Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Dwrina]

Μια που έπιασα πάλι τα ρήματα που συντάσσονται με δοτική + κατηγορηματική μετοχή: το συγγιγκώσκω γενικώς δεν έχει την ίδια σημασία με το σύνοιδα, ούτε συντάσσεται όπως αυτό,   παρά μόνο όταν έχει αντικείμενο τη δοτική της  αυτοπαθούς αντωνυμίας (οπότε, σημαίνει, όπως και το σύνοιδα, συνειδητοποιώ"). Έτσι δεν είναι; Τότε, μήπως αυτή η σύνταξη του συγγιγνώσκω με δοτική της αυτοπαθούς αντωνυμίας και κατηγορηματική μετοχή έχει προκύψει από αναλογία προς την αντίστοιχη σύνταξη του σύνοιδα;

 Η σύνταξη του ἐντυγχάνω με δοτική + κατηγορηματική μετοχή (οἱ ἱππεῖς καταθέοντες ἐντυχγάνουσι πρεσβύταις πορευομένοις) είναι σπάνια;

Και κάτι άλλο (γιατί το ένα φέρνει το άλλο). Μου έχεις πει ότι δεν υπάρχει άναρθρη επιθετική μετοχή σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού (όπως γράφει ο Γρηγορόπουλος), αλλά μόνο κατηγορηματική μετοχή, ακόμη και αν το ρήμα δεν ανήκει στις συνήθεις κατηγορίες ρημάτων που δίνονται ως συντασσόμενα με κατηγορηματική μετοχή, π.χ. Τοὺς ἀντιπάλους ἔχομεν οὐδὲν βέλτιον ἡμῶν φρονοῦντας, Καταλείπω πατρίδα καὶ φίλους εύδαιμονοῦντας. Σωστά;

[PDE ads]

[Sali]

Επίσης συντάσσεται και με δοτική (αυτοπαθούς αντωνυμίας) + ειδική πρόταση (δεν έχω τώρα παράδειγμα, αλλά είμαι σίγουρη για αυτό, γιατί είχα ψάξει πολύ τη σύνταξη αυτού του ρήματος, όταν έκανα σημειώσεις για ανάλυση μετοχών).

Ότι το σύνοιδα συντάσσεται και με ειδική πρόταση είναι βέβαιο (π.χ. Πλάτ. Φαῖδρ. 257c σύνοισθά που … ὅτι οἱ μέγιστον δυνάμενοί τε καὶ σεμνότατοι … αἰσχύνονται λόγους γράφειν), αλλά τη σύνταξη με δοτική + ειδ. πρότ. δεν τη γνωρίζω. Αν σου είναι εύκολο, δώσε ένα παράδειγμα.

[apri]

Με το οἶδα όμως πότε έχουμε άμεση αντίληψη;

Δεν παίζει κάποιο ρόλο σ' αυτό το ρήμα. Δεν υπάρχει διαφορετική σύνταξη, όπως στο "ακούω", όπου η αιτιατική να μην μπορεί να είναι το αντικείμενο του ρήματος.
Τώρα που το λες, κακώς μίλησα γενικευτικά προηγουμένως.

Το "ρήμα ελέγχου", που αναφέρεις κάπου, πώς ακριβώς ορίζεται;

Το έχω αναφέρει κι άλλες φορές και νόμιζα πως το θυμόσουν. Ρήματα ελέγχου (control verbs) είναι τα ρήματα των οποίων το υποκείμενο ή το αντικείμενο ταυτίζεται με το υποκείμενο του απαρεμφάτου (ή στα νέα ελληνικά με το υποκείμενο των συμπληρωματικών προτάσεων με το "να") και γι' αυτό  αυτό παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενο.
Ελέγχουν σημασιολογικά δηλαδή το υποκείμενο του απαρεμφάτου/συμπλ.πρότασης.
Πχ Τον διέταξα να φύγει.
       Αποφάσισα να έρθω.
       Ι consider him (to be) clever.


Μπορείς να δεις κι εδώ:
https://www.google.com/amp/s/docplayer.gr/amp/2205212-I-theoria-eleghoy-stin-elliniki-glossologia-1.html

[apri]

Και κάτι άλλο (γιατί το ένα φέρνει το άλλο). Μου έχεις πει ότι δεν υπάρχει άναρθρη επιθετική μετοχή σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού (όπως γράφει ο Γρηγορόπουλος), αλλά μόνο κατηγορηματική μετοχή, ακόμη και αν το ρήμα δεν ανήκει στις συνήθεις κατηγορίες ρημάτων που δίνονται ως συντασσόμενα με κατηγορηματική μετοχή, π.χ. Τοὺς ἀντιπάλους ἔχομεν οὐδὲν βέλτιον ἡμῶν φρονοῦντας, Καταλείπω πατρίδα καὶ φίλους εύδαιμονοῦντας. Σωστά;

Η κατηγορηματική μετοχή είναι συμπλήρωμα ρήματος (βλ Goodwin 877).
Ο κατηγορηματικός προσδιορισμός δεν είναι συμπλήρωμα ρήματος, αλλά προσδιορισμός ονόματος.

