Ιερός πόλεμος για τη δημοτική

[apri]

Ιερός πόλεμος για τη δημοτική
Στην Πρέβεζα παπάδες λειτουργούν και τελούν μυστήρια στη νεοελληνική

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2009, Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
( http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4550958&ct=1 )

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Μάνος Χαραλαμπάκης


«Τον τελευταίο καιρό (περίπου τα δύο προηγούμενα χρόνια) άρχισαν πολλές ενορίες της Μητροπόλεώς μας να χρησιμοποιούν στη λατρεία τη δημοτική γλώσσα. Να λειτουργούν (όλη τη θεία λειτουργία ή μόνον κάποιες ευχές της αγίας αναφοράς συνήθως), να βαφτίζουν και να ευλογούν γάμους στη Νέα Ελληνική».

Με αυτόν τον τρόπο περιγράφουν υπεύθυνοι της Ενορίας Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Πρεβέζης την απόφασή τους να τελούν τη Θεία Λειτουργία μεταφρασμένη στη δημοτική. Και όπως εξηγούν, το έκαναν προκειμένου οι πιστοί να κατανοούν καλύτερα τον λόγο του Θεού. «Αν δεν κατανοούμε τις προσευχές και τον λόγο του Θεού (Ευαγγέλιο) δεν «μπορεί και δεν γίνεται να μπει στην καρδιά μας και να την αλλάξει (...). Η σημερινή γλώσσα θα λειτουργήσει ως φως που θα ανοίξει τον δρόμο στον λόγο του Θεού να φωτίσει την καρδιά μας και τη ζωή μας», γράφουν σε κείμενο που έχουν δημοσιεύσει στο Ίντερνετ.

Η πρωτοποριακή- για τα ελληνικά εκκλησιαστικά δεδομένα- κίνησή τους προκάλεσε όμως «ιερές» αντιδράσεις. Πριν από λίγο καιρό, ομάδα ιερέων από ενορίες της Αττικής ανέβασαν κείμενο σε εκκλησιαστικού περιεχομένου site (http://egolpio. wordpress. com) εκφράζοντας την αντίθεσή τους και χαρακτηρίζοντας τη μετάφραση ως πράξη αντικανονική, που στρέφεται δηλαδή κατά της παράδοσης της Εκκλησίας.

Το αποτέλεσμα ήταν να αρχίσει ένας «ιερός» γλωσσικός πόλεμος στο Διαδίκτυο με ανταλλαγή κειμένων. Οι μεν υποστηρίζουν ότι η γλώσσα πρέπει να αλλάξει. Οι δε ότι κάτι τέτοιο είναι ανεπίτρεπτο και το χαρακτηρίζουν «λειτουργική ανομία».

Η ιστορία θυμίζει τα «Ευαγγελικά»· την αντιπαράθεση που είχε ξεσπάσει το 1901, όταν ο συγγραφέας Αλέξανδρος Πάλλης είχε μεταφράσει τότε στη δημοτική κείμενα του Ευαγγελίου, τα οποία είχαν δημοσιευθεί στην εφημερίδα «Ακρόπολις». Υπήρξαν όμως αντιδράσεις από υποστηρικτές της αρχαίας γλώσσας. Ξέσπασαν βίαια επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας- υπήρξαν μάλιστα και νεκροί- και η δημοσίευση των ευαγγελικών κειμένων στη δημοτική διεκόπη.

Εκατόν οκτώ χρόνια μετά, η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά κάπως διαφορετική.

[PDE ads]

[kathyk]

μακαρι να γινει,δε λεω να καταργηθει  η καθαρευουσα αλλα να καταλαβαινουμε κ τι ακουμε

[bikini]

Ισοπέδωση...

