Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Sali]

Εδώ έχουμε δύο πλάγιες ερωτήσεις εξαρτώμενες από το ἐνθυμήθητε και συνδεόμενες με το καί. Απ' αυτές η πρώτη εμφανίζεται ελλιπής (οἷοί τινες ὄντες πολῖται καὶ αὐτοὶ) και η δεύτερη ακέραιη. Η πρώτη συμπληρώνεται από τους τύπους της δεύτερης (ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν).

Η δυσκολία σε τέτοιες περιπτώσεις - κυρίως μεταφραστικά - έγκειται στο ότι τα εισαγωγικά οἷοι και ὧν δεν εξαρτώνται απευθείας από το κύριο ρήμα αλλά το μεν πρώτο προσδιορίζει το πολῖται, το οποίο εξαρτάται από το ὄντες, και το δεύτερο από το προσήκοντες ως γεν. κτητική. Τα ὄντες και προσήκοντες νομίζω πως έχουν αιτιολογική σημασία, και γι' αυτό θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε κάπως έτσι: "τι είδους πολίτες επειδή είμαστε (έχουμε την αξίωση...)" και "τίνων συγγενείς επειδή είμαστε έχουμε την αξίωση...". Προτιμότερο βέβαια θα ήταν να μεταφράζαμε έτσι: "τι είδους πολίτες είμαστε (και έχουμε την αξίωση...)" και "τίνων συγγενείς είμαστε και έχουμε την αξίωση...". Ο ομιλητής αιτιολογεί με δύο τρόπους την απαίτησή του να τύχει του οίκτου των δικαστών: προβάλλει αφενός μεν το ήθος του, αφετέρου δε τη συγγένειά του με τον Νικία και τους αδελφούς του. Βέβαια, υπάρχει και η μτχ. ἀδικούμενοι, που είναι σίγουρα αιτιολογική, αλλά αυτό δεν ακυρώνει καθόλου τις προηγούμενες αιτιολογίες.

Η πρόταση εἰ χρὴ ... μετεῖναι είναι πλάγια ερωτηματική ολικής αγνοίας ως επεξήγηση στο περὶ τῆς πολιτείας ή, καλύτερα ίσως, ως αντικείμενο σε μια εννοούμενη τροπική μτχ. ὁρῶντες ή σκοπούμενοι κ.τ.ό.

Η μτχ. δημοκρατουμένης νομίζω πως πρέπει να ληφθεί ως επιθετική σε θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού στο τῆς πόλεως. Στις περιπτώσεις αυτές λανθάνει, πάντοτε σχεδόν, μια χρονική σχέση ανάμεσα στη μτχ. και το προσδιοριζόμενο ρήμα.

[PDE ads]

[apri]

Μερικές σκέψεις.

1. Η πρόταση  "Ἐνθυμήθητε τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἷοί τινες ὄντες πολῖται καὶ αὐτοὶ καὶ ὧν προσήκοντες ἀδικούμενοι ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν", θεωρώ ότι έχει προέλθει από τη σύμπτυξη των εξής δυο:

-Ἐνθυμήθητε τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἷοί τινες εσμέν πολῖται καὶ αὐτοὶ καὶ (οὗτοι) ὧν προσήκοντες (εσμέν).
-Ἐνθυμήθητε ότι ἀδικούμενοι ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν

Στην πρώτη σκέφτομαι ότι πρέπει να εννοείται το "ούτοι", γιατί πρέπει να υπάρχει μια αναλογία με το "και αυτοί". Δεν μπορεί να υπάρχει τυχαία το "και" μπροστά από το "αυτοί". Αν συνδεόταν το "ων" με το "οίοι", θα υπήρχε μόνο ένα "και" μπροστά από το "ων".
Πιστεύω,  λοιπόν, ότι υπάρχει μόνο μία πλάγια ερωτηματική πρόταση που εισάγεται με το "οίοι" και στην οποία είναι ενσωματωμένη η αναφορική με το "ὧν" ως δεύτερο υποκείμενο.  Το νόημα πρέπει να είναι:
Θυμηθείτε τι είδους πολίτες είμαστε και εμείς οι ίδιοι και αυτοί των οποίων είμαστε συγγενείς.

Κατά τη σύμπτυξη των δύο προτάσεων το "εσμέν" έγινε μετοχή "όντες", που ίσως είναι τροπική με την ευρύτερη έννοια της συμπεριφοράς/κατάστασης του υποκειμένου κατά την πράξη (πρβλ ἦλθε γελῶν). Η μετοχή "αδικούμενοι" είναι αιτιολογική.

