PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Στο απόσπασμα «Τὴν μὲν παρασκευήν, ὦ ἄνδρες, καὶ τὴν προθυμίαν τῶν ἐχθρῶν τῶν ἐμῶν, ὥστ’ ἐμὲ κακῶς ποιεῖν ἐκ παντὸς τρόπου καὶ δικαίως καὶ ἀδίκως, ἐξ ἀρχῆς ἐπειδὴ τάχιστα ἀφικόμην εἰς τὴν πόλιν ταυτηνί, σχεδόν τι πάντες ἐπίστασθε» (Ανδοκίδης, Περὶ τῶν μυστηρίων, § 1) θα συμφωνούσατε ότι η πρόταση «ὥστ’ ἐμὲ κακῶς ποιεῖν ἐκ παντὸς τρόπου καὶ δικαίως καὶ ἀδίκως» λειτουργεί ως ονοματική; Ρωτώ επειδή μου φαίνεται ότι μεταφράζεται στα νέα ελληνικά με βουλητική και λειτουργεί σαν να αντικαθιστά μια γενική αντικειμενική που συμπληρώνει τα δύο ουσιαστικά παρασκευὴ και προθυμία. Ευχαριστώ πολύ.

Χαίρετε. Επισκέφτηκα την ιστοσελίδα του ΙΕΠ για να δω τα νέα προγράμματα σπουδών , αλλά διαπίστωσα ότι η ιστοσελίδα [ https://www.iep.edu.gr/el/nea-programmata-spoudon-arxiki-selida ] δε λειτουργεί πλέον! Έχει γίνει επανασχεδιασμός του site του ΙΕΠ και το περιεχόμενο της σελίδας φαίνεται να έχει χαθεί. Αλλά ούτε στο παλιό site λειτουργεί η ιστοσελίδα [ https://www2.iep.edu.gr/el/nea-programmata-spoudon-arxiki-selida ] , καθώς δε μπορεί να φορτώσει τα αρχεία με τα νέα προγράμματα σπουδών. Δοκίμασα να αποκτήσω πρόσβαση στην παλιά ιστοσελίδα χρησιμοποιώντας το Web Archive , αλλά ούτε αυτό φαίνεται να δουλεύει και μου εμφανίζει την ένδειξη «Σφάλμα» [βλ. π.χ. https://web.archive.org/web/20250619023405/https://iep.edu.gr/el/nea-ps-provoli ]. Μήπως θα μπορούσε κάποια ή κάποιος να βοηθήσει υποδεικνύοντας πού είναι πλέον διαθέσιμα τα νέα πρόγραμμα σπουδών -- καθώς και οι οδηγοί του εκπαιδευτικού, που θυμάμαι ότι τα συνόδευαν; Ευχαριστώ πολύ προκαταβολικά.

Διαβάζω με ενδιαφέρον την παραπάνω συζήτηση και στα όσα γράφηκαν για την πτώση των «βάσεων» των τμημάτων φιλοσοφικών (και όχι μόνο) σχολών των ΑΕΙ ήθελα να σημειώσω, πέρα από αυτά που έχουν ήδη επισημανθεί για το κόστος των σπουδών σε πόλεις άλλες από τον τόπο της οικογενειακής κατοικίας, για την προβληματική διεθνώς θέση των ανθρωπιστικών σπουδών και ειδικά για τη μείωση τα τελευταία χρόνια της ελκυστικότητας του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού -λόγω σταθερά χαμηλών απολαβών, μειωμένου κοινωνικού status, ενδεχομένως άσχημων καθημερινών εργασιακών συνθηκών και υποτίμησης- και ειδικά των φιλολόγων -που ως επί το πλείστον αναλαμβάνουν να διδάξουν και να αξιολογήσουν τα παιδιά στην ανούσια αποστήθιση, ακόμα και σε υποτίθεται γλωσσικά μαθήματα- ότι ο τρόπος εισαγωγής στα ΑΕΙ δεν είναι απλώς εξετάσεις, αλλά ένας διαγωνισμός δίχως κατώτατο όριο. Θέλω να πω ότι, σε αντίθεση π.χ. με τη βάση του 10, η ΕΒΕ αποτελεί συνάρτηση του μέσου όρου των αποτελεσμάτων των εξεταζομένων. Εάν δούμε το ζήτημα συνολικά, δηλαδή ως ζήτημα του τρόπου λειτουργίας ατόμων στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου συστήματος, νομίζω ότι δεν είναι παράλογο να συμπεράνουμε ότι, καθώς εύλογα κυριαρχεί μεταξύ των εξεταζομένων η λογική της ήσσονος προσπάθειας, η απαρχή αυτή της μείωσης των απαιτούμενων αποτελεσμάτων για την είσοδο σε ένα Χ πανεπιστημιακό τμήμα μελλοντικά δεν πρόκειται να ανακοπεί εφόσον δεν υπάρχει κάποιος εξωτερικός παράγοντας που να αναστρέψει την πορεία αυτή. Το σημαντικότερο πρόβλημα κατά την άποψή μου για όσους απασχολούνται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν είναι απλώς η φετινή μεγάλη μείωση των βάσεων σε αυτά τα τμήματα που αναμένεται να παραγάγουν εκπαιδευτικούς, αλλά η πρακτική ανυπαρξία ενός οποιουδήποτε είδους απόλυτου γνωστικού ορίου για την πρόοδο ενός εκπαιδευόμενου καθ' όλη την πορεία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με καταστροφικά στην πραγματικότητα αποτελέσματα για το ενδιαφέρον των μαθητ-ρι-ών για την απόκτηση γνώσης γενικά.

