Νεοελληνική Γλώσσα: Γραμματική

[non-stop]

Ησασταν κατατοπιστικοι! Σας ευχαριστώ!
Έχω όμως κι άλλη απορία: Το καθ..κι πώς γράφεται; Ισχύει η γραφή με οι (καθοίκι) που λέει ο Μπαμπινιώτης;

[PDE ads]

[apri]

Έχω όμως κι άλλη απορία: Το καθ..κι πώς γράφεται; Ισχύει η γραφή με οι (καθοίκι) που λέει ο Μπαμπινιώτης;

Θα σου πω κάποια δεδομένα και μετά την προσωπική μου άποψη.
Το λεξικό Lidell-Scott αλλά και το μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά δεν αναφέρουν καν τη λέξη.
Άρα, οι συντάκτες των δυο λεξικών δεν την βρήκαν σε κάποιο μεσαιωνικό ή αρχαιότερο κείμενο. 
To λεξικό του Δημητράκου αναφέρει τη λέξη (καθήκι) σε πρόταση από διαθήκη του 1608 στην Κεφαλονιά.
Επίσης, στη λέξη αναφέρεται τον 19ο αιώνα ο Κοραής (καθήκι) και ο Κορομηλάς (καθίκι).

Αυτό για εμένα σημαίνει ότι η λέξη, ίσως επειδή ήταν πολύ λαϊκή και αναφερόταν σε θέμα ταμπού, δεν χρησιμοποιούνταν συχνά ή και καθόλου στον γραπτό λόγο. Όταν ασχολήθηκαν με τον τρόπο γραφής της, πιθανολόγησαν κάποια ετυμολογία και πρότειναν και ανάλογη γραφή (με "η" ή με "ι).

Τη γραφή με "οι" την προτείνουν ο Μπαμπινιώτης και το λεξικό του Τριανταφυλλίδη παραπέμποντας σε μεσαιωνικό τύπο "καθοίκι" που προέκυψε από τη φράση "κατ' οίκον".
Εδώ όμως για εμένα αρχίζουν τα ερωτήματα:
Πώς είναι σίγουροι ότι η λέξη γραφόταν με "οι" στο Μεσαίωνα, αφού ούτε το Λεξικό του Κριαρά την αναφέρει ούτε παραθέτουν κάποιο μεσαιωνικό κείμενο με τέτοια ορθογραφία; Και πόσο πιθανό είναι να έγινε δάσυνση της πρόθεσης "κατ'" σε "καθ'" μπροστά από το "οίκον", τη στιγμή που το "οίκος" δεν παίρνει δασεία; Και πόσο πιθανό είναι να παρασύρθηκαν από άλλες δασύνσεις (π.χ καθημερινός), τη στιγμή που ήταν εν χρήσει η ομόρριζη συχνότατη λέξη "κάτοικος";


Γιατί αν αρχίσουμε τις υποθέσεις, τότε γιατί να μη δεχθούμε ότι μπορεί να προέρχεται από το "καθίζω" ή το "κάθημαι", όπως ανέφεραν μέχρι τώρα τα λεξικά;
Ή, γιατί να μην προέρχεται λ.χ από το "καθήκω" από το οποίο βγαίνει και το "καθήκον", λέξη πολύ κοντά στη λέξη "ανάγκη" και "χρεία" που χρησιμοποιούνταν παλιά ευφημιστικά για τη συγκεκριμένη περίπτωση;

Άρα, προσωπικά, αν δεν μου παραθέσουν πρωτότυπο κείμενο με τη λέξη γραμμένη με "οι", δεν με πείθουν για την ορθογραφική τους πρόταση. Μεταξύ πιθανών γραφών, θα προτιμήσω την απλούστερη, δηλ. "καθίκι".

[non-stop]

Ευχαριστώ

[miltosmpi]

Για όλα φταίνε τα "καθίκια" που μας "χρεοκόπησαν" και πρέπει να τους κάνουμε "μήνυση"!!!!

[PDE ads]

[MARKOS]

κι ομως, σε αρχαιο κειμενο εχω συναντησει τη λεξη "καθοικι"(οχι βεβαια με την υποτιμητικη σημασια και χρηση που εχει σημερα η λεξη). Δεν θυμαμαι ομως που. Αν τη συναντησω ξανα θα επανελθω με αποδειξεις.

παντως συμφωνω με apri πως η γραφη της ειναι "καθίκι" γιατι η προσωπικη μου αποψη ειναι πως χρησιμοποιώντας τη λεξη αυτη με τη συνωνυμη της "ξεφτίλα", ακολουθεις τη φωνητικη γραφη και οχι την ιστορικη και σε αυτους που την προσαπτεις πολυ τους παει!