[kathyk]

ποιο ειναι ισοπεδωση; η εξελιξη; νομιζεις οτι οι παππουδες καταλαβαινουν τιποτα τωρα;

[PDE ads]

[jak_13]

ποιο ειναι ισοπεδωση; η εξελιξη; νομιζεις οτι οι παππουδες καταλαβαινουν τιποτα τωρα;

Αν είναι ελληνική η λέξη θα την καταλάβουν.

[bikini]

ποιο ειναι ισοπεδωση; η εξελιξη; νομιζεις οτι οι παππουδες καταλαβαινουν τιποτα τωρα;

Με το ίδιο σκεπτικό, γιατί δεν "μεταφράζεται" η Θεία Λειτουργία και στην αργκό, ώστε να την καταλαβαίνουν οι νέοι; 

Άσχετο: ας θυμηθούμε κι εκείνο το αλησμόνητο του μακαρίτη Χριστόδουλου: Σας πάω! 

[apri]

bikini, οι νέοι δεν καταλαβαίνουν μόνο αργκό, καταλαβαίνουν και την απλή νεοελληνική, οπότε ας μην υπερβάλλουμε.

Τα ιερά κείμενα γενικά είθισται να μην μεταφράζονται, γιατί λίγο-πολύ θεωρούνται θεόπνευστα και γι’ αυτό αντιμετωπίζεται ως ιεροσυλία η οποιαδήποτε αλλαγή της μορφής τους.
Το θέμα είναι από εκεί και πέρα αν πραγματικά υπάρχει ανάγκη μετάφρασης των ιερών κειμένων και κατά πόσο είναι εύκολη η μετάφρασή τους.

Κατ’ εμέ, τα ευαγγέλια και οι ευχές είναι ίσως τα μόνα κείμενα που αξίζει να τα καταλαβαίνει με ακρίβεια ο πιστός, γιατί αποτελούν κατά κάποιον τρόπο οδηγό για τη ζωή του. Νομίζω όμως ότι παραδόξως είναι τα πιο εύληπτα κείμενα της Εκκλησίας. Ειδικά τα ευαγγέλια, μολονότι είναι τα πιο αρχαία εκκλησιαστικά κείμενα, είναι σχετικά απλά γραμμένα, όλοι λίγο-πολύ ξέρουμε και σε τι αναφέρονται, οπότε δεν νομίζω ότι δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα.  Παρ’ όλα αυτά, είναι τόσο εύκολο να αποδοθούν στα νέα ελληνικά, που ίσως, θα μπορούσε η Εκκλησία να μοιράζει σε όποιον θέλει, μετάφραση του ευαγγελίου της ημέρας.

Τα κείμενα όπου πραγματικά υπάρχει πρόβλημα κατανόησης, μολονότι είναι αρκετά μεταγενέστερα των ευαγγελίων, είναι οι ύμνοι. Πολλοί φοβούμαι όμως ότι δεν ευθύνεται η γλώσσα τους αυτή καθ’ αυτή, όσο το γεγονός ότι πρόκειται για θρησκευτική ποίηση, ένα είδος που χαρακτηρίζεται για την υπερβολή και την ασάφεια στην έκφραση. Δηλ, πώς ακριβώς να μεταφράσεις το επίθετο «υπερούσιος» στο γνωστό χριστουγεννιάτικο ύμνο; Άσε, που επειδή μιλάμε για αδόμενη ποίηση, η όποια προσπάθεια μετάφρασης θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αλλαγή και της μελωδίας τους. Αυτό σημαίνει ότι μιλάμε πια για σχεδόν καινούργια δημιουργία. Οπότε ή θα πρέπει απλώς να αντικατασταθούν οι πιο δυσνόητοι ύμνοι από άλλους της ίδιας εποχής, αλλά απλούστερους ή να γραφτούν καινούργιοι από την αρχή. Είναι όμως τόσο μεγάλη ανάγκη να καταλαβαίνει κανείς πώς ακριβώς υμνείται κάποιο άγιο πρόσωπο, για να μπούμε σε όλη αυτή τη φασαρία;