Υπογράφουμε για την γλώσσα!!!

[apri]

Η χρήση της δημοτικής ήταν καθολικό αίτημα, γιατί ήταν η μητρική γλώσσα των ομιλητών, ενώ την καθαρεύουσα την μάθαιναν στο σχολείο. Υπήρχε πρόβλημα επικοινωνίας.

Η χρήση του μονοτονικού αποφασίστηκε σε μια εποχή, όπου ο αναλφαβητισμός ήταν σχετικά μικρός. Οι περισσότεροι μέχρι τότε θεωρούσαν δεδομένο το πολυτονικό είτε τους βόλευε είτε όχι και δεν ασχολήθηκαν. Δεν ήταν και σε θέση να προτείνουν κάτι διαφορετικό. Είναι σίγουρο ότι η καθιέρωση του μονοτονικού τελικά τους διευκόλυνε, αν και δεν είχαν ιδέα γιατί έπρεπε να καθιερωθεί έναντι του πολυτονικού. Γι' αυτό και δεν υπήρξε και μεγάλη αντίδραση και έγινε καθολικά αποδεκτό. Οι μόνοι οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν και ακόμα διαμαρτύρονται είναι όσοι είχαν συνηθίσει στην ιδέα του πολυτονικού, είχαν συνηθίσει σε τέτοιο βαθμό να το βλέπουν και να το χρησιμοποιούν , ώστε να έχουν συναισθηματικά δεθεί μ' αυτό (τους συγκεκριμένους τους σέβομαι απόλυτα, γιατί αντιλαμβάνομαι τη δύναμη της συνήθειας) και κάποιοι που παρασυρμένοι από την πολυετή χρήση του, έσπευσαν να το προβάλουν ως στοιχείο της εθνικής ταυτότητας.

Να το πω και διαφορετικά. Η συνηθέστερη περίπτωση είναι να υπάρξει καθολικό αίτημα για μια αλλαγή και αυτή να καθιερωθεί. Υπάρχει και η περίπτωση να προταθεί μια αλλαγή από άτομα υψηλού κύρους. Αν αυτή όμως δεν γίνει καθολικά αποδεκτή (άσχετα για ποιους λόγους), δεν υπάρχει περίπτωση να καθιερωθεί. Στο παρελθόν για παράδειγμα είχαν προταθεί από λεξικογράφους διάφορες λέξεις, για να αποδοθούν στα ελληνικά τα ξένα δάνεια. Άλλες πέρασαν (π.χ λεωφορείον αντί για μπούσι, κιμωλία αντί για τεμπεσίρι), άλλες όχι (για τη λέξη "αβοκάτος" είχαν προταθεί οι λέξεις επίτροπος, δικολόγος και τελικά πέρασε το δικηγόρος, για τη λέξη "κορεσπονδέντσια" είχε προταθεί το διεπιστολή, τελικά πέρασε το "αλληλογραφία").

[PDE ads]

[MARKOS]

Η χρήση της δημοτικής ήταν καθολικό αίτημα, γιατί ήταν η μητρική γλώσσα των ομιλητών, ενώ την καθαρεύουσα την μάθαιναν στο σχολείο. Υπήρχε πρόβλημα επικοινωνίας.

Η χρήση του μονοτονικού αποφασίστηκε σε μια εποχή, όπου ο αναλφαβητισμός ήταν σχετικά μικρός.

2 επισημανσεις: 1) το προβλημα της επικοινωνιας δεν ειναι τονικο (ετσι πιστευω), και 2) ο αναλφαβητισμος δυστυχως ηταν παρα πολυ υψηλος τοτε (οπως και σημερα, αλλα αυτο ειναι αλλο θεμα. παντως με το τονικο δεν απαλειφθεικε)
και μια διευκρινηση, εγω αναφερομαι στους θεωρητικους του μονοτονικου εποχης 1930, οχι οταν εφαρμοστηκε για πρωτη φορα το μονοτονικο δλδ το 1982 που σαφως η πολιτικο-κοινωνικο-οικονομικη κατασταση ηταν διαφορετικη

το πηραμε πολυ ζεστα το θεμα του μονοτονικου. χαιρομαι. αλλα δεν βλεπω αλλους να συμμετεχουν...

