Αρχαία Ελληνική Γραμματεία Α' Γυμνασίου

[elranna]

Οι ορισμοί που δίνει το συγκεκριμένο σχολείο μου ανέτρεψαν την παραπάνω εικόνα. Σύμφωνα με αυτούς, "προοικονομία είναι μια αφηγηματική τεχνική με βάση την οποία τα πρόσωπα μιλούν ή ενεργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να προγραμματίζονται σε γενικές γραμμές, αλλά σχεδόν δεσμευτικά, επεισόδια που θα συμβούν στην συνέχεια. Έτσι, δίνονται κάποιες ενδείξεις-σημάδια που προετοιμάζουν τον αναγνώστη-θεατή για την εξέλιξη της υπόθεσης (π.χ. α 97-107)". 
Το συγκεκριμένο παράδειγμα θα το έλεγα προϊδεασμό ή έστω προγραμματισμό της δράσης, πάντως με τίποτα προοικονομία, σύμφωνα με όσα ήξερα.

Στο σχολικό βιβλίο οι στίχοι α 97-107 δίνονται ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της προοικονομίας.

[PDE ads]

[anemona]

http://users.sch.gr/fousteri/eleni/sxolia.pdf,σελ.14-15.

[Dwrina]

Dvrina, τι εννοείς όταν λες ότι δε θεωρουσες την προοικονομία δεσμευτική;Αν θες,δωσε μου να καταλάβω τι εννοεις.Πάντως οι ορισμοί που εγραψες,αν και είχα καιρό να τα κοιταξω,μου φανηκαν σαφεις.Αν μου εξηγησεις γιατι δε θεωρουσες την προοικονομια δεσμευτικη,ισως βγαλουμε μια ακρη. :)Εγω(δεν ξερω αν κανω λάθος)αλλα αντιληφθηκα τον προιδεασμο ως μια λαιτ προοικονομια.

Συγγνώμη για την αργοπορημένη απάντηση, αλλά δεν προλάβαινα.
Δεν θωρούσα την προοικονομία δεσμευτική, γιατί πίστευα ότι η προοικονομία (με την στενή έννοια του όρου) είναι η πρόβλεψη κάποιας λεπτομέρειας η οποία κάποια στιγμή, στην συνέχεια, θα παίξει ρόλο. Για παράδειγμα, το κρασί που παίρνει μαζί του ο Οδυσσέας χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να μεθύσει ο Κύκλωπας και να μπορέσει ο Οδυσσέας να τον τυφλώσει. Αλλά θα μπορούσε και να μην χρησιμοποιηθεί, αυτό εννοώ ότι δεν μου φαίνεται δεσμευτική η προοικονομία. Και νομίζω ότι αυτή η εκδοχή της προοικονομίας προκύπτει και από το παράδειγμα που δίνεται στο Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων (υπάρχει στο διαδίκτυο), ότι η αναφορά στον
 μ ι κ ρ ό   Ορέστη (στην Ιφιγένεια εν Ταύροις) προετοιμάζει  την σκηνή της αναγνώρισης, κατά την οποία ο ένας δεν αναγνωρίζει τον άλλον, αλλά αυτό φαίνεται φυσικό, αφού ο Ορέστης όταν έφυγε η Ιφιγένεια ήταν μικρός. Ούτε εδώ δείχνει δεσμευτική η αναφορά στον μικρό Ορέστη.  Ενώ για τον προιδεασμό το Λ.Λ.Ο. γράφει τα εξής " ο αφηγητής μας δίνει για γενική ιδέα, κάπως αόριστη βέβαια, για κάτι που πρόκειται να συμβεί μετά".

[martha.fa]

Μπήκα στη διαδικασία να διαβάσω και γω το λεξικό λογοτεχνικών όρων για να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε,μιας και έχω χρόνια να πιάσω τον Ομηρο.Αύτό που σου είπα στο προηγούμενο μνμ,ότι δηλαδη ο προιδεασμός είναι μια λάιτ προοικονοία,δεν ισχύει.Γράψε λάθος.Πρόκειται για δυο εντελώς διαφρετικές έννοιες που δε συγγενεύουν καν.Κάνεις πολύ καλά που επιμένεις στο θέμα ,γιατί χωρίς τις αφηγηματικές τεχνικές κείμενο δε διδάσκεται.Και η προοικονομία είναι πολύ βασική τεχνική της αφήγησης στα έπη.Με βάση αυτά που κατάλαβα εγώ,θα σου προτεινα να δεις τις 2 έννοιες ως κατι εντελώς διαφορετικό για αρχη.Να ξεκινήσεις απο την κατανόηση της προοικονομιας(μιας και ο προιδεασμος δεν κρυβει παγίδες ,αφου σημαίνει ακριβώς αυτό που δηλώνει η λέξη).Κράτα ότι η προοικονομία σχετιζεται με την πλοκη των γεγονότων.Το θέμα της μη δεσμευτικότητας της προοικονομίας στο οποίο αναφέρεσαι και το οποίο σε μπλοκάρει δεν το καταλαβαίνω.Αν δηλαδή πχ ο Οδυσσέας δε χρησιμοποιούσε το κρασί με το οποίο μέθυσε τον Κύκλωπα,απλά δε θα είχαμε προοικονομία!Κατά τη γνώμη μου το ΛΛΟ είναι σαφές.Κράτα όσα διάβασες,ασ 'τα να κατακάτσουν στο μυαλό σου και ξαναπιασ' το αργότερα.Το   παράδειγμα όμως με τον Ορεστη του ΛΛΟ ξεχνα το.Είναι με ασάφεια γραμμένο το συγκεκριμένο παραδειγμα και δε βγαινει συμπέρασμα.Το διάβασα πολλές φορές  και γω.Ολα τα υπολοιπα είναι οκ όμως.

