Μουσικά αφιερώματα

[domenica]

Joaquin Rodrigo (1901-1999)



"In life you can never be first in anything...
I only aspire to be an improved Joaquín Rodrigo"

'Ενας γλυκός μου φίλος που δυστυχώς έφυγε αναπάντεχα, μου έλεγε πως "οι κιθάρες ομορφαίνουν τη μέρα".
Έτσι λοιπόν, μ'ένα έργο χαρούμενο και αισιόδοξο εύχομαι κ α λ η μ έ ρ α σε όλους.

Joaquin Rodrigo-
Concierto Andaluz for Four Guitars and Orchestra

Το έργο γράφτηκε το 1967 για την οικογένεια του περίφημου κιθαριστή και συνθέτη, Celedonio Romero ο οποίος ζήτησε από τον Rodrigo να γράψει μία σύνθεση για τον ίδιο και τους γιους του (Los Romeros guitar quartet). Η πρώτη παράσταση του έργου δόθηκε στις 18/11/1968 στο San Antonio, Texas, με τους "Los Romeros" και την "San Antonio Symphony" υπό τη διεύθυνση του Victor Alessandro.

[PDE ads]

[MARKOS]

Δεν ομορφαινουν μονο οι κιθαρες τη μερα μας. Υπαρχουν χιλιάδες πραγματα.
*  Ενα απ αυτά ειναι που σε είδαμε παλι στο φορουμ 

[apri]

Marco Polo



http://www.youtube.com/watch?v=roEpRf4ai7A



 Μάρκο Πόλο (περ. 1254 - 1324), Βενετός έμπορος  και εξερευνητής




«Ήδη ο Μέγας Χαν ξεφύλλιζε στον άτλαντά του τους χάρτες των πόλεων…
Είπε:
«Όλα είναι ανώφελα, αν ο τόπος της τελικής άφιξης
δεν μπορεί παρά να είναι η κολασμένη πόλη,
κι είναι εκεί που μας τραβάει το ρεύμα,
με κύκλους που όλο και στενεύουν».


Και ο Μάρκο Πόλο:
«Η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που θα υπάρξει.
 Αν υπάρχει μια, είναι αυτή που βρίσκεται ήδη εδώ,
 η κόλαση που κατοικούμε κάθε μέρα, που φτιάχνουμε με το να ζούμε μαζί.

Δύο τρόποι υπάρχουν για να γλιτώσεις από το μαρτύριό της:
Ο πρώτος είναι εύκολος σε πολλούς:
Δέξου την κόλαση και γίνε μέρος της, έτσι που να μην την βλέπεις πια.
Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος κι απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και γνώση:
Ψάξε και μάθε ν' αναγνωρίζεις
ποιος και τι στην μέση της κόλασης δεν είναι κόλαση
 κι αυτά κάνε να διαρκέσουν, δώσε τους χώρο.»


Ιτάλο Καλβίνο, «Αόρατες Πόλεις» (1983)






ΥΓ. Ο Μάρκο Πόλο ταξίδεψε μαζί με τον πατέρα και το θείο του στην Κεντρική Ασία και την Κίνα,
όπου γνώρισε  και υπηρέτησε τον πανίσχυρο ηγέτη των Μογγόλων, Κουμπλάι Χαν, επί 17 χρόνια.
Κατέγραψε τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο»
εμπνέοντας τον Χριστόφορο Κολόμβο και άλλους εξερευνητές,
αφού εκεί η Δύση πληροφορήθηκε για πρώτη φορά
για το πετρέλαιο, τα χαρτονομίσματα, το κάρβουνο
και ένα σωρό άλλα αξιοπερίεργα στοιχεία
που αφορούσαν ήθη, έθιμα και θρησκευτικές τελετές της Μέσης και Άπω Ανατολής,
καθώς και τα μέλη της διαβόητης μουσουλμανικής αίρεσης των Ασσασίνων της Περσίας και της Συρίας,
που ονομάζονταν έτσι από το χασίς που κατανάλωναν
πριν δολοφονήσουν αλλόδοξους ή αλλόθρησκους αντιπάλους
χωρίς να έχουν μετά τη δυνατότητα να διαφύγουν.
(εξ ου και το όνομα assassin εισήχθη στην Ευρώπη από τους σταυροφόρους  ως συνώνυμο του δολοφόνου).

