Θέματα αρχαίων ελληνικών 2014 και σχολιασμός αυτών

[quidam omnia sciens...]

Τέλος, θεωρώ άξιο προσοχής το ἐξ ὧν, γιατί αφενός μεν δίνει στην αναφορική πρόταση αξία εμπρόθετου προσδιορισμού στη μτχ. λαβούσας, αφετέρου δε λειτουργεί και στη δομή της αναφορικής πρότασης ως εμπρόθετο και στους δύο ρηματικούς τύπους (προδυστυχήσασαι και ἀνέλαβον), κάτι που νομίζω πως δυσκολεύει κάπως τη μετάφραση.

Έτσι είναι, όπως τα λες. Να θυμίσω ότι πρόκειται για ακέφαλη (headless), ελεύθερη ή αυτόνομη αναφορική πρόταση που συνδέεται παρατακτικά με το ἐκ τῆς εἰρήνης (οὐκ... ἀλλὰ...). Το ἐκ τούτων λειτουργεί καταφορικά, ανακεφαλαιώνοντας το ἐξ ὧν· ωστόσο η αναφορική πρόταση δεν βρίσκεται στην ίδια πρόταση με το ἐκ τούτων: η αναφορική ανήκει στη μετοχική πρόταση με πυρήνα το λαβούσας, ενώ το ἐκ τούτων στις μετοχικέs προτάσεις με ρηματικούς πυρήνες τα καταστᾶσαν και γεγενημένην. Οι μετοχή λαβούσαν συνδέεται παρατακτικά με τις επόμενες δύο μέσω του δέ.

A... Και τους εμπρόθετους με την ἐκ μάλλον του μέσου θα τους έλεγα μετά από ωριμότερη σκέψη. Τι λες κι εσύ;

[PDE ads]

[quidam omnia sciens...]

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για ανύψωση (πρόληψη) υποκειμένου στην περίπτωση του αρχαίου απαρεμφάτου.
Η αιτιατική που προηγείται κάθε φορά, είτε λειτουργεί μόνο ως υποκείμενό του (π.χ δοκεί μοι τινά+απαρεμφ.) είτε λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος της πρότασης και δευτερευόντως, ως υποκείμενό του απαρεμφάτου (π.χ πείθω τινά+απρφ.).
Για την ακρίβεια, στη δεύτερη περίπτωση, απλώς παραλείπεται στην επιφανειακή δομή η επανάληψη της ίδιας αιτιατικής ως υποκειμένου του απαρεμφάτου και φαίνεται η ίδια λέξη να παίζει δυο συντακτικούς ρόλους.
Αν η αιτιατική, λοιπόν, είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του ρήματος (αντικείμενο), τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για ανύψωση.
Πιστεύω ότι πιθανότατα τέτοια περίπτωση έχουμε και στο κείμενο. Μερικά δοξαστικά ρήματα συντάσσονταν με αιτιατική και κάποιο συνδετικό ρήμα (π.χ νομίζω τούτον είναι θεόν) και στη συνέχεια, με παράλειψη του συνδετικού ως ευκόλως εννοούμενου, προέκυψε η σύνταξή τους με δυο αιτιατικές, δηλ. αντικείμενο και κατηγορούμενο αντικειμένου (π.χ νομίζω τούτον θεόν).
βλ. "και τὸ «χαλεπὸν» αὖ οἱ Κεῖοι καὶ ὁ Σιμωνίδης...κακὸν [είναι] ὑπολαμβάνουσι" 
Άρα, μάλλον και στην αρχική σύνταξη η αιτιατική εκλαμβανόταν ως απαραίτητο συμπλήρωμα του ρήματος και δεν έχουμε ανύψωση όπως σε αντίστοιχες προτάσεις στα αγγλικά (π.χ Ι believe John to be rich).

Κρατώ βέβαια μια επιφύλαξη, αλλά ούτως ή άλλως, νομίζω πως είναι αδύνατον στα αρχαία ελληνικά να μιλήσουμε για ανύψωση, από τη στιγμή που η λέξη σε κάθε περίπτωση παίρνει αιτιατική πτώση και δεν υπάρχει κάποιος αυστηρός περιορισμός στη θέση που πρέπει να βρίσκεται.

Ειρωνικά το έθεσα apri. Δεν γίνεται να έχουμε ανύψωση με κάθε ρήμα. Πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες σημασιολογικές προδιαγραφές.

Στο νομίζω [τοῦτον θεόν] τα εντός αγκυλών ονομάζονται στη γλωσσολογία http://en.wikipedia.org/wiki/Small_clause. Αυτό το πράγμα στο σύνολό του είναι το αντικείμενο του ρήματος, όχι το τοῦτον.

Και στην περίπτωση απαρεμφάτου όλη η φράση του απαρεμφάτου είναι το συμπλήρωμα-αντικείμενο του ρήματος, όχι το απαρέμφατο.

Νομίζω [τοῦτον εἶναι θεόν]

είναι η σωστή δόμηση σε συστατικά, και όχι

Νομίζω τοῦτον [εἶναι θεόν]

ή

Νομίζω τοῦτον [εἶναι] θεόν.

όπως συνηθίζει η πλειοψηφία δυστυχώς να διδάσκει στους μαθητές...

Και στο αγγλικό παράδειγμα I believe John to be rich, η δόμηση είναι I believe [john to be rich], με το John να ανήκει στη φράση του απαρεμφάτου, όχι του ρήματος. Η ισοδύναμη παρεμφατική δομή είναι I believe (that) John is rich. Στη φράση του ρήματος ανήκει η ονοματική φράση σε περίπτωση όπως: John said that he did'nt commit the crime, and I believe him.

ΥΓ. Παρεμπιπτόντως, δες και κάποιες κατηγορηματικές μετοχές, όπου πάλι η αιτιατική που τις συνοδεύει είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του ρήματος (ορώ τινά +μετοχή).
Γι' αυτό και πέρυσι σου έλεγα ότι κακώς –κατά τη γνώμη μου- στα νέα ελληνικά αναφέρεται η ανάλυσή τους με συμπληρωματική πρόταση (π.χ βλέπω τη Μαρία να τρέχει) ως περίπτωση ανύψωσης υποκειμένου, γιατί η αιτιατική προϋπήρχε δίπλα στο αισθητικό ρήμα από την αρχαιότητα σε θέση αντικειμένου, προσθέτοντας μάλιστα σ’ αυτό  την έννοια της αμεσότητας: πρβλ. Άκουσα το Γιάννη να φωνάζει----Άκουσα ότι ο Γιάννης φωνάζει

(το «άκουσα να φωνάζει ο Γιάννης» είναι μεταγενέστερη εναλλακτική δομή και επομένως δεν θεωρώ ότι μπορεί να εκληφθεί ως αρχική δομή από την οποία προέκυψε με ανύψωση το «άκουσα το Γιάννη να φωνάζει).

Θα μιλήσω μόνο για τα αρχαία ελλην. apri. Στο παράδειγμα

τοῖς τε γὰρ ἐπιχειρήμασιν ἑώρων οὐ κατορθοῦντες καὶ τοὺς στρατιώτας ἀχθομένους τῇ μονῇ. (Thucydides Hist., Historiae. Book 7, chapter 47, section 1, line 4)
Μετάφρ.: Διότι έβλεπαν ότι και στις επιχειρήσεις δεν τα κατάφερναν και οι στρατιώτες δυσανασχετούσαν με την παραμονή.

ποιο είναι το αντικείμενο που σχετίζεται με το ἑώρων; Αν είναι το στρατιώτας, τότε πρέπει να πούμε ότι με το κατορθοῦντες το ρήμα ἑώρων είνα αμετάβατο!!!

Θα τα ξαναπώ... Το ὁρῶ (όπως και πολλά άλλα ρήματα αίσθησης) λειτουργεί με δύο τρόπους:

Α. Ως ρήμα που εξαρτά πλάγιο λόγο (με τη γενική έννοια του όρου). Συντάσσεται με συμπληρωματική (:ειδική) πρόταση, με συμπληρωματική (:κατηγορηματική) μετοχή (κάθε χρόνου) και σπάνια με (:ειδικό) απαρέμφατο (κυρίως όταν υπάρχει ήδη άλλη μετοχή στη δομή, για αποφυγή συσσώρευσης μετοχών).