Ευχαριστώ πάρα πολύ το Sali και την apri για τις απαντήσεις τους και την πολύ χρήσιμη συζήτηση που ακολούθησε.

Καταρχάς, ευχαριστώ τον Sali για την παραπομπή στο άλλο χωρίο των Απομνημονευμάτων του Ξενοφώντα. Δε μου φαίνεται, όμως, ότι υπάρχει απόλυτη αντιστοιχία μεταξύ των δύο περιπτώσεων, γιατί στο άλλο χωρίο (πάντες γὰρ οὗτοι νόμοι εἰσίν, οὓς τὸ πλῆθος συνελθὸν καὶ δοκιμάσαν ἔγραψε, φράζον ἅ τε δεῖ ποιεῖν καὶ ἃ μή. Πότερον δὲ τἀγαθὰ νομίσαν δεῖν ποιεῖν ἢ τὰ κακά; ) η πρόταση της οποίας απουσιάζει το ρήμα είναι ευθεία ερώτηση και όχι δευτερεύουσα υποθετική. Αναρωτιέμαι, επίσης, δίχως λόγω της περιορισμένης εμπειρίας μου να μπορώ να δώσω απάντηση στη διερώτηση αυτή: είναι συνηθισμένο να παραλείπεται το ρήμα υποθετικής πρότασης, ενώ δηλώνεται μετοχή που ενυπάρχει σε αυτήν, και να εννοείται το ρήμα με βάση την προηγούμενη;

Επίσης, βλέπω ότι μεταφράζετε την υπόθεση «Αν με κάνεις φίλη σου (και ακολουθήσεις τον δρόμο που σου υποδεικνύω - δηλαδή και με ακολουθήσεις), θα σε οδηγήσω στον πιο ευχάριστο και εύκολο δρόμο». Όμως, αφού ο Ηρακλής θα έχει ήδη ακολουθήσει τη διαδρομή της Κακίας (στην υπόθεση), σε ποια - διαφορετική; - διαδρομή θα τον οδηγήσει η Κακία (στην απόδοση); Αυτό εννοούσα λέγοντας ότι το περιεχόμενο της απόδοσης έχει πραγματοποιηθεί στην υπόθεση, ότι, όπως λέει η apri (κατά τη γνώμη μου εσφαλμένα για την πρόταση του άρθρου του esos) ταυτίζεται αυτό που λέει η υπόθεση με αυτό που λέει η απόδοση. Δε νομίζω ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο στον ίδιο βαθμό με την πρόταση του άρθρου του esos, «εάν με κάνεις φίλη σου και σε οδηγήσω προς την πιο ευχάριστη και εύκολη διαδρομή, δε θα υπάρξει ούτε μία από τις απολαύσεις που δε θα γευθείς, ενώ θα διέλθεις το βίο σου χωρίς εμπειρία δυσχερειών.». Η καθοδήγηση του Ηρακλή, δηλαδή, από την Κακία στη διαδρομή που υποδεικνύει παρουσιάζεται από την ίδια στον ήρωα ως προϋπόθεση της απόλαυσης όλων ανεξαιρέτως των ηδονών και της αποφυγής όλων των δυσχερειών του βίου.

