Πίστη Αγνωστικισμός Αθεΐα. Εθνισμός Διεθνισμός Αεθνισμός. Απόψεις.

[leon.]

Η Τέχνη όρια δε γνωρίζει. Το Σύνταγμα προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης. Ούτε είναι δυνατόν ν' αυτολογοκρίνεται ο καλλιτέχνης επειδή θα προσβληθεί δυνητικά ο τάδε ή ο δείνα. Αυτά τα ζητήματα έχουν λυθεί ήδη απ' την εποχή του Διαφωτισμού. Το ότι επανέρχονται στην επικαιρότητα είναι άσχημο σημάδι. Δείχνει αναβίωση προνεωτερικών αντιλήψεων.

Επίσης μπορεί για έναν πιστό ο άγιος Γεώργιος να συμβολίζει το Καλό κι ο Δράκος το Κακό, αλλά για έναν άλλον να συμβολίζει τ' αντίστροφο. Η ερμηνεία ενός πίνακα ενός ποιήματος ενός δοκίμιου δεν είναι μονοδιάστατη. Αντικρουόμενες απόψεις πάντοτε υπάρχουν κι αυτό είναι φυσιολογικό. Για τέχνη μιλάμε. Κι όχι για μαθηματικά όπου 1+1=2 και τέλος.

[PDE ads]

[apri]

Το Σύνταγμα προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, όμως με ρητή την προϋπόθεση να μην προσβάλλει την προσωπικότητα και τις πεποιθήσεις των άλλων. Θεωρεί αυτονόητη την ενσυναίσθηση κι όταν δεν υπάρχει, την επιβάλλει δια του νόμου. Και το κάνει, γιατί η εγωκεντρική ελευθερία είναι πηγή τυραννίας.

Εννοείται πως οι ερμηνείες μπορεί να ποικίλλουν και στην απόδοση και στην πρόσληψη των έργων τέχνης. Όταν όμως αποφασίζεις να αλλοιώσεις πλήρως υπάρχοντα συμβολισμό με συγκεκριμένο συναισθηματικό φορτίο για τον ακροατή σου, τότε παύεις να είσαι καλοπροαίρετος συνομιλητής. Δείχνεις υποτίμηση προς τις επιλογές του κοινού στο οποίο εσύ αποφάσισες να απευθυνθείς. Άρα, έχεις κάνει κατάχρηση της ελευθερίας σου.

[leon.]

Όχι, δεν ισχύει ότι το Σύνταγμα περιλαμβάνει προϋπόθεση να μην προσβάλλει η τέχνη των άλλων τις πεποιθήσεις. Ούτε καν. Αλλοίμονο να ίσχυε κάτι τέτοιο. Τότε όλοι θα λέγαμε μου πρόσβαλλε την τάδε ή δείνα προσωπική μου πεποίθηση ένα έργο τέχνης κι η πολιτεία θα κυνηγούσε τον καλλιτέχνη με τον εισαγγελέα. Δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το Σύνταγμα ορίζει απόλυτη ελευθερία στην καλλιτεχνική δημιουργία. Κι ορίζει, φυσικά, κι απόλυτη ελευθερία στην άσκηση της όποιας θρησκευτικής πίστης. Τώρα αν ο πιστός προσβάλλεται απ' ο,τιδήποτε δεν του αρέσει ή του θίγει τα θεία αυτό αφορά τον ίδιο κι όχι το νομοθέτη. Ο πιστός να λατρέψει ελεύθερα ό,τι επιθυμεί. Αλλά τ' άλλα είναι προσωπικές θέσεις και δεν έχει δικαίωμα ν' απαγορεύσει στον άλλον να σατιρίσει ό,τι γουστάρει.

Δεν υπάρχουν επιλογές κοινού. Αλλά μόνον ατόμου. Δεν καταχράσαι τίποτα, τουναντίον έμπρακτα ασκείς το δημοκρατικό σου δικαίωμα να σατιρίσεις ό,τι θες. Άλλος θα εκφραστεί απ' τη σάτιρά σου κι άλλος όχι. Απλά τα πράγματα.

Παιδιά ο καθένας είναι ελεύθερος να δημιουργεί αλογόκριτα, να σατιρίζει αιχμηρά, να θίγει κακώς κείμενα που ο ί δ ι ο ς θεωρεί. Όποιος ενοχλείται δικαίωμά του να ενοχληθεί, αλλά μέχρις εκεί. Τα "απαγορεύεται η δημοσίευσις" απαγορεύονται. Τα Index Librorum Prohibitorum είναι άλλων εποχών.

