Νεοελληνική Γλώσσα: Σύνταξη

[quidam omnia sciens...]

antigoni,
σε παρακαλώ, χωρίς τα διαπιστευτήρια σου να μην εισέρχεσαι στη συζήτηση! Αστειεύομαι φυσικά!
Πού ξέρεις τι "τίτλους" έχω εγώ ή η apri (εκτός κι αν μας ξέρεις προσωπικά); Εγώ μπορεί να μην είμαι καν φιλόλογος...!!! Απλά ένας ψωνισμένος με τη γλωσσολογία ή τα φιλολογικά...
Γι' αυτό, μπες ελεύθερα στη συζήτηση και πες τη γνώμη σου ή παρουσίασε τη γνώση σου. Μπορείς κάλλιστα να συνεισφέρεις. Και εμείς εξάλλου απλές παρατηρήσεις κάνουμε, δεν αξιοποιούμε καμιά εξειδικευμένη γλωσσολογική θεωρία...

Αυτό που λες αφορά τη γενικότερη σύγχυση μεταξύ των όρων "αντικείμενο" και "συμπλήρωμα". Ο όρος αντικείμενο είναι ειδικότερος του συμπληρώματος, υπό την έννοια ότι το αντικείμενο είναι μια μορφή συμπληρώματος ενός ρήματος.

apri,
Το αν είναι στα αρχαία ελληνικά οι γενικές αυτές με τα δίπτωτα ρήματα αντικείμενο σηκώνει πολλή συζήτηση, αλλά γενικά δεν μας ενδιαφέρει στην παρούσα διερεύνηση, διότι ποτέ δεν παθητικοποιούνται. Προσωπικά δεν τις θεωρώ αντικείμενα, ή τουλάχιστον όχι σε κάθε περίπτωση, ασχέτως αν δέχομαι διδακτικά την εκδοχή αυτή, λόγω φυσικά των σχολικών εγχειριδίων

(Κάνω μια παρένθεση... Για να το πάω βαθύτερα, είτε μιλάμε για το "γέμω ἰχθύων", είτε για το "γεμίζω τὴν ναῦν σίτου", δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι πρόκειται για αντικείμενα· αλλά ας μην το συζητήσουμε εδώ και χαλάσουμε το θέμα μας που είναι τα νέα ελληνικά).

Για τα ιδιώματα νομίζω ότι το ξεκαθάρισα εξαρχής ότι δεν είμαι και τόσο σίγουρος...

Και τώρα σου έχω πραγματικά δύσκολα...  Προσωπικά είμαι κατηγορηματικός πώς όχι, στις φράσεις:

ο ουρανός γέμισε σύννεφα
το βαρέλι γέμισε μούστο

δεν έχεις αντικείμενα. Πώς μπορεί να είναι αντικείμενα, αφού το ρήμα σου είναι ΑΜΕΤΑ

[PDE ads]

[adigoni]

Και η έννοια του συμπληρώματος είναι αόριστη...(και με λένε adigoni, άλλη είναι η antigoni )
στα ρήματα  γίνεται η διάκριση σε μονοσθενή , δισθενή και τρισθενή ανάλογα με το συμπλήρωμα ....Ωστόσο για ποιο λόγο να δεχτώ ως αντικείμενο τον εμπρόθετο που δείχνει προέλευση; Επειδή είναι η άποψη του Μπαμπινιώτη;Και στη γραμματική του δεν υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα σε αντικείμενο-συμπλήρωμα....

Όσο για το ψωνισμένος, δεν είναι απαραίτητα κακός όρος, μπορεί να σημαίνει κάποιον που ασχολείται εντατικά και επισταμένως με κάτι....άλλο το ψώνιο

[apri]

@quidam omnia sciens...

Δυο ερωτήσεις που μου ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας την ανάρτησή σου:

1. Στο "έπαθα μεγάλη συμφορά"  πώς επηρεάζεται η αιτιατική από την ενέργεια του ρήματος;

2. Στο "γεμίζω"/ "φορτώνω" την αιτιατική (ή τον εμπρόθετο) στο συντακτικό δεντράκι θα τη θεωρούσες προσάρτημα; Γιατί και εγώ έχω σκεφτεί αυτά που γράφεις, αλλά από την άλλη, δεν μου φαίνεται ότι η αιτιατική αυτή θα μπορούσε να λείπει από την πρόταση χωρίς να υπάρξει νοηματικό κενό.
Δηλ. σου φαίνεται ότι είναι το ίδιο με το αν η πρόταση έλεγε "γεμίζω το πιάτο με την κουτάλα";

[apri]

Εdit: Η παρακάτω απάντηση αφορούσε το ερώτημα του μέλους Δίας, αν πρέπει να λέμε "κινητό android" ή "android κινητό".
Το ερώτημά του διαγράφτηκε και η απάντησή μου βρέθηκε εδώ  (ή ίσως την έγραψα εξ αρχής εδώ από κεκτημένη ταχύτητα και γι' αυτό δεν σβήστηκε).


