Συλλαβισμός και διπλά σύμφωνα-ΣΟΣ-ΒΟΗΘΕΙΑ :-)

[rozy4]

Σχετικά με το αν αρχίζει ελληνική λέξη από μπ,

ντύνομαι, ντρέπομαι, κ.τ.λ.

μπορεί να είμαι λάθος πάντως δεν χρησιμοποιούν τον κανόνα που μαθαίναμε εμείς αν αρχίζει ελληνική λέξη τότε δεν χωρίζονται. Απλά στο δημοτικό μαθαίνουν ότι δεν χωρίζονται τα δίψηφα ... ενώ τα διπλά χωρίζονται.

[PDE ads]

[apri]

Κατάλαβα! Ευχαριστώ πολύ για την άμεση απάντηση...Δεκτή η συγ-γνώ-μη ή συ-γγνώ-μη...

Τι έχετε να πείτε για το αγγούρι; αγ-γού-ρι ή α-γγού-ρι;

α-γγου-ρι  

Γιατί, αν χωρίσεις τα δυο γ (αγ-γου-ρι), τότε θα προφέρεις το σύμπλεγμα σαν είναι δυο συνεχόμενα γ, δηλ. [aγ-γu-ri], αντί για [a-ngu-ri]

Το ίδιο ισχύει και το "άγγελος"
α-γγε-λος  (γιατί, αν τα χωρίσουμε, θα διαβάζεται aγelos και όχι angelos)

[Erofilaki]

Ευχαριστώ 'Απρι! ...και ο Θεός βοηθός

[jak_13]

4. Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται, γιατί δεν αρχίζει ελληνική λέξη από δύο όμοια σύμφωνα.
      

Συμφωνώ. Αυτό ξέρω κι εγώ.

[PDE ads]

[apri]

Στον υπόλοιπο συλλαβισμό η διδασκαλία στο δημοτικό πλέον δεν στηρίζεται στο αν αρχίζει ελληνική λέξη από τα δίψηφα. Για παράδειγμα δεν υπάρχει ελληνική λέξη που να αρχίζει από ντ (η ντομάτα κανονικά είναι τομάτα κοκ), όμως το ντ δεν χωρίζεται.

Λέμε: ντύνω, ντρέπομαι, ντομάτα
        μπαίνω, μπότα
        γκρεμίζω
        τζάμι
        τσεκούρι

Τα δίψηφα αυτά σύμφωνα  αποτελούν στην ουσία ένα φώνημα, είτε τα προφέρεις έρρινα είτε όχι. Κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που δεν μπορούν να χωριστούν αυτά τα σύμφωνα. Αν τα χωρίσουμε, παύουν να αποτελούν αυτό το φώνημα (π.χ τζ) και ξαφνικά γίνονται δυο ξεχωριστά (τ+ζ). Το ίδιο ισχύει και για το "γγ".

Άσε που γενικά, όταν εξετάζουμε αν αρχίζει στα ελληνικά κάποια λέξη από τα τάδε σύμφωνα, δεν έχει νόημα να εξετάζουμε την ετυμολογία της λέξης (δηλ. να δούμε αν η "ντομάτα" ή το "τζάμι" είναι ελληνικής ή ξενικής προέλευσης), πολύ απλά γιατί ακόμα και τις ξένες λέξεις που δανειζόμαστε, τις αποδίδουμε στη γλώσσα μας χρησιμοποιώντας το δικό μας φωνητικό σύστημα. Το θέμα είναι αν υπάρχει λέξη εν χρήσει στα ελληνικά που να ξεκινά από τον τάδε φθόγγο ή τον τάδε συνδυασμό φθόγγων.


     

[desperino]

Το θέμα που ήθελα να ανοίξω ως προέκταση αυτού που συζητάμε ήταν ο συλλαβισμός των καταχρηστικών διφθόγγων.
Εκεί κόλλαγε το εστιατόριο.