[apri]

Το θέμα του τονισμού θα επηρέαζε την επικοινωνία στον προφορικό λόγο, αν κάποιος επέμενε να μιλά προσωδιακά, ενώ όλοι οι υπόλοιποι τονίζουν δυναμικά. Αυτό όμως το έχουμε λύσει προ καιρού.

Στον γραπτό λόγο το σύστημα τονισμού επηρεάζει την επικοινωνία από την άποψη ότι μας βοηθά να τονίσουμε σωστά τις λέξεις καθώς διαβάζουμε. Στην περίπτωση του ατονικού συστήματος λ.χ πιστεύω ότι θα προέκυπταν μικροπροβλήματα. Μεταξύ πολυτονικού και μονοτονικού δεν υπάρχει διαφορά από την στιγμή που και το πολυτονικό το χρησιμοποιούμε ως μονοτονικό, δηλαδή είτε η συλλαβή παίρνει οξεία, είτε περισπωμένη είτε βαρεία, εμείς ως οξύτονη τη διαβάζουμε. Εφόσον όμως δεν το χρησιμοποιούμε για την απόδοση της προσωδιακής προφοράς πια, ποιος ο λόγος να μπερδεύουμε τον κόσμο μιλώντας για μακρά και βραχέα στα νέα ελληνικά (πώς αλλιώς θα διδάξεις το πολυτονικό;), τη στιγμή που αυτά δεν υπάρχουν πια; Για να νιώθουν ότι η γραμματική είναι μια σειρά κανόνων που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα;

Η εξάλειψη του αναλφαβητισμού έχει να κάνει περισσότερο με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής και λιγότερο με τους τόνους. Δεν πιστεύω ότι κανείς ανέμενε όμως και το αντίθετο. Οι λεπτομέρειες ωστόσο έχουν πάντα τη σημασία τους...

Το ότι δεν συμμετέχουν άλλοι δεν είναι τυχαίο. Μιλάμε για μια μεταρρύθμιση που έχει από καιρό γίνει αποδεκτή από τους περισσότερους.

[MARKOS]

το οτι εχει γινει αποδεκτο (στη συγκεκριμμενη περιπτωση δεν θεωρω απο τους περισσοτερους,αλλα ας το αφησουμε αυτο) δεν σημαινει οτι ειναι και "σωστο". κρινεται κατι εκ του αποτελεσματος.

κατι αναλογο δεν συμβαινει με τη πολιτικη; θελω να πω οτι οταν εκλεγουμε καποιο κομμα σημαινει οτι ειναι και το σωστο;

επιμενω ομως οτι το μονοτονικο δεν προσφερε και κατι σημαντικο και οσο για τη προσωδια ειναι πολυ ψηλα γραμματα και παντως χωρις ουσια.

[PDE ads]

[prf]

Η εφαρμογή του μονοτονικού σίγουρα στέρησε από την γλώσσα μεγάλο μέρος της ομορφίας και της ορθότητας που είχε.
Αλλά πιστευώ πως ακόμα και αν δεν γινόταν επίσημα η ίδια η ζωή θα το επέβαλλε.
Τα περισσότερα παιδία σήμερα γράφουν με μόνο με "ι" και με "ο", αν δεν γράφουν greeklish.
Αλλά είναι λίγο οξύμωρο να διαβάζεις απόψεις που υποστηρίζουν το πολυτονικό γραμμένες στο........
ατονικό.
Και μάλιστα απο εκπαιδευτικούς!!!!!!!

[MARKOS]

Η εφαρμογή του μονοτονικού σίγουρα στέρησε από την γλώσσα μεγάλο μέρος της ομορφίας και της ορθότητας που είχε.
Αλλά πιστευώ πως ακόμα και αν δεν γινόταν επίσημα η ίδια η ζωή θα το επέβαλλε.
Τα περισσότερα παιδία σήμερα γράφουν με μόνο με "ι" και με "ο", αν δεν γράφουν greeklish.

