνεται σε πολλά εξάμηνα. Αυτό το μάθημα με τα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πώς να αφομοιώσει όμως κάποιος τόσους όρους μαζεμένους, αν δεν τους έχει ξαναδεί; Μη νομίζεις ότι φταις εσύ, λοιπόν, που δεν καταλαβαίνεις.


Σε σχέση με αυτά που ρωτάς:

Εξωγλωσσική πραγματικότητα είναι η πραγματικότητα εκτός της γλώσσας. Πχ το λεξικό μορφημα "γατ-" σχετίζεται με το ζώο "γάτα" στην εξωγλωσσική πραγματικότητα.

Αντίθετα, το άρθρο "οι"  εκφράζει σημασίες που το συσχετίζουν γραμματικά με άλλα γλωσσικά στοιχεία: αρσενικό ή θηλυκό γένος, πληθυντικό αριθμό.

Τα προσφύματα είναι μορφήματα που ενώνονται με τη ρίζα της λέξης κατά την κλίση ή την παραγωγή νέας λέξης. Ανάλογα με τη θέση που μπαίνει κάθε πρόσφυμα σε σχέση με τη ρίζα (πριν, μέσα, μετά) το ονομάζουμε
πρόθημα (ξε-πλένω) ή ένθημα (αναλα-μ-βάνω) ή επίθημα (μαν-ούλ-α). Και η κατάληξη είναι επίθημα, γιατί μπαίνει μετά το θέμα.

Τώρα σε σχέση με το "από"....
Οι αρχαίες προθέσεις ήταν ελεύθερα μορφήματα (ή έστω αυτό που λένε κάποιοι "ελευθερώσιμα", καθώς άλλοτε λειτουργούσαν αυτόνομα στο λόγο και άλλοτε δεσμευμένα ως α' συνθετικά λέξεων).

Στα νέα ελληνικά τα τελευταία χρόνια οι αρχαίες προθέσεις θεωρούνται δεσμευμένα μορφήματα και συγκεκριμένα προθήματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή λέξεων. Και ο λόγος είναι ότι αυτόνομα εμφανίζονται πια μόνο σε λόγιες τυποποιημένες εκφράσεις (πχ εκ του σύνεγγυς) και όχι σε αυθόρμητες λαϊκές εκφράσεις.

Το "από" είναι αλήθεια πως αποτελεί εξαίρεση, γιατί είναι ίσως η μόνη αρχαία πρόθεση που λειτουργεί και σε λαϊκές εκφράσεις. Παρ' όλα αυτά, είθισται να το βάζουν στο ίδιο τσουβάλι με τις υπόλοιπες προθέσεις και έτσι τις λέξεις με αυτό τις θεωρούν παράγωγες και όχι σύνθετες.

Σίγουρα πάντως στη λέξη "αποκληρος" το "από" είναι δεσμευμένο, γιατί έχει ενωθεί με άλλα.

ΥΓ. Μπορεί να σου φαίνονται λίγο περίεργα ή ασαφή όλα αυτά. Αλλά μη νομίζεις ότι γενικά στη Γλωσσολογία υπάρχει σε όλα τα θέματα μία άποψη και μάλιστα τελεσίδικη. Είναι μια επιστήμη σε εξέλιξη, όπως και οι υπόλοιπες.
Μπορεί οι σχολικές γραμματικές να αφήνουν για ευνόητους λόγους την ψευδαίσθηση ότι όλα είναι ξεκαθαρισμένα, αλλά δεν είναι. Αν αρχίσεις να πιάνεις διάφορες περιπτώσεις και να τις εξετάζεις, διαπιστώνεις ότι οι κανόνες και οι ορισμοί δεν βοηθάνε πάντα ή σηκώνουν συζήτηση. Αυτό ισχύει και για τα νέα και για τα αρχαία ελληνικά.

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τη βοήθεια! μελετάω τις πληροφορίες που μου έδωσες και προσπαθώ να συντονιστώ στο πνεύμα του μαθήματος...θελει χρόνο βέβαια...σα να ξεκλειδώνω ένα καινουργιο κόσμο apri, ακομα και οι λέξεις σε αυτο το μαθημα σαν να έχουν μια αμφισημία...

[apri]

σα να ξεκλειδώνω ένα καινουργιο κόσμο apri, ακομα και οι λέξεις σε αυτο το μαθημα σαν να έχουν μια αμφισημία...

Ναι, όταν πρωτοσχολείσαι με τη Γλωσσολογία, αισθάνεσαι ότι ξεκλειδώνεις έναν καινούργιο κόσμο όχι μόνο λόγω της νέας ορολογίας, αλλά γιατί μαθαίνεις άλλη οπτική για τα πράγματα.
Με λίγη προσπάθεια θα τα καταφέρεις. Μην ανησυχείς. 

[ΜαρίαΝ]

Ναι, όταν πρωτοσχολείσαι με τη Γλωσσολογία, αισθάνεσαι ότι ξεκλειδώνεις έναν καινούργιο κόσμο όχι μόνο λόγω της νέας ορολογίας, αλλά γιατί μαθαίνεις άλλη οπτική για τα πράγματα.
Με λίγη προσπάθεια θα τα καταφέρεις. Μην ανησυχείς. 

Eυχαριστώ πολύ  ❤️🙏🙏