Και μετά τη σύμπτυξη θεωρώ πως το κείμενο λέει:
Θυμηθείτε, άνδρες δικαστές, τι είδους πολίτες όντας και εμείς οι ίδιοι και οι συγγενείς μας αξιώνουμε, επειδή αδικούμαστε, να έχουμε το έλεός σας και δίκαιη μεταχείριση.

Δηλαδή, πιο απλά, πιστεύω ότι τους λέει: "Θυμηθείτε (και άρα, λάβετε υπ' όψιν στην ετυμηγορία) κύριοι δικαστές, όταν σας ζητάμε έλεος και δικαιοσύνη για την αδικία που υφιστάμεθα, τι πολίτες είμαστε εμείς και όλο μας το σόι".

Αυτό που τον ενδιαφέρει κυρίως είναι να θυμίσει με ποιους σημαντικούς πολίτες είναι συγγενείς, γιατί η προσωπική τους αξία είναι υπό αίρεση. Τους έχουν κατηγορήσει για συνεργασία με τους Τριάκοντα και θέλουν -από ό,τι φαίνεται πιο κάτω- να τους τιμωρήσουν με δήμευση περιουσίας και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Η φήμη όμως των συγγενών τους δεν έχει αμφισβητηθεί και γίνεται επίκληση σ' αυτήν ως έμμεσο τεκμήριο της δικής τους αξίας και αθωότητας.


2. Στην πρόταση "οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆς οὐσίας ἀγωνιζόμεθα, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς πολιτείας, εἰ χρὴ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως ἡμῖν μετεῖναι":

Η πρόταση με το "ει" είναι μια υποθετική που λειτουργεί ονοματικά εκφράζοντας το ενδεχόμενο αντικείμενο του αγώνα.
Έχει δίκιο, όμως ο Sali, ότι εδώ παραδοσιακά θα χαρακτηριζόταν πλάγια ερωτηματική.
Πάντως, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να εννοήσουμε κάτι.

Η μετοχή "δημοκρατουμένης" θεωρώ πως είναι χρονική. Αγωνίζονται όχι μόνο για την περιουσία, αλλά και για τα πολιτικά τους δικαιώματα, δηλαδή για το αν πρέπει να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή τη στιγμή που υπάρχει δημοκρατικό καθεστώς.

[Sali]

Σχετικά με το πρώτο σχόλιό σου, apri, έχω να προσθέσω και μερικές δικές μου σκέψεις.

Δεν νομίζω πως η πρόταση ἐνθυμήθητε ... τῶν δικαίων τυγχάνειν προήλθε από σύμπτυξη, διότι και οι δύο πλάγιες ερωτήσεις δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα σύνταξης. Στην πρώτη, ως ελλειπτική, εννοείται το ἀξιοῦμεν ... τυγχάνειν, και δεν υπάρχει όρος της που να μην έχει συντακτικό ρόλο μέσα σ' αυτήν· το ίδιο ισχύει και για τη δεύτερη. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να θεωρήσουμε ότι οι δύο πλάγιες ερωτήσεις προήλθαν από κάποια σύμπτυξη, όπως αυτή που αναφέρεις.

Σε τέτοιες πλάγιες ερωτήσεις στις οποίες το εισαγωγικό εξαρτάτα όχι από το ρήμα αλλά από κάποια μετοχή, υπάρχει μεταφραστικό πρόβλημα αλλά όχι συντακτικό. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από τον Δημοσθένη (18.98) οὐ φοβηθέντες ... οὐδ' ὑπὲρ οἷα πεποιηκότων ἀνθρώπων κινδυνεύσετε διαλογισάμενοι. Η πλάγια ερώτηση δεν έχει κανένα πρόβλημα σύνταξης (το οἷα σύστ. αντικ. στην επιθετ. μτχ. πεποιηκότων), έχει όμως πρόβλημα μετάφρασης που δεν βγαίνει με τίποτε κατά λέξη, αλλά πρέπει να μεταφράσουμε σαν να είχαμε πλάγια ερώτηση και αναφορική πρόταση: οὐδὲ διαλογισάμενοι οἷα ἐπεποιήκεσαν (ὑμᾶς) οἱ ἄνθρωποι (οὗτοι) ὑπὲρ ὧν κινδυνεύσετε (= ἐμέλλετε κινδυνεύσειν) και χωρίς να σκεφτείτε τι (κακό) σας είχαν κάνει οι άνθρωποι αυτοί για χάρη των οποίων ήσασταν έτοιμοι να εκθέσετε τη ζωή σας σε κίνδυνο.