[apri]

Ψεύτης ήλιος
Soleil trompeur





«Πιστέψτε εκείνους που ψάχνουν την αλήθεια
και αμφισβητήστε εκείνους που τη βρήκαν».

André Gide (1869-1951)



http://www.youtube.com/watch?v=scXNpk4AAXo




 

Στην αρχική του τοποθέτηση, ο καθηγητής Critchley τόνισε
ότι η σύγχρονη εποχή διακατέχεται από εμμονή σε σχέση με την έννοια της Αλήθειας,
αλλά ταυτόχρονα το ψεύδος είναι διάχυτο
τόσο στον πολιτικό βίο όσο και στην καθημερινή ζωή,
σε βαθμό, μάλιστα, ώστε θα μπορούσε κανείς να περιγράψει τον δυτικό πολιτισμό
ως «Πολιτισμό του Πινόκιο».

«Ο ελληνικός όρος αλήθεια [στερητικό «α-» και «λήθη»]
περιέχει την έννοια της λήθης, της λησμονιάς», σημείωσε ο Simon Critchley.
«Αποτελεί μια προσωπική έννοια που έχει ως αφετηρία της μιαν άρνηση:
η αλήθεια περιέχει κάτι το οποίο έχει χαθεί.
Αποκαλύπτεται κάτι, το οποίο ήταν χαμένο»…

Όπως τόνισε ο Αμερικανός καθηγητής,
στο αρχαίο ελληνικό θέατρο παρακολουθούμε σκηνές μεγάλων συγκρούσεων,
όπου η ηθική, το καλό και το κακό ταλαντεύονται ανάμεσα σε δύο άκρα,
ενώ ο θεατής βρίσκεται στο μέσο μιας διαπραγμάτευσης.

«Τι πιστεύετε ότι μας διδάσκει αυτό,
καθώς η δική μας κουλτούρα μάς υπαγορεύει πως υπάρχει μόνο μία εκδοχή της αλήθειας
και πως η επιστήμη μπορεί να μας δώσει την κατάλληλη θεωρία
για το σύνολο των πραγμάτων;»
ρώτησε ο Simon Citchley τον συνομιλητή του.

 «Ο Ηρόδοτος, στις Ιστορίες του», συνέχισε ο Daniel Mendelsohn,
«αναφέρεται σε έναν Πέρση κατάσκοπο ο οποίος, επιστρέφοντας από την Αθήνα,
περιγράφει την Αγορά ως έναν τόπο στο κέντρο της πόλης
όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και λένε ψέματα!
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι δυο σπουδαίοι θεσμοί της αθηναϊκής πολιτείας,
η Εκκλησία του Δήμου και το θέατρο, είναι παρόμοιοι,
δηλαδή μεγάλοι χώροι όπου οι άνθρωποι εκφωνούν λόγους
και το κοινό καλείται να σκεφτεί και να αποφασίσει σχετικά με τα όσα άκουσε.»

«Θεωρώ τον Οιδίποδα», συμπλήρωσε ο Daniel Mendelsohn,
«το σπουδαιότερο κείμενο του δυτικού πολιτισμού
όσον αφορά την έννοια της αυτογνωσίας:
η ανελέητη αναζήτηση της αλήθειας για την ταυτότητά του,
ακόμη και όταν αρχίζει να γίνεται σαφές πως η απάντηση θα είναι τρομερή,
φανερώνει το μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού σε σχέση με την αλήθεια.
Αξίζει και είναι απαραίτητο να γνωρίζεις τον εαυτό σου.
Ας θυμηθούμε την επιγραφή ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ στους Δελφούς:
γνωρίζω τον εαυτό μου, έστω και αν αυτό σημαίνει ότι θα υποφέρω».