[apri]

Ούτε το Σύνταγμα ούτε οι Διαφωτιστές μίλησαν ποτέ για απεριόριστη ελευθερία έκφρασης. Πάντα έθεταν κάποιους περιορισμούς που σχετίζονταν με την προσβολή της υπόληψης του κοινού, τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, τα δημόσια ήθη, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις κλπ.
Σίγουρα, είναι συζητήσιμο αν συμβαίνει πάντα κάτι τέτοιο, αλλά πάντως η ιδέα των ορίων της ελευθερίας υπάρχει, γιατί είναι απαραίτητη στη δημοκρατία όσο και η ίδια η ύπαρξη ελευθερίας.

Ως κατάχρηση της ελευθερίας δεν εννοώ να εκφράσεις μια άποψη με την οποία ο άλλος διαφωνεί, αλλά το να θίξεις την προσωπικότητα και τις επιλογές του. Το "κάνω ο,τι γουστάρω" είναι η ιδεολογία του τυράννου, όχι του φιλελεύθερου πολίτη. Και το θέμα δεν είναι να σου το απαγορεύσει αυτός που θίγεται. Θα πρέπει να το καταλαβαίνεις και από μόνος σου.

Με αυτήν τη λογική δεν θα πρότεινα ποτέ τη λογοκρισία του συγκεκριμένου καλλιτέχνη ή την απόσυρση των έργων του. Θεωρώ απλώς ότι κάποια έργα του εκθέτουν τον ίδιο και το πώς αντιλαμβάνεται τη σχέση του με το κοινό.

Από αλλού ξεκίνησε η κουβέντα κι αλλού έφτασε τελικά...

[PDE ads]

[leon.]

Ούτε το Σύνταγμα ούτε οι Διαφωτιστές μίλησαν ποτέ για απεριόριστη ελευθερία έκφρασης. Πάντα έθεταν κάποιους περιορισμούς που σχετίζονταν με την προσβολή της υπόληψης του κοινού, τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, τα δημόσια ήθη, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις κλπ.
Σίγουρα, είναι συζητήσιμο αν συμβαίνει πάντα κάτι τέτοιο, αλλά πάντως η ιδέα των ορίων της ελευθερίας υπάρχει, γιατί είναι απαραίτητη στη δημοκρατία όσο και η ίδια η ύπαρξη ελευθερίας.

Ως κατάχρηση της ελευθερίας δεν εννοώ να εκφράσεις μια άποψη με την οποία ο άλλος διαφωνεί, αλλά το να θίξεις την προσωπικότητα και τις επιλογές του. Το "κάνω ο,τι γουστάρω" είναι η ιδεολογία του τυράννου, όχι του φιλελεύθερου πολίτη. Και το θέμα δεν είναι να σου το απαγορεύσει αυτός που θίγεται. Θα πρέπει να το καταλαβαίνεις και από μόνος σου.

Με αυτήν τη λογική δεν θα πρότεινα ποτέ τη λογοκρισία του συγκεκριμένου καλλιτέχνη ή την απόσυρση των έργων του. Θεωρώ απλώς ότι κάποια έργα του εκθέτουν τον ίδιο και το πώς αντιλαμβάνεται τη σχέση του με το κοινό.

Από αλλού ξεκίνησε η κουβέντα κι αλλού έφτασε τελικά...

Πότε έθεσε το Σύνταγμα κι οι Διαφωτιστές τέτοιους περιορισμούς; Το αντίθετο. Άρση αυτών των περιορισμών έγινε. Κι οι περιορισμοί αυτοί (περί προσβολής πίστης κτλ) είχαν τεθεί το Μεσαίωνα απ' την Εκκλησία.

Τύραννος είναι όποιος επιβάλλεται στον άλλον. Ο καλλιτέχνης δεν επιβάλλεται σε κανέναν. Απλά δημιουργεί. Άρα δεν είναι τύραννος. Ο πιστός που θέλει να περιορίσει τον καλλιτέχνη, κι άρα να του επιβληθεί, είναι πράγματι τύραννος.

