Έκθεση Γ' Λυκείου

[anthios]

 θα πρότεινα επίσης  από τις εκδόσεις Κέδρος τα βιβλία του Άρη Γιαβρή .

[PDE ads]

[kellykou]

Συμφωνω με τους προλαλησαντες. Αυτα ακριβως τα βιβλια χρησιμοποιω και εγω. Εχουν ετοιμες ασκησεις για εξασκηση στους τροπους και στις μεθοδους αναπτυξης και γενικα πολλες ασκησεις για εφαρμογη της θεωριας. Επισης εχουν μοντελα για τα διαφορετικα ειδη γραφης και ετοιμα κριτηρια αξιολογησης οπως επισης και του μεταιχμιου στις τελευταιες σελιδες.

[mantarini]

Θα ήθελα να καταθέσω συνολικά τη θεωρία που εξετάζεται στο μάθημα της έκθεσης-έκφρασης γ' λυκείου. Μια-δυο από τις παρακάτω κατηγορίες είναι πιθανό να "πέσει" στις πανελλήνιες, οπότε είναι καλό να γίνουν όσο το δυνατόν περισσότερες σχετικές ασκήσεις.

1.   Συνοχή παραγράφου:
Επιτυγχάνεται μέσω:
α) αντωνυμιών
β) μεταβατικών / διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων
γ) επανάληψης ή παράφρασης λέξεων / φράσεων
δ) νοηματικής συγγένειας.

2.   Ανάπτυξη παραγράφου:
α) με παραδείγματα
β) με σύγκριση και αντίθεση
γ) με αιτιολόγηση
δ) με ορισμό·
ε) με διαίρεση
στ) με αίτια και αποτελέσματα
ζ) με αναλογία
η) με συνδυασμό (των παραπάνω) μεθόδων.

3.   Δομή παραγράφου:
Διακρίνεται:
α) θεματική περίοδος / πρόταση·
β) λεπτομέρειες / σχόλια
γ) πρόταση / περίοδος-κατακλείδα.

4.   Σύνδεση Παραγράφων:
α) μορφική: μεταβατικές / διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις
β) νοηματική: ποικίλλει ανάλογα με το κείμενο (π.χ. η μία παράγραφος θέτει ένα πρόβλημα και η επόμενη παρουσιάζει τις συνέπειες ή τους τρόπους αντιμετώπισής του).

5.   Τρόποι πειθούς:
Η πειθώ επιτυγχάνεται:
α) με επίκληση στη λογική
β) με επίκληση στο συναίσθημα
γ) με επίκληση στην αυθεντία·
δ) με επίκληση στο «ήθος» του πομπού
ε) με επίθεση στο «ήθος» του αντιπάλου.


6.   Μέσα πειθούς:
α) επιχειρήματα (επίκληση στη λογική)
β) τεκμήρια, δηλ. παραδείγματα, γεγονότα, αυθεντίες, στατιστικά στοιχεία (επίκληση στη λογική)
γ) περιγραφή (εικόνες) (επίκληση στο συναίσθημα)
δ) αφήγηση (εξιστορήσεις) (επίκληση στο συναίσθημα)
ε) «παραμύθι»
στ) ειρωνεία (επίκληση στο συναίσθημα)
ζ) σύγκριση (επίκληση στο συναίσθημα)
η) τα μέσα / τεχνικές της διαφημιστικής πειθούς κ.λπ. (επίκληση στο συναίσθημα)

7.   Εντοπισμός τεκμηρίων
Τεκμήριο είναι κάθε στοιχείο που αποτελεί συγκεκριμένη πληροφορία (παράδειγμα, αλήθεια, γεγονός, αυθεντία, στατιστικό δεδομένο, κτλ.) και χρησιμοποιείται για την ισχυροποίηση του επιχειρήματος ή της επιχειρηματολογίας.

8.   Αξιολόγηση τεκμηρίων
Είναι:
α) εύστοχα - σχετικά με τη θέση που στηρίζουν·
β) αξιόπιστα (ελεγμένα και εξακριβωμένα)
γ) αρκετά.

9.   Καταγραφή συλλογισμών
Οργανώνουμε το περιεχόμενο του αποσπάσματος που δίνεται σε συλλογισμό, ώστε να διακρίνονται οι δύο προκείμενες και το συμπέρασμα.
1. Καταρχήν εντοπίζουμε ποια είναι η θέση του αποσπάσματος και θεωρούμε ότι αυτή αποτελεί το συμπέρασμα του συλλογισμού.
2. Κατόπιν διαμορφώνουμε την πρώτη-μείζονα προκείμενη, ώστε να εμπεριέχει το κατηγόρημα του συμπεράσματος, και τη δεύτερη-ελάσσονα προκείμενη, ώστε να εμπεριέχει το υποκείμενο του συμπεράσματος, με κοινό το μεσαίο όρο, που αποσιωπάται στο συμπέρασμα.
Κάποια προκείμενη ή και το συμπέρασμα μπορεί να εννοείται.