…«Τι μπορεί να μας διδάξει η τραγωδία για την κρίση στην Ευρώπη;
«Αυτό που μας διδάσκει η τραγωδία», κατέληξε ο Daniel Mendelsohn,
«είναι πως δεν υπάρχουν πράξεις χωρίς συνέπειες.
Εμείς, οι σύγχρονοι πολίτες μπορεί να νομίζουμε ότι γλιτώσαμε.
Όμως, κανείς δεν μπορεί να ξεγελάσει τη μοίρα, τη ζωή…»


Αποσπάσματα από τη συζήτηση που διοργανώθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2011
από το θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση της Νέας Υόρκης,
στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων με θέμα «Αλήθεια (και Ψέματα)»,
όπου ο Simon Critchley, καθηγητής Φιλοσοφίας στο New School της Νέας Υόρκης,
συνομίλησε με τον Daniel Mendelsohn, βραβευμένο συγγραφέα με σπουδές Κλασικής Φιλολογίας.
(http://www.onassis.gr/onassis-magazine/issue-56/truth-and-lies) 






ΥΓ1. Για τα έθιμα του Απρίλη και την Πρωταπριλιά δείτε το παλιότερο αφιέρωμα «Μαγεμένος Απρίλης»:
http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.140

ΥΓ2. Η μουσική που ακούσατε προέρχεται από τη ρωσική ταινία «Ψεύτης ήλιος» (Soleil Trompeur/ Utomlyonnye solntsem)
που προβλήθηκε το 1994 και απέσπασε πολλά βραβεία, μεταξύ άλλων και Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

[PDE ads]

[domenica]

-Είναι αλήθεια πως παίζω, είπε. Σας παριστάνω τον νεαρό κι έξυπνο δικηγόρο, τον ερωτευμένο περαστικό, το χαϊδεμένο και κακομαθημένο παιδί κι ένας Θεός ξέρει τι άλλο ακόμα. Όμως από την ώρα που σας γνώρισα όλοι οι ρόλοι που παίζω είναι για σας και μόνο για σας. Τι άλλο όμως είναι ο έρωτας;
-Νομίζω πως είναι ένας πρώτης τάξεως ορισμός, του αποκρίθηκε χαμογελώντας.

Francoise Sagan, Aimez-vous Brahms?, 1959.
Μετάφραση: Βαγγέλης Κατσάνης, Εκδόσεις: Ι.Σ. Ζαχαρόπουλος, 1995.



Καλησπέρα σε όλους με κάτι πολύ αγαπημένο:

Aimez vous Brahms?-Brahms: the 3rd Movement from Symphony No. 3 in F major, Op. 90

Εύχομαι να σας αρέσει ο Brahms 

@Μάρκος: Μάρκο, σ'ευχαριστώ πολύ 

[apri]

Μια φορά και έναν καιρό





http://www.youtube.com/watch?v=tkPpLn-d_ts



 


«Και πρώτα απ’ όλα τι εννοούμε λέγοντας
παιδεία;

Την πληροφορία, την τεχνική,
το δίπλωμα εξειδίκευσης που εξασφαλίζει
γάμο, αυτοκίνητο κι ακίνητο,
με πληρωμή την πλήρη υποταγή του εξασφαλισθέντος

ή την πνευματική και ψυχική διάπλαση ενός ελεύθερου ανθρώπου,
με τεχνική αναθεώρησης κι ονειρικής δομής,
με αγωνία απελευθέρωσης
και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ’ άστρα;

Αυτήν τη δεύτερη παιδεία την αποκρύπτουν και δεν την δίνουν δωρεάν,
γιατί δε συντηρεί και δεν υπηρετεί συστήματα.
Αντίθετα τα ελέγχει, τα αναθεωρεί και τα αποδυναμώνει.»



Απόσπασμα από τα εβδομαδιαία ραδιοφωνικά σχόλια του Μάνου Χατζηδάκη
την περίοδο (1975-1981) που ήταν διευθυντής
του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας

[apri]

Read me to sleep…


http://www.youtube.com/watch?v=CxndHAwXMGU


"Te amo como la planta que no florece
y lleva dentro de sí, escondida, la luz de aquellas flores"
 


   
“Δε σ' αγαπώ σαν να 'σουν ρόδο αλατιού, τοπάζι,
σαΐτα από γαρούφαλα που τη φωτιά πληθαίνουν:
σ' αγαπώ ως αγαπιούνται κάποια πράγματα σκούρα,
μυστικά, μέσ' από την ψυχή και τον ίσκιο.

Σ' αγαπώ όπως κάποιο φυτό που δεν ανθίζει,
μα που μέσα του κρύβει το λουλουδόφως όλο
και χάρη στον έρωτά σου ζει  σκοτεινό στο κορμί μου
τ' άρωμα που πυκνό ανέβηκε απ' το χώμα.