Μα αν κάνατε τέτοια πρόταση λογοκρισίας ή απόσυρσης θα επεμβαίνατε τυραννικά στη δημιουργία του άλλου. Δεν έχετε τέτοιο δικαίωμα. Ο καλλιτέχνης δε σας επέβαλλε κάτι. Εσείς γιατί θέλετε να του επιβάλλετε με τι θα ασχολείται;

Το "βλάπτω την ελευθερία του άλλου" (αυτός είναι ο μοναδικός περιορισμός που υπάρχει στο Σύνταγμα και στους Διαφωτιστές) το διαπράττει ο πιστός που ζητά απαγόρευση. Και δεν έχει τέτοιο δικαίωμα πάνω στον καλλιτέχνη ή στο έργο του. Συνεπώς ο πιστός παραβιάζει το Σύνταγμα κι επειδή "έτσι γουστάρει γιατί του θίξανε τα θεία" αποπειράται να επέμβει λογοκριτικά στο συμπολίτη του. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί "όπως γουστάρει" χωρίς να επεμβαίνει λογοκριτικά σε κανέναν. Άρα μόνον αυτός στην περίπτωσή μας σέβεται και το συμπολίτη του και το Σύνταγμα.

[ppil]

leon.  ακόμη και στην Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789, η ελευθερία της έκφρασης θεωρείται βασικό δικαίωμα, αλλά επισημαίνεται ότι μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς όταν απειλεί τη δημόσια τάξη ή την ασφάλεια. Δες Άρθρο 11: "Η ελεύθερη ανταλλαγή σκέψεων και ιδεών είναι ένα από τα πολυτιμότερα δικαιώματα του ανθρώπου. Επομένως, κάθε πολίτης έχει τη δυνατότητα να ομιλεί, να γράφει, και να τυπώνει τα έργα του ελεύθερα, αρκεί να μην κάνει κατάχρηση αυτής της ελευθερίας σε περιπτώσεις που ορίζονται σαφώς από το νόμο." Και από το νόμο εννοεί τους νόμους που είναι αναγκαίοι για την προστασία της κοινωνικής τάξης και της ασφάλειας.
Στην Ελλάδα υπάρχει το Άρθρο 198 του Ποινικού Κώδικα για την κακόβουλη βλασφημία, το οποίο λέει:
"1. Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό.
2. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, εκδηλώνει δημόσια με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία, τιμωρείται με κράτηση έως έξι (6) μήνες ή με πρόστιμο έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ."
Υπάρχει ακόμη ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ που αναφέρει ότι, αν και η θρησκευτική ελευθερία προστατεύεται, επιτρέπονται περιορισμοί για τη δημόσια τάξη, την υγεία ή την ηθικότητα, ή για την προστασία άλλων δικαιωμάτων και η Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Δεν ξεχνά κανείς μας την περίπτωση της δημοσίευσης των σκίτσων του Προφήτη Μωάμεθ το 2005 και τις αντιδράσεις που προκάλεσε. Οι Χριστιανοί απλά δεν συνηθίζουν να καταφεύγουν στους νόμους γιατί δεν έχουν τιμωρητική διάθεση για κανέναν. Προσωπικά αδιαφορώ για την έκθεση ζωγραφικής του συγκεκριμένου ζωγράφου και προφανώς καταδικάζω και τον βανδαλισμό της. Αλλά πραγματικά αναρωτιέμαι πως η Εθνική Πινακοθήκη προβάλλει έργα άσημων που προσβάλλουν μια τόση μεγάλη μερίδα ανθρώπων (όπως υποτίθεται πως είναι οι χριστιανοί στην Ελλάδα). Επιμένω στο άσημων, μιας και αν ήταν απλά μια γκαλερί προφανώς και δεν θα γινόταν ζήτημα, θα ήταν προσβολή τύπου Μαντόνας.

Στην κουβέντα, όπως εξελίχθηκε, ειπώθηκαν πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα και ένα από αυτά ήταν πως είναι δύσκολο να είναι κανείς κριτικός απέναντι στην θρησκεία με την οποία γεννήθηκε και πως η θρησκεία προσφέρει στον άνθρωπο μια αίσθηση ασφάλειας και βεβαιότητας, δίνοντάς του παρηγοριά και την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα. Πολύ φοβάμαι πως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ναι, η πίστη στο Θεό δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση ότι δεν είναι μόνοι τους, ότι υπάρχει τάξη και σκοπός στο σύμπαν, και ότι υπάρχουν οδηγίες για τη ζωή τους, αλλά αυτές οι οδηγίες όμως; Μήπως είναι οδηγίες που για να τις ακολουθήσεις πρέπει να αλλάξεις από τα θεμέλιά του; Η Χριστιανική πίστη καλεί τον άνθρωπο να ακολουθήσει έναν τρόπο ζωής αντίθετο με τον σύγχρονο τρόπο σκέψης και τις κοινωνικές επιταγές. Για παράδειγμα, ενθαρρύνει την ταπεινότητα, την αγάπη προς τον πλησίον, την αυτοθυσία και την απομάκρυνση από τα υλικά αγαθά. Συν το ότι υποτιμά ή έστω αμφισβητεί τη θρησκεία γενικά. Πραγματικά νομίζω πως το πιο εύκολο πράγμα είναι να μην πιστεύεις στο Θεό που σου ζητάει τόσα με "πληρωμή" μετά θάνατον και να βρίσκεσαι στην μεγάλη αγκαλιά όλων όσων δεν πιστεύουν.

