0 μέλη και 1 επισκέπτης διαβάζουν αυτό το θέμα.
κουραστικά μου φαίνονται ...ουφ..ενα παραδειγμα πραγματολογικής επίγνωσης?η επικοινωνία που εχουν τα παιδια οταν συνεργάζονται στο project??
Nikilak δες αυτό:http://www.pde.gr/forum/index.php?topic=9328.0
Ταυτοσημες εννοιες δεν ειναι σιγουρα η ετεροτητα και η διαφορετικοτητα.Εχουν πολλα κοινα αλλα και καποια βασικη ειδοποιο διαφορα.Αυτο το γνωριζω με βεβαιοτητα.Αλλα ποια ειναι αυτη?
Ετερότητα και διαπολιτισμική επικοινωνίαΑναστασία Κεσίδου Περίληψη εισήγησηςΗ εισήγηση ξεκινάει με την πραγμάτευση τριών βασικών όρων, του «πολιτισμού», της «πολιτισμικής ταυτότητας», καθώς και της «πολιτισμικής ετερότητας». Ο πολιτισμός ενδιαφέρει εδώ με την ευρεία του έννοια και ορί-ζεται ως «o τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι ζουν και σκέφτονται». Η πολι-τισμική ταυτότητα διαμορφώνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας πολιτισμο-ποίησης που πραγματοποιείται υπό τις εκάστοτε κοινωνικοπολιτισμικές, οικο-νομικές, πολιτικές και οικογενειακές συνθήκες στις οποίες ζει και κοινωνικο-ποιείται το άτομο και προκύπτει μέσα από μια συνεχή διαδικασία επεξεργασίας των καθημερινών βιωμάτων, εμπειριών και παραστάσεων. Τέλος, η πολιτισμική ετε-ρότητα αναφέρεται στη διαφορετικότητα των αξιακών κωδίκων, συστημάτων συμβόλων και νοηματοδοτήσεων, στάσεων, ενδιαφερόντων, καθημερινών πρακτικών, γνώσεων και δεξιοτήτων κτλ. Επισημαίνεται ότι σήμερα υπάρχει, χωρίς αμφιβολία, μια σωρεία κα-ταστάσεων, κατά τις οποίες καλούμαστε να αλληλεπιδρούμε με ανθρώπους που έχουν διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο. Αυτές οι πολιτισμικές συνα-ντήσεις δεν είναι πάντα απαλλαγμένες από προβλήματα και αντιπαραθέσεις. Ένας βασικός λόγος σχετίζεται με το γεγονός ότι η πολυπολιτισμικότητα προσκρούει συχνά στην ευρέως διαδεδομένη αντίληψη που επικρατεί στις κοινωνίες μας περί αναγκαιότητας για εθνική, γλωσσική και πολιτισμική ο-μοιογένεια. Σε αυτό το εθνοκεντρικό πλαίσιο η πολιτισμική συνάντηση με τον «Άλλο» είναι συχνά εξ ορισμού ανεπιθύμητη και προβληματική. Ο πιο βασι-κός λόγος συνίσταται, πάντως, στο γεγονός ότι οι πολιτισμικές διαφορές είναι υ-παρκτές και μπορούν πράγματι να οδηγήσουν σε αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις. Την ύπαρξη των πολιτισμικών διαφορών αποδέχεται το μοντέλο του πολιτισμικού σχετικισμού (σε αντιπαράθεση με εκείνο της οικουμενικότητας), το οποίο επισημαίνει και την αναγκαιότητα για το σεβασμό τους. Πέρα από τις γνωστές αδυναμίες και τους περιορισμούς του πολιτισμικού σχετικισμού (π.χ. θα πρέπει να αποδεχόμαστε ως διαφορετικές, άρα και ως ισότιμες, γενι-κά κατακριτέες πολιτισμικές πρακτικές, όπως π.χ. τη γυναικεία περιτομή, τους γάμους μεταξύ παιδιών κ.