Σ' αγαπώ μη γνωρίζοντας πώς, από πού και πότε,
σ' αγαπώ στα ίσια, δίχως πρόβλημα ή περηφάνια:
σ' αγαπώ έτσι, γιατί δεν ξέρω μ' άλλον τρόπο,

παρά με τούτον, όπου δεν είμαι μήτε είσαι
τόσο κοντά, ώστε το χέρι σου πάνω στο στήθος μου να είναι σαν δικό μου,
τόσο κοντά, ώστε, όταν κοιμάμαι, να κλείνουν και τα δικά σου μάτια.


Pablo Neruda

[apri]

Ο σεβντάς






Ἔρος δηὖτέ μ᾽ ὀ λυσιμέλης δόνει
γλυκύπικρον, ἀμάχανον ὄρπετον
(=Ο Έρως πάλι με δονεί, με παραλύει, γλυκόπικρο, ακαταμάχητο ερπετό)


Ἔρος δ᾽ ἐτίναξέ μοι φρένας,
ὠς ἄνεμος κὰτ ὄρος δρύσιν ἐμπέτων.
(=Ο Έρως μου τράνταξε τον νου,  σαν άνεμος που στις βουνίσιες δρυς έχει χιμήξει)



Σαπφώ (~ 630 - 570 π.Χ)



http://www.youtube.com/watch?v=ept_CMUfURM



 

«Δὲν εἶσαι ἡ μιά. Εἶσαι ὁ καημὸς
μὲ τὰ περίσσια πρόσωπα.

Εἶσαι ἡ ἀγάπη ἡ βοριανή, ποὺ ἀνθίζεις σὰν τὸ χιόνι,
μ᾿ ἕν᾿ ἄστρο στὴ ματιά σου θαλασσί.
Εἶσαι ἡ ἀγάπη, τὸ ζεστὸ γαρούφαλο τοῦ Νότου,
ποὺ ὑψώνει φλόγα τὸν ἀνασασμό του.

Εἶσαι ἡ ἀγάπη τῆς δειλῆς παιδούλας, ἡ ἀκριβή,
κι εἶσαι ἡ ἀγάπη ἡ φθινοπωρινή,
στοργὴ γεμάτη, σιγαλοπερπάτητη.

Εἶσαι κι ἡ πρώτη ἀγάπη κι ἡ στερνή,
κι ἡ ἀφίλητη, ἀνυμέναιη κι ἡ πολυφιλιμένη,
μὰ πάντα ἡ μιά, κι ἡ ἀτελεύτητη, κι ἡ ἀκοίμητη -

ὁ ἔρωτας, ποὺ δὲν τὸ μπορεῖ
ἄλλο νὰ μάθει ἀπ᾿ τὸ δικό σου τ᾿ ὄνομα, Ἑλένη!»


Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

[domenica]

Τον Απρίλιο του 1902, ο Sergei Rachmaninov συνέθεσε (μαζί με άλλα 10) το τραγούδι Lilacs (Πασχαλιές). Στα 11 τραγούδια προστέθηκε κι ένα ακόμη που είχε γραφεί νωρίτερα (το 1900) και η συλλογή των 12 τραγουδιών ( Twelve Romances, op 21) αποτέλεσε το γαμήλιο δώρο του Rachmaninov στη σύζυγο του Nataliya Satin και "χρησιμοποιήθηκε" (κυρίως) για να πληρωθεί ο μήνας του μέλιτος που διήρκησε μέχρι τον Αύγουστο. Αργότερα (1913) στο πέμπτο (Lilacs) από τα δώδεκα τραγούδια ο συνθέτης έκανε μεταγραφή για πιάνο.

Rachmaninov plays Rachmaninov Lilacs

Οι στίχοι του τραγουδιού ανήκουν στη ρωσίδα ποιήτρια Ekatrina Beketova (18ος αιώνας) και η πρώτη ηχογράφηση του (υπολογίζεται το 1921) έγινε από τον Dimitri Smirnoff Ρώσο μπάσο-βαρύτονο. Εδώ το ακούτε από το Σουηδό τενόρο Jussi Bjorling :

Jussi Bjorling - Lilacs

In the morning, at daybreak,
over the dewy grass,
I will go to breathe the crisp dawn;
and in the fragrant shade,
where the lilac crowds,
I will go to seek my happiness...
 