Το θέμα εδώ είναι ότι αυτές οι δύο πλάγιες ερωτήσεις συνδέονται με δύο καὶ (όχι με ένα που είπα αρχικά). Δηλαδή κανονικά έπρεπε να είναι: ἐνθυμήθητε καὶ οἷοί τινες ... αὐτοὶ καὶ ὧν... Το πρώτο καὶ μετακινήθηκε πριν από το αὐτοί· και τέτοιου είδους μετακίνηση του πρώτου καὶ πιστοποιείται και από άλλα χωρία. Δες ενδεικτικά δύο: Θουκυδ. 3.67.6 ἀμύνατε οὖν ... καὶ τῷ τῶν Ἑλλήνων νόμῳ ... καὶ ἡμῖν ... ἀνταπόδοτε χάριν δικαίαν, αντί για το "κανονικό" καὶ ἀμύνατε ... καὶ ἡμῖν ἀνταπόδοτε· Θουκυδ. 3.71.1 εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἤκιστ' ἂν δουλωθεῖεν ὑπ' Ἀθηναίων, αντί για το "κανονικό" καὶ ὅτι ταῦτα ... καὶ (ὅτι) ἥκιστ'... Δεν υπάρχει λοιπόν σοβαρός λόγος να υποθέσουμε τη σύνδεση καὶ αὐτοὶ καὶ (οὗτοι) ὧν...

Κατά τα άλλα, αυτό που λες εσύ είναι ότι ο ομιλητής δεν αναφέρεται μόνο στο δικό του ήθος αλλά και στο ήθος των συγγενών του (του Νικία και των αδελφών του). Αναμφίβολα αυτό έχει καλό νόημα, αλλά εγώ νομίζω πως αυτό που τον ενδιαφέρει είναι αφενός μεν να προβάλει το δικό του ήθος, αφετέρου δε να τονίσει τον συγγενικό δεσμό του με τον Νικία και τους αδελφούς του, ως αιτίες που θα εξασφαλίσουν την εύνοια του δικαστηρίου. Γι' αυτό πιστεύω ότι στα ὄντες και προσήκοντες υπάρχει αιτιολογία.


Σχετικά με το δεύτερο σχόλιό σου, έχω να πω το εξής: αν η πρόταση είναι πράγματι υποθετική, αναρωτιέμαι ποια μπορεί να είναι η απόδοσή της, καθώς το ἀγωνιζόμεθα δεν στέκει λογικά ως απόδοση. Εδώ υποκρύπτεται ευθεία ερώτηση (χρὴ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως ἡμῖν μετεῖναι;). Το ίδιο συμβαίνει και όταν εμείς λέμε: "φιλονικούσαμε για το αν θα πάμε στον κινηματογράφο". Δεν υπάρχει εδώ υπόθεση· αντίθετα, υπονοείται το θέμα της φιλονικίας σε μορφή ερώτησης ("θα πάμε στον κινηματογράφο;).

Όσο για τη μτχ. δημοκρατουμένης, το να ληφθεί ως καγηγορηματικός προσδιορισμός δεν ακυρώνει μια υφέρπουσα χρονική σχέση που έχει με το μετεῖναι. Άλλο παράδειγμα:  Ξενοφ. Ἑλλ. 1.5.14 ἐναυμάχησαν οἱ Ἀθηναῖοι διεσπαρμέναις ταῖς ναυσὶ (με διασκορπισμένα τα πλοία τους, δηλ. όταν τα πλοία τους ήταν διασκορπισμένα). Η ίδια χρονική σχέση υφέρπει και όταν ο κατηγ. προσδιορισμός είναι επίθετο: Θουκυδ. 1.49.5 οἱ Κερκυραῖοι ἐνέπρησαν τὰς σκηνὰς ἐρήμους (= πυρπόλησαν τις σκηνές (όταν ήταν) άδειες)· Θουκυδ. 2.93.4 τὰς τριήσεις ἀφείλκυσαν κενὰς (= ρυμούλκησαν τα πλοία (όταν ήταν) άδεια).

Περιμένω αντι-θέσεις.