Στην περίπτωση αυτή το αντικείμενο του ρήματος είναι η συμπληρωματική πρόταση, η μετοχική πρόταση ή η απαρεμφατικη πρόταση. Δεν είναι καμιά αιτιατική. Απλά με την ειδική πρόταση παρατηρείται το φαινόμενο της ανύψωσης (subject-to-object raising). Ανύψωση, ακόμη κι αν υπάρχει με μετοχές και απαρέμφατα, δεν αποτελεί κάποια εναλλακτική δομή αναγνωρίσιμη για το δέκτη του λόγου (αρχαίου ή νεοέλληνα). Απλά είναι μί από τις θεωρίες για την ερμηνεία της αιτιατικής-υποκειμένου τους ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ.

Η σημασία του ρήματος στην περίπτωση αυτή είναι "αντιλαμβάνομαι με την όραση μια πράξη, μια κατάσταση κλπ.", και το όρισμα του ρήματος είναι κάτι που δηλώνει "ενέργεια, κατάσταση κλπ.", δηλαδή ένας ρηματικός τύπος.

Β. Ως ρήμα αίσθησης που δεν εξαρτά πλάγιο λόγο (άμεση αντίληψη, αυτοψία). Συντάσσεται (πέρα από την αμετάβατη χρήση του επίσης) με απλή αιτιατική, με αιτιατική και μετοχή (ΜΟΝΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ!).

Κάποια ρήματα, οπως το άκούω, παρουσιάζουν διαφορετική δόμηση: στην Α. συντάσσονται με συμπληρωματική πρόταση, συμπληρωμ. μετοχή ή απαρέμφατο με αιτιατική· στη Β. με γενική και συμπληρωματική μετοχή. Έτσι καθίσταται δυνατή και η αποκωδικοποίηση της ερμηνείας τους.

Η σημασία του ρήματος ὁρῶ στην περίπτωση αυτή είναι "βλέπω ο ίδιος κάποιον ή κάτι να εκτελεί μια ενέργεια ή να βρίσκεται σε μια κατάσταση", και απαιτεί υποχρεωτικά ως όρισμά του μια ονοματική φράση σε αιτιατική (αν δεν είναι αμετάβατο με τη σημασία "έχω την αίσθηση της όρασης, μπορώ να δω κλπ.").


Απ'ό,τι καταλαβαίνω και καταλαβαίνεις, έχεις εν μέρει δίκιο. Υπάρχει ανύψωση με το ρήμα ὁρῶ, και είμαστε σίγουροι για αυτό στην περίπτωση της συμπληρωματικής πρότασης με το ὅτι (το φαινόμενο ονομάζεται παραδοσιακά "σχήμα προλήψεως"). Στις άλλες περιπτώσεις, όπως εξήγησα και προηγουμένως, η ανύψωση δεν είναι παρά μια θεωρία για την εξήγηση της πτώσης του συνόλου που αποτελείται από τη μετοχή και την ονοματική φράση της σε αιτιατική (ή γενική). Φυσικά στην περίπτωση του ορω της περίπτωσης Β., δεν υπάρχει καμία ανύψωση, και οι θεωρητικοί γλωσσολόγοι που προσπαθούν να εξεηγήσουν τα "ανεξήγητά" τους με την ανύψωση κάνουν λάθος...

Κοίτα και αυτό το παράδειγμα, όπου η συμπληρωματική μετοχή έιναι επεξήγηση:

ταῦτα γὰρ ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ ἐν τῇ Ἀριστοφάνους κωμῳδίᾳ, Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόμενον, φάσκοντά τε ἀεροβατεῖν καὶ ἄλλην πολλὴν φλυαρίαν φλυαροῦντα (Plato Phil., Apologia Socratis. Stephanus page 19, section c, line 3)

Μτφρ.: Αυτά αλήθεια βλέπατε και σεις οι ίδιοι στην κωμωδία του Αριστοφάνη, δηλαδή ότι κάποιος Σωκράτης εκεί περιφερόταν... κλπ. κλπ.

Είναι προφανές ότι δεν μπορεί η αιτιατική Σωκράτη τινά να επεξηγεί την αυτωνυμία ουδετέρου γένους και πληθυντικού αριθμού ταῦτα...

Ωστόσο, στο παραπάνω παράδειγμα διατηρώ κάποια επιφύλαξη για το αν το ρήμα ὁρῶ χρησιμοποιείται με τη σημασία Α. ή Β. Αν χρησιμοποιείται με την Β., τότε είναι προφανές ότι ενδέχεται να υπάρχει ανύψωση ακόμη και στην περίπτωση αυτή (και να έχουμε λάθος εμείς, και δίκιοι κάποιοι θεωρητικοί γλωσσολόγοι!).

[apri]

τοῖς τε γὰρ ἐπιχειρήμασιν ἑώρων οὐ κατορθοῦντες καὶ τοὺς στρατιώτας ἀχθομένους τῇ μονῇ. (Thucydides Hist., Historiae. Book 7, chapter 47, section 1, line 4)
Μετάφρ.: Διότι έβλεπαν ότι και στις επιχειρήσεις δεν τα κατάφερναν και οι στρατιώτες δυσανασχετούσαν με την παραμονή.

ποιο είναι το αντικείμενο που σχετίζεται με το ἑώρων; Αν είναι το στρατιώτας, τότε πρέπει να πούμε ότι με το κατορθοῦντες το ρήμα ἑώρων είνα αμετάβατο!!!

Απ' ό,τι καταλαβαίνω από τα συμφραζόμενα (οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ ἐν τούτῳ ἐβουλεύοντο .... τοῖς τε γὰρ ἐπιχειρήμασιν ἑώρων οὐ κατορθοῦντες καὶ τοὺς στρατιώτας ἀχθομένους τῇ μονῇ), το "εώρων" έχει δυο αντικείμενα: ένα εννοούμενο "αυτούς" (δηλ. τους στρατηγούς) και το "στρατιώτας".

Μετάφρ.: Διότι έβλεπαν (τους εαυτούς τους) να μην τα καταφέρνουν και τους στρατιώτες να δυσανασχετούν...
Το "ορώ" με την έννοια της αυτοψίας είναι.


Είναι σίγουρο ότι το "ορώ" δηλώνει απλή αντίληψη κάποιες φορές όταν συντάσσεται με κατηγορηματική μετοχή;
Με απαρέμφατο ή ειδική πρόταση το γνωρίζω, αλλά με κατηγορηματική μετοχή δεν το έχω συναντήσει.
Μου φαίνεται περίεργο να εκφράζουν την αντίληψη αναλυτικά με ειδική πρόταση και συνοπτικά με ειδικό απαρέμφατο ή μετοχή. Για ποιον λόγο να χρησιμοποιούν και τη μετοχή και το απαρέμφατο για το ίδιο ακριβώς νόημα;
Aς πούμε, το "ακούω" ή το "αισθάνομαι" όταν συντάσσονται με αιτιατική, δεν εκφράζουν άμεση αίσθηση (όπως με τη γενική), αλλά δηλώνουν άλλο πράγμα με μετοχή (έμμεση αντίληψη) κι άλλο με απαρέμφατο (αβέβαιη πληροφόρηση).

Αν βρεις κάποιο πιο εμφανές παράδειγμα, με ενδιαφέρει.

Υπάρχει ανύψωση με το ρήμα ὁρῶ, και είμαστε σίγουροι για αυτό στην περίπτωση της συμπληρωματικής πρότασης με το ὅτι (το φαινόμενο ονομάζεται παραδοσιακά "σχήμα προλήψεως").