In life, only one happiness
it was fated for me to discover,
and that happiness lives in the lilacs;
in the green boughs,
in the fragrant bunches,
my poor happiness blossoms...

[apri]

Light and Shadow





«Ἐγὼ  εἰμι  τὸ  φῶς  τοῦ  κόσμου·
ὁ  ἀκολουθῶν  μοι  οὐ  μὴ  περιπατήσῃ  ἐν  τῇ  σκοτίᾳ
ἀλλ’ ἕξει  τὸ  φῶς  τῆς  ζωῆς.»


Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον (κεφ. η΄ στίχ. 12)


http://www.youtube.com/watch?v=A2hv2XjUHTQ


Caravaggio, «Η ανάσταση του Λαζάρου», 1608-09, Museo Regionale, Messina




«Κάθε μέρα που περνούσε,
τα πρόσωπα των Ρωμαίων γινόντουσαν πιο σκυθρωπά.
Οι άνθρωποι που περπατούσαν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης περισσότερο πια έμοιαζαν με σκιές νεκρών
που πηγαινοέρχονταν χαμένες στα λιβάδια του Άδη των αρχαίων Ελλήνων,
παρά με ζωντανούς.
Αυτό που έδινε στα πρόσωπά τους των πεθαμένων το χρώμα
δεν ήταν τόσο η μεγάλη πείνα….
….όσο η απώλεια κάθε ελπίδας σωτηρίας στην επί της γης ζωή τους.
Οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης από καιρό γνώριζαν
-ή μάλλον πίστευαν και γι’ αυτόν το λόγο δεν ήταν διατεθειμένοι να πράξουν κάτι,
για να αλλάξουν τη μοίρα τους-
ότι ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο…


…..Εκείνο το βράδυ συνέβη το πιο αλλόκοτο περιστατικό.
Όταν σκοτείνιασε,
η Αγία Σοφία τυλίχτηκε σε ένα απόκοσμο, χρυσοκόκκινο φως,
την προέλευση του οποίου κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει.
Το φως στην αρχή παρατηρήθηκε στους τοίχους του ναού,
αλλά προχωρούσε προς τα πάνω μέχρι που έφτασε τον πανύψηλο τρούλο.
Εκεί η ταχύτητά του επιβραδύνθηκε.
Ο τρούλος της πελώριας εκκλησίας
φωτιζόταν για πολλήν ώρα στο απόκοσμο αυτό φως
και όλοι οι κάτοικοι της Βασιλεύουσας που είχαν σπεύσει γύρω από το ναό 
το κοιτούσαν άναυδοι και με το στόμα ανοικτό.

Εντέλει, το φως άρχισε και πάλι να μετακινείται,
αλλά αυτήν τη φορά πολύ αργά, έως ότου έφτασε στο πιο ψηλό σημείο του τρούλου.
Εκεί άστραψε μια τελευταία φορά
και ευθύς εξαφανίστηκε από τα μάτια των ανθρώπων
που είχαν γονατίσει από το φόβο τους και προσεύχονταν δυνατά.

Για τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης,
μόνο μια λογική εξήγηση μπορούσε να υπάρξει για το φαινόμενο αυτό:
ήταν πλέον ξεκάθαρο πως ο Θεός είχε εγκαταλείψει την Πόλη τους!"



Αποσπάσματα από το μυθιστόρημα «Ο καλός χριστιανός» του Κ. Γουσίδη












ΥΓ1. Τον καιρό που ο Καραβάτζιο ήταν επικηρυγμένος από τον Πάπα Παύλο Ε’ επί ποινή θανάτου
για ένα αμφιλεγόμενο έγκλημα
( για τη ζωή του βλ. http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.112 )
κατέφυγε κατατρεγμένος στη Μεσίνα της Σικελίας, όπου εμπνεύστηκε τον παραπάνω πίνακα:

Ο Λάζαρος, καταδικασμένος στο σκοτάδι του θανάτου μετά από πολυήμερη αρρώστια,
ερχόταν ξανά στη ζωή μετά από τέσσερις ημέρες
κατόπιν εντολής του Ιησού, που πρόβαλλε μέσα από ένα υπερκόσμιο φως θείας χάρης
με το χέρι προτεταμένο, όπως το χέρι του Αδάμ κατά τη Δημιουργία
στη νωπογραφία του Μιχαήλ Άγγελου στην Capella Sistina στο Βατικανό
(http://www.prlog.org/11409306-the-creation-of-adam.jpg )
Λέγεται μάλιστα ότι προκειμένου να πετύχει πιο ρεαλιστικό αποτέλεσμα στην απόδοση του Λαζάρου,
ο Καραβάτζιο ζήτησε να ξεθάψουν το πτώμα ενός νεκρού, που είχε ταφεί πρόσφατα !!!!

Στο βάθος, μπροστά από το σκοτεινό άνοιγμα του τάφου, μεταξύ ζωής και θανάτου,
ζωγράφισε τον εαυτό του
να κοιτάζει με σταυρωμένα τα χέρια προς άγνωστη κατεύθυνση,
ικετεύοντας ίσως να έχει ανάλογη μοίρα με τον Λάζαρο.

Λίγο καιρό αργότερα ο Πάπας του απένειμε την πολυπόθητη χάρη,
αλλά δυστυχώς, ο Καραβάτζιο δεν πρόλαβε να χαρεί.
Οδεύοντας προς τη Ρώμη πέθανε στο Porto Ercole άρρωστος και αβοήθητος.
Η σορός του θάφτηκε σε ανώνυμο τάφο του τοπικού κοιμητηρίου και ξεχάστηκε επί αιώνες…


ΥΓ2. Για τη μορφή του Λαζάρου στην ελληνική παράδοση και τα σχετικά κάλαντα
βλ. παλιότερα αφιερώματα:
Οι Λαζαρίνες (http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.154 )
Κάλαντα του Λαζάρου (http://www.pde.gr/index.php?topic=4963.28826 )
Κάλαντα του Λαζάρου στο Πάσχα στην Κάτω Ιταλία ( http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.154)

[domenica]

Napravnik: Melancholy in G minor Op.48 No.3

29/4/1953 , είκοσι χρόνια μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου Καβάφη , η Μυρτιώτισσα γράφει το ποίημα "Ελεγείο" :

Αδύνατο να φανταστώ Καβάφη
έξω απ’ την Αλεξάντρεια, και πάλι
χωρίς Καβάφη τ’ είν’ η Αλεξάντρεια;
Αυτά σκεφτόμουν ύστερ’ από χρόνια
σαν βρέθηκα ξανά σ’ αυτή τη χώρα.
Αν κι είχε από καιρό πεθάνει, ωστόσο
δεν πήγα να τον βρω στο κοιμητήρι,
μα κίνησα ένα δείλι μοναχή μου
στο σπίτι του να πάω ωσάν και τότες
τι ελόγιαζα πως κάτι θ’ απομένει
κάτι απ’ αυτόν, κάποιο δικό του αχνάρι,
κάτι απ’ το χέρι που άνοιγε την πόρτα…
Και κίνησα ένα βράδυ μοναχή μου
μ’ άλυκα τριαντάφυλλα στο χέρι.
Η θύρα που ήτανε άλλοτε δικιά του
νάτην! Κλειστή για μένα, δε θ’ ανοίξει,
μ’ εφτά σφραγίδες είναι σφραγισμένη,
και δίπλα της μια πλάκα εντοιχισμένη
με τα’ όμομά του: «Ο ποιητής Καβάφης
εδώ καθόταν…» πως! Σ’ αυτό τον τάφο;
Ω: ποιητή με τα πελώρια μάτια
μυστηριακά, βυζαντινά, όλο φλόγα,
πουν το ζεστό σου σπιτικό, και τα κεριά σου
που με το φως τους τα’ αμυδρό μας γοήτευαν;
Πουν τα’ ανεχτίμητα χαλιά τα πατρικά σου
και τα παλιά τα μόμπιλα της Πόλης;
Και των βιβλίων σου πούναι ο θησαυρός
με τις περγαμινές στα εβένινα ράφια;
Τ’ αρώματα απ’ το σάνταλο κι ο Αχμέτ
που σιωπηλά μας κέρναγε ολοένα
κι ολονυχτίς μας κράταες με το λόγο
και το πιοτό, σε μιαν ουράνια μέθη
πνευματική, που δεν εματαστάθη;
Και τώρα είσαι ένα τίποτα όπως δείχνει
τούτη η κλειστή κι αραχνιασμένη θύρα
κι η πλάκα η παγερή με τα’ όνομά σου.
Μονάχα ο Ποιητής υπάρχει τώρα.
Μα ωστόσο εγώ τα ρόδα μου έχω φέρει
για σένανε, που ζεις μες στην καρδιά μου,
κι ένα προς ένα τώρα τα σκορπίζω
με δάκρυα εδώ στην έρμη ετούτη πέτρα
που άλλοτες του σπιτιού σου ήταν κατώφλι…