τλ.; Επίσης, πώς αντιμετωπίζουμε το γεγονός ότι ο πολιτισμικός σχετικισμός τείνει να υπερτονίζει τις πολιτισμικές διαφορές, ο-δηγώντας με τον τρόπο αυτό στον εθνικισμό ή στην πολιτισμική περιθωριο-ποίηση και το διαχωρισμό;), το μοντέλο αυτό έχει το βασικό πλεονέκτημα ότι αναγνωρίζει και σέβεται τη διαφορά. Αυτό το πλεονέκτημα αξιοποιεί, εξάλ-λου, και η διαπολιτισμική αγωγή, η οποία θέτει στο επίκεντρό της την αναγνώ-ριση, το σεβασμό αλλά και την αξιοποίηση της πολιτισμικής διαφοράς, σε ένα πλαίσιο όμως αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφόρων πολιτισμών. Στη συνέχεια η εισήγηση αναφέρεται στην πολυπολιτισμικότητα και στην αναγκαιότητα διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότητας. Καθώς η συνύ-παρξη πολλών πολιτισμών αποτελεί μια κατάσταση που όχι μόνο θα διατη-ρηθεί αλλά και θα ενισχυθεί μελλοντικά, προκύπτει ότι θα πρέπει να υπάρξουν αντίστοιχες αλλαγές τόσο στον ιδεολογικό προσανατολισμό, όσο και στους θεσμούς της δεδομένης κοινωνίας. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελούν η «διαπολιτισμική ετοιμότητα» (ανοιχτότητα απέναντι στο ξένο και το διαφο-ρετικό) αλλά και η «διαπολιτισμική ικανότητα-δεξιότητα» (ικανότητα απο-τελεσματικής διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότητας και της πολιτισμικής διαφοράς). Εάν οι στόχοι αυτοί επιτευχθούν σε ατομικό επίπεδο, μπορούμε σε ένα μακροεπίπεδο να αναμένουμε την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία και της κοινωνίας, η οποία θα ταλανίζεται από λιγότερες προκαταλήψεις, διακρί-σεις και ρατσιστικές διαθέσεις και συμπεριφορές. Απάντηση στην αναγκαιότητα διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότη-τας προσφέρει το διεπιστημονικό πεδίο της «Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας». Η διαπολιτισμική επικοινωνία ως αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης του ομώνυμου πεδίου θεωρείται ως μια ιδιαίτερη περίπτωση διαπροσωπικής επικοι-νωνίας και λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης ατόμων με διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες. Εξαιτίας της διαφοράς των προτύπων κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης των λεκτικών και μη λεκτικών συμβό-λων που χρησιμοποιούνται αλλά και της γενικότερης αντίληψης και θέασης του κόσμου, είναι αναμενόμενο πως σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον θα εμφανιστούν ενδεχομένως περισσότερες παρανοήσεις και παρερμηνείες στην αποκρυπτογράφηση των μηνυμάτων (οι οποίες ούτως ή άλλως προκύπτουν στη διαδικασία της επικοινωνίας, ακόμα και μεταξύ ατόμων που προέρχονται από το ίδιο πολιτισμικό περιβάλλον). Αυτό σημαίνει ότι η αποτελεσματική δια-πολιτισμική επικοινωνία προϋποθέτει τη γνώση της πολιτισμικής πραγματικότητας του απέναντι, καθώς και των διαφορών οι οποίες υφίστανται συγκριτικά με το οικείο πολι-τισμικό πλαίσιο. Στη συνέχεια η εισήγηση επικεντρώνεται στα περιεχόμενα διαπολιτι-σμικής μάθησης, προκειμένου να διευκρινιστεί, ποια είναι εκείνα τα θέματα τα οποία χρειάζεται να γνωρίζει κανείς, να τα έχει συνειδητοποιήσει και να έχει ασκηθεί σε αυτά, προκειμένου να αναπτύξει διαπολιτισμική ικανότητα. Η α-νάπτυξη της τελευταίας προϋποθέτει σε κάθε περίπτωση την τριβή με την έν-νοια του πολιτισμού. Ο πολιτισμός εκδηλώνεται υπό τη μορφή επαναλαμβα-νόμενων σχημάτων συμπεριφοράς, τα οποία στην καθημερινή ζωή λειτουρ-γούν αυτόματα, με αποτέλεσμα να μην γίνεται άμεσα αντιληπτή η ύπαρξή τους. Αυτά τα σχήματα συμπεριφοράς, ενώ εμείς τα θεωρούμε αυτονόητα, μπορούν να διαφέρουν από πολιτισμό σε πολιτισμό. Π.