[dessi]

Το γνωστό δοχείο που έβαζαν στα παλιά χρόνια κάτω απ' το κρεβάτι για να αντιμετωπίζουν τις ακάλεστες, αιφνίδιες επισκέψεις της νυχτερινής ενούρησης (κυρίως αυτής, γιατί άμα τους ερχόταν να κάνουν το χοντρό τους βραδιάτικα, τότε ίσχυε το «χέσε μέσα» με όλη του τη σημασία).


http://www.slang.gr/lemma/show/kathiki_6453/

[dessi]

καθοίκι το [kaθí<k>i] O44 : 1. (λαϊκότρ.) δοχείο για ούρηση και αφόδευση· αγγειό. 2. (μτφ.) υβριστικός χαρακτηρισμός ατόμου αισχρού, πολύ χαμηλού ηθικού επιπέδου: Bρε το ~ τι μου ΄κανε! Πες σ΄ αυτό το ~ ότι, αν τον ξαναδώ μπροστά μου, κι εγώ δεν ξέρω τι θα γίνει. καθοικάκι το YΠOKOP (οικ.) μικρό δοχείο για παιδιά· γιογιό 2. [μσν. καθοίκι < φρ. κατ΄ οίκ(ον) 'στο σπίτι' -ι ([t > θ] ίσως κατά το καθημερινός)]

http://www.komvos.edu.gr/dictonlinep...&target_dict=1

http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?8895-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%AF%CE%BA%CE%B9

[apri]

κι ομως, σε αρχαιο κειμενο εχω συναντησει τη λεξη "καθοικι"(οχι βεβαια με την υποτιμητικη σημασια και χρηση που εχει σημερα η λεξη). Δεν θυμαμαι ομως που. Αν τη συναντησω ξανα θα επανελθω με αποδειξεις.

Θα μου έκανε μεγάλη εντύπωση να το έχεις δει σε αρχαίο κείμενο, γιατί το Lidell-Scott δεν αναφέρει καθόλου τη λέξη και όλοι οι υπόλοιποι ισχυρίζονται ότι έχει πλαστεί το Μεσαίωνα. Αν έχεις να κάνεις μεγάλες αποκαλύψεις, περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον.

παντως συμφωνω με apri πως η γραφη της ειναι "καθίκι" γιατι η προσωπικη μου αποψη ειναι πως χρησιμοποιώντας τη λεξη αυτη με τη συνωνυμη της "ξεφτίλα", ακολουθεις τη φωνητικη γραφη και οχι την ιστορικη και σε αυτους που την προσαπτεις πολυ τους παει!

Πάντα είσαι πρωτοποριακός στην επιχειρηματολογία, αλλά η συγκεκριμένη δεν είναι καθόλου επιστημονική.

καθοίκι το [kaθí<k>i] O44 : 1. (λαϊκότρ.) δοχείο για ούρηση και αφόδευση· αγγειό. 2. (μτφ.) υβριστικός χαρακτηρισμός ατόμου αισχρού, πολύ χαμηλού ηθικού επιπέδου: Bρε το ~ τι μου ΄κανε! Πες σ΄ αυτό το ~ ότι, αν τον ξαναδώ μπροστά μου, κι εγώ δεν ξέρω τι θα γίνει. καθοικάκι το YΠOKOP (οικ.) μικρό δοχείο για παιδιά· γιογιό 2. [μσν. καθοίκι < φρ. κατ΄ οίκ(ον) 'στο σπίτι' -ι ([t > θ] ίσως κατά το καθημερινός)]

http://www.komvos.edu.gr/dictonlinep...&target_dict=1

http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?8895-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%AF%CE%BA%CE%B9

Dessi, καλά έκανες και παρέθεσες τα παραπάνω. Όσα έγραψα, τα έγραψα πάντως έχοντας διαβάσει και αυτά και ό,τι άλλο βρήκα σχετικό. Για εμένα παραμένει αβέβαιη η ετυμολογία και η ορθογραφία που δίνουν, από τη στιγμή που παλιοί συγγραφείς, όπως αυτούς που προανέφερα, έχουν επιλέξει άλλη. Αν βασίζονται σε κάποιο μεσαιωνικό χωρίο, καλό θα ήταν να το παραθέσουν, αφού πάνε κόντρα στην παραδοσιακή ορθογραφία της λέξης.