[apri]

Ξεκινώντας από την πρόταση με το "ει", να πω ότι δεν υποστήριξα ότι έχουμε υποθετικό λόγο. Είπα ότι έχουμε μία υποθετική πρόταση που λειτουργεί ονοματικά έχοντας τη σημασία του ενδεχόμενου γεγονότος. Δηλαδή, λειτουργεί περίπου όπως και δίπλα  στο "δεινόν εστί".
Όμως, παραδοσιακά δεν έχουμε κάποιον όρο γι' αυτήν τη λειτουργία των υποθετικών. Κι όταν θέλουμε να αναγνωρίσουμε τον ονοματικό χαρακτήρα τους, τις λέμε πλάγιες ερωτήσεις, παρότι δεν εκφράζουν απαραίτητα ερώτημα. Στο συγκεκριμένο χωρίο μπορείς, βέβαια, να θεωρήσεις ότι τίθεται και ως ερώτημα το αν πρέπει ή όχι να έχουν πολιτικά δικαιώματα. Δεν έχω γενικά αντίρρηση να την πούμε πλάγια ερωτηματική. Το έγραψα εξ αρχής.

Τώρα, ως προς τη σύμπτυξη, πιστεύω ότι έχει γίνει ακριβώς γιατί η αναφορική αντωνυμία που εισάγει την πρόταση δεν έχει άμεση σχέση με το ρήμα. Το ίδιο ισχύει και στα άλλα χωρία που παραθέτεις. Και το μεταφραστικό πρόβλημα προκύπτει ακριβώς γιατί έχει γίνει σύμπτυξη πρότασης σε μετοχή, τη στιγμή που εμείς συνήθως αναλύουμε τις μετοχές κατά τη μετάφραση. Γι' αυτό κι αν την αφήσεις ως μετοχή εδώ, βγαίνει λίγο πιο στρωτή μετάφραση.

Σε σχέση με το "και", τι να σου πω; Εγώ λέω τι προκύπτει βάσει της θέσης που έχει. Δεν έχω βάσιμο λόγο να υποθέσω ότι το έχει τοποθετήσει πιο κάτω. Θα μπορούσε να μην το βάλει καν, αν ήθελε να συνδέσει δύο πλάγιες ερωτηματικές, πράγμα που υποθέτει και κάποιος εκδότης εξοβελίζοντας το πρώτο "και".
Ωστόσο, οι περισσότεροι δέχονται την ύπαρξή του. Και κατά τη γνώμη μου, έχει λόγο ύπαρξης, γιατί έτσι τονίζει ότι σπουδαίοι πολίτες είναι όχι μόνο οι ίδιοι (κι ας αμφισβητείται), αλλά πολύ περισσότερο αυτοί με τους οποίους έχουν συγγένεια. Σημαντικότερο είναι να τους υπενθυμίσει σε τι έγκειται η σπουδαιότητα των συγγενών (τα λέει κιόλας αναλυτικά στη συνέχεια) παρά το ποιοι είναι οι συγγενείς, πράγμα λίγο-πολύ γνωστό.

Τέλος, σε σχέση με τη μετοχή "δημοκρατουμένης". Εννοείται πως έχει κατηγορηματική θέση, όπως και όλες οι επιρρηματικές μετοχές που λειτουργούν ως επιρρηματικά κατηγορούμενα λόγω της διττής φύσης τους (ονοματικής και ρηματικής). Όταν αναφέρονται στο Υ ή το Α του ρηματικού τύπου, τις αναγνωρίζουμε όμως ως επιρρηματικές μετοχές που δείχνουν σε ποιες συνθήκες γίνεται η πράξη. Πχ στο "ἐκεῖνον πέμπω εἰς ἄστυ, πευσόμενον περὶ τοῦ ἀδελφοῦ" έχεις μια μετοχή που αναφέρεται στο Α ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού, ως τελική μετοχή δηλαδή.
Στο "διεσπαρμέναις ταῖς ναυσὶ"  όπως και στο "ιδρούντι τω ίππω" η μετοχή συνάπτεται σε μια δοτική του μέσου/τρόπου και την αναγνωρίζουμε ως επιθετική που λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό.

[PDE ads]

[Vickypes]

Καλησπέρα σας,
είμαι τριτοετής φοιτήτρια και προσπαθώ να εμπλουτίσω τη βιβλιοθήκη μου με αξιόλογα συγγράμματα. Θα εκτιμούσα ιδιαιτέρως τις προτάσεις σας.

Από συντακτικά διαθέτω του Βασιλάτου (Θεωρία και Ασκήσεις), του Πασχαλίδη και του Ντούρου.
Από γραμματικές έχω του Πασχαλίδη, του Βασιλάτου (μόνο τον τόμο της θεωρίας) και της Μπίλλα. Επιπλέον, έχω σε ψηφιακή μορφή τη γραμματική του Smyth.