10.   Αξιολόγηση επιχειρημάτων
Το επιχείρημα έχει αποδεικτική ισχύ όταν είναι:
α) έγκυρο β) αληθές: τότε είναι απόδειξη.
Αν είναι άκυρο ή αν είναι κατά τα φαινόμενα έγκυρο, αλλά οδηγεί σε αναληθές / ψευδές συμπέρασμα, είναι παραλογισμός. Κι αν είναι σκόπιμος παραλογισμός, τότε ονομάζεται σόφισμα.

11.   Καταγραφή συλλογιστικής πορείας / είδους συλλογισμού με βάση τους πλαγιότιτλους παραγράφων ή ευρύτερων νοηματικών ενοτήτων. Επίσης λαμβάνουμε υπόψη ότι ο τρόπος οργάνωσης μιας επιχειρηματολογίας / ενός επιχειρήματος μπορεί να είναι:
α) επαγωγικός
β) παραγωγικός
γ) (αναλογικός)

12.   (Δομικό) διάγραμμα κειμένου
Με βάση τις θεματικές περιόδους ή τους πλαγιότιτλους των παραγράφων.

13.   Χωρισμός (ευρύτερων νοηματικών) ενοτήτων
συναφείς νοηματικά θεματικές περίοδοι (ή, αλλιώς, πλαγιότιτλους).

14.   Πλαγιότιτλοι
Η θεματική περίοδος της παραγράφου ή, αλλιώς, μια φράση που να εντοπίζει το βασικό θέμα της, το νοηματικό της κέντρο.

15.   Ποιητική και Αναφορική λειτουργία:
Η αναφορική λειτουργία είναι ευδιάκριτη στις κυριολεκτικές διατυπώσεις.
Η ποιητική λειτουργία είναι ευδιάκριτη στις μεταφορικές.

16.   Ενεργητική και Παθητική σύνταξη:
α) Ερμηνεία της επιλογής τους στο λόγο.
Για να τονιστεί το υποκείμενο που ενεργεί: ενεργητική.
Για να τονιστεί η πράξη του υποκειμένου: παθητική.
β) Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ή το αντίστροφο.

17.   Ευθύς και Πλάγιος λόγος:
Μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο ή το αντίστροφο.

18.   Εντοπισμός κειμενικών χαρακτηριστικών
Δοκιμίου:
υποκειμενικότητα
αντιδογματισμός
πρόθεση να διδάξει
λογική ή ελεύθερη οργάνωση
υποτακτικός λόγος
μεταβατικές λέξεις/φράσεις/τεχνικές
αποφθεγματικός λόγος
κείμενο πειθούς
Ημερολογίου:
επικαιρικός χαρακτήρας
καταγραφή γεγονότων
προσωπικός τόνος
Διαλόγου – (Συν-) ομιλίας: επινόηση ενός συνομιλητή ο οποίος εκφράζει τον αντίλογο προφορικότητα
Επιστολής: ποικιλία θεμάτων
προσωπικός τόνος
α' ρηματικό πρόσωπο
Άρθρου: επικαιρικός ή επιστημονικός χαρακτήρας
τίτλος
ερμηνευτικός-δημοσιογραφικός σχολιασμός
ή ενημερωτικός-επιστημονικός λόγος
Επιφυλλίδας: συγγραφέας ειδικός στο θέμα
δοκιμιακού τύπου αναγωγή από το ειδικό στο γενικό
δημοσίευση σε συγκεκριμένη θέση της εφημερίδας.

19.   Προσδιορισμός δοκιμιακού είδους
α) δοκίμιο με λογική οργάνωση.
β) δοκίμιο με πιο ελεύθερη, συνειρμική οργάνωση.

20.   Εντοπισμός δομής δοκιμίου
Το δοκίμιο με λογική οργάνωση διαρθρώνεται σε:
α) Πρόλογο (εισαγωγή/έκθεση)
β) Κύριο Μέρος (ανάπτυξη)
γ) Επίλογο (συμπέρασμα)

21.   Αναγνώριση της πρόθεσης, του σκοπού του δοκιμιογράφου
Η πρόθεση του δοκιμιογράφου μπορεί να είναι:
α) να πληροφορήσει (σοβαρός τόνος)
β) να διασκεδάσει/τέρψει (χιουμοριστικός-σκωπτικός τόνος)
γ) να διδάξει (φιλοσοφικός-σατιρικός τόνος).