Πολύ χρήσιμη και η παραπομπή του Sali στον Anthon, το έργο του οποίου δεν είχα υπόψη. Διαβάζοντας εκεί βλέπω ότι θεωρεί ως εννοούμενη τη φράση «ἐπὶ τὸν βίον τράπῃ», δίχως, όμως, να αναφέρει την «ὀδόν». Η μετάφραση της υπόθεσης κατ' αυτόν είναι «If, then, (you shall turn yourself thither) after having made me your friend», «εάν πορευθείς προς τα εκεί [?], αφού με κάνεις φίλη σου», μάλλον προσεγγίζοντας αυτό που είχε προτείνει η apri όσον αφορά την αοριστία που πρέπει να έχει η υπόθεση. Αισθάνομαι, όμως, το νοηματικό βάρος της υπόθεσης να πέφτει στη μετοχή ποιησάμενος και όχι στο ρήμα που ίσως εννοηθεί, ενώ αυτό που παρουσιάζει ως νοηματικό κενό η apri στην περίπτωση που αντί για ποιησάμενος διαβάσουμε ποιήσῃ δεν το αντιλαμβάνομαι. Γι' αυτό, η διόρθωση του ποιησάμενος ως ποιήσῃ μου φαίνεται σίγουρα θεμιτή και νομίζω ότι είναι η "εκδοτική" επιλογή που θα έπρεπε να είχε κάνει η ΚΕΕ, ώστε να είναι εντός λογικών πλαισίων η εξέταση του μαθήματος, αλλά, ενθυμούμενος και ζητήματα που προέκυψαν πέρυσι, έχω αρχίσει να αμφιβάλλω για το αν τα μέλη της έχουν αντίληψη και συνείδηση του είδους των δυσκολιών που παρουσιάζονται σε σημεία των κειμένων που επιλέγουν για τις εξετάσεις και για το αν τα προσεγγίζουν με την ίδια επιμονή και εξαντλητική ανάλυση, που βλέπω να παρατηρείται από μέλη αυτού του forum.

Αναφορικά με την υπόθεση του υποθετικού λόγου της τελευταίας περιόδου: Ξενίστηκα και εγώ από την (κατά τα φαινόμενα) απουσία του ρήματος της υπόθεσης και προβληματίστηκα αναφορικά με το τι ανέμεναν οι της επιτροπής από μαθητ-ρι-ες που εξετάζονταν στο μάθημα. Η ενδεικτική μετάφραση που δόθηκε από την ΚΕΕ προς τα βαθμολογικά κέντρα (με βάση προφορική πληροφόρηση που είχα) ήταν εμφανώς μη αντιστοιχούσα και στο σημείο αυτό στο αρχαίο κείμενο. Για την υπόθεση του υποθετικού λόγου, αρχικά σκέφτηκα ότι παραλείπεται ρήμα που εύκολα εννοείται από το προηγούμενο κείμενο. Στην περίπτωση αυτή, όπως γράφει παραπάνω η apri, ο υποθετικός λόγος θα ήταν «ἐὰν οὖν ἐμὲ φίλην ποιησάμενος (ενν. τὴν ὁδὸν ταύτην/ἥν σοι διδάσκω τράπῃ), τὴν ἡδίστην τε καὶ ῥᾴστην ὁδὸν ἄξω σε». Δε μου φαίνεται, όμως, ότι στο κείμενο που προκύπτει κατ' αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται ομαλά σχέση υπόθεσης και απόδοσης· «εάν στραφείς προς το δρόμο -- θα σε οδηγήσω σε δρόμο κλπ»: δηλαδή δεν πολυβγάζει νόημα, καθώς το περιεχόμενο της απόδοσης [η επιλογή της πιο ευχάριστης οδου, δηλαδή της Κακίας], στην περίπτωση αυτή, φαίνεται να έχει ήδη πραγματοποιηθεί στην υπόθεση [η στροφή προς την οδό της Κακίας]. Για το λόγο αυτό σκέφτηκα μήπως το ρήμα που λείπει από την υπόθεση είναι το ἦ ή το ἔχη, και η μετοχή ποιησάμενος είναι κατηγορηματική που θα μεταφραστεί από κοινού με το ρήμα που συμπληρώνει, αλλά η εμπειρία μου δεν είναι τόση ώστε να γνωρίζω αν υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις παράλειψης του ρήματος που συμπληρώνεται από κατηγορηματική μετοχή (μου φαίνεται και απίθανο). Στη συνέχεια, όμως, διάβασα την πρόταση αυτή: https://www.esos.gr/arthra/93731/arhaia-holainei-se-arketa-simeia-i-endeiktiki-metafrasi-toy-adidaktoy-keimenoy-poy, η οποία μου φαίνεται λογική. Το ἄξω, δηλαδή, μπορεί να ληφθεί ως υποτακτική αορίστου και ρήμα της υπόθεσης του υποθετικού λόγου και το κόμμα μετά την -ονομαστική απόλυτη- μετοχή ποιησάμενος φαντάζομαι πως θα πρέπει να οβελιστεί ως παραπλανητικό σημείο στίξης. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει νομίζω το πλεονέκτημα πως παρατηρείται μια πλήρης αντιστοιχία μεταξύ των δύο επιθέτων που προσδιορίζουν την οδό της Κακίας (ἡδίστην, ῥᾴστην) και των δύο προτάσεων που θα πρέπει να ληφθούν ως απόδοση του υποθετικού λόγου (τῶν μὲν τερπνῶν οὐδενὸς ἄγευστος ἔσει, τῶν δὲ χαλεπῶν ἄπειρος διαβιώσῃ).