Καλωσήρθες στο pde, Δία.

Φαντάζομαι ότι αναρωτιέσαι κατά βάση αν στη φράση έχουμε επίδραση της αγγλικής σύνταξης
(π.χ android mobile, Philips mobile).

Είμαι λίγο άσχετη με την τεχνολογία των κινητών, οπότε αν κάνω λάθος, διόρθωσέ με.
Το android είναι λειτουργικό σύστημα για τα κινητά, έτσι δεν είναι;

Αν ναι, η γνώμη μου είναι ότι δεν μπορεί να τεθεί ως παράθεση (δηλ. το κινητό μου android),
γιατί το android είναι ένα επιμέρους χαρακτηριστικό του τηλεφώνου, δεν ισοδυναμεί με το ίδιο το τηλέφωνο .
Λες π.χ "ο κ. Πέτρου ο καθηγητής" (= ο κ. Πέτρου είναι καθηγητής),
ενώ αν πεις "το κινητό android", στην ουσία λες "το κινητό είναι λειτουργικό σύστημα android" (??).

Aντιθέτως, αν πεις "το android κινητό μου", αναφέρεις το λειτουργικό σύστημα ως επιθετικό προσδιορισμό του τηλεφώνου, δηλ. ως ένα από τα χαρακτηριστικά του.  (βλ. και "το ακριβό κινητό μου").

Άρα, μπορεί στη συγκεκριμένη περίπτωση η ελληνική σύνταξη να συμπίπτει με την αγγλική, αλλά αυτό είναι τυχαίο. Δες λ.χ τη  φράση "τα κινητά (της) Samsung/Nokia κλπ" όπου ο προσδιορισμός δηλώνει προέλευση, όπως και στη φράση "τα φυστίκια Αιγίνης", ενώ στα αγγλικά θα έλεγες "Samsung/Nokia mobiles".

[PDE ads]

[quidam omnia sciens...]

adigoni μου συγνώμη για την παραφθορά του ονόματός σου!
Ναι, έχεις δίκιο, ο όρος συμπλήρωμα είναι πολύ γενικός και αόριστος... Αλλά έτσι είναι κάθε γενική κατηγρορία-γένος, στην οποία θέλουμε να εντάξουμε διάφορα είδη που παρουδιάζουν κάποια κοινά γνωρίσματα...

Η διάκριση αυτή που λες δεν ακολουθείται στο συγκεκριμένο έργο, διότι σε μια "επικοινωνιακή" γραμματική δεν έχει νόημα να γίνει κάτι τέτοιο.

Προσωπικά δεν συμφωνώ  σε πολλά με τον κο Μπαμπινιώτη (αλήθεια γιατί αναφερόμαστε σε αυτόν προσωπικά; Η γραμματική είναι των Κλαίρη-Μπαμπινιώτη-Ορφανού-Μόζερ-Σκοπετέα! Αυτό σημαίναι να είσαι πραγματικός "Σταρ"... Τεσπα το αντιπαρέρχομαι...).

@quidam omnia sciens...

Δυο ερωτήσεις που μου ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας την ανάρτησή σου:

1. Στο "έπαθα μεγάλη συμφορά"  πώς επηρεάζεται η αιτιατική από την ενέργεια του ρήματος;

2. Στο "γεμίζω"/ "φορτώνω" την αιτιατική (ή τον εμπρόθετο) στο συντακτικό δεντράκι θα τη θεωρούσες προσάρτημα; Γιατί και εγώ έχω σκεφτεί αυτά που γράφεις, αλλά από την άλλη, δεν μου φαίνεται ότι η αιτιατική αυτή θα μπορούσε να λείπει από την πρόταση χωρίς να υπάρξει νοηματικό κενό.
Δηλ. σου φαίνεται ότι είναι το ίδιο με το αν η πρόταση έλεγε "γεμίζω το πιάτο με την κουτάλα";

Μα νομίζω στο εξήγησα πριν... Η συμφορά όχι μόνο επηρεάζεται, ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ, ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ από το ρήμα: δεν υπήρχει συμφορά προτού την πάθω. Αυτό είναι το λεγόμενο "εσωτερικό" αντικείμενο, που κάποτε λέγεται και "σύστοιχο".

Στο "φορτώνω" νομίζα ότι το έχουμε ξεκαθαρίσει.

Φορτώνω τα πράγματα (στο αυτοκίνητο) και φεύγουμε.

Αντικείμενο το φορτώνω. Αν θες έμμεσο το εμπρόθετο κανένα πρόβλημα.

Φορτώνω το αυτοκίνητο (με ψώνια, ή σκέτο: ψώνια) και φεύγουμε.

Αντικείμενο το αυτοκίνητο. Το άλλο όρισμα δεν το καταλαβαίνω ως αντικείμενο παρά ως προσδιορισμό που δηλώνει το περιεχόμενο. Εκτός κι αν επίσης το εμπρόθετο "με ψώνια" θεωρείς ότι μπορούμε να το λογαριάζουμε αντικειμενο. Πάντως, και στην περίπτωση αυτή, μόνο έμμεσο μπορώ να το χαρακτηρίσω...