22.   Θέμα του δοκιμίου:
Ο τίτλος δεν είναι πάντα ενδεικτικός του περιεχομένου (παραπλανητικός τίτλος). Το θέμα συνάγεται από την αξιολόγηση του περιεχομένου.

23.   Αξιολόγηση της γλωσσάς/του ύφους
Το ύφος κρίνεται ακατάλληλο/κατάλληλο ανάλογα με την πρόθεση του δημιουργού-συγγραφέα και ανάλογα με το ποιος είναι ο αποδέκτης-αναγνώστης του κειμένου.

Να επισημάνω ότι τα παραπάνω τα έχω πάρει από βοήθημα για την έκθεση γ' λυκείου των εκδόσεων Ελληνικά Γράμματα.

[VIR]

Παιδιά καλησπέρα!Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τις συμβουλές σας,ήταν πολύτιμες για μένα.Θα χρειαστώ τα φώτα σας σύντομα πάλι.... Από βοηθήματα έχετε κάτι καλό να μου προτείνετε;Ευχαριστώ και πάλι.....

[PDE ads]

[Angel1ca]

Ερωτησούλα: Αν ζητηθεί αξιολόγηση παραγωγικού συλλογισμού, κάνουμε λόγο για εγκυρότητα, αλήθεια και απόδειξη (λογική ορθότητα). Αν μας ζητηθεί να αξιολογήσουμε επαγωγικό συλλογισμό, πράττουμε κατά το είδος (γενίκευση, αίτιο-αποτέλεσμα, αναλογία) ή κάνουμε επίσης λόγο για εγκυρότητα, αλήθεια και απόδειξη (λογική ορθότητα);  Ευχαριστώ εκ των προτέρων για τις απαντήσεις σας

[tihea]

Νομίζω πως κατά την αξιολόγηση και παραγωγικού και επαγωγικού συλλογισμού (επιχειρήματος) μπορούμε να ελέγξουμε αν διαθέτει εγκυρότητα,αλήθεια και,τέλος,ορθότητα.Αν η άσκηση ζητάει αξιολόγηση του συλλογισμού ως προς την ορθότητά του θα είναι βέβαια σαφές τι θέλει..
 *Στην περίπτωση,πάντως, επαγωγικού συλλογισμού νομίζω πως λογικά αποκλείεται να έχουμε αναλογία γιατί τότε ο συλλογισμός θα ήταν αναλογικός, όχι επαγωγικός.

[Angel1ca]

Κι όμως στη σελίδα 18 του σχολικού εγχειριδίου κάνει λόγο ξεκάθαρα για αναλογία ως είδος επαγωγικού συλλογισμού και μάλιστα το θέτει προς αξιολόγηση...
Ευχαριστώ για την απάντηση πάντως...

[tsuku_elf]

Angel1ca έχεις δίκιο νομίζω σχετικά με την αναλογία ως είδος επαγωγής. Στην περίπτωση αυτή εξετάζεις αν πρόκειται για κυριολεκτική ή μεταφορική αναλογία, αν έχεις δηλαδή να κάνεις με τέλεια ή ατελή επαγωγή.
Το ίδιο εξετάζεις σχετικά και με τις επαγωγές της μορφής "αίτιο-απιοτέλεσμα"  και "γενίκευση". Στην επαγωγή τύπου "αίτιο - αποτέλεσμα" εάν η αιτώδης σχέση είναι αποκλειστικά χρονολογική (π.χ. Τρίτη και 13) έχεις ατελή επαγωγή. Στην περίπτωση της γενίκευσης έχεις ατελή επαγωγή αν η γενίκευση βασίζεται σε μεμονωμένα και ανεπαρκή στοιχεία.

Αυτά πολύ συνοπτικά και σύμφωνα με το πώς τα έχω αντιληφθεί εγώ τουλάχιστον. Αν κάποιος συνάδελφος διαφωνεί ας με διορθώσει, πρόκειται ούτως ή άλλως για ένα αρκετά "σκοτεινό" σημείο της ύλης για τους μαθητές, αλλά και για εμάς.

[tihea]

Πραγματικά πρόκειται για "σκοτεινό σημείο" στην ύλη.. Νομίζω ,όμως (και ελπίζω), ότι στις Πανελλήνιες τα θέματα θεωρίας δεν "αγγίζουν" τα αμφισβητούμενα σημεία της ύλης στην Έκθεση (τουλάχιτον μέχρι και πέρυσι).

