Στην εποχή της κρίσης Ι : Το δολάριο, ο χρυσός και το πετρέλαιο

[spk]

Για να εξηγήσει κανείς το σήμερα, χρειάζεται να γνωρίζει μερικά καίρια γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Γνωρίζοντας τα, διαμορφώνει πιο σφαιρική αντίληψη της παρούσας κατάστασης. Η αντίληψη αυτή βοηθάει στη συνέχεια τη χάραξη μελλοντικής πορείας. Για το σκοπό αυτό παραθέτω παρακάτω γεγονότα προς τους φίλους αναγνώστες του φόρουμ.

1944. Παγκόσμιο συνέδριο Bretton Woods του ΟΗΕ, στις ΗΠΑ. Μέχρι τότε ίσχυε διεθνώς το λεγόμενο gold standard. Τα νομίσματα που τυπώνονταν σε εθνικό επίπεδο από πολλές χώρες είχαν άμεσο αντίκρυσμα σε χρυσό. Αυτό επρόκειτο να καταργηθεί στο συγκεκριμένο συνέδριο (στα πλαίσια του παγκόσμιου εμπορίου) και να υιοθετηθεί διεθνώς μόνο ένα νόμισμα το οποίο να αντιστοιχεί άμεσα σε χρυσό. Οι Βρετανοί, με εκπρόσωπο τον Keynes, πρότειναν τη δημιουργία του Bancor ως νέου υπερεθνικού νομίσματος για τις ανάγκες των διεθνών συναλλαγών και τη σύνδεση αυτού με το χρυσό. Οι ΗΠΑ, έχοντας βγει ενισχυμένοι από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και διαθέτοντας εκείνη την εποχή τα μεγαλύτερα αποθεματικά χρυσού στον κόσμο κατάφεραν να επιβάλλουν την άποψη τους. Τελικά το δολάριο θα γινόταν το μοναδικό νόμισμα στον κόσμο που θα συνδεόταν απευθείας με το χρυσό. Οποιοδήποτε άλλο θα έπρεπε πρώτα να μετατραπεί σε δολάρια και μετά σε χρυσό. Η απόφαση αυτή προσέδωσε στο δολάριο χαρακτήρα παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Σχεδόν όλες οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο είχαν αποθέματα σε δολάρια, δυνητικά μετατρέψιμα σε χρυσό από τις ΗΠΑ.
http://en.wikipedia.org/wiki/Bretton_Woods_conference
http://en.wikipedia.org/wiki/Gold_standard
http://en.wikipedia.org/wiki/Bancor

1971. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν σημαντική ανάπτυξη μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που οφείλεται και στην ισχύ του δολαρίου ως μοναδικού νομίσματος άμεσα μετατρέψιμου σε χρυσό (35$=1 ουγγιά χρυσού). Ωστόσο, το 1971 φθάνουν στο σημείο να έχουν (τυπώσει και) δώσει σε ξένα κράτη πολύ περισσότερα δολάρια από όσα αντιστοιχούν στο χρυσό που διαθέτουν. Το γεγονός αυτό γίνεται αντιληπτό από τρίτες χώρες, με αποτέλεσμα Ελβετία και Γαλλία να σπεύδουν να ζητήσουν από τις ΗΠΑ να τους δώσουν μεγάλες ποσότητες χρυσού, ως αντάλλαγμα για αντίστοιχες ποσότητες δολαρίων που κατείχαν. Μπροστά στον κίνδυνο κατάρρευσης του δολαρίου ο πρόεδρος Νίξον των ΗΠΑ θέτει τη χώρα εκτός του συστήματος Bretton Woods για να αποφύγει τα χειρότερα.
http://en.wikipedia.org/wiki/Nixon_Shock