Προτείνατε ανεπιφύλακτα το συλλαβισμό ε-στι-α-τό-ρι-ο,όμως γιατί όχι ε-στια-τό-ρι-ο; Άν πάρουμε τον κανόνα της προφορικότητας, πώς το προφέρουμε;  Πώς προφέρουμε τη λέξη διαμέρισμα;  δι-α-μέ-ρι-σμα; ή δια-μέ-ρι-σμα;
Κι αν είσαι κι ο Σημίτης μπορεί να προφέρεις και ποιό-τη-τα !  Θυμάστε!
 Είναι γεγονός ότι σε μερικές λέξεις οι καταχρηστικές δίφθογγοι δεν προφέρονται μαζί, μα σε ξεχωριστές συλλαβές
π.χ.Πη-νει-ός  , δεν θα τον πει κανείς Πη-νειό!

Όμως ο κανόνας λέει:

Τα δίψηφα φωνήεντα και οι δίφθογγοι (καταχρηστικές και απλές) θεωρούνται ως μία συλλαβή (εκτός και έχουν τόνο)
κε-λαη-δώ, καη-μέ-νος, για-τί , αλλά σχο-λεί-ο

Τέλος και έπειτα από συμφωνικά συμπλέγματα με ρ/ ή  ρ δεν συλλαβίζεται συνήθως καταχρηστική δίφθογγος

πρι-ό-νι , ε-στια-τό-ρι-ο

[apri]

Ως μια συλλαβή θεωρούμε τους φθόγγους που έχουν πάθει συνίζηση, δηλ.  τους φθόγγους που συμπροφέρονται.
π.χ ρο-διά, παι-διά, Γιάν-νης

Στα "ποιότητα" και "εστιατόριο" δεν έχουμε συνίζηση, τουλάχιστον στην κοινή νεοελληνική. Τώρα, αν πάμε σε ιδιώματα, ενδεχομένως να αλλάζει το πράγμα.

Το "διαμέρισμα" έχω την αίσθηση ότι προφέρεται και με συνίζηση και χωρίς συνίζηση. (δηλ. και δια-με-ρι-σμα και δι-α-με-ρι-σμα).

[desperino]

Τα παιδιά που μαθαίνουν συλλαβισμό δεν ξέρουν τι είναι συνίζηση  ούτε τι είναι ιδίωμα. Μαθαίνουν τι είναι δίφθογγος και κάποιους κανόνες συλλαβισμού.
Δεν κατάλαβα την αιτιολόγηση του συλλαβισμού,όπως την παρέθεσες παραπάνω. Δεν ισχύουν οι κανόνες που παρέθεσα για τις  διφθόγγους; Έχω χάσει επεισόδια στη γλωσσολογία; ( για το ποιότητα έκανα πλάκα)!

[apri]

Desperino, εγώ απάντησα σ' εσένα. Αν απαντούσα σε παιδί, θα χρησιμοποιούσα άλλους όρους. Γιατί μπορεί να μην ξέρουν τον όρο συνίζηση, αλλά καταλαβαίνουν αν κάποια φωνήεντα τα προφέρουμε σε μια συλλαβή ή όχι.

Επί της ουσίας, ως προς τους κανόνες που ανέφερες, ναι, τα δίψηφα φωνήεντα και οι απλές δίφθογγοι θεωρούνται μια συλλαβή.

Οι συνδυασμοί  ι+ε/α/ο/ου  είναι καταχρηστικές δίφθογγοι και αποτελούν μια συλλαβή, αν συμπροφέρονται (αν παθαίνουν συνίζηση δηλαδή). Ο κανόνας του τόνου και των συμπλεγμάτων του "ρ" δεν είναι ασφαλής, γιατί δεν ισχύει πάντα.

Υπάρχουν περιπτώσεις τέτοιων συνδυασμών που συμπροφέρονται (καταχρηστικές δίφθογγοι) και άλλες που δεν συμπροφέρονται και δεν είναι καταχρηστικές δίφθογγοι, ανεξάρτητα από τη θέση του τόνου. (Μάλιστα, συχνά η συνίζηση ή η μη συνίζηση αλλάζει τη σημασία της λέξης). Εξαρτάται από τη λέξη. Καμιά φορά παίζει ρόλο αν είναι λόγια κατασκευή ή τύπος της δημοτικής, αν είναι ελληνική ή ξένη λέξη κλπ.