[filologos]

Σχετικά με την αξιολόγηση του επαγωγικού θα ειναι λογικα ξεκαθαρο το ερωτημα οτι προκειται για επαγωγικο κ απλα θα ρωτησουν να αξιολογηθει ως προς το ειδος του.Θεωρω πως αν ο μαθητης δεν εχει την παραπανω διευκρινηση θα πρεπει να ελεγξει πρωτα την ορθοτητα του κ αν ειναι επαγωγικος να αναφερει το ειδος του!

[blethalassa]

Κι όμως στη σελίδα 18 του σχολικού εγχειριδίου κάνει λόγο ξεκάθαρα για αναλογία ως είδος επαγωγικού συλλογισμού και μάλιστα το θέτει προς αξιολόγηση...
Ευχαριστώ για την απάντηση πάντως...

κι εγώ συμφωνώ ότι η αναλογία είναι είδος επαγωγικού συλλογισμού και μπορεί να ναι τόσο τέλεια όσο και ατελής. Απλώς το βιβλίο είναι γραμμένο για να μπερδεύει  κι όχι για να εξηγεί...

[tihea]

Συνάδελφοι,
1)Θέλετε να πείτε πως όταν η άσκηση ζητά αξιολόγηση συλλογισμού ως προς την ορθότητά του, αποκλείεται να πρόκειται για επαγωγικό (ή αναλογικό) συλλογισμό??
2)Η επαγωγή δεν είναι (απλοϊκά οριζόμενη) πορεία από το μερικό στο γενικό? Η αναλογία δεν αποτελεί σύγκριση δύο ειδικών καταστάσεων (πορεία επομένως από το ειδικό στο ειδικό..).Γιατί θεωρείτε πως η αναλογία αποτελεί επαγωγική διαδικασία?Πως θα τεκμηριώσουμε κάτι τέτοιο στους μαθητές?

[ΕΙΡΗΝΗ]

Το βιβλίο μπορεί να αναφέρει την αναλογία ως είδος επαγωγικού συλλογισμού, αλλά δεν αναφέρει ούτε ένα παράδειγμα, προσωπικά δεν έχω συναντήσει ποτέ τέτοια περίπτωση σε κείμενο και , όπως λέει και η Τihea, εφόσον εξ ορισμού η πορεία του αναλογικού είναι από το ειδικό προς το ειδικό, δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να είναι ταυτόχρονα και είδος επαγωγικού συλλογισμού. Εγώ εξηγώ στους μαθητές μου όλη αυτή την ασάφεια. Τώρα αν κάποια ερώτηση στις Πανελλήνιες αναφέρεται σε μια τέτοια περίπτωση, δηλαδή δίνεται ως δεδομένο ότι πρόκειται για επαγωγικό συλλογισμό που πρέπει να αξιολογηθεί και είναι φως φανάρι ότι έχουμε μπροστά μας αναλογία, οφείλουν να τον αξιολογήσουν σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο γιατί φαντάζομαι ότι αυτό θα έχουν ως μπούσουλα οι διορθωτές. Με άλλα λόγια "πάρτο αυγό και κούρεφτο!!!"   

[blethalassa]

σιγουρα υπάρχουν ασάφειες και σκοτεινά σημεία στην ενότητα, δεν είναι τυχαίο ότι δεν έχει πέσει ποτέ αναλογία... Πιστεύω όμως ότι η αναλογία είναι είδος επαγωγικού συλλογισμού γιατί ξεκινάει από το μερικό. Βέβαια δεν καταλήγει σε μια γενίκευση (όπου θα χαμε τυπικό επαγωγικό συλλογισμό) αλλά στη βεβαίωση ενός μερικού γνωρίσματος. Κυρίως όμως αυτό που με κάνει να πιστεύω ότι η αναλογία είναι είδος επαγωγής είναι το ότι έχει πιθανολογικό χαρακτήρα, όπως κι η επαγωγή . Η διαφορά είναι ότι στην αναλογία το πιθανολογικό συμπέρασμα είναι ακόμα πιο...πιθανολογικό, ακόμα πιο αδύναμο. Φυσικά αυτή είναι η δική μου ερμηνεία στα του βιβλίου και δεν σημαίνει ότι είναι η σωστή, γνωρίζω όμως κι άλλους που συμφωνούν.
Κατά τη γνώμη μου, αν πέσει αναλογία θα ζητήσουν να την αναγνωρίσουν δηλ. να πουν ότι είναι αναλογία μεταφορική ή κυριολεκτική και να την αξιολογήσουν , δηλ. να πουν οι μαθητές αν έχει  λογική ισχύ κτλ αυτά που λέει το βιβλίο. Στους μαθητές μου τονίζω να ναι διπλωμάτες και να μη γράφουν αν δεν χρειάζεται "γκρίζα" σημεία