Δεν διαφωνώ ως προς αυτό. Θα έλεγα ότι το ίδιο ισχύει στα ν.ε και στην περίπτωση άλλων δευτερευουσών (π.χ "για δέστε τον αμάραντο σε τι βουνό φυτρώνει", "δες την πίτα αν ψήθηκε"), γιατί η αιτιατική δεν προσθέτει κάτι στο νόημα του ρήματος (άρα, δεν ήταν απαραίτητη σε εκείνη τη θέση), αφού το πραγματικό αντικείμενο είναι η δευτερεύουσα.
Έχω την αίσθηση μάλιστα (αλλά δεν το έχω ερευνήσει) ότι οι προτάσεις με ανύψωση προτιμώνται περισσότερο στον προφορικό λόγο για λόγους έμφασης, ενώ οι δομές χωρίς ανύψωση ("δες αν ψήθηκε η πίτα") στον γραπτό λόγο.

Κοίτα και αυτό το παράδειγμα, όπου η συμπληρωματική μετοχή έιναι επεξήγηση:

ταῦτα γὰρ ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ ἐν τῇ Ἀριστοφάνους κωμῳδίᾳ, Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόμενον, φάσκοντά τε ἀεροβατεῖν καὶ ἄλλην πολλὴν φλυαρίαν φλυαροῦντα (Plato Phil., Apologia Socratis. Stephanus page 19, section c, line 3)

Μτφρ.: Αυτά αλήθεια βλέπατε και σεις οι ίδιοι στην κωμωδία του Αριστοφάνη, δηλαδή ότι κάποιος Σωκράτης εκεί περιφερόταν... κλπ. κλπ.

Είναι προφανές ότι δεν μπορεί η αιτιατική Σωκράτη τινά να επεξηγεί την αυτωνυμία ουδετέρου γένους και πληθυντικού αριθμού ταῦτα...

Ωστόσο, στο παραπάνω παράδειγμα διατηρώ κάποια επιφύλαξη για το αν το ρήμα ὁρῶ χρησιμοποιείται με τη σημασία Α. ή Β. Αν χρησιμοποιείται με την Β., τότε είναι προφανές ότι ενδέχεται να υπάρχει ανύψωση ακόμη και στην περίπτωση αυτή (και να έχουμε λάθος εμείς, και δίκιοι κάποιοι θεωρητικοί γλωσσολόγοι!).

Νομίζω ότι το "ταύτα" επεξηγείται από τις μετοχές μαζί με το υποκείμενό τους που είναι κοινό (τινά Σωκράτην).
Άλλωστε, όπως και εσύ είπες και συμφωνώ, την έννοια του ρήματος συμπληρώνει όλη η μετοχική φράση (ή η απαρεμφατική σε άλλες περιπτώσεις) και όχι απλά η αιτιατική.

Αν έλειπε το "ταύτα", θα είχαμε μια κλασική πρόταση "ορώ τινά περιφερόμενον, φάσκοντα και φλυαρούντα".
Πάλι το "ορώ" με έννοια αυτοψίας δηλαδή. Άλλωστε, πιο πριν έχεις και αυτό το "αυτοί" που συνηγορεί στο ότι αυτό το νόημα θέλει να δώσει ο ομιλητής: "εσείς οι ίδιοι με τα μάτια σας βλέπατε τον τάδε να..."
Γιατί να έχουμε ανύψωση; Μια από τα ίδια μου φαίνεται.

[quidam omnia sciens...]

apri,
το παράδειγμα που παρέθεσα από τον θουκυδίδη είναι ένα από τα πολλά.

Η εμηνεία που δίνεις για αυτό δεν είναι η σωστή. Δηλαδή λες ότι εννοείται μία αιτιατική (ἑαυτούς ή αὑτούς)· αλλά τότε η μετοχή έπρεπε να ήταν σε πτώση αιτιατική, ενώ όπως βλέπεις είναι ονομαστική.

Η συμπληρωματική μετοχή χρησιμοποιείται συντακτικά όπως και ένα οποιοδήποτε απαρέμφατο. Δηλαδή όταν τα υποκείμενα τους παρουσιάζουν συναναφορά, ο ρηματικός τύπος δεν δηλώνει κανένα υποκείμενο. Οι παραδοσιακοί γραμματιστές του περασμένου αιώνα, αλλά και νωρίτερα, περιέγραφαν τον κανόνα ως εξής:

Το υποκείμενο του απαρεμφ. είναι παντα σε πτώση αιτιατική· όταν πάλι αυτό είναι το ίδιο με το κατ' ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης, τότε παραλείπεται και εννοείται κανονικά σε αιτιατική.

Εξαίρεση 1: το υποκείμενο του απαρεμφάτου παραλείπεται και εννοείται σε ονομαστική όταν είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία ανήκει το απαρέμφατο (ισχύει και για πρίν, ὥστε, ὅστις κλπ. + απαρέμφ., αφού κάθε εξαρτημένη πρόταση, στην ίδια πρόταση με την κύρια ανήκει, αν δεν το καταλαβαίνεις θα στο εξηγήσω).

Εξαίρεση 2: όταν το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο με το αντικείμενο του ρήματος ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ή ΔΟΤΙΚΗ, τότε ΜΠΟΡΕΙ να παραλείπεται και να εννοείται στην πτώση του αντικειμένου, όπως φαίνεται από προσδιορισμούς του στην πτώση αυτή (συνήθως κατηγορούμενο, ομοιόπτωτη μετοχή, κατηγορηματικός με το πάντες κλπ. κλπ.).

Στο παραπάνω υπάρχει ένα πρόβλημα: περιγράφεται ως "εξαίρεση" η δομή genetivus cum accusativo και dativus cum accusativo, ενώ ως κανόνας η δομή accusativus cum infinitivo με τα δίπτωτα ρήματα (+ ονομ. φράση + απαρέμφ.). Αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν.

Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και τις συμπληρωματικές μετοχές. Δηλαδή: όταν το υποκείμενο μια συμπληρωματικής μετοχής είναι το ίδιο με του ρήματος, τότε παραλείπεται με τη μετοχή και εννοείται σε πτώση ονομαστική. Αν είνα διαφορετικό, τότε ΟΛΟ ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΟΝΟΜΑΤ. ΦΡΑΣΗ + ΜΕΤΟΧΗ πρέπει να είναι ΣΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΑΠΑΤΕΙ ΩΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ το εκάστοτε ρήμα. Με τα ρήματα που μας αφορούν, η πτώση αυτή στη συντριπτική της πλειοψηφία είναι η αιτιατική. Με τη γενικη συντάσσονται κανονικά μόνο τα ακούω-πυνθάνομαι, με την δοτική το σύνοιδα, ίσως και κάνα δυο να μου διαφεύγουν.

(Να τονίσω παρενθετικά πώς με τη γενική δεν υπάρχει ΠΟΤΕ πλάγιος λόγος, δηλαδή μια κατηγορηματική μετοχή σε γενική δεν ισοδυναμεί ποτέ με ειδική πρόταση)

Για τη συναφορά δες ενδεικτικά εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Coreference
Για τη χρήση και τη σύνταξη του απαρεμφάτου και της μετοχής αξίζει να διαβάσεις αυτό (είναι και φτηνό, όπως επίσης πια και μεταφρασμένο, νομίζω από τις εκδόσεις Πατάκη): http://www.amazon.com/Syntax-Semantics-Verb-Classical-Greek/dp/0226718581

Μην ασχολείσαι με τη νέα ελληνική. Δεν έχει μη παρεμφατικούς τύπους που να μας ενδιαφέρουν. Μόνο οι συμπληρωματικές προτάσεις με το "'να" έχει προταθεί να λογαριάζοναι ισοδύναμες συντακτικά με μη παρεμφατικούς, λόγω των κοινών φαινομένων που παρουσιάζουν με αυτούς (θεωρία ελέγχου και ανύψωση κυρίως).

[PDE ads]

[quidam omnia sciens...]

Νομίζω ότι το "ταύτα" επεξηγείται από τις μετοχές μαζί με το υποκείμενό τους που είναι κοινό (τινά Σωκράτην).
Άλλωστε, όπως και εσύ είπες και συμφωνώ, την έννοια του ρήματος συμπληρώνει όλη η μετοχική φράση (ή η απαρεμφατική σε άλλες περιπτώσεις) και όχι απλά η αιτιατική.