Όσον αφορά το κενό, πρέπει να διαχωρίσουμε το επικοινωνιακό με το συντακτικό κενό. Το ρήμα "έρχομαι" δεν χρειάζεται κανένα συντακτικό όρισμα για να ολοκληρώσει το νόημά του. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις η αποσιώπηση πληροφοριών προκαλεί "νοηματικό" κενό. Αυτό δεν σημαίνει ότι ελλείπει ένας συντακτικός όρος, βάσει των λεξικών χαρακτηριστικών-σημασιολογικών απαιτήσεων του ρήματος γενικά.

Η πρότασεις

Φορτώνω το αυτοκίνητο και φεύγουμε.
Φορτώνω τα ψώνια και φεύγουμε.

σου φαίνονται ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς; Το τονίζω αυτό, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς.

[apri]

Όσον αφορά το κενό, πρέπει να διαχωρίσουμε το επικοινωνιακό με το συντακτικό κενό. Το ρήμα "έρχομαι" δεν χρειάζεται κανένα συντακτικό όρισμα για να ολοκληρώσει το νόημά του. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις η αποσιώπηση πληροφοριών προκαλεί "νοηματικό" κενό. Αυτό δεν σημαίνει ότι ελλείπει ένας συντακτικός όρος, βάσει των λεξικών χαρακτηριστικών-σημασιολογικών απαιτήσεων του ρήματος γενικά.

Η πρότασεις

Φορτώνω το αυτοκίνητο και φεύγουμε.
Φορτώνω τα ψώνια και φεύγουμε.

σου φαίνονται ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς; Το τονίζω αυτό, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς.

Ειδικά το δεύτερο παράδειγμα, ναι, μου φαίνεται και επικοινωνιακά και συντακτικά ελλιπές, όπως αν έλεγα "Έδωσα το δώρο".


Συνοψίζω λίγο αυτά που έχουμε πει, για να δούμε πού θα καταλήξουμε.

Έχουμε δυο κατηγορίες δίπτωτων ρημάτων.

1. Με εμπρόθετο αντικείμενο (έμψυχο ή άψυχο) που δεν μπορεί να γίνει υποκείμενο στην παθητική δομή.
π.χ Δίνω κάτι σε κάποιον (άψυχο-έμψυχο)
      Παραδίδω κάποιο παιδί στη μάνα του (έμψυχο-έμψυχο)
      Γεμίζω το πιάτο με σούπα (άψυχο-άψυχο)

2. Με δυο αιτιατικές (έμψυχο-άψυχο) από τις οποίες η αιτιατική προσώπου γίνεται πάντα υποκείμενο στην παθητική δομή.
        π.χ Ρώτησα τη Μαρία κάτι.
              Έπεισα το Γιώργο να έρθει.

Επίσης, νομίζω ότι, όταν έχουμε εσωτερικό αντικείμενο, η έλλειψή του στην πρόταση δεν δημιουργεί τόσο μεγάλο νοηματικό κενό.
π.χ σπέρνω το χωράφι (σπόρους/μαρούλια), φορτώνω το φορτηγό (με κάποιο φορτίο/τούβλα)
ενώ "έπεισα το Γιώργο".


Τέλος, έχουμε το δεδομένο ότι στην αντικατάσταση με κλιτικές αντωνυμίες
το έμψυχο αντικείμενο προηγείται, όταν έχουμε διαφορετικές πτώσεις ("Της το έδωσα")
και είναι το μόνο που αντικαθίσταται, αν έχουμε δυο όμοιες πτώσεις ("Τη ρώτησα κάτι").     

     

[Δίας]

Αν ναι, η γνώμη μου είναι ότι δεν μπορεί να τεθεί ως παράθεση (δηλ. το κινητό μου android),
γιατί το android είναι ένα επιμέρους χαρακτηριστικό του τηλεφώνου, δεν ισοδυναμεί με το ίδιο το τηλέφωνο .
Λες π.χ "ο κ. Πέτρου ο καθηγητής" (= ο κ. Πέτρου είναι καθηγητής),
ενώ αν πεις "το κινητό android", στην ουσία λες "το κινητό είναι λειτουργικό σύστημα android" (??).

Aντιθέτως, αν πεις "το android κινητό μου", αναφέρεις το λειτουργικό σύστημα ως επιθετικό προσδιορισμό του τηλεφώνου, δηλ. ως ένα από τα χαρακτηριστικά του.  (βλ. και "το ακριβό κινητό μου").

Το σκέφτηκα με αυτή τη λογική που λες αλλά δεν κάθεται σωστά.Όταν κάποιοι λένε το "κινητό android",έχουμε 2 ουσιαστικά που αν όμως αντιστρέψουμε "android κινητό" δε βγάζει νόημα. Λέμε π.χ.
"αγόρασα ένα μπουκάλι κρασί'
Δε λέμε 
"αγόρασα ένα κρασί μπουκάλι"

[apri]

Kαλή παρατήρηση.