Διαβάζω στο Θουκυδίδη 2.21.2  χρησμολόγοι τε ᾖδον χρησμοὺς παντοίους, ὧν ἀκροᾶσθαι ὡς ἕκαστος ὥρμητο και προβληματίζομαι αναφορικά με τη σύνταξη της περιόδου. Αρχικά μου φάνηκε ότι υπάρχει μια αναφορική παραβολική (ὡς ἕκαστος ὥρμητο) και μία αναφορική πρόταση που εισάγεται με το ὧν και έχει ως όρο αναφοράς τους χρησμούς, αλλά το ἀκροᾶσθαι μου φαίνεται πως είναι αντικείμενο στο ρήμα της άλλης πρότασης, το ὤρμητο. Αναρωτιέμαι μήπως είναι εσφαλμένη η αρχική ανάγνωση και την αναφορική προσδιοριστική συναποτελούν απλώς τα: ὧν ἀκροᾶσθαι ὥρμητο, ενώ η αναφορική παραβολική είναι απλώς το ὡς ἕκαστος με εννοούμενο ρήμα π.χ. το ἐβούλετο. Στην περίπτωση αυτή η λέξη-προς-λέξη μετάφραση του αποσπάσματος θα είναι «τους οποίους είχε την τάση να ακούει, όπως το ήθελε ο καθένας»; Ευχαριστώ προκαταβολικά για πιθανές σκέψεις που θα ήθελε κάποιος να μοιραστεί.

Πέρα από το ότι αφορά ένα ζητούμενο στο θέμα του συντακτικού, η συγκεκριμένη πρόταση φαντάζομαι ότι, μη γινόμενη κατανοητή σωστά λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του ρήματος διαβάλλω/-ομαι, θα δημιουργήσει προβλήματα και στη συγγραφή μιας καθ' όλα ορθής απάντησης της ερώτησης κατανόησης.

Θα ενδιαφερόμουν να πληροφορηθώ τη γνώμη των υπολοίπων για τη συμπερασματική πρόταση στην αρχή του αποσπάσματος («Θρασύβουλος, αἰεί γε τῆς αὐτῆς γνώμης ἐχόμενος, ἐπειδὴ μετέστησε τὰ πράγματα, ὥστε κατάγειν Ἀλκιβιάδην»). Στις προτεινόμενες λύσεις διαφόρων φροντιστηρίων βλέπω να μεταφράζεται στα νέα ελληνικά ως συμπερασματική («ώστε ...») ή τελική («για να...») και σε κάθε περίπτωση να λαμβάνεται ως επιρρηματικός προσδιορισμός του «μετέστησε τὰ πράγματα». Ωστόσο, μου φαίνεται πως η πρόταση λειτουργεί μάλλον ως ονοματικός όρος και συνδέεται νοηματικά με το «τῆς αὐτῆς γνώμης ἐχόμενος», δηλαδή ο σύνδεσμος ὥστε είναι, όπως λέει το συντακτικό του Γυμνασίου, «πλεοναστικός» και η σωστή μετάφραση μάλλον είναι «συνεχώς αφότου μετέβαλε την πολιτική κατάσταση διακατεχόταν από την ίδια σκέψη/πρόθεση, δηλαδή, να επαναφέρει από την εξορία τον Αλκιβιάδη». Συμφωνείτε; Επίσης, μήπως τυχαίνει να γνωρίζει κάποιος/-α τι αναφέρουν σχετικά οι οδηγίες που εστάλησαν προς τους βαθμολογητές από την επιτροπή; Ευχαριστώ πολύ προκαταβολικά.