χ. όλοι τρώμε, κοιμό-μαστε, έχουμε φίλους και συναναστρεφόμαστε μαζί τους αλλά αυτά μπορεί να διαφέρουν από το ένα πολιτισμικό πλαίσιο στο άλλο. Ένα άλλο βασικό στοι-χείο που είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει κανείς είναι ότι ο πολιτισμός μαθαίνεται και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά στο εσωτερικό μιας ομάδας μέσω της κοινωνικοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι εκφάνσεις του πολιτι-σμού που έχουμε επάνω μας θα μπορούσαν να έχουν διαφορετική μορφή, εάν είχαμε περάσει από μια διαφορετική διαδικασία κοινωνικοποίησης. Επιπλέον, ο πολιτισμός εκτός από τις εξωτερικεύσεις, εκδηλώσεις και συμπεριφορές που μπορούν άμεσα να παρατηρηθούν (ορατό επίπεδο), περιλαμβάνει και τις αξί-ες, τις αντιλήψεις, τους τρόπους σκέψης, πράγματα δηλαδή όχι άμεσα αντιλη-πτά που υπάρχουν πίσω από τις συμπεριφορές (αόρατο επίπεδο). Ωστόσο, οι άνθρωποι έχουν συνήθως την τάση να μένουν μόνο στο ορατό επίπεδο της συμπεριφοράς και να προβαίνουν σε γρήγορες, αρνητικές ως επί το πλείστον, κρίσεις και αξιολογήσεις των συμπεριφορών που τους ξενίζουν, χωρίς να μπαί-νουν στη διαδικασία να σκεφτούν ότι αυτές συχνά συνδέονται με ένα διαφορε-τικό αξιακό σύστημα από το δικό μας. Σε ένα επόμενο επίπεδο είναι ανα-γκαία η συνειδητοποίηση της ύπαρξης του «πολιτισμικού μας φακού», δηλαδή της ερμηνείας των πραγμάτων υπό την επίδραση του δικού μας πολιτισμικού πλαισίου, μέσα από το οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, καθώς και η υ-πέρβαση του «φυσικού μας εθνοκεντρισμού». Στο ίδιο πλαίσιο είναι σημαντι-κή και η συνειδητοποίηση της λειτουργίας των στερεοτύπων. Τα στερεότυπα υπηρετούν μια σημαντική λειτουργία, καθώς αποτελούν σταθερές εικόνες που μας βοηθούν να μειώνουμε την πολυπλοκότητα του κόσμου μας και μας βο-ηθούν στον προσανατολισμό μας σε αυτόν. Αποτελούν φίλτρα, μέσα από τα οποία αντιλαμβανόμαστε και προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα. Πρόκει-ται για απλουστευμένες και κάποιες φορές ισοπεδωτικές γενικεύσεις, οι οποίες είναι γενικά αναπόφευκτες, αλλά έχουν πολύ σημαντικές συνέπειες στη συνά-ντησή μας με ανθρώπους από άλλους πολιτισμούς. Η διαπολιτισμική ικανό-τητα προϋποθέτει την ικανότητα να μπορεί κανείς να αναστοχάζεται πάνω στα στερεότυπά του, να αναγνωρίζει τη δύναμή τους στο βαθμό που μπορούν να λειτουργούν ως «αυτοεκπληρούμενες προφητείες» και να μπορεί να τα ε-λέγχει. Πέρα όμως από τις παραπάνω δυσκολίες, παρερμηνείες και παρα-νοήσεις είναι δυνατόν να εμφανιστούν κατά τη διαπολιτισμική επικοινωνία ως αποτέλεσμα της διαφορετικής χρήσης της γλώσσας που χρησιμοποιείται, των υφιστάμενων διαφορών στα παραγλωσσικά στοιχεία και των διαφορών στη μη λεκτική επικοινωνία. Επιπλέον, διαστάσεις όπως ο χρόνος, ο χώρος, τα είδη επικοινωνίας, η ατομικότητα-συλλογικότητα, η σχέση με την εξουσία και την ιεραρχία., το υψηλό ή χαμηλό πλαίσιο, εγγύτητα κτλ., οι οποίες διαφέρουν από το ένα πολιτισμικό πλαίσιο στο άλλο, είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη από τους μετέχοντες στη διαπολιτισμική επικοινωνία, προκειμένου να μπορούν να «διαβάζουν» σωστά τη