Στο "αγόρασα ένα μπουκάλι κρασί" όμως στην πραγματικότητα εννοείς "αγόρασα ένα μπουκάλι με κρασί".

Στο "κινητό android" χωρίς την παρουσία της πρόθεσης δεν είναι σαφές ότι η δεύτερη έννοια είναι μέρος της πρώτης, ίσως επειδή είναι ξένη.
Το σχήμα έτσι όπως είναι, μου θυμίζει παραθετικό σύνθετο (π.χ λέξη-κλειδί) ή παράθεση/επεξήγηση (το κινητό το android), όπου ο δεύτερος όρος ισοδυναμεί με τη λέξη που προσδιορίζει.
Θυμίζει επίσης και γενική της προέλευσης ή γενική κτητική: "κινητό (της) android".
Το νόημα όμως έτσι αλλάζει τελείως. Για την ακρίβεια, το νόημα συσκοτίζεται.

Το "android κινητό" στηρίζεται μεν στη λογική του επιθετικού προσδιορισμού που αποδίδει ένα χαρακτηριστικό σε μια έννοια, αλλά έχεις απόλυτο δίκιο ότι είναι ουσιαστικό και όχι επίθετο.
Ουσιαστικό σε θέση επιθετικού προσδιορισμού συναντάμε στα αρχαία (ο του βασιλέως θρόνος) και στα αγγλικά (android mobile), όχι όμως στα νέα ελληνικά.

Ίσως λοιπόν γι' αυτό γίνεται οριακά ανεκτή αυτή η φράση. Αγγλοφέρνει, αλλά δεν υπάρχει και άλλη έκφραση  που να είναι και "ελληνικότερη" και εξίσου σύντομη. Η μόνη φράση που είναι απόλυτα σύμφωνη με το νεοελληνικό συντακτικό είναι το "κινητό με android", αλλά είναι λιγότερο οικονομική και ίσως γι' αυτό δεν έχει πέραση.
Δεν θα έβλαπτε όμως να τη χρησιμοποιούμε σιγά-σιγά...

[quidam omnia sciens...]

Όσον αφορά το κενό, πρέπει να διαχωρίσουμε το επικοινωνιακό με το συντακτικό κενό. Το ρήμα "έρχομαι" δεν χρειάζεται κανένα συντακτικό όρισμα για να ολοκληρώσει το νόημά του. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις η αποσιώπηση πληροφοριών προκαλεί "νοηματικό" κενό. Αυτό δεν σημαίνει ότι ελλείπει ένας συντακτικός όρος, βάσει των λεξικών χαρακτηριστικών-σημασιολογικών απαιτήσεων του ρήματος γενικά.

Η πρότασεις

Φορτώνω το αυτοκίνητο και φεύγουμε.
Φορτώνω τα ψώνια και φεύγουμε.

σου φαίνονται ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς; Το τονίζω αυτό, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ελλιπείς.

Ειδικά το δεύτερο παράδειγμα, ναι, μου φαίνεται και επικοινωνιακά και συντακτικά ελλιπές, όπως αν έλεγα "Έδωσα το δώρο".

Δεν συμφωνώ καθόλου. Μπορείς να πεις

Ήρθε φορτωμένος.

και είναι μια γραμματικότατη πρόταση, δεν της λείπει κανένας βασικός όρος. Το ίδιο και η πρόταση

Ο Κώστας είπε ότι...

Το γεγονός ότι λείπει το έμμεσο αντικείμενο δεν καθιστά την πρόταση αντιγραμματική ούτε συντακτικά ελλιπή. Αυτός είναι και ένας τρόπος για να καταλάβεις ποιό αντικείμενο είναι το άμεσο και πιο το έμμεσο. Αν παραλείψεις το έμμεσο δεν δημιουργείται πρόβλημα, ενώ αν αφήσεις απ
 έξω το άμεσο είναι οφθαλμοφανές ότι κάτι λείπει... Δες αυτά:

*Έδωσα στον Ιάσονα. Αλλά: Έδωσα την απόδειξη.
*Φόρτωσα με χώμα. Αλλά: Φόρτωσα το τριαξονικό.
*Είπα στη Φωτούλα. Αλλά: Είπα ότι δεν είμαι και τόσο ανόητος.

Τόσο συντακτικά όσο και επικοινωνιακά ο κανόνας είναι ότι το έμμεσο αντικείμενο, επειδή ακριβώς είναι δευτερεύον στοιχείο, μπορεί ευκολότερα να παραλειφθεί, χωρίς να προκύπτουν αντιγραμματικές δομές. Φυσικά μέσα σε επικοινωνιακές συνθήκες η έμφαση μπορεί να δίνεται σε οποιονδήποτε όρο, ακόμη και στον πιο ασήμαντο συντακτικά, πχ. σε ένα επίρρημα. Αυτό όμως είναι άλλου παππά ευαγγέλιο, τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ.