συμφωνω ++++++++++++++

Αλλά είναι λίγο οξύμωρο να διαβάζεις απόψεις που υποστηρίζουν το πολυτονικό γραμμένες στο........
ατονικό.
Και μάλιστα απο εκπαιδευτικούς!!!!!!!

οσο αφορα εμενα απλως σου λεω οτι δεν γνωριζω να χειριζομαι καλα τον υπολογιστη, ουτε τυφλο συστημα ξερω,ουτε σπιτι μου εχω Η/Υ, ουτε σημειωσεις σε Η/Υ κανω,αλλα χειρογραφες,ουτε σκοπευω να παρω το ECDL,ουτε τιποτε απο αυτα. κακο δεν ειναι και βεβαια καθολου οξυμωρο.

οξυμωρο ειναι ομως για μενα το οτι απο τη μια γνωριζω να λυνω και να συναρμολογω τη μηχανη μου με κλειστα ματια και απο την αλλη να μην εχω μαθει να βαζω τονους με το πληκτρολογιο.
αυτο ναι εινια οξυμωρο!!!

[apri]

το οτι εχει γινει αποδεκτο (στη συγκεκριμμενη περιπτωση δεν θεωρω απο τους περισσοτερους,αλλα ας το αφησουμε αυτο) δεν σημαινει οτι ειναι και "σωστο". κρινεται κατι εκ του αποτελεσματος.

κατι αναλογο δεν συμβαινει με τη πολιτικη; θελω να πω οτι οταν εκλεγουμε καποιο κομμα σημαινει οτι ειναι και το σωστο;

επιμενω ομως οτι το μονοτονικο δεν προσφερε και κατι σημαντικο και οσο για τη προσωδια ειναι πολυ ψηλα γραμματα και παντως χωρις ουσια.

Κατ' αρχάς, μη συγκρίνεις την πολιτική με τη γλώσσα, γιατί είναι δυο τελείως διαφορετικά πράγματα.
Στην πολιτική υπάρχει ορθό και λάθος, αιτιώδης σχέση ανάμεσα στην απόφαση και το αποτέλεσμα.
Στη γλώσσα δεν υπάρχει κάποια αιτιώδης σχέση ανάμεσα στο τι θέλουμε να πούμε (σημασία) και το πώς το λέμε (ηχητική-γραπτή μορφή της λέξης). Συμφωνούμε στα πλαίσια μιας ομάδας γι' αυτό με στόχο να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας. Εμείς λ.χ λέμε ότι ο κόκορας κάνει κικιρίκου, οι Άγγλοι συμφωνούν ότι κάνει κουκακουκλ-ντου. Δεν μπορείς να πεις ότι το ένα είναι ορθό και το άλλο λάθος. Γι' αυτό και μίλησα για δόκιμο και αδόκιμο, για κάτι που λέγεται από τους περισσότερους και κάτι που λέγεται από τους λιγότερους.

Το είδος του τονισμού αποφασίστηκε από την πλειοψηφία κάθε εποχής. Το πολυτονικό και το μονοτονικό ως συστήματα καταγραφής τονισμού επιλέχθηκαν από συγκεκριμένα μέλη της κοινότητας, όχι από την πλειοψηφία, με σκοπό να καταγράψουν τον τονισμό της εκάστοτε εποχής. Όσο η προσωδία υπήρχε, το πολυτονικό ήταν σωστό. Όσο υπάρχει δυναμικός τονισμός, το μονοτονικό είναι σωστό. Αν ξαφνικά αποφασίσουμε να τονίζουμε διαφορετικά, τότε θα πρέπει να βρούμε άλλο σύστημα.