π.χ
     η ά-δει-α               ΑΛΛΑ        ά-δεια (επίθετο)
      δό-λι-ος                ΑΛΛΑ         δό-λιος
     η λό-γι-α (επίθετο)   ΑΛΛΑ     τα λό-για
      α-κρί-βει-α (<ακριβής) ΑΛΛΑ    α-κρί-βεια (<ακριβός)
      ε-γκάρ-δι-α          ΑΛΛΑ    καρ-διά
      ε-ντο-πι-ό-τη-τα    ΑΛΛΑ    ντό-πιος
     χι-λι-ε-τί-α     ΑΛΛΑ     χί-λια
     πλά-γι-ος    ΑΛΛΑ    πλα-γιά-ζω
      λο-τα-ρί-α    ΑΛΛΑ    ζυ-γα-ριά
      σε-νά-ρι-α    ΑΛΛΑ    α-στέ-ρια
     πρι-ό-νι, ε-λα-φρι-ά  ΑΛΛΑ μα-ντριά, πε-τριά, κε-ντριά, α-λέ-τρια, γα-μπριά-τι-κο, φα-γκριά
    πε-ρι-ε-χό-με-νο    ΑΛΛΑ     βα-ριε-στη-μέ-νος, στε-ριώ-νω  
    η  έν-νοι-α    ΑΛΛΑ     έν-νοια (<έγνοια)
    


Όσον αφορά τη λέξη "εστιατόριο", εγώ τουλάχιστον δεν ακούω να συμπροφέρεται το "ια". Γι' αυτό και δεν το θεωρώ μια συλλαβή. Αν εσύ το προφέρεις έτσι, τότε μπορεί να έχουμε δυο εναλλακτικές προφορές. (βλ. και  γα-μπριά-τικο ή γα-μπρι-ά-τι-κο)






 


      

[ypernouli]

 Να μπω και εγώ στην κουβέντα, γιατί με ενδιαφέρει πολύ το θέμα.. Πρόσφατα με ρώτησε μια συγγενής με παιδί στο δημοτικό για μια άσκηση του παιδιού της με συλλαβισμούς. Εγώ, απάντησα βασισμένη στον κανόνα που ήξερα από δημοτικό (οι δίφθογγοι χωρίζονται με βάση το αν ξεκινά άλλη λέξη και μόνο αν συμπροφέρονται τα φωνήεντα χωρίζονται, πχ. παι-δι). Όμως, η δασκάλα τους τους είπε ότι τη λέξη νεράιδα πχ. δεν τη συλλαβίζουμε νε-ρά-ι-δα αλλά νε-ράι-δα. Γιατί, αφού δε συμπροφέρεται; Τι γίνεται με λέξεις όπως λαϊκή ή γαϊδαρος;

[apri]

Οι απλές δίφθογγοι συμπροφέρονται και αποτελούν μια συλλαβή: νε-ράι-δα, γάι-δα-ρος, αη-τός, κε-λαη-δώ

Παρ' όλα αυτά, δεν είναι πάντα όλοι οι συνδυασμοί "α+ι, α+η, ο+ι, ο+η" δίφθογγοι. Αν προσέξεις, και η σχολική γραμματική λέει ότι σε λέξεις όπως "νεράιδα, αηδόνι, ρόιδι" οι συγκεκριμένοι συνδυασμοί φωνηέντων αποτελούν διφθόγγους. Δεν λέει ότι παντού αυτοί οι συνδυασμοί φωνηέντων είναι δίφθογγοι.
Στις λέξεις πχ λα-ϊ-κός,    α-η-δί-α,    δε-κα-ή-με-ρο,    πα-ρα-ϊ-α-τρι-κή,    α-χα-ϊ-κός,    α-νό-η-τος,    ο-λό-ι-διος,    α-πό-η-χος   δεν έχουμε διφθόγγους, δεν συμπροφέρουμε και έχουμε δυο ξεχωριστές συλλαβές.

[ypernouli]

Ευχαριστώ πολύ Apri για την άμεση απάντησή σου. Όμως γιατί να θεωρήσουμε ότι στη λέξη νεράιδα συμπροφέρεται το -αι-, ενώ το -οι- δε συμπροφέρεται στη λέξη ολόιδιος που ανέφερες ως παράδειγμα; Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι: υπάρχει κάποιος κανόνας να βασιστώ; Με ενδιαφέρει και για τη διόρθωση της έκθεσης.