[leon.]

Το άρθρο 198 του ΠΚ (περί βλασφημίας των θείων) έχει καταργηθεί επί ΣΥΡΙΖΑ. Πίεσε η Εκκλησία να επανέλθει επί Μητσοτάκη, αλλά δεν τα κατάφερε. Θεσπίστηκε το 2012 επί συγκυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου-Καρατζαφέρη. Καταργήθηκε ως αντισυνταγματικό.

Η κατάχρηση που αναφέρεται η Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων είναι ο περιορισμός που προανάφερα. Να μη βλάπτεται η ελευθερία του άλλου. Ο καλλιτέχνης δε βλάπτει την ελευθερία κανενός. Ο πιστός βλάπτει του καλλιτέχνη άμα επιχειρήσει να τον λογοκρίνει.

Παιδιά αν φτάσουμε στο σημείο να ζητάμε την κεφαλή επί πίνακι του Καΐρη ή του Ροΐδη (Πάπισσα Ιωάννα) ή του Καζαντζάκη (Τελευταίος Πειρασμός) γιατί μας προσέβαλλαν τα θεία και τις θρησκευτικές μας πεποιθήσεις τότε γίναμε Θεοκρατία. Σκεφτείτε καλά τι διδάσκει ο Ιησούς και μην αφήνετε τα προσωπικά συναισθήματα της προσβολής να σας οδηγούν σε σκέψεις επιβολής της θέλησής σας απέναντι στον καλλιτέχνη ώστε ο τελευταίος να σιγήσει. Ούτε δημοκρατικό είναι αυτό κι ούτε, εν τέλει, χριστιανικό.

[apri]

Πότε έθεσε το Σύνταγμα κι οι Διαφωτιστές τέτοιους περιορισμούς; Το αντίθετο. Άρση αυτών των περιορισμών έγινε. Κι οι περιορισμοί αυτοί (περί προσβολής πίστης κτλ) είχαν τεθεί το Μεσαίωνα απ' την Εκκλησία.

Οι Διαφωτιστές υπερασπίστηκαν τις ελευθερίες του ανθρώπου, αλλά πάντα έθεταν το θέμα της κοινωνικής ευθύνης που έχει ο πολίτης να χρησιμοποιήσει τις ελευθερίες του με τρόπο που να μην προκαλεί άμεση ή έμμεση βλάβη στους γύρω του.

Αυτή η άποψη περί υπεύθυνης χρήσης της ελευθερίας έναντι του κοινού καλού έχει περάσει στο Διεθνές Δίκαιο και στα συντάγματα.
Σου αναφέρω ενδεικτικά το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/esda/arthro-10-eyropaiki-symvasi-dikaiomaton-toy-anthropoy-eleytheria

Και το ελληνικό σύνταγμα θέτει σχετικούς περιορισμούς και στο άρθρο για την ελευθερία του Τύπου, αλλά και στο άρθρο 2 που αναφέρεται στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Και ξέρεις γιατί; Γιατί η ανθρώπινη αξία ως συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό θεωρείται υπέρτερο πάντων, ακόμα και της ελευθερίας έκφρασης.
Και βάσει αυτών έχουν βγει κατά καιρούς και αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Βέβαια, όλα αυτά είναι κάπως αόριστα και είναι μεγάλη συζήτηση πάντα πού τελειώνει η ελευθερία έκφρασης και πού ξεκινά η βλάβη των άλλων. Είναι μια δύσκολη ισορροπία. Γι' αυτό και υπάρχει μια σχετική ανεκτικότητα υπό τον φόβο να μην περάσουμε στο άλλο άκρο, αυτό της φίμωσης.