[PDE ads]

[elranna]

Παραθέτω από το σχολικό βιβλίο (δεν έχω σελίδες γιατί το είδα στην ηλεκτρονική του εκδοχή). Είναι στην ενότητα 2, στα θέματα για συζήτηση-εργασίες.

7. O Όμηρος προετοιμάζει συχνά τους ακροατές του για όσα θα ακολουθήσουν με διάφορους τρόπους: άλλοτε προγραμματίζει τη δράση, όπως με το ................................................................................................ (στ. 97-107), άλλοτε προειδοποιεί για την εξέλιξη της δράσης, όπως για τον .............................................................. (στ. 89-90), άλλοτε προϊδεάζει απλώς για την τύχη ορισμένων ηρώων, όπως για την τιμωρία των ........................................................................................... (στ. 54-55) κτλ.

H συστηματική αυτή προετοιμασία για τα επόμενα λέγεται προοικονομία. Mε την αφηγηματική αυτή τεχνική το βάρος δεν δίνεται τόσο στο τι θα συμβεί, όσο στο πώς αυτό θα παρουσιαστεί.

[Dwrina]

 Τελικά, μετά και από την παράθεση της elranna, καταλήγω στο εξής: η προοικονομία και ο προϊδεασμός είναι δύο διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές (των οποίων τα χαρακτηριστικά είναι αυτά που αναφέρει το ΛΛΟ). Ο Όμηρος χρησιμοποιεί αυτές τις τεχνικές, αλλά επιπλέον, πολλές φορές προγραμματίζει τη δράση ή προειδοποιεί για την εξέλιξη της δράσης. Τα δύο τελευταία κανονικά δεν συμπεριλαμβάνονται ούτε στην προικονομία ούτε στον προδεϊασμό. Από την άλλη, στον Όμηρο η προοικονομία με την στενή έννοια του όρου (όπως το κρασί με το οποίο μέθυσε ο Κύκλωπας) είναι σπάνια, αντίθετα με τον προγραμματισμό ή την προειδοποίηση, τα οποία τα βρίσκουμε συνεχώς. Δεδομένου επίσης ότι η διάκριση όλων αυτών δεν είναι πάντοτε εύκολη για τους μαθητές του γυμνασίου,  χαρακτηρίζονται, μάλλον για πρακτικούς λόγους, όλα τα παραπάνω, όσον αφορά στον Όμηρο και μόνο, προοικονομία με μια ευρύτερη έννοια, χωρίς να γίνεται καν λόγος για την κυρίως προοικονομία. Και για να φθάσω και στους ορισμούς του σχολείου που σας παρέθεσα σε προηγούμενο μήνυμα και οι οποίοι υπήρξαν αφορμή για τον προβληματισμό μου, νομίζω ότι κακώς (εφόσον το σχολικό βιβλίο συμπεριλαμβάνει και τον προϊδεασμό στην προοικονομία) οι καθηγητές του εν λόγω σχολείου θέλησαν να κάνουν διάκριση μεταξύ προϊδεασμού και προοικονομίας από την μια πλευρά δίνοντας ως  χαρακτηριστικά του προϊδεασμού αυτά που δίνει και το ΛΛΟ, από την άλλη όμως μη λαμβάνοντας υπ' όψιν την κυρίως προοικονομία, αλλά χαρακτηρίζοντας ως προοικονομία τον προγραμματισμό της δράσης και την προειδοποίηση, όπως ακριβώς κάνει το σχολικό βιβλίο.
Συμπερασματικά, εκείνο που θέλω να πω είναι ότι κατάλαβα πως άλλη έννοια έχει η προοικονομία στην λογοτεχνία γενικά και με άλλη έννοια (ευρύτερη) χρησιμοποιείται ο όρος όσον αφορά στον Όμηρο, η οποία συμπεριλαμβάνει και τον προϊδεασμό, οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να μιλάμε εδώ για διάκριση μεταξύ προοικονομίας και προϊδεασμού, αλλά προαιρετικά μπορούμε απλώς να αναφερθούμε σε  προσδιορισμό του είδους της προοικονομίας. Δεν μπορώ βέβαια να είμαι απολύτως σίγουρη ότι τα πράγματα είναι όντως έτσι, αν θέλετε πείτε μου την γνώμη σας,  αλλά αισθάνομαι ότι πλέον έχω ξεμπερδευτεί. Και σας ευχαριστώ πολύ για την βοήθεια! 

