PDE - Η κοινότητα των εκπαιδευτικών

Όταν εγγραφείς σε ένα μεταπτυχιακό υπογράφεις ότι δεν είσαι εγγεγραμμένος σε άλλο μεταπτυχιακό άλλου τμήματος ή πανεπιστημίου. Αυτό θεωρείται υπεύθυνη δήλωση με την νομική σημασία.

Προσωπικά δεν το έχω ακούσει ποτέ και δεν έχω δει καμία διατριβή, τουλάχιστον στην εγχώρια βάση διδακτορικών διατριβών (ΕΚΤ), η οποία να φέρει δύο ονόματα. Έχω ακούσει βέβαια να υπάρχει ερευνητική ομάδα με υποψηφίους διδάκτορες οι οποίοι μελετούν ένα θέμα ευρύτερο των διατριβών τους και από το οποίο να τροφοδοτηθούν δύο διατριβές, αλλά αυτό είναι τελείως διαφορετικό από να εκπονείται το ίδιο ακριβώς θέμα από δύο διδάκτορες σε συνεργασία.

Η απόφαση αυτή έχει πολλές αναγνώσεις και στην πραγματικότητα επιβεβαιώνει όσα είπα παραπάνω. Πάντως φιλόλογος με διδακτορικό στην γλωσσολογία δεν έχει πάρει συνάφεια, ακριβώς λόγω του ότι η γλωσσολογία δεν θεωρείται ότι σχετίζεται με το επάγγελμα του καθηγητή δευτεροβάθμιας (να το πω έτσι απλά). Καλή τύχη σε όσους κυνηγήσουν το θέμα.

Μπράβο, ωραία εξέλιξη. Μην ανησυχείς, βολεύεται το θέμα με την σωστή επιλογή τριμελούς. Ο επόπτης δηλαδή είναι τυπικά ένας. Από εκεί και έπειτα συνεπιβλέπουν και τα άλλα δύο μέλη της τριμελούς επιτροπής, τα οποία μπορεί να είναι από διαφορετικά τμήματα, από διαφορετικά πανεπιστήμια και με τελείως διαφορετικά ερευνητικά ενδιαφέροντα. Αυτό σε καλύπτει.

Ένας γενικός κανόνας είναι πως ό,τι έχει υποβληθεί προς κρίση, μέχρι να κριθεί, δεν κατατίθεται για δεύτερη κρίση αλλού. Αν κριθεί και λάβει αρνητική απάντηση, μετά μπορείς να καταθέσεις το ίδιο θέμα αλλού και να αρχίσει από την αρχή μία άλλη/δεύτερη διαδικασία κρίσης. Αυτό ισχύει σίγουρα στην περίπτωση των άρθρων/μελετών προς δημοσίευση. Κάθε σοβαρό επιστημονικό περιοδικό, το περιλαμβάνει στους όρους του. Θα έλεγα ότι κάτι ανάλογο ισχύει και στην περίπτωση που περιγράφεις.