Όμως, κανείς σε θεωρητικό επίπεδο δεν θέτει θέμα απεριόριστης ελευθερίας έκφρασης και πράξης σε μια δημοκρατία. Η απεριόριστη ελευθερία, ξαναλέω, είναι εγωκεντρική και ανεύθυνη ελευθερία που αδιαφορεί για τους άλλους κι ανοίγει την πόρτα στην τυραννία. Γιατί η ελευθερία έκφρασης δεν αφορά μόνο τον καλοπροαίρετο αδύναμο απέναντι στον ισχυρό. Αφορά και οποιονδήποτε βρεθεί σε θέση ισχύος σε μια περίσταση και μπορεί να πει και να κάνει ο,τι θέλει απέναντι στον αδύναμο. Ακόμα κι ένας καλλιτέχνης μπορεί να βρεθεί σε θέση ισχύος λόγω κοινωνικής επιρροής ή ισχυρών φίλων. Και τι θα κάνει αν το θύμα της ελευθερίας έκφρασης είναι ένα παιδί, μια στιγματισμένη μειοψηφία,  ένας νεκρός, κάποιος που δεν έχει εύκολη πρόσβαση σε δημόσιο βήμα, για να υπερασπιστεί τον εαυτό του;

Είναι άλλο πράγμα να συζητάμε αν όντως έχει θιχτεί κάποιος (πράγμα δύσκολο στις καλλιτεχνικές δημιουργίες γιατί συνήθως προσφέρονται για πολλαπλές αναγνώσεις) και άλλο να λέμε ότι γενικά δεν υπάρχουν και δεν πρέπει να υπάρχουν όρια, ούτε καν τα όρια ηθικής που βάζει ο καθένας στον εαυτό του, για να προστατεύσει τους άλλους.

[leon.]

Οι Διαφωτιστές υπερασπίστηκαν τις ελευθερίες του ανθρώπου, αλλά πάντα έθεταν το θέμα της κοινωνικής ευθύνης που έχει ο πολίτης να χρησιμοποιήσει τις ελευθερίες του με τρόπο που να μην προκαλεί άμεση ή έμμεση βλάβη στους γύρω του.

Εδώ, ακριβώς, apri λες αυτό που ρητά ανάφερα και μπαίνουν τα πράγματα στη θέση τους. Η ελευθερία μας, σύμφωνα με τη νεωτερικότητα, έχει ένα μοναδικό περιορισμό. Και παραβίαση του περιορισμού τούτου σημαίνει κατάχρηση. Ποιος είναι ο περιορισμός λοιπόν; Είναι να μην πούμε το Χριστό άνθρωπο κι όχι θεό κι έτσι θίξουμε έναν πιστό; Όχι. Είναι να μη σχεδιάσουμε έναν πίνακα με γυμνό κι έτσι θίξουμε τη σεμνότητα ενός πιστού; Όχι. Είναι να μην παρουσιάσουμε έναν άγιο της εκκλησίας να 'χει σαρκικές επιθυμίες και να ενδίδει σ' αυτές; Ούτε. Τότε ποιος είναι τελοσπάντων ο περιορισμός; Είναι να μην επέμβουμε στην ελευθερία ζωής έκφρασης ύπαρξης πράξης δημιουργίας του συνανθρώπου μας. Η πρόκληση βλάβης που λες. Ένας πιστός, άμα επιχειρήσει να λογοκρίνει κάποιον γιατί του έθιξε τα πιστεύω, παραβιάζει το Σύνταγμα και κάνει κατάχρηση της ελευθερίας που έχει; Ναι, κάνει. Κι αν αφήσουμε το Διαφωτισμό και περάσουμε στα κριτήρια του Χριστιανισμού τότε ποιος είναι συνεπής με τη διδασκαλία του Ιησού; Ο πιστός που επιθυμεί τη λογοκρισία ενός έργου τέχνης ή ο καλλιτέχνης που δημιουργεί; Ξεκάθαρα κρυστάλλινα στέρεα ο δεύτερος.

[ppil]

leon Μη μπερδεύεσαι σε παρακαλώ επειδή εξέφρασα τις πεποιθήσεις μου νωρίτερα. Ήμουν πολύ ακριβής σχετικά με το "προφανώς καταδικάζω και τον βανδαλισμό".