Αν έλειπε το "ταύτα", θα είχαμε μια κλασική πρόταση "ορώ τινά περιφερόμενον, φάσκοντα και φλυαρούντα".
Πάλι το "ορώ" με έννοια αυτοψίας δηλαδή. Άλλωστε, πιο πριν έχεις και αυτό το "αυτοί" που συνηγορεί στο ότι αυτό το νόημα θέλει να δώσει ο ομιλητής: "εσείς οι ίδιοι με τα μάτια σας βλέπατε τον τάδε να..."
Γιατί να έχουμε ανύψωση; Μια από τα ίδια μου φαίνεται.

Τώρα το πρόσεξα και κατάλαβα τι εννοείς...

Αν όλη η μετοχική φράση είναι η επεξήγηση, όπως ακριβώς προτείνω εγώ, τότε δεν μπορεί στην απλή εκδοχή να υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική (το Σωκράτη τινά). Διότι  δεν μπορούμε να εξηγήσουμε πώς μέσα στην επεξήγηση λαμβάνει πτώση αιτιατική το Σωκράτη τινά, αν με καταλαβαίνεις. Αν υπάρχει άμεση αυτοψία, πρέπει να δηλώνεται τι είναι αυτό που βλέπει κανείς, το έμψυχο ή άψυχο ον, το συγκεκριμένο ή αφηρημένο έστω. Αν όλη η φράση τίθεται ως συμπλήρωμα δεν μπορεί να υπάρχει η έννοια της "αυτοψίας" που αναφέρεις...

Είναι προφανές ότι όλη η μετοχική φράση (είναι πολλές βέβαια) είναι η επεξήγηση. Απλά είναι δύσκολο να υποστηριχθεί ότι υπάρχει αυτό που χαρακτηρίζεις "αυτοψία" σε αυτή την περίπτωση. Η δυσκολία είναι η πτώση του Σωκράτη τινά, όπως σου εξήγηση προηγουμένως.

[apri]

apri,
το παράδειγμα που παρέθεσα από τον θουκυδίδη είναι ένα από τα πολλά.

Η εμηνεία που δίνεις για αυτό δεν είναι η σωστή. Δηλαδή λες ότι εννοείται μία αιτιατική (ἑαυτούς ή αὑτούς)· αλλά τότε η μετοχή έπρεπε να ήταν σε πτώση αιτιατική, ενώ όπως βλέπεις είναι ονομαστική.

Όχι απαραίτητα. Υπάρχει μια περίπτωση όπου όταν το αντικείμενο της μετοχής είναι αυτοπαθής αντωνυμία, τότε η μετοχή μπορεί να συμφωνεί στην πτώση είτε με την αντωνυμία είτε με το υποκείμενο του ρήματος.
π.χ σύνοιδα ἐμαυτῷ σοφὸς ὤν
Είναι πιθανόν λοιπόν το ίδιο φαινόμενο να έχουμε και στην πρόταση του Θουκυδίδη, δεδομένου ότι το δεύτερο σκέλος της πρότασης με το οποίο συνδέεται συμπλεκτικά (καὶ τοὺς στρατιώτας ἀχθομένους) έχει τη μορφή αιτιατική (αντικείμενο)+μτχ.


Δεν ξέρω, βέβαια, αν και τα υπόλοιπα παραδείγματα τα οποία έχεις κατά νου, μπορούν να ερμηνευθούν μ' αυτόν τον τρόπο.
Παραμένω επιφυλακτική γιατί δυσκολεύομαι να δεχθώ ότι οι ομιλητές χρησιμοποιούσαν το απαρέμφατο και τη μετοχή εναλλακτικά με τα ίδια ρήματα εξάρτησης και με το ίδιο νόημα, γιατί αντιβαίνει στην ιδέα της οικονομίας.
Θεωρώ λογικό είτε η χρήση τους να έδινε άλλη σημασία στο ρήμα εξάρτησης είτε να μην εξαρτιόντουσαν από τα ίδια ρήματα.

[sadam21]

φιλε σωτηρη, το συντακτικο που προτεινεις θεωρειται κορυφαιο.
ενα παραδειγμα που υπαρχει στο συγκεκριμενο βιβλιο ειναι το παρακατω:
ο περικλης εγνω την εσβολην εσομενην.
οποιος μου πει οτι η εσβολη ειναι αντικειμενο, ας αγορασει το βιβλιο.
συγχαρητηρια για τις ευστοχες παρατηρησεις

[apri]

Αν όλη η μετοχική φράση είναι η επεξήγηση, όπως ακριβώς προτείνω εγώ, τότε δεν μπορεί στην απλή εκδοχή να υπάρχει αντικείμενο σε αιτιατική (το Σωκράτη τινά). Διότι  δεν μπορούμε να εξηγήσουμε πώς μέσα στην επεξήγηση λαμβάνει πτώση αιτιατική το Σωκράτη τινά, αν με καταλαβαίνεις. Αν υπάρχει άμεση αυτοψία, πρέπει να δηλώνεται τι είναι αυτό που βλέπει κανείς, το έμψυχο ή άψυχο ον, το συγκεκριμένο ή αφηρημένο έστω. Αν όλη η φράση τίθεται ως συμπλήρωμα δεν μπορεί να υπάρχει η έννοια της "αυτοψίας" που αναφέρεις...

Γιατί; Εκτός αν δεν εννοούμε ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Κατ' αρχάς, στην απλή πρόταση " ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ... Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόμενον, φάσκοντά και φλυαρούντα", εγώ θεωρώ ότι συμπλήρωμα του ρήματος είναι η μικρή φράση (small clause) που αποτελείται από δυο σκέλη:
α) το "Σωκράτην" σε αιτιατική ως αντικείμενο και β) τις κατηγορηματικές μετοχές που έχουν ως υποκείμενο κενή κατηγορία (PRO), γιατί ελέγχεται από το αντικείμενο του ρήματος.
Δηλαδή, για εμένα η πρόταση θυμίζει το "I persuaded him to leave".

Όταν λοιπόν έχουμε ως αντικείμενο του ρήματος το "ταύτα", τότε όλη αυτή η μικρή φράση παίρνει την ίδια πτώση με τον όρο αναφοράς της, δηλ. την αιτιατική πτώση που απαιτεί το ρήμα.

Θα είναι πολύ περίεργο να λέει ο ομιλητής "εωράτε αυτοί" και μετά να μην έχουμε το σχήμα της μετοχικής φράσης που δηλώνει αυτοψία.

[quidam omnia sciens...]

Γιατί; Εκτός αν δεν εννοούμε ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Κατ' αρχάς, στην απλή πρόταση " ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ... Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόμενον, φάσκοντά και φλυαρούντα", εγώ θεωρώ ότι συμπλήρωμα του ρήματος είναι η μικρή φράση (small clause) που αποτελείται από δυο σκέλη:
α) το "Σωκράτην" σε αιτιατική ως αντικείμενο και β) τις κατηγορηματικές μετοχές που έχουν ως υποκείμενο κενή κατηγορία (PRO), γιατί ελέγχεται από το αντικείμενο του ρήματος.
Δηλαδή, για εμένα η πρόταση θυμίζει το "I persuaded him to leave".

Όταν λοιπόν έχουμε ως αντικείμενο του ρήματος το "ταύτα", τότε όλη αυτή η μικρή φράση παίρνει την ίδια πτώση με τον όρο αναφοράς της, δηλ. την αιτιατική πτώση που απαιτεί το ρήμα.

Θα είναι πολύ περίεργο να λέει ο ομιλητής "εωράτε αυτοί" και μετά να μην έχουμε το σχήμα της μετοχικής φράσης που δηλώνει αυτοψία.

Για να προχωρήσουμε, πρέπει να αποφασίσεις πρώτα: ή έχουμε small clause ή το "Σωκράτη" είναι το αντικείμενο. Δεν γίνεται και τα δύο μαζί apri! Mια small clause αποτελείται από ένα υποκείμενο και ένα κατηγόρημα, χωρίς όμως να υπάρχει ρηματικός τύπος (ή έστω υπάρχει μη παρεμφατικός ρηματ. τύπος, κατ' άλλη προσέγγιση). Αρα το Σωκράτη είναι ΜΟΝΟ το υποκείμενο της small clause, τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω... (Το πώς παίρνει πτωση έιναι μια άλλη ιστορία). Ξανασκέψου το...