[desperino]

apri,  κάποια από τα παραδείγματα που έδωσες παραπάνω δεν είναι δίφθογγοι ,γιατί έχουν διαλυτικά και θα συμφωνήσω με ypernouli ως προς το ολόιδιος.Αν το πάρουμε έτσι και το γάιδαρος μπορεί κάποιος να το συμπροφέρει ή να μην το συμπροφέρει.

Στα προηγούμενα που παρέθεσες σε μένα  λό-γι-α (ποίηση)  - λό-για (της πλώρης) και τα υπόλοιπα ,ομολογώ πως δεν τα είχα σκεφτεί, γιατί στηρίχθηκα μόνο στα σχολικά βιβλία που καθώς ξέρεις είναι ελλιπή.

Για να βρούμε μια άκρη ,πες μας σε ποιους κανόνες και σε ποια βιβλία ανέτρεξες,γιατί δεν το είπα τυχαία ότι οι ασκήσεις συλλαβισμού φέρνουν σε δύσκολη θέση τους διδάσκοντες και γίνεται το έλα να δεις!

[apri]

Μα, αυτό ακριβώς λέω: Οι συνδυασμοί φωνηέντων δεν συμπροφέρονται πάντα και γι' αυτό δεν είναι πάντα δίφθογγοι (απλές ή καταχρηστικές).

Αν ανατρέξειτε στη γραμματική της Φιλιππάκη (σ. 16), θα δείτε ότι γράφει στους συνδυασμούς φωνηέντων ότι το άτονο [ i ] δεν εξασθενεί πάντα δίπλα σε φωνήεν και ως εκ τούτου, η διφθογγοποίηση είναι προαιρετική.

Παραδείγματα με συνίζηση ή μη συνίζηση μπορείς να βρεις στον Οδηγό της Νεοελληνικής Γλώσσας (σ. 19)  που έχει επιμεληθεί η Ιορδανίδου και για πιο γρήγορα εδώ:
- http://www.neurolingo.gr/technology/application_tools/hyphenator/synizesis.jsp

- http://www.ilsp.gr/homepages/kalimeris/2004_MScThesis.pdf
(βλ. στις σελ. 123-140 και 171-191 περίπου της μεταπτυχιακής εργασίας)


Ο συλλαβισμός είναι όντως πιο δύσκολο κεφάλαιο απ' ό,τι φαίνεται, γιατί σχετίζεται άμεσα με τη φωνητική η οποία συχνά ποικίλλει από τόπο σε τόπο και από ομιλητή σε ομιλητή. Ειδικά στο θέμα των συνδυασμών φωνηέντων, βασιλεύει η προαιρετικότητα και δεν υπάρχει απόλυτος κανόνας που να ορίζει εκ των προτέρων πώς θα προφέρουμε μια λέξη (π.χ τρι-ών αλλά φα-να-ριών, διά-βο-λος αλλά δι-α-βο-λή). Ακόμα και στην προφορά της ίδιας λέξης μπορεί να βρούμε ποικιλία. Εγώ λ.χ λέω και "δια-μέ-ρι-σμα" και "δι-α-μέ-ρι-σμα". Υπάρχει  η τάση στις λογιότερες ή στις ιταλικές λέξεις να προφέρουμε ξεχωριστά τα φωνήεντα, αλλά αυτό δεν βοηθά και πολύ.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μπερδέψουμε και τα παιδιά. Νομίζω ότι αρκεί να τους πει κανείς ότι, εφόσον έχουμε φωνήεντα που συμπροφέρονται σε μια συλλαβή, δεν τα χωρίζουμε (δίψηφα φωνήεντα, δίφθογγοι). Δεν είναι ανάγκη να αναφέρεις όλες τις «περίεργες» περιπτώσεις. Βάζεις τρανταχτά παραδείγματα.


ΥΓ. Το «ολόιδιος» κάπου το πήρε το μάτι μου ως ασυνίζητο, αλλά όσο το προφέρω φωναχτά, τόσο μου φαίνεται ότι έχετε δίκιο. Έχουμε δίφθογγο.