Δε σημαίνει όμως πως θεωρώ τέχνη κάτι που μόνο σκοπό έχει να προκαλέσει και μάλιστα το θρησκευτικό συναίσθημα κάποιου. Και θύμισα τη δημοσίευση των σκίτσων του Μωάμεθ το 2005. Πραγματικά πιστεύει κανείς εδώ μέσα πως αν η έκθεση έκανε το ίδιο με σύμβολα του ισλαμ θα έκανε απλά χαμό ένας γραφικός βουλευτής που θέλει να προβληθεί ή θα μιλούσαμε για αίμα; Και όλα αυτά με τη σφραγίδα της Εθνικής Πινακοθήκης, που δεν είναι σκέτα Πινακοθήκη, είναι ΕΘνική Πινακοθήκη και εγώ πχ δεν μπορώ να εκθέσω εκεί τα κολάζ που έκανα με την κόρη μου στα 5 της επειδή μου φαίνονται σπουδαία.

Δεν είπα πως ισχύει το άρθρο 198 του ΠΚ, αλλά προφανώς και μόνο που υπήρξε σε Δημοκρατία είναι σαφής ένδειξη πως κάποια πράγματα προστατεύονται και ένα από αυτά είναι και η θρησκευτικότητα. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και η Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου είναι ξεκάθαρο πως αναφέρονται σε αυτή, μιας και μετά τα σκίτσα του Μωάμεθ βγήκαν διευκρινήσεις που μιλούν για την ανάγκη μεγαλύτερης προστασίας. Η κατάχρηση που αναφέρεται στη Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων είναι η προστασία της δημόσιας τάξης και της ασφάλειας. Προστασία δημόσιας τάξης δεν είναι η προστασία του καλλιτέχνη που δήθεν φιμώνεται επειδή δεν θέλουμε να εκθέτει σε εθνικό ίδρυμα ενώ μπορεί να πάει παντού να εκθέσει, είναι η προστασία της τάξης που, σε περίπτωση πχ έργου που προσέβαλλε το ισλάμ, θα γινόταν το σώσε.

[apri]

Ποιος είναι ο περιορισμός λοιπόν; Είναι να μην πούμε το Χριστό άνθρωπο κι όχι θεό κι έτσι θίξουμε έναν πιστό; Όχι. Είναι να μη σχεδιάσουμε έναν πίνακα με γυμνό κι έτσι θίξουμε τη σεμνότητα ενός πιστού; Όχι. Είναι να μην παρουσιάσουμε έναν άγιο της εκκλησίας να 'χει σαρκικές επιθυμίες και να ενδίδει σ' αυτές; Ούτε. Τότε ποιος είναι τελοσπάντων ο περιορισμός; Είναι να μην επέμβουμε στην ελευθερία ζωής έκφρασης ύπαρξης πράξης δημιουργίας του συνανθρώπου μας. Η πρόκληση βλάβης που λες.

Ο περιορισμός είναι γενικώς το να μην προσβάλλουμε συνειδητά την προσωπικότητα, αλλά και πρόσωπα και πράγματα που για τον άλλον έχουν πολύ μεγάλη συναισθηματική και πνευματική αξία.

Είναι εύκολο να απαντάς αρνητικά για πράγματα που για εσένα είναι ψιλοαδιάφορα. Όπως όμως ο καλλιτέχνης "πόνεσε" δικαίως όταν προσβλήθηκαν τα δημιουργήματά του (και δεν εννοώ μόνο τον βανδαλισμό τους), γιατί είχαν συναισθηματική και πνευματική αξία γι' αυτόν, έτσι ένιωσαν και άλλοι βλέποντας κακοποιημένα πνευματικά τους σύμβολα.
Λογοκρισία δεν είναι μόνο αυτό που υπέστη αυτός. Λογοκρισία είναι και να μην μπορείς να εκφράσεις τη δυσαρέσκεια σου στο όνομα της ελευθερίας έκφρασης του άλλου.

Είναι λεπτά τα όρια και οι ισορροπίες. Κι αν χαθούν, μια από τις δύο πλευρές λειτουργεί τυραννικά επί της άλλης.
Γι' αυτό και προσωπικά, δεν πιστεύω στις θεσμοθετημένες λογοκρισίες, αλλά στην ευαισθησία των ανθρώπων έναντι των άλλων.