[karxarias29]

Πολύ ωραία όσα λες. Απλώς στην πράξη σε ορισμένα τμήματα διαπιστώνεται το εξής... είσαι πολύ ευτυχισμένη αν στο τέλος της χρονιάς δε σου κάνουν την ερώτηση " Τελικά, κυρία, ο Οδυσσέας ποιος ήταν;" ΔΕΝ υπερβάλλω!

[Dwrina]

Ξέρει κάποιος ποια είναι η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ αοιδών και ραψωδών (η ερώτηση τέθηκε σε διαγώνισμα), το ότι οι πρώτοι τραγουδούσαν, ενώ οι δεύτεροι απήγγελλαν ή ότι οι πρώτοι αυτοσχεδίαζαν, ενώ οι δεύτεροι συνέθεταν / συνέρραπταν ποιήματα ή απήγγελλαν ποιήματα άλλων;

[theodora7]

Ο αοιδός στην αρχαία Ελλάδα ήταν ποιητής που συνέθετε αλλά και τραγουδούσε επικά ποιήματα. Στο έπος Οδύσσεια του Ομήρου ο αοιδός εμφανίζεται σαν πρόσωπο σεβαστό, στο παλάτι του Μενέλαου να τραγουδάει με τη συνοδεία φόρμιγγας και στην Ιλιάδα σαν μοιρολογητής. Επώνυμοι αοιδοί της Οδύσσειας ήταν ο Φήμιος και ο Δημόδοκος. Συμμετείχαν σε λαϊκά πανηγύρια, συμπόσια αρχόντων, δημόσιους αγώνες κλπ και έτερπαν τους ακροατές ψάλοντας ή απαγγέλοντας τα επικά αυτά ποιήματα.
Ο ραψωδός ήταν ένας επαγγελματίας της αρχαιότητας που απήγγειλε μπροστά σε κοινό επικά ή λυρικά ποιήματα, κρατώντας ράβδο. Όπως παραδίδει ο Πλάτωνας, κάθε ραψωδός είχε στην κατοχή του τουλάχιστον μια μικρή συλλογή από επικά ποιήματα.
Για να καταλάβουμε τι ήταν οι ραψωδοί πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για τους αοιδούς, που υπήρχαν πριν τους ραψωδούς.Οι αοιδοί τραγουδούσαν κατορθώματα ηρώων ( έπη) με τη συνοδεία φόρμιγγας(μουσικό όργανο , κιθάρα) κατά την Γεωμετρική Εποχή 11ος – 8ος αιώνας π.χ.. Εμπνέονταν τα έπη από τη Μούσα ( θεική έμπνευση) και τα τραγουδούσαν στις αυλές των βασιλικών ανακτόρων και σε δημόσιους χώρους σε εορταστικές εκδηλώσεις. Στον δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.χ. άρχισαν να εμφανίζονται οι ραψωδοί. Ή διαφορά των ραψωδών ήταν ότι πλέον έγραφαν τα έπη τους , που πλέον δεν τα τραγουδούσαν αλλά τα απάγγελναν κρατώντας ένα ραβδί ( σύμβολο εξουσίας δοσμένης από το θεό). Ήταν πλέον επαγγελματίες που δε ζούσαν στις αυλές βασιλιάδων , όπως οι αοιδοί, και που τους καλούσαν σε διάφορες πόλεις για να απαγγείλουν τα έπη τους.
Ελπίζω να βοήθησα.

[elranna]

Ξέρει κάποιος ποια είναι η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ αοιδών και ραψωδών (η ερώτηση τέθηκε σε διαγώνισμα), το ότι οι πρώτοι τραγουδούσαν, ενώ οι δεύτεροι απήγγελλαν ή ότι οι πρώτοι αυτοσχεδίαζαν, ενώ οι δεύτεροι συνέθεταν / συνέρραπταν ποιήματα ή απήγγελλαν ποιήματα άλλων;

Δυσκολάκι. Και οι δύο διαφορές μου φαίνονται εξίσου σημαντικές και θεωρώ ότι αυτή είναι και η άποψη του σχολικού βιβλίου. Αν ήμουνα μαθήτρια, θα έβαζα και τα δύο για να είμαι σίγουρη.

[Dwrina]

Ευχαριστώ για τις απαντήσεις!

[therapy]

Καλησπέρα, στην Οδύσσεια, οι στίχοι 102-302 και 431-461 της ραψ.Θ διδάσκονται αναλυτικά σύμφωνα με το βιβλίο ή περιληπτικά σύμφωνα με τις οδηγίες διδασκαλίας;

[English]

Καλησπέρα, στην Οδύσσεια, οι στίχοι 102-302 και 431-461 της ραψ.Θ διδάσκονται αναλυτικά σύμφωνα με το βιβλίο ή περιληπτικά σύμφωνα με τις οδηγίες διδασκαλίας;

Κάθε χρόνο ακολουθούμε σε όλα τα μαθήματα τις οδηγίες διδασκαλίας.