Θα μπορούσατε να μου προτείνετε άλλα βιβλία που θεωρείτε χρήσιμα;

Υ.Γ. Ζητώ συγγνώμη αν η ανάρτησή μου δεν είναι στην πιο κατάλληλη συζήτηση· απλώς παρατήρησα πως η συγκεκριμένη είναι ιδιαίτερα ενεργή, σε αντίθεση με άλλες.

[apri]

Καλή είναι και η Γραμματική του Goodwin, καθηγητή Αρχαίων Ελληνικών στο Harvard πριν από τον Smyth.
Θα τη βρεις εδώ:
https://archive.org/details/greekgrammar00gooduoft/mode/2up

Και στο perseus:
https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0065


Επίσης, μπορείς να βλέπεις και το συντακτικό της Πύλης της Ελληνικής Γλώσσας. Είναι συλλογικό έργο υπό την εποπτεία του Καζάζη, αναπληρωτή καθηγητή Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Α.Π.Θ.
https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/contents.html


Πάντως, έχε υπ' όψιν ότι οι γραμματικές δεν συμφωνούν μεταξύ τους σε όλα. Μπορεί να βρεις διαφορές, ασάφειες, κενά κλπ. όπως συμβαίνει και σε όλα τα επιστημονικά έργα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει να τα συμβουλεύεσαι.

[Vickypes]

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τις προτάσεις!

[ΓΙΟΡΙΚΑΣ]

Στο κείμενο του Λυσία, που σας είχα παραθέσει πριν λίγες μέρες έχω κάνει την εξής μετάφραση. Αρκετά ελεύθερη βέβαια. [Ἐνθυμήθητε τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἷοί τινες ὄντες πολῖται καὶ αὐτοὶ καὶ ὧν προσήκοντες ἀδικούμενοι ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν∙ οὐ γὰρ μόνον περὶ τῆς οὐσίας ἀγωνιζόμεθα, ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς πολιτείας, εἰ χρὴ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως ἡμῖν μετεῖναι.  [Λυσ. Πρί τῶν τοῦ Νικίου…]//  Γνωρίζετε πολύ καλά (=ἐνθημήθητε), κύριοι δικαστές, την πολιτική μας διαδρομή, καθώς κι εκείνη των συγγενών μας. Κι επειδή αυτή τη στιγμή διασύρεται άδικα το όνομά μας (= ἀδικούμενοι), θεωρούμε θεμιτό και δίκαιο να μάς υποστηρίξετε σ’ αυτήν εδώ τη δίκη. Γιατί δεν αγωνιζόμαστε μόνο για τη διατήρηση της περιουσία μας, αλλά και για τα πολιτικά μας δικαιώματα, αν θα μάς επιτραπεί δηλαδή να τα ασκούμε ή όχι σε μια δημοκρατούμενη πολιτεία.

[apri]

Είναι όντως αρκετά ελεύθερη μετάφραση.
Σε δύο σημεία θεωρώ, όμως, πως δεν αποδίδει σωστά το νόημα.

Το "ενθυμήθητε" αφενός είναι προστακτική αορίστου και όχι οριστική ενεστώτα, αφετέρου εκφράζει νοητική διεργασία και όχι απλή γνώση.
Θα ήταν καλύτερα να μεταφραστεί "αναλογιστείτε" ή "θυμηθείτε".

Επίσης, το "ἀξιοῦμεν ἐλεεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν καὶ τῶν δικαίων τυγχάνειν" απέχει πολύ από το "θεωρούμε θεμιτό και δίκαιο να μάς υποστηρίξετε σ’ αυτήν εδώ τη δίκη".
Το κείμενο λέει "αξιώνουμε να μας δείξετε έλεος και να μας αποδώσετε δικαιοσύνη". Αυτό είναι κάτι πολύ περισσότερο από υποστήριξη. Είναι απαίτηση απονομής δικαιοσύνης.

[Dwrina]

νομίζοντες ὀκνήσειν μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων ἀπεχθάνεσθαι ἅμα ἑαυτοῖς τε καὶ βασιλεῖ :  το μίαν ἑκάστην μπορεί να συνταχθεί όλο μαζί ως υποκείμενο του ὀκνήσειν;  Δεν μου ταιριάζει το μίαν υποκείμενο και το ἑκάστην κατηγορηματικός, αλλά ούτε και το ἑκάστην υποκείμενο και το μίαν επιθετικός.