1973. Ο κίνδυνος κατάρρευσης του δολαρίου και των ΗΠΑ δεν τελείωσε με την αποχώρηση από το σύστημα Bretton Woods. Έπρεπε να βρεθεί τρόπος να αποκατασταθεί η αξία του δολαρίου και η διατήρηση του ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Ο Νίξον στράφηκε στους Σαουδάραβες και ήρθε σε συμφωνία μαζί τους. Οι ΗΠΑ θα παρείχαν προστασία και όπλα στους Σαουδάραβες για τη διαφύλαξη των ενεργειακών πηγών τους. Οι Σαουδάραβες θα πωλούσαν το πετρέλαιο τους σε όλο τον κόσμο αποκλειστικά σε δολάρια. Μέχρι το 1975 το δολάριο είχε καθιερωθεί από όλες τις χώρες του ΟΠΕΚ ως το μόνο νόμισμα αγοράς πετρελαίου διεθνώς. Έτσι, το πετρέλαιο πήρε τη θέση του χρυσού και το δολάριο συνέχισε να παίζει το ρόλο του αποθεματικού νομίσματος. Για να προμηθευτεί οποιαδήποτε χώρα πετρέλαιο έπρεπε να διαθέτει δολάρια. Μιλώντας για ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα (sic), οι ΗΠΑ εξασφάλιζαν φθηνό πετρέλαιο απλώς τυπώνοντας δολάρια. Οι υπόλοιποι;
http://en.wikipedia.org/wiki/Petrodollar
http://en.wikipedia.org/wiki/Petrodollar_warfare

1995. Το Ιράκ εξασφαλίζει τρόφιμα, φάρμακα κ.α. πουλώντας πετρέλαιο αποκλειστικά σε δολάρια στη διεθνή αγορά.
http://en.wikipedia.org/wiki/Oil_for_Food_program

1999. Το ευρώ εισάγεται στις διεθνείς αγορές.
http://en.wikipedia.org/wiki/Euro

2000. Στο Ιράκ, ο Σαντάμ αποφασίζει να μετατρέψει τις πωλήσεις πετρελαίου από δολάρια σε ευρώ. Το 2003, η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ (με τη βοήθεια κυρίως της Βρετανίας), αποκαθιστά την πώληση ιρακινού πετρελαίου σε δολάρια, όπως παλιότερα.
http://en.wikipedia.org/wiki/Petrodollar_warfare

2006-2007. Το Ιράν και η Βενεζουέλα ακολουθούν το παράδειγμα του Ιράκ. Αρχίζουν διεθνείς πωλήσεις πετρελαίου και σε άλλα νομίσματα, ιδίως ευρώ, αναλογιζόμενοι τον κίνδυνο ενδεχόμενης μείωσης της αξίας του δολαρίου. Από το 2012, το Ιράν πουλάει πετρέλαιο σε ευρώ (ΕΕ), γεν (Ιαπωνία), γουάν (Κίνα) και ρούβλια (Ρωσία). Δεν πουλάει σε δολάρια.
http://en.wikipedia.org/wiki/Petrodollar_warfare
http://en.wikipedia.org/wiki/Iranian_oil_bourse

2009. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης στις ΗΠΑ το 2008, οι Κινέζοι δηλώνουν ότι οι Βρετανοί είχαν δίκιο το 1944 για το Bancor αποκαλώντας τον Keynes διορατικό για την πρόταση δημιουργίας νέου, υπερεθνικού νομίσματος ως μόνου άμεσα συνδεδεμένου με το χρυσό (αντί του δολαρίου). Μόνο που το 1944 η διεθνής επιρροή της Βρετανίας είχε πλέον μειωθεί σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που ήταν η νέα ανερχόμενη δύναμη της εποχής.
http://en.wikipedia.org/wiki/Bancor

[PDE ads]

[modistra]

Το παρακάτω απόσπασμα του άρθρου μου λύνει μια απορία που την είχα χρόνια: "Γιατί πολεμά ο Μπους τον Σαντάμ;" Θυμάμαι είχα ρωτήσει και τον πατέρα μου, που και καλά τα παρακολουθούσε και δεν μου είχε πει συγκεκριμένο λόγο. Μόνο γενικότητες, όπως "συμφέροντα".

2000. Στο Ιράκ, ο Σαντάμ αποφασίζει να μετατρέψει τις πωλήσεις πετρελαίου από δολάρια σε ευρώ. Το 2003, η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ (με τη βοήθεια κυρίως της Βρετανίας), αποκαθιστά την πώληση ιρακινού πετρελαίου σε δολάρια, όπως παλιότερα.

Thanx για το άρθρο.