Το να θεωρείς, Μάρκο, ότι τα περί προσωδίας είναι ψιλά γράμματα και ότι θα έπρεπε να συνεχίσουμε να έχουμε ένα σύστημα που απέδιδε άλλη τονική κατάσταση, που το χρησιμοποιούσαμε ως μονοτονικό, που σε έβαζε στη διαδικασία να μιλάς για μακρά και βραχέα στα νέα ελληνικά, ήχους δηλαδή ανύπαρκτους, στερείται λογικής. Είναι σαν αγνοείς εσκεμμένα την πραγματικότητα, σαν να μου λες ότι για εσένα είναι ψιλά γράμματα ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο και ότι για εσένα ο ήλιος κινείται γύρω από τη γη, γιατί αυτό λέει η παράδοση, γιατί αυτό είναι πιο ωραία εικόνα για εσένα κλπ. Λίγο ακραίο το παράδειγμα, αλλά δυστυχώς είναι υπερβολικά και αυτά που διαβάζω.

Τα περί ομορφιάς και στέρησης κάποιου προτερήματος που λέγονται επιβεβαιώνουν την άποψή μου ότι οι βασικοί λόγοι που προβάλλουν οι υποστηρικτές του πολυτονικού είναι αισθητικοί και συναισθηματικοί (άσχετοι δηλαδή με τη λειτουργική πλευρά του τονισμού) και εντάσσονται κάτω από την ομπρέλα της συνήθειας.

Ο λόγος που κάποιοι γράφουν μόνο με ι και ο, δεν έχει να κάνει με το πολυτονικό, αλλά με την ηχητική σύμπτωση αρκετών φωνηέντων και διφθόγγων της αρχαίας ελληνικής που ακολούθησε μετά την εγκατάλειψη της προσωδίας. Το πρόβλημα αυτό είχε αρχίσει να εμφανίζεται ήδη από την ελληνιστική εποχή, όπου βρίσκουμε σε κείμενα τύπους όπως "εγό" αντί για "εγώ"κλπ.
Βεβαίως, εμείς έχουμε διατηρήσει την ιστορική ορθογραφία και πιστεύω ορθά, γιατί λόγω ακριβώς της ηχητικής σύμπτωσης θα προέκυπταν αρκετά πρακτικά προβλήματα στο γραπτό λόγο, αν υιοθετούσαμε κάποιου είδους φωνητική γραφή, όπως είχαν κάνει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Θα συνέπιπταν μορφολογικά λέξεις, καταλήξεις, άρθρα. Πιστεύω ότι θα επέρχετο  σύγχυση. Άρα, δεν το βρίσκω πρακτικό, παρ'ότι που η ιστορική ορθογραφία δεν αποδίδει την πραγματικότητα.

Είναι θέμα της εκπαίδευσης να μάθει το παιδί την ιστορική ορθογραφία. Το μονοτονικό ή το πολυτονικό ούτε διευκολύνουν ούτε δυσχεραίνουν αυτό το θέμα. Μεγάλωσα με μονοτονικό και ορθογραφία έμαθα. Ξέρω ανθρώπους που μεγάλωσαν με το πολυτονικό και κάνουν συνέχεια λάθη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι φταίει το πολυτονικό; Όχι  βέβαια.

Και γενικότερα, το πολυτονικό και το μονοτονικό δεν εφαρμόστηκαν, για να λύσουν όλα τα θέματα της εκπαίδευσης και της παιδείας των Ελλήνων. Είχαν ως σκοπό να αποδώσουν γραπτά τον τρόπο τονισμού και να διευκολύνουν την ανάγνωση. Το ότι εμείς ως Έλληνες έχουμε μια τάση να τα ανάγουμε όλα σε εθνική υπόθεση είναι άλλη ιστορία.

Νομίζω όμως ότι ανακυκλώνονται τα ίδια επιχειρήματα και έχω αρχίσει να βαριέμαι...

[MARKOS]

και 'γω +++++++
παντως ειπαμε αρκετα, και ηταν χρησιμα.....