Για να γυρίσουμε στην αρχή της συζήτησης -και μ' αυτό θα κλείσω, γιατί μακρηγορήσαμε- ο άνθρωπος είναι ελεύθερος και να εκφραστεί και να επιλέξει πώς θα εκφραστεί.
Ο Αϊνστάιν στην προσπάθεια του να απαλλαγεί από τον τιμωρητικό Θεό της Παλαιάς Διαθήκης είχε υιοθετήσει την αρχαϊκή αντίληψη περί ανευθυνότητας και έλλειψης ελευθερίας του ανθρώπου. Πίστευε δηλαδή ότι ο άνθρωπος είναι απόλυτα δέσμιος των εσωτερικών παρορμήσεων και των εξωτερικών δεσμεύσεων και άρα, δεν έχει ούτε ελευθερία επιλογής ούτε ευθύνη για τις πράξεις του, ώστε να τον επιβραβεύσει ή να τον τιμωρήσει ένας παρεμβατικός Θεός. Εξ ου και αποφαινόταν ότι ο Θεός μόνο ως απρόσωπη μη παρεμβατική δύναμη μπορεί να υπάρχει. Βολική θεωρία που απενοχοποιούσε την ασυδοσία και ευνοούσε τη μοιρολατρία.

Αυτή η θεωρία του δεν ισχύει όμως. Όλοι έχουμε κάποιον βαθμό ελευθερίας και όλοι καλούμαστε να τη διαχειριστούμε υπεύθυνα. Όχι γιατί υπάρχει πιθανότητα να μας τιμωρήσει κάποιος νόμος ή κάποιος θεός, αλλά γιατί αυτό υπαγορεύει η συνείδηση και η ευαισθησία μας απέναντι στους συνανθρώπους μας. Καλό είναι να μη σκεφτόμαστε μονίμως το πώς θα νιώσει καλύτερα το "εγώ" μας, αλλά κάπου κάπου και τους άλλους, σε όποια θέση κι αν βρισκόμαστε.
Η θυσία του "εγώ" για το κοινό καλό είναι άλλωστε βασική αξία του χριστιανισμού (μια και τον ανέφερες) που έχει επηρεάσει και τη νομική σκέψη.
Η τήρηση του μέτρου είναι επίσης μια άλλη αξία, αρχαιοελληνικής προέλευσης, απαραίτητη για την κοινωνική αρμονία.

[leon.]

leon Μη μπερδεύεσαι σε παρακαλώ επειδή εξέφρασα τις πεποιθήσεις μου νωρίτερα. Ήμουν πολύ ακριβής σχετικά με το "προφανώς καταδικάζω και τον βανδαλισμό".

Μα εκεί που γράφω ακροτελεύτια "Παιδιά..." δεν είναι για σένα ή για μένα ή προσωπικό απέναντι στους συμμετέχοντες. Είναι μια έκκληση. Ένα κάλεσμα πες στους πιστούς ώστε να ιδούν πως αυτό που ζητά ο Χριστός είναι "ν' αγαπάς το συνάνθρωπό σου" κι όχι να στρέφονται εναντίον οποιουδήποτε για ένα έργο που δημιούργησε. Το έργο μπορεί να 'ναι μάπα μπορεί να 'ναι σπουδαίο μπορεί να 'ναι σαρκαστικό μπορεί να 'ναι προκλητικό μπορεί να 'ναι μισανθρωπικό μπορεί να 'ναι ό,τι θέλει. Έχει το δικαίωμα αυτό ο καλλιτέχνης; Ναι, το 'χει. Αλλίμονο αν δεν το 'χε.

Είναι, πώς να το πω, εγωιστικό να θέλει κάποιος να επιβληθεί κάποιου άλλου. Είναι εξουσιαστικό. Είναι άσχημο. Πέρα από αντιδημοκρατικό. Είναι και κόντρα στη διδασκαλία του Χριστού. Ξέρετε κάτι; Γι' αυτό είμαι κι άθρησκος. Γιατί η θρησκεία όπως διαμορφώθηκε μετά το Χριστό απ' την πρώτη οικουμενική επί Κωνσταντίνου (αυτός έσφαξε γυναίκα και παιδί κι ανακηρύχτηκε άγιος) είναι τέρμα κόντρα στη διδασκαλία του Ιησού. Εκεί που ο Ιησούς μιλούσε για αγάπη εκεί η εκκλησία γέννησε το μίσος γέννησε την κόλαση γέννησε τη μισαλλοδοξία. Δεν υπάρχει πιο αντιχριστιανική διδασκαλία απ' τη χριστιανική θρησκεία. Φωνάζω χρόνια και τα λέω αυτά. Αν κάποιος θέλει ν' ακολουθήσει τον Ιησού τότε ν' ανοίξει την καινή διαθήκη τα τέσσερα ευαγγέλια και να μελετήσει απ' τις πηγές τι δίδαξε τι είπε ο Ιησούς να το ασπαστεί και να το κάνει πράξη ζωής. Μακρυά, όμως, απ' ό,τι βρίσκεται πέραν των ευαγγελίων. Μακρυά από δόγμα από κανόνες από την ψευτιά, την αντιχριστιανική ψευτιά, πάνω στην οποία θεμελιώθηκε απ' το 300 μια θρησκεία. Συγκρίνατε τη ζωή του Χριστού με το δόγμα κι ό,τι μας πέρασαν σαν πεποιθήσεις και δείτε τα χάσματα. Αν ακολουθήσουμε το Χριστό τραβάμε ίσια για το Θεό. Αν ακολουθήσουμε τη θρησκεία τραβάμε ίσια κατά το Διάβολο. Σκεφτείτε το Σωστό (του Χριστού) και το Λάθος (του Χριστιανισμού ως Θρησκεία). Απέχουν παρασάγγας. Θα εκπλαγείτε.