Η ανάλυση με PRO που προσπαθείς να προωθήσεις είναι και πάλι προβληματική. Υποτίθεται ότι το PRO είναι κενή κατηγορία ΧΩΡΙΣ ΠΤΩΣΗ. Πώς τότε η μετοχή μαρκάρεται με ονομαστική, ή με αιτιατική κλπ.; Με ένα απαρέμφατο μπορείς να βάλεις εύκολα PRO, διότι δεν είναι πτωτικός τύπος. Με μια μετοχή τα πράγματα δυσκολεύουν... Δεν είναι τόσο απλό. Πρέπει να δεχτείς ότι το PRO έχει πτώση, κάτι που συνεπάγεται σοβαρά πράγματα για τη θεωρία το PRO.

Όπως και να έχει, το παράδειγμα της αγγλικής που δινεις δεν είναι εύστοχο διότι αφορά (επίσης) θεωρία ελέγχου. Είναι το ορώ ρήμα ελέγχου; 

Πάμε και παρακάτω. Σε προτάσεις της νέας ελληνικής, πχ., όπως:

Μα δεν το βλέπεις κι εσύ ο ίδιος ότι ο Χ σε κοροϊδεύει;
Είδε πια και ο ίδιος ότι οι φίλοι του του έλεγαν αλήθεια.

δεν υπάρχει προφανώς αυτοψία, όπως εσύ την εννοείς (αφού δεν βλέπει κανένα ον παρά μια κατάσταση), είναι ωστόσο η όλη δομή γραμματικότατη και σημασιολογικά οκ. Επομένως δεν είναι το πρόβλημα ακριβώς το "αύτοὶ", αν κάτι τέτοιο εννοείς.

Για να υπάρχει αυτοψία, πρέπει οι προτάσεις αυτές να είναι ως εξής:

Μα δεν τον βλέπεις και εσύ ο ίδιος να σε κοροιδεύει;
Είδε πια και ο ίδιος τους φίλους του να του λένε την αλήθεια.

Θα συμφωνήσεις φαντάζομαι ότι οι παραπάνω προτάσεις, αν δεν είναι αντιγραμματικές, είναι έστω προβληματικές, και φυσικά δεν λένε το ίδιο πράγμα με τις προηγούμενες. Όμως αυτοψία οι πρώτες δεν έχουν σε καμιά περίπτωση. Απόδειξη αυτού είναι ότι μπορούν να εκφέρονται με καθε χρόνο, ενώ στην αυτοψία πρέπει υποχρεωτικά να υπάρχει ενεστώτας (στην πραγματικότητα δεν είναι ακριβώς ενεστώτας...). Πώς γίνεται να έχουμε αυτοψία με μια πράξη που έχει ήδη γίνει ή πρόκειται να γίνει στο μέλλον σε σχέση με τη στιγμή που το "βλέπει" κάποιος;

Μα δεν το βλέπεις κι εσύ ο ίδιος ότι ο Χ σε κοροϊδεύει/ σε έχει κοροιδέψει/ σε κορόιδεψε/ θα σε κοροιδέψει;
Είδε πια και ο ίδιος ότι οι φίλοι του του έλεγαν αλήθεια/ θα του πουν / πρόκειται να του πουν/ του είπαν...

Η αυτοψία έχει περιγραφική και εικονοπλαστική δυναμική, δηλαδή σχηματίζει έντονα μια εικόνα, την οποία και μεταφέρει στο δέκτη. Στο παράδειγμα με τον Σωκράτη είναι πολύ πιθανή αυτή η εκδοχή, δεν αμφιβάλλω. Αυτό το ενισχύει και το γεγονός ότι όλα αυτά εκτυλίσσονται σε μια κωμωδία, άρα υπάρχουν θεατές, με την κυριολεκτική σημασία. Όμως η ερμηνεία ότι η αιτιατική "Σωκράτη τινά" είναι αντικείμενο του ρήματος είναι προβληματική, είτε σε αυτή την περίπτωση συγκεκριμένα, είτε συνολικότερα, όπως πιστεύω εγώ.

Κατ΄εμέ είναι προφανές ότι μετοχές αυτού του τύπου λειτουργούν όπως ακριβώς τα απαρέμφατα, με την έννοια ότι μπορούν να εμφανίζουν υποκείμενο που δεν σχετίζεται καθόλου με το ρήμα. Αυτό δεν είναι φυσικά δική μου παρατήρηση, το έχουν ήδη επισημάνει πολλοί γραμματιστές.

Γι'αυτό (αλλά και για άλλους λόγους) και οι συμπληρωματικές μετοχές δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται "συνημμένες". Συνημμένες μπορούν να ονομάζονται επιρρηματικές μετοχές, και μόνο αυτές.

Το μεγάλο όμως κεφάλαιο apri είναι αν τελικά οι μετοχές ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ,  με την αυστηρά συντακτική εννοια, και αν ναι, ΑΝ ΕΧΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΟΛΕΣ. Είναι κυρίως επίθετα, πώς μπορεί ένα επίθετο να έχει "υποκείμενο"; Επίθετα με ενεργητική και επίθετα με παθητική σημασία υπάρχουν πολλά, αλλά ποτέ δε λέμε ότι έχουν υποκείμενο, κι ας εννοείται ένας δράστης ή ένα θέμα κλπ. Γιατί το λέμε για τις μετοχές; Επειδή παίρνουν αντικείμενο; Μα και τα επίθετα (τα μεταβατικά) παίρνουν αντικείμενο (γεν. αντικειμενική, δοτ. αντικειμενική), αλλά δεν σκεφτόμαστε να τους βάλουμε και υποκείμενο!!!


Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι υπάρχουν και άλλα προβλήματα στα λεγόμενά σου. Λες ότι η μετοχική φράση παίρνει πτώση λόγω του "όρου αναφοράς" της (αδόκιμη χρήση κάνεις της ορολογίας, οι μετοχική φράση αποτελεί τον όρο αναφοράς στο "ταύτα", όσο κι αν σου κάνει εντύπωση· οι δεικτικές αντωνυμίες αναφέρονται σε κάτι, όχι το αντίστροφο! Το "ταύτα" δηλαδή δείχνει κάτι, και όχι το αντίστροφο!), κάτι που δεν είναι δυνατό να το δεχτούμε στα σοβαρά. Ας πούμε, όταν ένα ρήμα έχει ως συμπλήρωμα μια πρόταση ή ένα απαρέμφατο, υποστηρίζεις ότι δεν παίρνει πτώση αυτό, παρά μόνο αν παρεμβάλλουμε μια αντωνυμία; Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Πχ. στην πρόταση

καὶ ἔλεγον οἱ Ἀθηναῖοι Ἀλκιβιάδου πρεσβευτοῦ παρόντος ἔν τε τοῖς Ἀργείοις καὶ ξυμμάχοις ταῦτα, ὅτι οὐκ ὀρθῶς αἱ σπονδαὶ ἄνευ τῶν ἄλλων ξυμμάχων καὶ γένοιντο...

λες πως η πρόταση με το "ότι" δεν μπορεί να πάρει πτώση χωρίς το "ταύτα". Το αντίθετο συμβαίνει. Η πρόταση αυτή είναι το αντικείμενο, και κάθε αντικείμενο έχει πτώση, είτε αυτό φαίνεται μορφολογικά είτε όχι. Και επειδή η πρόταση έχει πτώση, η αντωνυμία που αναφέρεται σε αυτή εμφατικά και προληπτικά, παίρνει την πτώση της.