Συνοψίζω λίγο αυτά που έχουμε πει, για να δούμε πού θα καταλήξουμε.

Έχουμε δυο κατηγορίες δίπτωτων ρημάτων.

1. Με εμπρόθετο αντικείμενο (έμψυχο ή άψυχο) που δεν μπορεί να γίνει υποκείμενο στην παθητική δομή.
π.χ Δίνω κάτι σε κάποιον (άψυχο-έμψυχο)
      Παραδίδω κάποιο παιδί στη μάνα του (έμψυχο-έμψυχο)
      Γεμίζω το πιάτο με σούπα (άψυχο-άψυχο)

2. Με δυο αιτιατικές (έμψυχο-άψυχο) από τις οποίες η αιτιατική προσώπου γίνεται πάντα υποκείμενο στην παθητική δομή.
        π.χ Ρώτησα τη Μαρία κάτι.
              Έπεισα το Γιώργο να έρθει.

Συμφωνούμε.

Επίσης, νομίζω ότι, όταν έχουμε εσωτερικό αντικείμενο, η έλλειψή του στην πρόταση δεν δημιουργεί τόσο μεγάλο νοηματικό κενό.
π.χ σπέρνω το χωράφι (σπόρους/μαρούλια), φορτώνω το φορτηγό (με κάποιο φορτίο/τούβλα)
ενώ "έπεισα το Γιώργο".

Και ναι και όχι.
Ναι, δεν δημιουργείται κενό.
Όχι. Δεν είναι σύστοιχα αυτά. Πολλοί κάνουν λάθος στο θέμα αυτό. Μη σε μπερδεύει το γεγονός ότι είναι ομόρριζες λέξεις. Για να έχεις εσωτερικό αντικείμενο, πρέπει αυτό να μην υπάρχει πριν την ενέργεια του ρήματος, αλλά να δημιουργείται από αυτήν, είτε ως οντότητα είτε ως αποτέλεσμα. Ίσως σε μπέρδεψα εγώ στην αρχική μου αναφορά στο ζήτητα. Δες τα παρακάτω:

Σε ρώτησα κάτι (εσωτερικό)
Άκουσα κάτι (εξωτερικό)
Ψιθύρισα κάτι (εσωτερικό)
Σπέρνω σπόρους (εξωτερικό, οι σπόροι προυπάρχουν, είναι σαν να λέω "ρίχνω σπόρους" )
Σπέρνω μαρούλια (εσωτερικό, τα μαρούλια θα προκύψουν από τη σπορά)
Φυτεύω μαρουλια (αν βάζω από φυτώριο είναι εξωτερικό, σημαίνει απλά "βάζω στο χώμα μαρούλια", αν βάζω σπόρο είναι εξωτερικό, το φυτό θα προκύψει ως αποτέλεσμα της ενέργειάς μου )
Κάνει ζημιά/τζόκιν/ποδήλατο/γιουβαρλάκια/έρωτα/εμετό (συνέχισε... ) (εσωτερικά)
Μου απάντησες τα εξής (εσωτερικό)
Φορτώνω τα τούβλα (εξωτερικό! Τα τούβλα προυπάρχουν, εγώ απλά τα μετακινώ)
Φορτώνω το φορτηγό (εξωτερικό, όπως προηγουμένως!)
Φορτώνω κάρβουνα (εξωτερικό, όπως προηγουμένως!)
Φορτώνω το φορτίο (εξωτερικό, όπως προηγουμένως!)
Ναυπηγώ πλοίο (εσωτερικό)
Νοικοκυρεύω το νοικοκυριό/το δωμάτιο/το σπίτι (εξωτερικό)

Έτσι και στις προτάσεις

Πίνω ένα ποτό.
Έφαγα το φαί μου.
Πολεμώ τους αντίπαλους πολεμιστές.
Αγνοώ τα ήδη γνωστά.

δεν έχεις εσωτερικό αντικείμενο, αλλά εξωτερικό. Απλά αυτό λέγεται "ετυμολογικό σχήμα". Με το σχήμα αυτό μπορεί να έχεις εσωτερικό-σύστοιχο αντικείμενο, μπορεί και όχι. Στα παραπάνω δεν έχεις.

Αν πεις

Φυτεύω φυτά.

μπορεί να έχεις εσωτερικό, μπορεί και όχι, είναι όπως στο παράδειγμα με τα μαρούλια παραπάνω.

Αν όμως πεις

Φυτεύω τα φυτά.