συμπεριφορά του συνομιλητή, να αναγνω-ρίζουν τις προθέσεις του και να ερμηνεύουν τις πράξεις του. Με άλλα λόγια, να ακολουθούν το νήμα της εσωτερικής πολιτισμικής του λογικής. Στο πλαί-σιο των περιεχομένων διαπολιτισμικής μάθησης περιλαμβάνονται, τέλος, οι τεχνικές της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, συγκεκριμένα ο έλεγχος συναι-σθηματικής «ευθιξίας», ο έλεγχος της αντιληπτικής διαδικασίας, η ικανότητα ενσυναίσθησης και η αλλαγή προοπτικής –οπτικής γωνίας («μαθαίνω να μπαί-νω στη θέση του άλλου») και η διεύρυνση των πρακτικών της καθημερινότη-τας– αλλαγή της αυτοματοποιημένης συμπεριφοράς.Η εισήγηση επιχειρεί, τέλος, τη σύνδεση μεταξύ διαπολιτισμικής επι-κοινωνίας και εκπαίδευσης. Η συζήτηση σχετικά με τη διαπολιτισμική επικοι-νωνία έχει πολύ μεγάλη σημασία όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις μεταξύ γηγενών και αλλοδαπών μαθητών. Όσον αφορά, ειδικότερα, το ρόλο του εκπαιδευτικού, αναγνωρίζε-ται σήμερα ευρέως, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανα-γκαιότητα της ανάπτυξης της διαπολιτισμικής ικανότητας στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Σε αυτό το πλαίσιο, το πεδίο της Διαπολιτισμικής Επικοι-νωνίας φαίνεται να αποκτά ιδιαίτερη σημασία. O εκπαιδευτικός είναι βασικό να είναι σε θέση να κατανοήσει την πολιτισμική διαφορά- αν αυτό δεν συμ-βαίνει, είναι αναμενόμενο ότι η συμπεριφορά των πολιτισμικά διαφορετικών μαθητών του θα εμφανίζεται στα μάτια του ως ανορθόδοξη και αντιφατική. Τη συμπεριφορά αυτή μάλιστα θα την αξιολογεί ανάλογα, βάσει της προσω-πικής του οπτικής γωνίας. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να προσπαθεί να εξοικει-ωθεί με τις πολιτισμικές αξίες που φέρουν οι συγκεκριμένοι μαθητές αλλά και με τους κώδικες επικοινωνίας τους, κάτι που θα διευκολύνει την προσέγγισή τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό, ο εκπαιδευτικός να μην παραγνωρίζει την επίδραση και του δικού του πολιτισμικού πλαισίου πάνω στον τρόπο με τον οποίο διδάσκει, συμπεριφέρεται και αλληλεπιδρά με τους μαθητές του. Με τον τρόπο αυτό καθίσταται πιο ομαλή η επικοινωνία του εκπαιδευτικού με τους πολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές και ταυτόχρονα δημιουργείται ένα αποδοτικότερο κλίμα μάθησης, ενώ προωθείται και η αποδυνάμωση των στε-ρεοτύπων.Η καλλιέργεια της διαπολιτισμικής ικανότητας αποτελεί, συνεπώς, μια απολύτως απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου ο εκπαιδευτικός να μπορεί να διαχειριστεί την ετερότητα στην πολυπολιτισμική τάξη. Μια προσπάθεια στο πλαίσιο αυτό αποτελεί η ανάπτυξη προγράμματος για την απόκτηση της διαπολιτισμικής ικανότητας από υποψηφίους και εν ενεργεία εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Σωκράτης/Comenius» με τίτλο «Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού αρθρωτού προγράμματος για την καλλιέρ-γεια της διαπολιτισμικής δεξιότητας σε εκπαιδευτικούς», το οποίο έχει συμπεριληφ-θεί στο δημοσίευμα Europäisches Modularprogramm für interkulturelles Lernen in der Lehreraus-und-fortbildung (EMIL), Interkulturelle Kompe-tenz für Grundschullehrer. Handbuch, Sofia, 2006 .