Το ἀπεχθάνομαι παθητική διάθεση δεν έχει; Επομένως, οι δοτικές είναι του ενεργούντος προσώπου; Το LSJ γράφει ότι συντάσσεται με δοτική προσώπου και μεταφράζει to be or become hateful to one, incur his hate, μετάφραση από την οποία δεν προκύπτει ότι η δοτική είναι του ενεργούντος προσώπου. Αν όμως το ρήμα είναι παθητικό, γιατί να μην είναι ενεργούντος προσώπου;

Επίσης γράφει ότι το ρήμα μπορεί να έχει και ενεργητική σημασία (κάτι που δεν το γνώριζα), αλλά δίνει σε παρένθεση αυτή τη σημασία, που σημαίνει ότι θα είναι σπάνια, και σίγουρα δεν ταιριάζει εδώ.


ὁ μέντοι Ἀρκὰς Λυκομήδης καὶ τοῦτο ἔλεγεν:  για το Ἀρκὰς είδα ότι χρησιμοποιείται και ως ουσιαστικό και ως επίθετο.  Οπότε εδώ μπορούμε να το θεωρήσουμε επίθετο και να το χαρακτηρίσουμε επιθετικό προσδιορισμό;

Αν όμως είναι ουσιαστικό, θα πρέπει να θεωρηθεί το Λυκομήδης επεξήγηση, αφού σύμφωνα με το σχολικό Συντακτικό στο ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος το κύριο όνομα είναι επεξήγηση (γιατί λαμβάνεται υπ’ όψιν το εξωτερικό κριτήριο από το γενικό στο ειδικό). 


οἱ μὲν Θηβαῖοι ὀμνύναι ταῦτα ἐκέλευον …  οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ἀπεκρίναντο: το υποκείμενο του ἀπεκρίναντο νομίζω ότι είναι όλο το οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων και όχι μόνο το οἱ δέ, και για να υπάρχει αναλογία με το οἱ μὲν Θηβαῖοι, αλλά και γιατί το ἀπὸ τῶν πόλεων δεν έχει θέση από μόνο του ως εμπρόθετος στην πρόταση. Συμφωνείτε;

καὶ ὁ Πέρσης ὁ φέρων τὰ γράμματα δείξας τὴν βασιλέως σφραγῖδα: η γενική υποκειμενική ή κτητική;

[Dwrina]

μεγίστων παιδευμάτων ἀπείρως ἔχουσι: αυτήν την πρόταση την έχω χρόνια στις ασκήσεις μου για αναγνώριση πλαγίων πτώσεων ως ονοματικών και ως επιρρηματικών προσδιορισμών και αναγνώριζα το παιδευμάτων ως γενική της αναφοράς που εξαρτάται από το επίρρημα άπείρως, το οποίο συνοδεύει το ρήμα ἔχουσι. Και φαίνεται ότι, όταν το συμπεριέλαβα στις ασκήσεις, είχα στο μυαλό μου την περίπτωση γενικής της αναφοράς από επιρρήματα που συνοδεύουν συγκεκριμένα ρήματα.

Τώρα όμως που το έκανα πάλι, σκέφτηκα γιατί το παιδευμάτων να μην εξαρτάται από το ἀπείρως ως γενική αντικειμενική; Μήπως και τα επιρρήματα από τα οποία εξαρτάται η γενική της αναφοράς είναι πολύ συγκεκριμένα,  καλῶς, κακῶς, εὖ, ὅπως, ὡς, πῶς;

[Sali]

νομίζοντες ὀκνήσειν μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων ἀπεχθάνεσθαι ἅμα ἑαυτοῖς τε καὶ βασιλεῖ :  το μίαν ἑκάστην μπορεί να συνταχθεί όλο μαζί ως υποκείμενο του ὀκνήσειν;  Δεν μου ταιριάζει το μίαν υποκείμενο και το ἑκάστην κατηγορηματικός, αλλά ούτε και το ἑκάστην υποκείμενο και το μίαν επιθετικός.

Ούτε και το μίαν ἑκάστην μόνο του μπορεί λογικά να σταθεί ως υποκ., γιατί λείπει το ουσιαστικό, αλλά εν προκειμένω δεν γίνεται διαφορετικά.

Το ἀπεχθάνομαι παθητική διάθεση δεν έχει; Επομένως, οι δοτικές είναι του ενεργούντος προσώπου; Το LSJ γράφει ότι συντάσσεται με δοτική προσώπου και μεταφράζει to be or become hateful to one, incur his hate, μετάφραση από την οποία δεν προκύπτει ότι η δοτική είναι του ενεργούντος προσώπου. Αν όμως το ρήμα είναι παθητικό, γιατί να μην είναι ενεργούντος προσώπου;

Εδώ πάντως το ρήμα έχει σίγουρα παθητική διάθεση (εγώ δεν το έχω βρει ποτέ με ενεργητική). Η δοτική είναι του ενεργούντος προσώπου.