τότε σίγουρα δεν έχεις εσωτερικό αντικείμενο (το ίδιο και "φυτεύω τα αντίδια" )


Και μπόνους για διερεύνηση...! Σε φράσεις όπως

Ψήνω ψάρι/πίτσα/παστίτσιο (συνέχισε... )

κατά τη δική μου αντίληψη, δεν είναι και τόσο σίγουρα τα πράγματα, υπό την έννοια ότι είναι δυνατά δύο νοήματα:

α. Το ψήνω είναι συνώνυμο των "φτιάχνω", "μαγειρεύω", και το ουσιαστικό δεν δηλώνει απλά ένα όν, ένα αντικείμενο του κόσμου, αλλά το φαγητό, τη συνταγή που εκτελώ. Πριν εκτελέσω φυσικά τη συνταγή, δεν υπάρχει ακριβώς φαγητό, παρά μόνο τα υλικά. Είναι εσωτερικό.
β. Το ψήνω απλώς σημαίνει "βάζω στη φωτιά", "ζεσταίνω". Εδώ μπορούμε να έχουμε και άρθρο στη δομή (ψήνω το ψάρι). Κατ' εμέ αυτό είναι εξωτερικό αντικείμενο.

Κάπως έτσι λειτουργεί και το "μαγειρεύω" παρακάτω:

Μαγειρεύω φακές.
Μαγειρεύω τις φακές.

Χωρίς να είμαι και εντελώς σίγουρος, πιστεύω ότι στο πρώτο είναι εσωτερικό, σημαίνει εκτελώ τη συνταγή και φτιάχνω το φαγητό που λέγεται "φακές". Το δεύτερο όμως είναι εξωτερικό· εδώ το "μαγειρεύω" σημαίνει, ας πούμε, απλά "βράζω".

Τη γνώμη μου για τα

Γεμίζω το βαρέλι κρασί.
Φυτεύω το μποστάνι καρπούζια.
Φορτώνω το δοχείο καύσιμα.

την είπα ήδη: έχουμε αιτιατικές που δηλώνουν το περιεχόμενο, όχι αντικείμενο (οποιουδήποτε είδους). Η ίδια δομή υπάρχει και με ουσιαστικά ή επίθετα-μετοχές, όπως

γεμάτος οργή
πλημμυρισμένος χαρά
μεγάλο φορτίο πετρέλαιο
ένα φορτηγό χώμα
δύο μπαλόνια νερό
τρεις κανάτες κρασί
τέσσερα βυτία καύσιμο
πέντε πλυντήρια άπλυτα
έξι δεξαμενές γάλα
επτά μπουκάλια μπύρα
οκτώ δεμάτια άχυρο
εννιά κούτες τσάντες
(συνέχισε εσύ... )

Υπάρχει ακόμη ένα θέμα εδώ... Θα σε δυσκολέψω πάλι... Ρωτώ όχι ρητορικά, αλλά επειδή δεν είμαι 100% σίγουρος ο ίδιος. Λέμε...

Χύθηκε τρεις καννάτες κρασί (ή εστω: χύθηκε κρασί τρεις καννάτες).

ή...
 
Χύθηκαν τρεις κανάτες κρασί

...; Επίσης, λεμε...

Έφτασε τέσσερα βυτία καύσιμο. (ή έστω: Έφτασε καύσιμο τέσσερα βυτία)

ή...

Έφτασαν τέσσερα βυτία καύσιμο.

...;

Εγώ είμαι σχεδόν σίγουρος ότι το περιέχον είναι το υποκείμενο, όχι το περιεχόμενο. Εσύ τι λες;

Τέλος, έχουμε το δεδομένο ότι στην αντικατάσταση με κλιτικές αντωνυμίες
το έμψυχο αντικείμενο προηγείται, όταν έχουμε διαφορετικές πτώσεις ("Της το έδωσα")
και είναι το μόνο που αντικαθίσταται, αν έχουμε δυο όμοιες πτώσεις ("Τη ρώτησα κάτι").     

Όντως, έτσι είναι.


EDIT:

Όσον αφορά το android, αρκετά ενδιαφέρουσα περίπτωση. Προσπαθώ να βρω αντιστοιχες περιπτώσεις, αλλά τώρα είμαι πνευματικά κάπως... Ας πούμε δεν λέμε

Κινητό bluetooth.
Κινητό κάμερα.
Λάπτοπ windows.

Παίζει να είναι η μόνη περίπτωση που χρησιμοποιείται κατ'αυτόν τον τρόπο ένα γνώρισμα ενός αντικειμένου; Λέμε μήπως

Υπολογιστής mac.

...;

[Δίας]

Με μεγάλη επιφύλαξη όλα αυτά πάντως,με την ερασιτεχνική μου ενασχόληση.
Νομίζω ότι αν λέγαμε π.χ. "Το κινητό android της τάδε εταιρείας...."
πρέπει σε γραπτό λόγο να το βάλουμε με κόμα:
"Το κινητό, android, της τάδε εταιρείας...."
Μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε 2 ουσιαστικά πλάι πλάι όπου το "android" είναι επεξήγηση στο "κινητό", εφόσον δεν μπορεί να είναι επιθετικός προσδιορισμός όπως λες, apri.
Φαντάζομαι ότι δεν γίνεται το λάθος για οικονομία αλλά μάλλον είναι σημάδι λεκτικής αλλοτρίωσης από τους νέους που βασίζονται στη αγγλική σύνταξη όπως αναφέρθηκε ορθά (Samsung/Nokia mobiles) και αδυνατούν να διακρίνουν τις διαφορές.