Αν προσπαθήσουμε αυτό το το τελευταίο να το εφαρμόσουμε και στη μετοχική μας φράση, τις συμπεραίνουμε;

[apri]

Η ανάλυση με PRO που προσπαθείς να προωθήσεις είναι και πάλι προβληματική. Υποτίθεται ότι το PRO είναι κενή κατηγορία ΧΩΡΙΣ ΠΤΩΣΗ. Πώς τότε η μετοχή μαρκάρεται με ονομαστική, ή με αιτιατική κλπ.; Με ένα απαρέμφατο μπορείς να βάλεις εύκολα PRO, διότι δεν είναι πτωτικός τύπος. Με μια μετοχή τα πράγματα δυσκολεύουν... Δεν είναι τόσο απλό. Πρέπει να δεχτείς ότι το PRO έχει πτώση, κάτι που συνεπάγεται σοβαρά πράγματα για τη θεωρία το PRO.

Όπως και να έχει, το παράδειγμα της αγγλικής που δινεις δεν είναι εύστοχο διότι αφορά (επίσης) θεωρία ελέγχου. Είναι το ορώ ρήμα ελέγχου; 

Aυτό ακριβώς λέω, ότι το "ορώ" με μετοχή λειτουργεί (ή πιθανότατα λειτουργεί) ως ρήμα ελέγχου.

Για το PRO έχεις δίκιο. Θυμόμουν ότι η κενή κατηγορία μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να πάρει πτώση, αλλά έχεις δίκιο ότι αυτή δεν μπορεί να είναι η PRO.
Αυτή που θυμόμουν είναι η μικρή pro που λειτουργεί ως μη εκπεφρασμένο υποκείμενο, όταν εννοείται από τη μορφολογία του ρηματικού τύπου. Αυτή παίρνει πτώση.
Ίσως, μια τέτοια pro να έχουμε και στην περίπτωση της μετοχής που συζητάμε, αλλά το λέω με επιφύλαξη.

Για να προχωρήσουμε, πρέπει να αποφασίσεις πρώτα: ή έχουμε small clause ή το "Σωκράτη" είναι το αντικείμενο. Δεν γίνεται και τα δύο μαζί apri! Mια small clause αποτελείται από ένα υποκείμενο και ένα κατηγόρημα, χωρίς όμως να υπάρχει ρηματικός τύπος (ή έστω υπάρχει μη παρεμφατικός ρηματ. τύπος, κατ' άλλη προσέγγιση). Αρα το Σωκράτη είναι ΜΟΝΟ το υποκείμενο της small clause, τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω... (Το πώς παίρνει πτωση έιναι μια άλλη ιστορία). Ξανασκέψου το...

Είσαι σίγουρος γι' αυτό που λες; Εγώ ομολογώ ότι δεν γνώριζα τις small clauses, γιατί δεν έχω ασχοληθεί τόσο με το κομμάτι της Σύνταξης, οπότε στηρίχθηκα μόνο στην παραπομπή σου.

Λέει κάπου προς στο τέλος: "...the subject of the small clause is also the object of the matrix clause. In such cases, the matrix verb appears to be subcategorizing for its object noun (phrase), which then functions as the subject of the small clause. In this regard, there are a number of observations suggesting that the object/subject noun phrase is a direct dependent of the matrix verb."



Η small clause που αποτελείται μόνο από υποκείμενο και κατηγόρημα ταιριάζει σε άλλες περιπτώσεις κατηγορηματικών μετοχών, όπως π.χ [Περικλῆς] ὡς ἔγνω τὴν ἐσβολὴν ἐσομένην

Δεν νομίζω, όμως, ότι η σύνταξη του "γιγνώσκω" εδώ είναι ακριβώς ίδια με τη σύνταξη του "ορώ", για να τις αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο.
Αν και τώρα που το σκέφτομαι, υπάρχει η πιθανότητα να ισχύει κάτι μη αναμενόμενο για το σημερινό γλωσσικό μας αισθητήριο. Δηλ. μπορεί το "γιγνώσκω" να συμπεριφέρεται όπως το "σύνοιδα" που παίρνει αντικείμενο (βλ. πιο πάνω απάντηση 47), οπότε το "εσβολήν" να είναι κι αυτό αντικείμενο.


Και για να επιστρέψουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, η δική μου απορία στο κείμενο των πανελληνίων ήταν ανάλογη: Στο "υπολαμβάνω +αιτ.+απρφ", η αιτιατική λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος και υποκείμενο του απαρεμφάτου (όπως δηλ. στο "έπειθε τινά+απαρφ") ή λειτουργεί μόνο ως υποκείμενο του απαρεμφάτου (όπως στο "λέγω τινά +απαρφ); Και είπα ότι δεν είμαι σίγουρη, αλλά κλίνω ελαφρώς προς την πρώτη εκδοχή, επειδή ήταν δυνατόν να παραλειφθεί το απαρέμφατο ως ευκόλως εννοούμενο και να μας μείνει η αιτιατική ως αντικείμενο. Δεν ξέρω αν αυτό θα ήταν δυνατόν αν η αιτιατική λειτουργούσε μόνο ως υποκείμενο της μετοχής.

Το μεγάλο όμως κεφάλαιο apri είναι αν τελικά οι μετοχές ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ,  με την αυστηρά συντακτική εννοια, και αν ναι, ΑΝ ΕΧΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ ΟΛΕΣ. Είναι κυρίως επίθετα, πώς μπορεί ένα επίθετο να έχει "υποκείμενο"; Επίθετα με ενεργητική και επίθετα με παθητική σημασία υπάρχουν πολλά, αλλά ποτέ δε λέμε ότι έχουν υποκείμενο, κι ας εννοείται ένας δράστης ή ένα θέμα κλπ. Γιατί το λέμε για τις μετοχές; Επειδή παίρνουν αντικείμενο; Μα και τα επίθετα (τα μεταβατικά) παίρνουν αντικείμενο (γεν. αντικειμενική, δοτ. αντικειμενική), αλλά δεν σκεφτόμαστε να τους βάλουμε και υποκείμενο!!!

Κοίτα, όταν είναι επιθετικές, συμφωνώ απόλυτα ότι δεν έχουν υποκείμενο, γιατί λειτουργούν ακριβώς ως επίθετα.
Ειδικά η άποψη ότι το άρθρο είναι το υποκείμενό τους θεωρώ πως είναι τραβηγμένη από τα μαλλιά.

Για τις κατηγορηματικές και τις επιρρηματικές δεν θα το έλεγα ωστόσο. Έχουν υποκείμενο, αντικείμενο, ισοδυναμούν με δευτερεύουσες προτάσεις... Δεν μου ταιριάζει να τις αντιμετωπίσω ως απλά ονόματα.

Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι υπάρχουν και άλλα προβλήματα στα λεγόμενά σου. Λες ότι η μετοχική φράση παίρνει πτώση λόγω του "όρου αναφοράς" της (αδόκιμη χρήση κάνεις της ορολογίας, οι μετοχική φράση αποτελεί τον όρο αναφοράς στο "ταύτα", όσο κι αν σου κάνει εντύπωση· οι δεικτικές αντωνυμίες αναφέρονται σε κάτι, όχι το αντίστροφο! Το "ταύτα" δηλαδή δείχνει κάτι, και όχι το αντίστροφο!), κάτι που δεν είναι δυνατό να το δεχτούμε στα σοβαρά. Ας πούμε, όταν ένα ρήμα έχει ως συμπλήρωμα μια πρόταση ή ένα απαρέμφατο, υποστηρίζεις ότι δεν παίρνει πτώση αυτό, παρά μόνο αν παρεμβάλλουμε μια αντωνυμία; Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Πχ. στην πρόταση

ΟΚ. Έχουμε καταφορά στην επεξήγηση και όχι αναφορά.
Δεν είπα όμως ακριβώς ότι η μετοχική φράση παίρνει την πτώση λόγω της αντωνυμίας "ταύτα". Είπα ότι παίρνει την ίδια πτώση μ' αυτήν. Την πτώση την παίρνουν από το ρήμα εξάρτησης γειτνιάζοντας άμεσα μ' αυτό. Κάτω από τον ίδιο κλάδο του αντικειμένου δεν θα βάζαμε και τα δυο;

[Sali]

A... Και τους εμπρόθετους με την ἐκ μάλλον του μέσου θα τους έλεγα μετά από ωριμότερη σκέψη. Τι λες κι εσύ;

Η πρώτη μου σκέψη ήταν, Σωτήρη. Αλλά, όταν είδα ότι όλοι συμφωνούσαν  στην ιδέα της αιτίας, έκανα πίσω, αφού άλλωστε η επιρρηματική αυτή σχέση δεν χαλάει το νόημα.