ὁ μέντοι Ἀρκὰς Λυκομήδης καὶ τοῦτο ἔλεγεν:  για το Ἀρκὰς είδα ότι χρησιμοποιείται και ως ουσιαστικό και ως επίθετο. Οπότε εδώ μπορούμε να το θεωρήσουμε επίθετο και να το χαρακτηρίσουμε επιθετικό προσδιορισμό;

Αν όμως είναι ουσιαστικό, θα πρέπει να θεωρηθεί το Λυκομήδης επεξήγηση, αφού σύμφωνα με το σχολικό Συντακτικό στο ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος το κύριο όνομα είναι επεξήγηση (γιατί λαμβάνεται υπ’ όψιν το εξωτερικό κριτήριο από το γενικό στο ειδικό).

Αν είχαμε ὁ Ἀθηναῖος Θουκυδίδης, πώς θα συντάσσαμε; Νομίζω πως ισχύει η πρώτη από τις δύο εκδοχές.

οἱ μὲν Θηβαῖοι ὀμνύναι ταῦτα ἐκέλευον …  οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ἀπεκρίναντο: το υποκείμενο του ἀπεκρίναντο νομίζω ότι είναι όλο το οἱ δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων και όχι μόνο το οἱ δέ, και για να υπάρχει αναλογία με το οἱ μὲν Θηβαῖοι, αλλά και γιατί το ἀπὸ τῶν πόλεων δεν έχει θέση από μόνο του ως εμπρόθετος στην πρόταση. Συμφωνείτε;

Συμφωνώ ασφαλώς.

καὶ ὁ Πέρσης ὁ φέρων τὰ γράμματα δείξας τὴν βασιλέως σφραγῖδα: η γενική υποκειμενική ή κτητική;

Κτητική. Το ουσιαστικό εξάρτησης δεν είναι ρηματικό.

[Sali]

μεγίστων παιδευμάτων ἀπείρως ἔχουσι: αυτήν την πρόταση την έχω χρόνια στις ασκήσεις μου για αναγνώριση πλαγίων πτώσεων ως ονοματικών και ως επιρρηματικών προσδιορισμών και αναγνώριζα το παιδευμάτων ως γενική της αναφοράς που εξαρτάται από το επίρρημα άπείρως, το οποίο συνοδεύει το ρήμα ἔχουσι. Και φαίνεται ότι, όταν το συμπεριέλαβα στις ασκήσεις, είχα στο μυαλό μου την περίπτωση γενικής της αναφοράς από επιρρήματα που συνοδεύουν συγκεκριμένα ρήματα.

Τώρα όμως που το έκανα πάλι, σκέφτηκα γιατί το παιδευμάτων να μην εξαρτάται από το ἀπείρως ως γενική αντικειμενική; Μήπως και τα επιρρήματα από τα οποία εξαρτάται η γενική της αναφοράς είναι πολύ συγκεκριμένα,  καλῶς, κακῶς, εὖ, ὅπως, ὡς, πῶς;

Το επίρρημα ἀπείρως παράγεται από το επίθετο ἄπειρος, που συντάσσεται με γενική αντικειμενική. Το αυτό ισχύει και για το επίρρημα. Δες και τη Μπίλλα, 34 δ.

[apri]

νομίζοντες ὀκνήσειν μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων ἀπεχθάνεσθαι ἅμα ἑαυτοῖς τε καὶ βασιλεῖ :  το μίαν ἑκάστην μπορεί να συνταχθεί όλο μαζί ως υποκείμενο του ὀκνήσειν;  Δεν μου ταιριάζει το μίαν υποκείμενο και το ἑκάστην κατηγορηματικός, αλλά ούτε και το ἑκάστην υποκείμενο και το μίαν επιθετικός.

Στο σύγχρονο συντακτικό, υποκείμενο είναι όλη η ΟΦ "μιαν εκάστην των πόλεων". Όμως, στο παραδοσιακό είθισται να αναφέρουμε ως Υ την κεφαλή της ΟΦ. Εδώ η κεφαλή είναι το "εκάστην", το "μίαν" είναι επιθετικός και η γενική "των πόλεων" διαιρετική.