[Έσπερος]

Μια έκθεση έργων τέχνης, ακόμα και σε τόσο δημόσιο χώρο όσο η Ευνικη Πινακοθήκη, είναι έκθεση που αν θες, πηγαίνεις, αν δεν θες, δεν πηγαίνεις. Δεν σε υποχρεώνει κάποιος να δεις αυτό που θε δεις ότι προσβάλει τπ θρησκευτικό σου συναίσθημα. Δεν είναι ότι κάποιος σκέφτηκε να διακοσμήσει αίθουσες διδασκαλίας με αυτά τα έργα.

Επίσης είναι πολύ διαφορετικό το να θες να ασκήσεις κριτική στην
κρατούσα θρησκεία και μάλιστα σε ένα κράτος που θεωρεί φυσιολογικό η σχολική χρονιά να ξεκινα με θρησκευτική τελετή, η σχολική ημέρα να ξεκινα με ομαδική προσευχή και οι αίθουσα διδασκαλίας ακόμα και σε πανεπιστήμια να έχουν εικονίσματα, σε σχέση με το να ασκείς κριτική σε μια άλλη θρησκεία μιας μειονότητας, με τρόπο που μπορεί να συντηρεί και αισθήματα μισαλλοδοξίας, κι αυτό το λέω για το Charlie Hebdo, για το οποίο δεν έχω καταλήξει πραγματικά αν σατίριζε τη θρησκοληψία ή αν καλλιεργούσε ισλαμοφοβία. Αν ένας χριστιανός στην Ελλάδα θεωρεί ότι το θρησκευτικό του συναίσθημα και οι θρησκευτικές του παραδόσεις είναι απροστάτευτα, μιλάμε για παντελή έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα.

[apri]

Μια έκθεση έργων τέχνης, ακόμα και σε τόσο δημόσιο χώρο όσο η Ευνικη Πινακοθήκη, είναι έκθεση που αν θες, πηγαίνεις, αν δεν θες, δεν πηγαίνεις. Δεν σε υποχρεώνει κάποιος να δεις αυτό που θε δεις ότι προσβάλει τπ θρησκευτικό σου συναίσθημα. Δεν είναι ότι κάποιος σκέφτηκε να διακοσμήσει αίθουσες διδασκαλίας με αυτά τα έργα.

Δεν είναι έτσι ακριβώς.
Η Εθνική Πινακοθήκη, όπως και το θέατρο της Επιδαύρου και όπως οι αίθουσες ενός σχολείου είναι χώροι που δεν περιμένει κανείς να δει ή να ακούσει κάτι που κινείται στα όρια της αποδοχής ή πέραν αυτών. Είναι χώροι που απευθύνονται στο πλατύ κοινό που πηγαίνει με συγκεκριμένες προσδοκίες και απαιτήσεις, μια που, εκτός από εισιτήριο (όπου προβλέπεται) χρηματοδοτεί αυτούς τους θεσμούς και μέσω της φορολογίας.
Το ίδιο ισχύει και για έναν ναό όπου δεν αναμένεις λχ να ακούσεις μια ρητορική μίσους προς οποιονδήποτε. Κι αν αυτό συμβεί, το καταδικάζεις. Δεν λες "όποιος θέλει, πάει και όποιος δεν θέλει δεν πάει.".

Το "πας ή δεν πας" μπορείς να το πεις για ιδιωτικούς χώρους που απευθύνονται σε ειδικά κοινά. Κι αυτό χωράει συζήτηση ανάλογα με την περίπτωση.