Το "εχω" συντάσσεται με κατηγορηματική μετοχή με την έννοια του "διατηρώ/διαθέτω". Κατά κάποιον τρόπο είναι σαν το αντίστροφο του "διατελώ/διάγω".
Έχει κι ένα παράδειγμα η Πύλη.

Το "καταλειπω" επίσης παίρνει ως συμπλήρωμα κατηγορηματική μετοχή που δείχνει σε ποια κατάσταση αφήνεις κάποιον.
Ο Smyth έχει στη 2098 το "απολείπω" που έχει την ίδια σημασία περίπου.

[PDE ads]

[apri]

Ότι το σύνοιδα συντάσσεται και με ειδική πρόταση είναι βέβαιο (π.χ. Πλάτ. Φαῖδρ. 257c σύνοισθά που … ὅτι οἱ μέγιστον δυνάμενοί τε καὶ σεμνότατοι … αἰσχύνονται λόγους γράφειν), αλλά τη σύνταξη με δοτική + ειδ. πρότ. δεν τη γνωρίζω. Αν σου είναι εύκολο, δώσε ένα παράδειγμα.

Παραθέτει δύο περιπτώσεις το Bailly.
Xén. Cyn. 3, 7 
https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Xen.+Hunt.+3.7&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0209

 Plat. Conv. 216a
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0173%3Atext%3DSym.%3Asection%3D216a

[Dwrina]

Το έχω αναφέρει κι άλλες φορές και νόμιζα πως το θυμόσουν. Ρήματα ελέγχου (control verbs) είναι τα ρήματα των οποίων το υποκείμενο ή το αντικείμενο ταυτίζεται με το υποκείμενο του απαρεμφάτου (ή στα νέα ελληνικά με το υποκείμενο των συμπληρωματικών προτάσεων με το "να") και γι' αυτό  αυτό παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενο.
Ελέγχουν σημασιολογικά δηλαδή το υποκείμενο του απαρεμφάτου/συμπλ.πρότασης.
Πχ Τον διέταξα να φύγει.
       Αποφάσισα να έρθω.
       Ι consider him (to be) clever.


Μπορείς να δεις κι εδώ:
https://www.google.com/amp/s/docplayer.gr/amp/2205212-I-theoria-eleghoy-stin-elliniki-glossologia-1.html

Δεν το θυμόμουν καθόλου αυτό. Σε ευχαριστώ και για τον σύνδεσμο!  Δύσκολη όμως η γλωσσολογική ορολογία!  Θα το εκτυπώσω και θα το δω καλύτερα.

[Dwrina]

Παραθέτει δύο περιπτώσεις το Bailly.
Xén. Cyn. 3, 7 
https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Xen.+Hunt.+3.7&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0209

 Plat. Conv. 216a
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0173%3Atext%3DSym.%3Asection%3D216a

Και ένα ακόμη,  με την ειδική όμως επεξήγηση, τοῦτο γοῦν σφίσιν αὐτοῖς συνειδότες, ὅτι οὐδὲν κακὸν τῇ πόλει ἐψηφίσαντο,

[Dwrina]

Ο κατηγορηματικός προσδιορισμός δεν είναι συμπλήρωμα ρήματος, αλλά προσδιορισμός ονόματος.

Ναι, αλλά στην πράξη δεν είναι πάντοτε εύκολο να το διακρίνεις. Στο παράδειγμα που ανέφερα με το ἐντυχγάνω, οἱ ἱππεῖς καταθέοντες ἐντυχγάνουσι πρεσβύταις πορευομένοις, γιατί η μετοχή να είναι συμπλήρωμα ρήματος και όχι προσδιορισμός στο πρεσβύταις; Το χαρακτηριστικό του συμπληρώματος δεν είναι ότι προβλέπεται από την ίδια τη σημασία του ρήματος; Στο ἐντυχγάνουσι πρεσβύταις όμως εγώ τουλάχιστον δεν αισθάνομαι την ανάγκη συμπληρώματος, αλλά έχω δει το παράδειγμα στις κατηγορηματικές μετοχές και μάλιστα στα ρήματα αισθήσεως. Αν το ρήμα και σε αυτό το παράδειγμα σημαίνει "συναντώ", δεν βλέπω να χρειάζεται συμπλήρωμα, αν όμως σημαίνει "βρίσκω" αλλάζει το πράγμα...

Πάντως στο LSJ με τη σημασία "βρίσκω" το είδα μόνο με γενική λελυμένης τῆς γεφύρης ἐντυχόντες.

Να διορθώσω και κάτι που έγραψα σε προηγούμενο μήνυμά μου: δεν μου έχεις πει ότι δεν υπάρχει γενικά άναρθρη επιθετική μετοχή σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού (αφού υπάρχει το γνωστό ἐλαύνων ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ), αλλά κάτι άλλο από το οποίο εγώ έβγαλα το συμπέρασμα ότι, όταν έχουμε ρήμα + αντικείμενο + άναρθρη μετοχή (εκτός της επιρρηματικής βέβαια), η μετοχή δεν θα είναι επιθετική σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού, αλλά κατηγορηματική. Τώρα, δεν ξέρω αν γενικεύω, αλλά αυτό μου έχει μείνει.