[adigoni]

Καλημέρα, θα ήθελα να ρωτήσω εσάς που διδάσκετε στο γυμνάσιο τη νεοελληνική γλώσσα, εάν χρησιμοποιείτε κάποια γραμματική της νέας ελληνικής, εκτός αυτών του Τριανταφυλλίδη, Τσολάκη, Φιλιππάκη, εννοώ από κάποιον εκδοτικό οίκο ή ομάδα συγγραφέων που να εστιάζει στην αναλυτική κλίση των ρημάτων της Α και Β συζυγίας σε ενεργητική και μέση φωνή με πολλά παραδείγματα και πίνακες, με έμφαση στην κλίση του Παρατατικού και της Προστακτικής.Ψάχνοντας τις λεπτομέρειες στην κλίση κάποιων ρημάτων παρατήρησα ότι υπάρχουν πολλές ελλείψεις στις παραπάνω και θα ήθελα κάτι πιο εξειδικευμένο.Σας ευχαριστώ!

[marion]

Νεότερος-η-ο ή νεώτερος-η-ο;
Γνωρίζω ότι στη νέα ελληνική χρησιμοποιούμε τον α' τύπο ως σωστό. Βάσει όμως ποιου κανόνα, και γιατί ο β' τύπος δεν είναι σωστός ενώ γράφουμε νεωτερικός-ή-ό;

[apri]

Νεότερος-η-ο ή νεώτερος-η-ο;
Γνωρίζω ότι στη νέα ελληνική χρησιμοποιούμε τον α' τύπο ως σωστό. Βάσει όμως ποιου κανόνα, και γιατί ο β' τύπος δεν είναι σωστός ενώ γράφουμε νεωτερικός-ή-ό;

Στα αρχαία ελληνικά οι ομιλητές έδιναν μεγάλη σημασία στη μουσικότητα κάθε λέξης.
Μια χαρακτηριστική απόδειξη είναι και η περίπτωση που αναφέρεις.
Όταν εμφανίζονταν πολλές βραχείες συλλαβές στη σειρά, μετέτρεπαν σε μακρά τη δεύτερη συλλαβή για ρυθμική ποικιλία
π.χ σοφότερος--σοφώτερος  (ενώ αρχαιότερος)
ιεροσύνη--ιερωσύνη             (ενώ δικαιοσύνη)
στρατιότης--στρατιώτης        (ενώ δημότης)

Την παρατήρηση αυτή έκανε για πρώτη φορά ο Ελβετός γλωσσολόγος Ferdinand de Saussure,
γι' αυτό και ο αντίστοιχος φωνητικός νόμος λέγεται νόμος του Saussure ή νόμος της ρυθμικής έκτασης.


Στα νέα ελληνικά δεν υφίσταται πλέον η διάκριση σε μακρά και βραχέα.
Ως εκ τούτου, ήταν κομματάκι παράλογο, ειδικά στην περίπτωση του σχηματισμού του συγκριτικού βαθμού των επιθέτων, να ισχύει μια διαφοροποίηση στο θέμα της λέξης με βάση το αν η προηγούμενη συλλαβή ήταν μακρά ή βραχεία.
Γι' αυτό και καταργήθηκε ο συγκεκριμένος κανόνας και λέγεται πλέον ότι ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται απλά από το θέμα του επιθέτου και την κατάληξη -τερος (νέο-ς>νεό-τερος).

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις αυτής της κατηγορίας η κατάργηση δεν εφαρμόστηκε παντού.
(π.χ γράφουμε "ιεροσύνη", αλλά συνεχίζουμε να γράφουμε "στρατιώτης" και "νεωτερικός").
Κάτι παρόμοιο έχει γίνει και με άλλες ορθογραφικές αλλαγές. Για παράδειγμα, γράφουμε τη συλλαβή που έχει υποστεί συνίζηση με "ι" στα επίθετα (π.χ βαθιά αντί για βαθειά), αλλά στα ουσιαστικά όχι παντού (μηλιά ΑΛΛΑ δουλειά, φτώχεια, αλήθεια).
Σ' αυτά μεγάλο ρόλο παίζει η ορθογραφική συνήθεια. Συνήθως οι λέξεις που εμφανίζονται σε λόγια περιβάλλοντα "αντιστέκονται" στις ορθογραφικές αλλαγές.

[marion]

Ενδιαφέροντα για άλλη μια φορά όσα παραθέτεις Apri. Σ' ευχαριστώ.

[yotar]

Συνάδελφοι, μια βοήθεια σχετικά με τις διαθέσεις των ρημάτων!
Στα ακόλουθα παραδείγματα:
α) «...στην εποχή μας οι φραγμοί έχουν σε μεγάλο βαθμό καταρρεύσει.
β) «Η πρόοδος του συνόλου και η ατομική ευτυχίαεξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο ασκείται το επάγγελμα από όλους»
ποια θεωρείτε πως είναι η διάθεση των υπογραμμισμένων ρημάτων; Ρωτάω γιατί έχει κολλήσει το μυαλό μου και όσο περισσότερο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο μπερδεύομαι... 

[S__p]

α. μέση
β. παθητική