[apri]

Αχ, μωρέ Domenica...
Πότε θα βρεθούν άνθρωποι που η ψυχή τους να ζητεί τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα εύγε και όχι τις σατραπείες;


Μου θύμισες ένα αλληγορικό ιστορικό ποίημα του Καβάφη,
ο οποίος αναφέρεται στην έλευση των Ρωμαίων μετά την παρακμή των ελληνιστικών πόλεων.
Το 1928, που έγραφε αυτό το ποίημα, 
δηλ. παραμονές της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή,
στην Ελλάδα ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε συνάψει συμπληρωματικό προσφυγικό δάνειο,
το οποίο όμως προϋπέθετε και νέο δημοσιονομικό έλεγχο της χώρας
(εκτός από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο του 1898),
αυτήν τη φορά από τη Δημοσιονομική Επιτροπή της Κοινωνίας των Εθνών.



Εν μεγάλη ελληνική αποικία, 200 π.Χ.


http://www.youtube.com/watch?v=9krBpbjis5g


Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικία
δεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,
και μ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,
ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός
να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολία
είναι που κάμνουνε μια ιστορία
μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί
αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ
δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,
για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,
κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,
με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.
Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·
η κατοχή σας είν' επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.
Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,
κι από την άλληνα την συναφή,
κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·
είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;
σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,
βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·
πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,
κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,
απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,
να δούμε τι απομένει πια, μετά
τόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.
Να μη βιαζόμεθα· είν' επικίνδυνον πράγμα η βία.
Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.
Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.
Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ' εμπρός.



Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1928)

[apri]

Επιτάφιοι θρήνοι





“Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον,
πού έδυ σου το κάλλος;…”
 



http://www.youtube.com/watch?v=CVIzwWzIpZE



Marco Palmezzano “Crucifixion” (1480-1490), Uffizi, Florence



To “Mοιρολόι της Παναγιάς» που ακούσατε,
το συναντάμε σε παραλλαγές σ' όλες τις περιοχές του ελληνισμού,
από την Κύπρο και τον Πόντο ως την Κάτω Ιταλία.
Πρόκειται για ένα μακρύ αφηγηματικό τραγούδι
που διηγείται τα Πάθη του Χριστού
έτσι όπως τα έζησαν η Παναγία και οι Μυροφόρες,
συνεχίζοντας το έθιμο των προχριστιανικών μοιρολογιών
τα οποία έψελναν επί αιώνες γυναίκες της Ανατολικής Μεσογείου
μπροστά σε «επιτάφιους» με κέρινα ομοιώματα του Άδωνη (ή Ταμούζ),
ενός σημιτικού ηλιακού θεού, που πέθαινε και ανασταινόταν
μαζί με τη φύση την άνοιξη,
την ίδια εποχή, δηλαδή, που άνθιζαν τα τριαντάφυλλα και οι παπαρούνες
βαμμένες με το κατακόκκινο χρώμα των ρανίδων του αίματός του που έπεσαν στη γη, όταν σκοτώθηκε.
(βλ. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=188338 ).

Βλέπετε, οι συμβολισμοί και οι τελετουργίες
πάντα σβήνονταν δύσκολα από τη μνήμη των ανθρώπων,
πόσω μάλλον αν εντόπιζαν κάποια κοινά στοιχεία
ανάμεσα στις παλιές και τις νέες θρησκείες.