Εγώ νομίζω ότι η απρόσωπη αυτή προσέγγιση είναι λανθασμένη: βρίσκω το κενό (που αμφιβάλλω αν κάποιος που δεν έχει εμπειρία στην έρευνα, μπορεί πραγματικά να το βρει), γράφω πρόταση (που επίσης αμφιβάλλω αν μπορεί κάποιος να γράψει σωστή πρόταση, η οποία είναι στην πραγματικότητα η μισή διατριβή), την στέλνω (πού) και περιμένω (τι). Αυτό που θα πρότεινα είναι προσωπική επαφή. Και εξηγώ: το μόνο που μπορεί κάποιος που δεν έχει ασχοληθεί με την έρευνα (ήτοι διδακτορικό και ένα σωρό δημοσιεύσεις, ερευνητικά προγράμματα, συνεργασίες κλπ) να κάνει, είναι να προσδιορίσει το πεδίο έρευνας που τον ενδιαφέρει. Γενικά. Π.χ. με ενδιαφέρει να ασχοληθώ με την ελληνική λογοτεχνία σε σύγκριση με την -ξέρω γω- λογοτεχνία της ίδιας εποχής της Ιαπωνίας (τελείως τυχαίο το παράδειγμα). Μπορεί να είναι ακόμη πιο γενικό (με ενδιαφέρει να μελετήσω φιλοσοφία της αρχαιότητας). Αφού είμαι απόλυτα σίγουρος για το γενικό πεδίο, το συγκεκριμενοποιώ κάπως, όπως μπορώ (π.χ., με ενδιαφέρει η ποίηση ή με ενδιαφέρει ο Πλάτων). Δεν γράφω πρόταση ακόμη, διότι δεν μπορώ να γράψω. Το επόμενο βήμα είναι να κλείσω ραντεβού με κάποιον/κάποιους καθηγητές για να συζητήσω μαζί τους και να τους μεταφέρω όχι την πρότασή μου, αλλά την βαθιά επιθυμία μου να συνεχίσω σε ερευνητικό επίπεδο (βλ. διδακτορικό). Σε αυτή την φάση, πολλά τηλέφωνα, πολλά e-mail, μετακινήσεις, συζητήσεις. Με όποιον ανταποκριθεί. Θα έλεγα ότι αυτοί που δεν θα απαντήσουν καν στο τηλέφωνο ή στο σχετικό e-mail, δεν είναι περισσότεροι από αυτούς που θα δεχθούν να σας συναντήσουν έστω για μία συζήτηση διά ζώσης. Άπαξ και καταφέρει κάποιος να κλείσει ραντεβού, έχει κάνει το πρώτο καλό βήμα. Από εκεί και έπειτα: οι καθηγητές δεν περιμένουν τον φωστήρα που θα έχει βρει ΤΗΝ πρόταση. Περιμένουν νομίζω να δουν ανθρώπους με πραγματική επιθυμία να συνεχίσουν και με διάθεση να δουλέψουν χωρίς δικαιολογίες, ωράρια ή όποια άλλη μπαρούφα. Βεβαίως όλα αυτά ισχύουν στην περίπτωση που ο καθηγητής που θα συναντήσετε ενδιαφέρεται πραγματικά να δαπανήσει ενέργεια σε έναν υποψήφιο διδάκτορα. Διότι δεν είναι διατεθειμένοι όλοι να καταθέσουν χρόνο σε κάτι τέτοιο, αν και λίγοι το παραδέχονται. Για να καταλάβετε: θεωρητικά ο κάθε καθηγητής, από την βαθμίδα του επίκουρου και άνω, μπορεί (αλλά δεν υποχρεούται) να εποπτεύει έως πέντε υπ. διδάκτορες. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι αν οι καθηγητές πραγματικά ήθελαν και αν πραγματικά υπήρχαν υποψήφιοι που να εμπνέουν εμπιστοσύνη (ότι θα συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο με τον οποίο πρωτοπαρουσιάστηκαν) δεν θα συζητούσαμε τώρα.
Εν ολίγοις, χτυπήστε πόρτες. Μην ντρέπεστε. Και μην ψάχνετε άδικα να βρείτε ΤΟ θέμα. Αυτό θα το διαμορφώσετε από κοινού με τον καθηγητή που θα δεχθεί να είναι ο κύριος επιβλέπων της έρευνάς σας. Έτσι γίνεται. Τώρα, αν κάποιος μου πει ότι εκεί που καθόταν και έχοντας μηδαμινή εμπειρία στην έρευνα (αυτή που σου προσφέρει ένα μάστερ) του ήρθε ξαφνικά ΤΟ θέμα, που το κατέθεσε και έγινε δεκτό (μη σας πω έγινε και σφαγή για το ποιος θα το αναλάβει) ή μας δουλεύει χοντρά ή είναι ο Αϊνστάιν. Σε κάθε άλλη, υγιή περίπτωση και κυρίως με βάση τα ειωθότα, ο υποψήφιος πρώτα βρίσκει τον Καθηγητή και από κοινού καταλήγουν σε ένα θέμα. Το πολύ πολύ να είχε φτιάξει μία πρόταση, λόγω ζήλου, η οποία σίγουρα αναδιαμορφώθηκε με την συνδρομή του Καθηγητή και σίγουρα έγινε αγνώριστη σε σχέση με την αρχική σύλληψη του υποψηφίου. Και πιστέψτε με, το ότι λειτουργεί έτσι, το γνωρίζουν και οι Καθηγητές. Οποιαδήποτε άλλη εκδοχή, θεωρώ ότι είναι απλώς ένας ευγενικός τρόπος κάποιος να αρνηθεί την επίβλεψη. Σε αυτή την περίπτωση, απευθυνόμαστε σε άλλον καθηγητή.