[apri]

Φαντάζομαι ότι δεν γίνεται το λάθος για οικονομία αλλά μάλλον είναι σημάδι λεκτικής αλλοτρίωσης από τους νέους που βασίζονται στη αγγλική σύνταξη όπως αναφέρθηκε ορθά (Samsung/Nokia mobiles) και αδυνατούν να διακρίνουν τις διαφορές.

Η υιοθέτηση της αγγλικής σύνταξης γίνεται γιατί συνδυάζει τρία πλεονεκτήματα:
α) είναι οικονομικότερη από την αντίστοιχη ελληνική
β) είναι κοινωνικά ισχυρότερη: Τα αγγλικά γενικά είναι μια γλώσσα κύρους, πολλώ δε μάλλον σε θέματα τεχνολογίας.
Επηρεάζουν στον ίδιο βαθμό που έχουν επηρεάσει τη μόδα ή την κομμωτική τα γαλλικά.

Συνήθως, βέβαια τα δάνεια ήταν πάντα λεξικά ή σημασιολογικά. Δεν μου έρχεται στο μυαλό αυτήν τη στιγμή κάποιο άλλο συντακτικό δάνειο.


@ quidam omnia sciens...

Mε τα φυτεύματα μπερδεύτηκα. Τα εσωτερικά αντικείμενα τα μίσησα και σηκώνω τα χέρια ψηλά.
Είπα να ξεφύγω από τη γεωμετρία που είχε τα "εντός, εκτός και επί τα αυτά" και μου βγήκαν τα εσωτερικά-εξωτερικά στα αντικείμενα. Τι ακριβώς κερδίζουμε μ' αυτόν το διαχωρισμό δεν κατάλαβα.

Θα σταθώ λοιπόν πρώτα στα μαγειρέματα.
"Μαγειρεύω φακές" =μαγειρεύω το φαγητό που περιέχει φακές
"Μαγειρεύω τις φακές"= μαγειρεύω συγκεκριμένες φακές που έχουν προαναφερθεί (πχ τις φακές που μόλις αγόρασα)

Όταν ψήνεις ή μαγειρεύεις κάτι, δεν υπάρχει περίπτωση να εννοείς ότι απλώς το ζεσταίνεις. Αναφέρεσαι σε διαδικασία παρασκευής φαγητού. Αλλιώς, δεν ξέρεις να μαγειρεύεις.


Μετά στα ποτά (π.χ "χύθηκαν δέκα κανάτες κρασί").
Κατ' αρχάς, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με περιέχον, αλλά με περιέχον που δηλώνει ποσότητα.
Υποκείμενο είναι συνήθως το περιέχον, που προηγείται καθώς είναι πιο σημαντική πληροφορία η ποσότητα παρά το υλικό. Το "χύθηκε δέκα κανάτες κρασί" δεν νομίζω ότι λέγεται.


Τελικώς πού καταλήξαμε; Πώς δικαιολογείς τον κανόνα που θέλει την αιτιατική προσώπου άμεσο αντικείμενο;

[quidam omnia sciens...]

Mε τα φυτεύματα μπερδεύτηκα. Τα εσωτερικά αντικείμενα τα μίσησα και σηκώνω τα χέρια ψηλά.
Είπα να ξεφύγω από τη γεωμετρία που είχε τα "εντός, εκτός και επί τα αυτά" και μου βγήκαν τα εσωτερικά-εξωτερικά στα αντικείμενα. Τι ακριβώς κερδίζουμε μ' αυτόν το διαχωρισμό δεν κατάλαβα.

Τελικά τίποτα δεν κερδίζουμε. Απλώς προσπάθησα να στο ξεκαθαρίσω. Να σου τονίσω, μιας και δεν έχει ήδη αναφερθεί, ότι εσωτερικό είναι ΜΟΝΟ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ σε αιτιατική πτώση.
Το εσωτερικό γίνεται υποκείμενο μόνο όταν το άλλο αντικείμενο δεν είναι αιτιατική. Επομένως δεν έχει περιγραφική δυναμη ο χαρακτηρισμός αυτός.

Θα σταθώ λοιπόν πρώτα στα μαγειρέματα.
"Μαγειρεύω φακές" =μαγειρεύω το φαγητό που περιέχει φακές
"Μαγειρεύω τις φακές"= μαγειρεύω συγκεκριμένες φακές που έχουν προαναφερθεί (πχ τις φακές που μόλις αγόρασα)

Όταν ψήνεις ή μαγειρεύεις κάτι, δεν υπάρχει περίπτωση να εννοείς ότι απλώς το ζεσταίνεις. Αναφέρεσαι σε διαδικασία παρασκευής φαγητού. Αλλιώς, δεν ξέρεις να μαγειρεύεις.