Γιατί είναι το "εκάστην" η κεφαλή της ΟΦ; Όταν λέμε "μία εκάστη των πόλεων", εννοούμε "μία εκάστη πόλις (εκ) των πόλεων". Το ουσιαστικό που δηλώνει το μέρος όμως παραλείπεται, για να μην υπάρχει πλεονασμός, αφού αναφέρεται και στο διαιρεμένο όλο. Έτσι στη θέση του μένει το "εκάστη" ως κεφαλή της φράσης. Πάντα ως αντωνυμία/ουσιαστικό λειτουργεί η λέξη που είναι πλησιέστερα σ' αυτήν που παραλείπεται (πχ. πήρα μια χωριάτικη σαλάτα-----> πήρα μια χωριάτικη)

ὁ μέντοι Ἀρκὰς Λυκομήδης καὶ τοῦτο ἔλεγεν:  για το Ἀρκὰς είδα ότι χρησιμοποιείται και ως ουσιαστικό και ως επίθετο.  Οπότε εδώ μπορούμε να το θεωρήσουμε επίθετο και να το χαρακτηρίσουμε επιθετικό προσδιορισμό;

Αν όμως είναι ουσιαστικό, θα πρέπει να θεωρηθεί το Λυκομήδης επεξήγηση, αφού σύμφωνα με το σχολικό Συντακτικό στο ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος το κύριο όνομα είναι επεξήγηση (γιατί λαμβάνεται υπ’ όψιν το εξωτερικό κριτήριο από το γενικό στο ειδικό). 

Το "Αρκάς" είναι ουσιαστικό που δηλώνει τόπο καταγωγής σαν τα εθνικά "Έλλην", "Πέρσης" κλπ.
Στο "Αρκάς Λυκομήδης" έχεις δυο ουσιαστικά ίδιου γένους σε apposition, όπου το πρώτο δηλώνει ιδιότητα (καταγωγή) και περιορίζει το δεύτερο που είναι μεν κύριο όνομα, αλλά έχει αόριστη αναφορά (ένας που ονομάζεται Λυκομήδης).

Άρα, έχουμε restrictive/attributive apposition, δηλαδή το "Αρκάς" λειτουργεί σαν επιθετικός προσδιορισμός και γι' αυτό δεν χωρίζεται με κόμμα από το "Λυκομήδης".

Αν όμως είναι ουσιαστικό, θα πρέπει να θεωρηθεί το Λυκομήδης επεξήγηση, αφού σύμφωνα με το σχολικό Συντακτικό στο ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος το κύριο όνομα είναι επεξήγηση (γιατί λαμβάνεται υπ’ όψιν το εξωτερικό κριτήριο από το γενικό στο ειδικό). 

Αυτό που λέει το σχολικό συντακτικό είναι λάθος.
Επεξήγηση θα είχαμε, αν η φράση ήταν "ο βασιλεύς, ο Αλεξάνδρος", αλλά αυτό στα αρχαία μάλλον δεν θα λεγόταν, γιατί δεν έβαζαν άρθρο στα κύρια ονόματα.

Έτσι οπως είναι, δηλαδή "ο βασιλεύς Αλεξάνδρος" είναι κι αυτό restrictive/attributive apposition, όπως το "Αρκάς Λυκομήδης" ή όπως το "στρατηγός ανήρ". Έχεις ένα ουσιαστικό που δηλώνει ιδιότητα (εδώ: αξίωμα) και ένα ουσιαστικό που δηλώνει κύριο όνομα αόριστης όμως αναφοράς (κάποιος με αυτό το όνομα). Η apposition μας λέει πως δεν είναι οποιοσδήποτε Αλέξανδρος, αλλά ο βασιλεύς Αλέξανδρος.

Ενώ αν λέγαμε στα νέα ελληνικά "ο βασιλιάς, ο Αλέξανδρος", θα είχαμε ένα ουσιαστικό που θα επεξηγούνταν από ένα κύριο όνομα με συγκεκριμένη αναφορά λόγω του άρθρου. Δηλαδή, η apposition θα μας έλεγε πως είναι ο γνωστός βασιλιάς, ο βασιλιάς που ονομάζεται Αλέξανδρος.

Σκέψου στα ν.ε και πόσο διαφορετικές apposition είναι οι ακόλουθες:
o πρόεδρος  Ομπάμα vs ο πρόεδρος της Αμερικής, ο Ομπάμα
ο βουλευτής κ. Αργυρίου vs ο βουλευτής, ο κ. Αργυρίου.
ο θείος Γιώργος vs ο θείος μου, ο Γιώργος


Θα μου πεις, βέβαια, ότι, όταν το σχολικό συντακτικό λέει ότι ο γάιδαρος πετάει, λέμε κι εμείς το ίδιο. 
Κι εδώ εφαρμόζει λάθος τον κανόνα που το ίδιο αναφέρει στους επιθετικούς προσδιορισμούς.