Αν λάβω υπόψη μου τα ελληνικά δεδομένα, τα οποία επιστημονικώς δεν νομίζω να διαφέρουν και πολύ από τα διεθνή, μία τέτοια δήλωση θα μπορούσε να περιλαμβάνει δύο τμήματα. Το πρώτο θα είναι στην πραγματικότητα ένα βιογραφικό σου, αφηγηματικά όμως διατυπωμένο, όπου θα περιγράφεται όλη η προηγούμενη ενασχόλησή σου με την συγκεκριμένη επιστήμη. Είναι νομίζω σημαντικό να παρουσιάσεις τις προϋποθέσεις που έχεις ως εδώ: τι βασικές σπουδές έχεις κάνει, σε ποια μαθήματα ξεχώρισες και γιατί (εννοείται θα πρέπει αυτά να έχουν σχέση με το διδακτορικό το οποίο πρόκειται να εκπονήσεις), τι μεταπτυχιακό έκανες, τι ζητήματα διαχειρίστηκες στην μεταπτυχιακή εργασία σου (όπως καταλαβαίνεις, από την στιγμή που σε αυτή την ενότητα θα αναφέρεις όλα τα παραπάνω, το να κάνεις το μεταπτυχιακό σου πρόταση για διδακτορικό αποκλείεται), ποια είναι ενδεχομένως η επαγγελματική προϋπηρεσία σου που ενισχύει τις γνώσεις σου στον συγκεκριμένο τομέα (εδώ μην βάλεις ό,τι δουλειά έχεις κάνει, μόνον αν κάτι είναι σχετικό), πιθανές δημοσιεύσεις ή συνεργασίες. Στην δεύτερη ενότητα θα παρουσίαζα τους μελλοντικούς στόχους μου από το γενικό προς το ειδικό (π.χ. Μελλοντικός στόχος μου είναι να ασχοληθώ σε επιστημονικό-ερευνητικό επίπεδο με την Ιστορία και συγκεκριμένα με την περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας και του Βυζαντίου, προκειμένου να μελετήσω...). Όσο περισσότερο εξειδικεύσεις, τόσο πιο κατανοητές θα είναι οι προθέσεις σου στον καθηγητή, ώστε να συνδιαμορφώσετε μία κατάλληλη για σένα πρόταση που θα ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά σου.
Αναφορικά με την έκταση δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα. Εξαρτάται από τα επιτεύγματά σου και το πόσο συγκεκριμένη θα είσαι ως προς τους μελλοντικούς στόχους σου.

Υ.Γ. Για την σύνδεση μεταπτυχιακού και διδακτορικού, αναθεώρησε. Το ότι είναι διαφορετικά τα πανεπιστήμια και σε διαφορετικές χώρες δεν σημαίνει τίποτα. Η επιστημονική ταυτότητα είναι δική σου και θα σε ακολουθεί σε ό,τι και να κάνεις. Σε συμφέρει ερευνητικά να εξελίσσεσαι όχι να περιστρέφεσαι γύρω από τα ίδια. Αν και αυτό ισχύει μόνον στην περίπτωση που ένας καθηγητής θα δεχόταν μία τέτοιου είδους πρόταση τύπου προέκταση του μεταπτυχιακού. Εγώ προσωπικά δεν γνωρίζω κανέναν τέτοιο που θα συνυπέγραφε ως επόπτης μασημένη τροφή.