Άρα συμφωνούμε, στο β΄ παράδειγμα η λέξη "φακές" αναφέρεται στο υλικό, τα σπόρια φακής, και όχι στο τελικό φαγητό.
Ότι δεν ξέρω να μαγειρεύω, παρά μερικές συνταγές, είναι γεγονός... Δεν μπορούσα να βρω κάτι καλύτερο από το "ζεσταίνω". Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω το "ψήνω" πάλι. Θα προσπαθήσω να το πω περιγραφικά: εννοώ ότι "ασκώ αυτήν την επίδραση πάνω στο υλικό, ώστε από ωμό να γίνει έτοιμο να φαγωθεί".

Πας πάλι να με ρίξεις στην έννοια του "περιεχομένου"... Η εξήγηση "φακές = το φαγητό που περιέχει φακές" δεν με ικανοποιεί καθόλου. Δηλαδή στην περίπτωση

Μαγειρεύω ιμάμ/γιουβαρλάκια/κεφτεδέκια/μπιφτέκια/παστίτσιο/σουφλέ κλπ. ονομασίες (κυρίως ξενικές μου περνούν από το μυαλό αυτή τη στιγμή)

δεν μπορείς να πεις ότι υπάρχει το περιεχόμενο, έστω το βασικό, της συνταγής. Αλλά η σύνταξη και η σημασία των δύο παραπάνω προτάσεων με τις φακές και τα υπόλοιπα φαγητά είναι ακριβώς η ίδια.

Τα παρακάτω μπορείς να τα πεις;

Μαγειρεύω τα γιουβαρλάκια
Μαγειρεύω τα μπιφτέκια
Μαγειρεύω το σουφλέ

Σίγουρα μπορείς να πεις

Μαγειρεύω το ψάρι.
Μαγειρεύω τα φασόλια.
Μαγειρεύω το κρέας.
Μαγειρεύω τον κόκκορα.

Νομίζω ότι η διαφορά έγκειται στο ότι στη β΄ομάδα φράσεων το αντικείμενο είναι ένα ευδιάκριτο υλικό-αντικείμενο που προυπάρχει της διαδικασίας μαγειρέματος. Στην α΄ όμως ομάδα τα γιουβαρλάκια, τα μπιφτέκια, το σουφλέ δεν προυπάρχουν αλλά δημιουργούνται από αυτήν. Στην περίπτωση α΄ μπορείς ωστόσο να πεις

[syrrahm]

Το "android κινητό" στηρίζεται μεν στη λογική του επιθετικού προσδιορισμού που αποδίδει ένα χαρακτηριστικό σε μια έννοια, αλλά έχεις απόλυτο δίκιο ότι είναι ουσιαστικό και όχι επίθετο.
Ουσιαστικό σε θέση επιθετικού προσδιορισμού συναντάμε στα αρχαία (ο του βασιλέως θρόνος) και στα αγγλικά (android mobile), όχι όμως στα νέα ελληνικά.

Ίσως λοιπόν γι' αυτό γίνεται οριακά ανεκτή αυτή η φράση. Αγγλοφέρνει, αλλά δεν υπάρχει και άλλη έκφραση  που να είναι και "ελληνικότερη" και εξίσου σύντομη. Η μόνη φράση που είναι απόλυτα σύμφωνη με το νεοελληνικό συντακτικό είναι το "κινητό με android", αλλά είναι λιγότερο οικονομική και ίσως γι' αυτό δεν έχει πέραση.
Δεν θα έβλαπτε όμως να τη χρησιμοποιούμε σιγά-σιγά...

Και στα νέα ελληνικά μπορεί ένα ουσιαστικό να παίρνει θέση επιθετικού προσδιορισμού.

[apri]

Εδώ συνάδελφοι τι έχετε να πείτε; Η βέσπα μηχανή μου ή ο καφές Λουμίδης; Πάλι ουσιαστικά σε θέση επιθετικών προσδιορισμών, αλλά  ακούγονται πιο ωραία από τα android.

Tο "βέσπα μηχανή" εγώ δεν θα το έλεγα. Ο καφές Λουμίδης νομίζω ότι είναι βραχυλογία του "ο καφές της εταιρείας Λουμίδης" (βλ. και το αυτοκίνητο (της) Porsche).

Tα υπόλοιπα παραδείγματα επιθετικών προσδιορισμών που αναφέρει ο Τζάρτζανος είναι ουσιαστικά που ισοδυναμούν με επίθετα ή εν πάση περιπτώσει, παραπέμπουν σε κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους (π.χ έχει άντρα παλικάρι= έχει άντρα με τα χαρακτηριστικά παλικαριού).

Το κινητό android δεν έχει τα χαρακτηριστικά του android. Διαθέτει το android ως χαρακτηριστικό.
Είναι κατ' εμέ λίγο διαφορετική περίπτωση δηλαδή.