[apri]

Ναι, αλλά στην πράξη δεν είναι πάντοτε εύκολο να το διακρίνεις. Στο παράδειγμα που ανέφερα με το ἐντυχγάνω, οἱ ἱππεῖς καταθέοντες ἐντυχγάνουσι πρεσβύταις πορευομένοις, γιατί η μετοχή να είναι συμπλήρωμα ρήματος και όχι προσδιορισμός στο πρεσβύταις; Το χαρακτηριστικό του συμπληρώματος δεν είναι ότι προβλέπεται από την ίδια τη σημασία του ρήματος; Στο ἐντυχγάνουσι πρεσβύταις όμως εγώ τουλάχιστον δεν αισθάνομαι την ανάγκη συμπληρώματος, αλλά έχω δει το παράδειγμα στις κατηγορηματικές μετοχές και μάλιστα στα ρήματα αισθήσεως. Αν το ρήμα και σε αυτό το παράδειγμα σημαίνει "συναντώ", δεν βλέπω να χρειάζεται συμπλήρωμα, αν όμως σημαίνει "βρίσκω" αλλάζει το πράγμα...

Πάντως στο LSJ με τη σημασία "βρίσκω" το είδα μόνο με γενική λελυμένης τῆς γεφύρης ἐντυχόντες.

Το "εντυγχάνω" με μετοχή θεωρώ ότι έχει την έννοια "πετυχαίνω κάποιον σε μια κατάσταση ".
Είναι σαν το "ευρίσκω" αλλά έχει επιπλέον την έννοια της τυχαιότητας.

Δεν έχει μόνο με γενική την έννοια του "βρίσκω τυχαία/πετυχαίνω". Ισα ίσα που το LSJ ανάφερει ως σημασία το  "light upon" και στην ελληνική έκδοση "βρίσκω τυχαία ".
Αυτό που σου λέει για τη γενική αφορά τη σύνταξη. Ενώ δηλαδή συνήθως το ρήμα συντάσσεται με δοτική λόγω του "εν", σπανίως συντασσόταν με γενική όπως το απλό "τυγχάνω".

Να διορθώσω και κάτι που έγραψα σε προηγούμενο μήνυμά μου: δεν μου έχεις πει ότι δεν υπάρχει γενικά άναρθρη επιθετική μετοχή σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού (αφού υπάρχει το γνωστό ἐλαύνων ἱδροῦντι τῷ ἵππῳ),

Αυτό είναι επιθετική μετοχή που προσδιορίζει όνομα. Γι' αυτό μπορεί να λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός.

Η κατηγορηματική μετοχή είναι πάντα συμπλήρωμα ρήματος που έχει κατηγορηματική φύση.
Γι' αυτό μας ενδιαφέρει η σημασία του ρήματος και αν προβλέπεται υποχρεωτικά συμπλήρωμα της.
Κι αφού μιλάμε για συμπλήρωμα με κατηγορηματική φύση, η μετοχή ή είναι κατηγορούμενο σε κάποιον τύπο συνδετικού ρήματος (πχ συνελυληθότες ἦσαν/ἀκούω Σωκράτους διαλεγομένου (εἶναι)) ή επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου (γιατί αυτά δείχνουν κατάσταση: πχ ἄρξομαι διδάσκων ἐκ τῶν θείων=θα ξεκινήσω ως διδάσκων/διδάσκοντας από τα θεία).

Αυτό το τελευταίο περί επιρρηματικού κατηγορουμένου δεν το λένε τα ελληνικά συντακτικά, γιατί γενικά στο παραδοσιακό συντακτικό θεωρούν ότι κάτι επιρρηματικό δεν μπορεί να λειτουργεί ως συμπλήρωμα, πράγμα που δεν ισχύει στο σύγχρονο (πχ στο "βγάζω τα φρούτα από το ψυγείο"  η προθετική φραση θεωρείται κι αυτή συμπλήρωμα του ρήματος).
Έτσι καταλήγουν να μιλάνε για κατηγορηματικό προσδιορισμό που είναι εντελώς λάθος γιατί δεν είναι ρηματικό συμπλήρωμα. Δεν μπορεί να λένε ότι η μετοχή εξαρτάται από συγκεκριμένες κατηγορίες ρημάτων και μετά να λένε ότι προσδιορίζει όνομα ως κατηγορηματικός προσδιορισμός. Αυτοαναιρούνται.

[Sali]

Παραθέτει δύο περιπτώσεις το Bailly.
Xén. Cyn. 3, 7 
https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Xen.+Hunt.+3.7&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0209

 Plat. Conv. 216a
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0173%3Atext%3DSym.%3Asection%3D216a

Σ' ευχαριστώ, apri!