[Sali]

Απ' ό,τι καταλαβαίνω από τα συμφραζόμενα (οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ ἐν τούτῳ ἐβουλεύοντο .... τοῖς τε γὰρ ἐπιχειρήμασιν ἑώρων οὐ κατορθοῦντες καὶ τοὺς στρατιώτας ἀχθομένους τῇ μονῇ), το "εώρων" έχει δυο αντικείμενα: ένα εννοούμενο "αυτούς" (δηλ. τους στρατηγούς) και το "στρατιώτας".

Μετάφρ.: Διότι έβλεπαν (τους εαυτούς τους) να μην τα καταφέρνουν και τους στρατιώτες να δυσανασχετούν...
Το "ορώ" με την έννοια της αυτοψίας είναι.

Σ' αυτό έχεις δίκιο. Προσθέτω τη διευκρίνιση ότι, όταν αυτό το αντικ. παραλείπεται (όπως στο εν λόγω παράδειγμα), η ΚΜ τίθεται πάντοτε σε ονομαστική, ενώ όταν το αντικ. της αυτοπαθούς αντων. δηλώνεται, η ΚΜ παίρνει την πτώση είτε του αντικειμένου είτε του υποκειμένου, αφού αυτά τα δύο ταυτίζονται: (Δημοσθ. 22.29) δεῖξον οὐ πεποιηκότα ταῦτα σεαυτόν· (Ξενοφ. Ανάβ. 6.3.22) Τιμασίων δὲ καὶ οἰ ἱππεῖς...ἐλάνθανον αὑτοὺς ἐπὶ τῷ λόφῳ γενόμενοι.

Είναι σίγουρο ότι το "ορώ" δηλώνει απλή αντίληψη κάποιες φορές όταν συντάσσεται με κατηγορηματική μετοχή;

Βοήθησέ με, γιατί σε έχασα. Τι εννοείς με το "απλή αντίληψη"; Αν εννοείς όχι την άμεση αίσθηση, η απάντηση είναι καταφατική. Η μτχ. δηλαδή εκφράζειο ουσιαστικά το αντικείμενο της νοήσεως, το οποίο πηγάζει από πραγματικές καταστάσεις (γι' αυτό και η κανονική άρνηση οὐ). Άρα ὁρῶ = βλέπω, παρατηρώ, διακρίνω, καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι κ.τ.ό ότι... (Ξενοφ. Ανάβ. 5.5.24) ὁρῶμεν πάντα ἀληθῆ ὄντα ἃ λέγετε (= βλέπουμε/καταλαβαίνουμε/διαπιστώνουμε ότι όλα όσα λέτε είναι αληθινά). Είναι σαφές ότι δεν εκφράζεται φυσική αντίληψη, δεν μπορεί δηλαδή το πάντα ἃ λέγετε να αποτελεί μόνο του αντικείμενο του ὁρῶ, αλλά όλο το σύνολο πάντα ἀληθῆ ὄντα ἃ λέγετε.
Αν πάλι εννοείς τη φυσική αντίληψη, και πάλι η απάντηση είναι καταφατική. Εδώ το ρ. έχει αντικ. σε αιτιατική και ΚΜ στην ίδια πτώση (σε ενεστώτα), οπότε η ΚΜ εκφράζει πράξη εν εξελίξει, ο δε χρόνος της εκφράζει μόνο το ποιόν ενεργείας. Άρα ὁρῶ = βλέπω, παρατηρώ κάποιον να... (Ξενοφ. Αναβ. 1.5.12) ὡς εἶδέ (τις) Κλέαρχον διελαύνοντα (= μόλις είδε κάποιος τον Κλ. να περνάει έφιππος).
Βέβαια, η διαφορά του "ότι" από το "να" στη μετάφραση είναι συμβατική· απλώς την παραθέτω για μεγαλύτερη σαφήνεια.

[apri]

Τι εννοείς με το "απλή αντίληψη"; Αν εννοείς όχι την άμεση αίσθηση, η απάντηση είναι καταφατική. Η μτχ. δηλαδή εκφράζειο ουσιαστικά το αντικείμενο της νοήσεως, το οποίο πηγάζει από πραγματικές καταστάσεις (γι' αυτό και η κανονική άρνηση οὐ). Άρα ὁρῶ = βλέπω, παρατηρώ, διακρίνω, καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαι κ.τ.ό ότι... (Ξενοφ. Ανάβ. 5.5.24) ὁρῶμεν πάντα ἀληθῆ ὄντα ἃ λέγετε (= βλέπουμε/καταλαβαίνουμε/διαπιστώνουμε ότι όλα όσα λέτε είναι αληθινά). Είναι σαφές ότι δεν εκφράζεται φυσική αντίληψη, δεν μπορεί δηλαδή το πάντα ἃ λέγετε να αποτελεί μόνο του αντικείμενο του ὁρῶ, αλλά όλο το σύνολο πάντα ἀληθῆ ὄντα ἃ λέγετε.
Αν πάλι εννοείς τη φυσική αντίληψη, και πάλι η απάντηση είναι καταφατική. Εδώ το ρ. έχει αντικ. σε αιτιατική και ΚΜ στην ίδια πτώση (σε ενεστώτα), οπότε η ΚΜ εκφράζει πράξη εν εξελίξει, ο δε χρόνος της εκφράζει μόνο το ποιόν ενεργείας. Άρα ὁρῶ = βλέπω, παρατηρώ κάποιον να... (Ξενοφ. Αναβ. 1.5.12) ὡς εἶδέ (τις) Κλέαρχον διελαύνοντα (= μόλις είδε κάποιος τον Κλ. να περνάει έφιππος).
Βέβαια, η διαφορά του "ότι" από το "να" στη μετάφραση είναι συμβατική· απλώς την παραθέτω για μεγαλύτερη σαφήνεια.

Άρα, με βάση αυτά που λες, έχουμε στην ουσία δυο διαφορετικές συντάξεις και δυο διαφορετικές σημασίες.

Στην πρώτη όπου το "ορώ" έχει διαπιστωτική έννοια, συμπλήρωμα (αντικείμενο) του ρήματος είναι η μετοχική φράση που περιλαμβάνει:
την αιτιατική ως υποκείμενο της μετοχής και τη μετοχή (στο παράδειγμα που ακολουθεί, και το κατηγορούμενο).
π.χ ὁρῶμεν πάντα ἀληθῆ ὄντα

Στη δεύτερη όπου δηλώνει αυτοψία, η μικρή φράση που αποτελεί συμπλήρωμα του ρήματος περιλαμβάνει:
την αιτιατική ως αντικείμενο του ρήματος (που δεν μπορεί να έχει ταυτόχρονα δεύτερο θεματικό ρόλο) και τη μετοχή, της οποίας το υποκείμενο αναγκαστικά έχει παραλειφθεί (γιατί ταυτίζεται με το αντικείμενο του ρήματος) και εννοείται.
π.χ  εἶδέ Κλέαρχον διελαύνοντα

Σ' αυτό έχεις δίκιο. Προσθέτω τη διευκρίνιση ότι, όταν αυτό το αντικ. παραλείπεται (όπως στο εν λόγω παράδειγμα), η ΚΜ τίθεται πάντοτε σε ονομαστική, ενώ όταν το αντικ. της αυτοπαθούς αντων. δηλώνεται, η ΚΜ παίρνει την πτώση είτε του αντικειμένου είτε του υποκειμένου, αφού αυτά τα δύο ταυτίζονται: (Δημοσθ. 22.29) δεῖξον οὐ πεποιηκότα ταῦτα σεαυτόν· (Ξενοφ. Ανάβ. 6.3.22) Τιμασίων δὲ καὶ οἰ ἱππεῖς...ἐλάνθανον αὑτοὺς ἐπὶ τῷ λόφῳ γενόμενοι.