Κάπως έτσι εξηγείται, άλλωστε, και το φαινομενικά παράδοξο γεγονός,
ένα όργανο φρικιαστικού μαρτυρίου, όπως ο σταυρός,
αντί να προκαλεί το φόβο,
να είναι εντυπωμένο στις συνειδήσεις όλων μας
ως ένα σύμβολο σωτηρίας και ελπίδας…
(για το διαχρονικό συμβολισμό του σταυρού βλ. το παλιότερο αφιέρωμα «Ίκαρος»:
http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.378 )

[apri]

Με αφορμή τη μέρα μνήμης της γενοκτονίας των Αρμενίων, που ήταν στις 24 Απριλίου.




Mer Dan
(=το σπίτι μας)



http://www.youtube.com/watch?v=EihK4BDYpWI



Η Φετχιέ Τσετίν με τη γιαγιά της, Χερανούς Γκανταριάν



«Έδωσα την αγγελία του θανάτου της στην εφημερίδα «Αγκός»:

Την έλεγαν Χερανούς.
Ήταν εγγονή του Χεραμπέτ Γκανταριάν,
κόρη της Ισγκουχί και του Οβανές Γκανταριάν.
Έζησε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια ως την τετάρτη τάξη του δημοτικού
στο χωριό Χαμπάμπ του Παλού.
Μετά βρέθηκε ξαφνικά να ζει μέρες για τις οποίες έλεγε
«Να φύγουν και να μην ξαναγυρίσουν».

Η Χερανούς έχασε όλη της την οικογένεια
και δεν την ξανασυνάντησε ποτέ.
Απέκτησε καινούργιο όνομα, καινούργια οικογένεια.
Ξέχασε τη γλώσσα και τη θρησκεία της,
απέκτησε καινούργια γλώσσα και καινούργια θρησκεία
και ποτέ σ’ όλη της τη ζωή δεν παραπονέθηκε γι’ αυτό.

Όμως, σε όλη της τη ζωή, επίσης,
δεν ξέχασε ποτέ το όνομά της, το χωριό της,
τη μάνα της, τον πατέρα της, τον παππού και τους συγγενείς της.
Έζησε 95 χρόνια με την ελπίδα
να μπορέσει μια μέρα να τους μιλήσει, να τους αγκαλιάσει.
Ίσως αυτή η ελπίδα να την κράτησε στη ζωή τόσα χρόνια.

Χάσαμε τη γιαγιά μου τη Χερανούς την περασμένη εβδομάδα
και την κατευοδώνουμε στην αιωνιότητα.
Ελπίζουμε μέσω της αγγελίας αυτής να βρούμε τους συγγενείς της
(τους δικούς μας συγγενείς)
που δεν καταφέραμε να τους βρούμε όσο ζούσε
και να μοιραστούμε τον πόνο,
να πούμε «Οι μέρες εκείνες να φύγουν και να μην ξαναγυρίσουν» ».


Απόσπασμα από το βιβλίο της Φετχιέ Τσετίν «Η γιαγιά μου» (εκδ. Πατάκης, 2007)






ΥΓ. Η Φετχιέ Τσετίν, γεννημένη σε μια επαρχιακή πόλη της Τουρκίας,
καταγράφει στο βιβλίο της τη συγκλονιστική ιστορία της γιαγιάς της, που λίγο καιρό πριν πεθάνει,
της έκανε μια συνταρακτική αποκάλυψη ανατρέποντας ό,τι γνώριζε μέχρι τότε:
Της αποκάλυψε πως η ίδια είχε γεννηθεί Αρμένισσα, ήταν κάποτε χριστιανή, είχε διαφορετικό όνομα,
ότι το χωριό της ξεκληρίστηκε στη γενοκτονία των Αρμενίων το 1915
(οι άντρες σφαγιάστηκαν και τα γυναικόπαιδα πέθαναν σε πορείες θανάτου)
και ότι την είχε σώσει ένας Τούρκος αξιωματικός που την άρπαξε από την αγκαλιά της μάνας της
και έγινε ο πατέρας της.
Με την παραπάνω αγγελία που δημοσίευσε η Φετχιέ Τσετίν στην εφημερίδα «Αγκός» το 2000,
κατάφερε μετά από δεκαετίες να εντοπίσει χαμένους συγγενείς της γιαγιάς της που βρίσκονταν στην Αμερική.