Eγώ από τη γενικότερη συζήτηση κατέληξα στο εξής συμπέρασμα.

Το υποκείμενο της μετοχής ή του απαρεμφάτου κατά κανόνα πρέπει να έπαιρνε την πτώση που απαιτούσε ο ρηματικός τύπος.
Δηλ. το υποκείμενο του απαρφ. έπαιρνε αιτιατική που απαιτεί το απαρέμφατο (ώστε να ξεχωρίζει συντακτικά από το υποκείμενο του ρήματος) και το υποκείμενο της μτχ. έπαιρνε την πτώση της μετοχής με βάση τη σύνταξη του ρήματος εξάρτησής της (π.χ αν το ρήμα συντάσσεται με αιτιατική, μετοχή και υποκείμενο μπαίνουν σε αιτιατική).
π.χ δεῖξον οὐ πεποιηκότα ταῦτα σεαυτόν (σημείωση: το «σεαυτόν» λειτουργεί μόνο ως υποκείμενο της μετοχής και δεν είναι αντικείμενο του ρήματος)

Κάποιεςφορές όμως, όταν το υποκείμενο δεν ήταν εκπεφρασμένο ως ευκόλως εννοούμενο, έπαιρνε την πτώση της ονοματικής φράσης με την οποία είχε κοινή αναφορά στην πρόταση, δηλ. την πτώση του υποκειμένου ή του αντικειμένου του ρήματος (και αν είχε κοινή αναφορά και με τα δύο, συνήθως έπαιρνε την ονομαστική πτώση του υποκειμένου που είναι ισχυρότερη).

Πιστεύω ότι έτσι ερμηνεύεται το γεγονός ότι κατά κανόνα στην ταυτοπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου (αλλά και το κατηγορούμενο που αναφέρεται σ' αυτό) είναι σε ονομαστική, επηρεαζόμενο από το υποκείμενο του ρήματος.
π.χ Βυζάντιοι  ξυνέβησαν εἶναι ὑπήκοοι
[αντιθέτως δες πώς, όταν ήταν εκπεφρασμένο, έμπαινε κανονικά σε αιτιατική:
"Εγώ γάρ δη οίμαι και εμέ και σε και τους άλλους ανθρώπους το αδικείν του αδικείσθαι κάκιον ηγείσθαι"
"οἴομαι ἐμὲ φαῦλον εἶναι ζητητήν"]


Έτσι ερμηνεύονται επίσης παραδείγματα όπως το "Εδέοντο Κύρου προθυμοτάτου (αντί "προθυμότατον") είναι», όπου το υποκείμενο του απαρεμφάτου εννοείται και μάλιστα σε γενική, επηρεαζόμενο από το αντικείμενο.

Επίσης τα : "Σύνοιδα εμαυτώ σοφός ων (αντί "σοφώ όντι") και το "Τιμασίων δὲ καὶ οἰ ἱππεῖς...ἐλάνθανον αὑτοὺς γενόμενοι (αντί γενομένους), όπου το υποκείμενο της μετοχής εννοείται (γιατί οι αντωνυμίες λειτουργούν ως αντικείμενο του ρήματος και δεν γίνεται να έχουν διπλό ρόλο) και μάλιστα εννοείται σε ονομαστική γιατί υπερισχύει η πτώση του υποκειμένου που είναι ισχυρότερη.

[quidam omnia sciens...]

apri,
το παράδειγμα με το ρήμα "λανθάνω" που δίνεις είναι άστοχο.

Στο λανθάνω ἐμαυτόν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα (από τον Πρωταγόρα το αντλώ) δεν υπάρχει καμία σημασιοσυντακτική συσχέτιση με το λανθάνω καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα. Στο πρώτο η πληροφορία έιναι ότι το κάνω χωρίς να έχω ο ίδιος τη συναίσθηση της πράξης μου, το κάνω "κατά λάθος"· στο δεύτερο ότι το κάνω χωρίς να γίνομαι αντιληπτός από κάποιον άλλον, τον οποίο δεν χρειάζεται να δηλώσω.

Απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι στη θέση του αυτοπαθούς ἐμαυτόν μπορεί να τεθεί  ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ άλλη αιτιατική, χωρίς να αλλάξει το νόημα (τυχαίο παράδειγμα από Θουκυδίδη):

(Θουκ., 6.97.1)
οἱ δὲ Ἀθηναῖοι ταύτης τῆς νυκτὸς τῇ ἐπιγιγνομένῃ ἡμέρᾳ ἐξητάζοντο
καὶ ἔλαθον αὐτοὺς παντὶ ἤδη τῷ στρατεύματι ἐκ τῆς Κατάνης
σχόντες κατὰ τὸν Λέοντα καλούμενον, ὃς ἀπέχει τῶν Ἐπι-
πολῶν ἓξ ἢ ἑπτὰ σταδίους, καὶ τοὺς πεζοὺς ἀποβιβάσαντες,
ταῖς τε ναυσὶν ἐς τὴν Θάψον καθορμισάμενοι·

Ενίοτε μάλιστα υπάρχει μόνο η αιτιατική και όχι η μετοχή, όταν η πράξη που μένει απαρατήρητη δεν έχει σημασία ή είναι γνωστή από πριν:

(Θουκ., 8.)
καὶ τὰς μὲν ἐν Ἀβύδῳ ἑκκαίδεκα ναῦς
ἔλαθον, προειρημένης φυλακῆς τῷ φιλίῳ ἐπίπλῳ, ὅπως αὐτῶν
ἀνακῶς ἕξουσιν, ἢν ἐκπλέωσιν· τὰς δὲ μετὰ τοῦ Μινδάρου ἅμα
τῇ ἕῳ κατιδόντες, τὴν δίωξιν εὐθὺς ποιουμένων οὐ φθάνουσι
πάσαις, ἀλλ' αἱ μὲν πλείους ἐπὶ τῆς Ἴμβρου καὶ Λήμνου
διέφυγον.

Ότι η αιτιατική με το λανθάνω είναι ανεξάρτητη του μετοχικού συμπληρώματος αποδεικνύεται εμμέσως στην απρόσωπη χρήση με συμπληρωματική πρόταση λανθάνει τινά ὅτι.

(Πλάτ. Φαῖδρος, 257e)
 Γλυκὺς ἀγκών, ὦ Φαῖδρε, λέληθέν σε ὅτι ἀπὸ τοῦ
μακροῦ ἀγκῶνος τοῦ κατὰ Νεῖλον ἐκλήθη· καὶ πρὸς τῷ
ἀγκῶνι λανθάνει σε ὅτι οἱ μέγιστον φρονοῦντες τῶν πολι-
τικῶν μάλιστα ἐρῶσι λογογραφίας τε καὶ καταλείψεως
συγγραμμάτων, οἵ γε καὶ ἐπειδάν τινα γράφωσι λόγον,
οὕτως ἀγαπῶσι τοὺς ἐπαινέτας, ὥστε προσπαραγράφουσι
πρώτους οἳ ἂν ἑκασταχοῦ ἐπαινῶσιν αὐτούς.

Σημείωση: Με το λέληθεν υπάρχει απλά πρόταξη της ονομαστικής της δευτερεύουσας πρότασης (ανύψωση -subject to subject raising- δεν μου κάνει, αν και δεν το έχω ερευνήσει ποτέ...)

apri,
αυτό που σου λέω εγώ λέει και ο Sali: άλλη η δομή του ὁρῶ στη μια και άλλη στην άλλη περίπτωση.

Για τις small clauses δεν υπάρχει ακριβώς ομοφωνία απόψεων (και σε τι υπάρχει άλλωστε; ) Δες κι εδώ:
http://www.ling.upenn.edu/~beatrice/syntax-textbook/ (Chapter 3: predication. Some special cases. Small clauses)
http://www.ling.upenn.edu/~beatrice/syntax-textbook/ (Chapter 7: Further issues. Small clauses rivisited)

Θα επανέλθω.