[bikini]

Ημερίδα για την Ελληνική Γλώσσα στη Θεσσαλονίκη τη Δευτέρα 11 Μαΐου...
της Eλενης Mπιστικα

«Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ Ελευθερία και Γλώσσα...» Διονύσιος Σολωμός (Διάλογοι).

Τι πιο ταιριαστή αρχή και καλύτερη αιτία να φωτίσουν οι προβολείς του γενικότερου ενδιαφέροντος την Ημερίδα για την Ελληνική Γλώσσα, που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη τη Δευτέρα 11 Μαΐου και ώρα 19.30. Μας προσκαλεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Πάνος Λιγομενίδης, τα μέλη του Δ.Σ. μαζί με τον πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Αναστάσιο Μάνθο, στην Αίθουσα Τελετών «Αλέξανδρος Παπαναστασίου» στην παλαιά Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το «παρών» της ελληνικής γλώσσας και της συνέχειάς της ανά τους αιώνες και σήμερα και το μέλλον της είναι το θέμα που θα αναπτύξουν οι καταξιωμένοι ομιλητές: ο ακαδημαϊκός κ. Αντώνιος Κουνάδης «Ελληνική Γλώσσα, Εθνική Παράδοση και Παγκοσμιοποίηση», ο καθηγητής, τ. πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Βασίλης Φίλιας «Η Ελληνική Γλώσσα σήμερα», ο φιλόλογος - συγγραφέας κ. Αχιλλέας Λαζάρου «Η Ελληνική Γλώσσα στη Χερσόνησο του Αίμου από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα» και ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του ΑΠΘ κ. Ιωάννης Καζάζης «Το ηλεκτρονικό πρόσωπο της Ελληνικής Γλώσσας στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον: το έργο του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας».

Συντονιστής της συζήτησης ο δημοσιογράφος, συγγραφέας, τ. δήμαρχος του Νυμφαίου, ένθερμος πατριώτης και φίλος Νίκος Μέρτζος. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής ο κ. Νίκος Παπαποστόλου, εγγύηση σε όλα όσα αναλαμβάνει ως χορηγός και σημαίνον πρόσωπον...

Πηγή: http://www.alfavita.gr/typos/t8_5_9_849.php

[rozy4]

από την alfavita: Τι λέει ο Εμμανουήλ Κριαράς για τη γλωσσική κατάσταση των μαθητών

O κορυφαίος φιλόλογος Εμμ. Κριαράς μιλά στην εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ” της Κρήτης
Της Σοφίας Τσεντελιέρου

“Εγκληματούμε όταν δεν βλέπουμε τη σημερινή γλωσσική κατάσταση στο Γυμνάσιο”
«Οφείλομε προπαντός να φροντίσομε ώστε να διασωθεί η γλώσσα μας,
η νέα ελληνική και να διατηρήσομε την κληρονομημένη ζωντανή παράδοση του αρχαίου λόγου»

Σε πλήρη σύγχυση οδηγεί η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών τους μαθητές του Γυμνασίου, αφού από το Δημοτικό είναι ακόμα ακατάρτιστοι στη σημερινή τους γλώσσα. Αυτό υποστηρίζει ο μεγάλος δημοτικιστής Εμμανουήλ Κριαράς, ο οποίος προσθέτει ότι θα έπρεπε να καταρτιστεί εκ νέου το σχολικό πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου και του Γυμνασίου.

Ο κορυφαίος Έλληνας φιλόλογος που διανύσει το 103ο έτος της ηλικίας του, σε συνέντευξή του στην «Π» τονίζει ότι στις μέρες μας «αγωνιζόμαστε, σχεδόν ματαίως, να διατηρήσομε σταγόνα ανθρωπισμού μέσα στην ολοκληρωτική σύγχρονη τεχνολογία» και προσθέτει ότι «Οφείλομε προπαντός να φροντίσομε ώστε να διασωθεί η γλώσσα μας, η νέα ελληνική και να διατηρήσομε την κληρονομημένη ζωντανή παράδοση του αρχαίου λόγου».

Ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς μιλά για το εκπαιδευτικό σύστημα, για τα λάθη που έχουν γίνει, αλλά και για το τι πρέπει να γίνει ώστε να βελτιωθούν τα πράγματα, αναφέρεται στους σημερινούς νέους, αλλά και στην αυτοβιογραφία του που πρόκειται να κυκλοφορήσει πολύ σύντομα.

«Π»: Πώς βλέπετε, κύριε καθηγητά, την κατάσταση στην εκπαίδευσή μας σήμερα; Τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει ώστε να υπάρξει βελτίωση;

Απαντ.: Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η εκπαίδευσή μας επιβάλλει να ενδιαφερθούμε ιδιαίτερα για μια αποκατάσταση. Έργο των επιτροπών που έχουν συγκροτηθεί από το υπουργείο Παιδείας είναι να προτείνουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την κατάσταση. Τα προβλήματα είναι σοβαρά και προβάλλουν τόσο στη δημοτική και τη μέση εκπαίδευση όσο και στην ανωτάτη. Πρέπει σοβαρά να τα αντιμετωπίσουν και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εκπαιδευτικών, αλλά και οι οργανώσεις των φοιτητών να κατανοήσουν ότι η σημερινή κατάσταση επιβάλλει μεταρρυθμίσεις. Αναρωτιέμαι όμως: έχομε σήμερα συνειδητοποιήσει επαρκώς την κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσομε; Χρειάζεται προηγουμένως σωστός κατατοπισμός μας ώστε να αναζητήσομε την κατάλληλη θεραπεία. Χρειάζεται, ανάμεσα στα άλλα, να προσέξομε σε ποιο βαθμό το σημερινό σύστημα παιδείας που εφαρμόζεται-σύστημα που έχει αφεθεί να λειτουργεί χωρίς συνεχή παρακολούθηση- οδηγεί σε κάποιο ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

«Π»: Εσείς τι προτείνετε;

Απαντ.: Παρατηρώ ότι πρέπει να καταρτίσομε εκ νέου το σχολικό πρόγραμμα του δημοτικού σχολείου και του Γυμνασίου. Χρειάζεται να περιοριστεί ο αριθμός των μαθημάτων, αλλά και η ύλη του κάθε μαθήματος στα βασικά και απαραίτητα. Ιεράρχηση επίσης των μαθημάτων είναι απαραίτητη. Ειδικότερα υποστηρίζω -και δεν το λέω μόνος εγώ- ότι με τη σημερινή διδασκαλία στο γυμνάσιο δημοτικής και καθαρεύουσας οδηγείται ο μαθητής σε πλήρη σύγχυση, καθώς έρχεται από το δημοτικό γλωσσικά ακατάρτιστος στη σημερινή του γλώσσα. Ξέρομε ότι η μεταρρύθμιση του 1976 απομάκρυνε την αρχαία γλώσσα από το γυμνάσιο και τη μετέθεσε στο λύκειο. Μεταγενέστερες προτάσεις οδήγησαν με τον καιρό στο εσφαλμένο μέτρο της επαναφοράς της καθαρεύουσας στο γυμνάσιο. Χρειάζεται άμεση αποκατάσταση των πραγμάτων. Είναι ανάγκη ο μαθητής να κατακτήσει όσο γίνεται καλύτερα τη σύγχρονη γλώσσα του για να μπορέσει αργότερα στο λύκειο, βασιζόμενος στη γλώσσα τη σύγχρονη, να επεκτείνει τις γνώσεις του και στην αρχαία γλώσσα. Στο γυμνάσιο ο μαθητής πρέπει απλώς να προϊδεαστεί ως προς την αρχαία γλώσσα, ενώ σήμερα φιλοδοξούμε να επιτύχομε το ακατόρθωτο: παράλληλη προσπέλαση δύο γλωσσικών μορφών από μαθητές όχι ανάλογα παρασκευασμένους.

Υπογραμμίζω ότι εγκληματούμε όταν δε βλέπομε τη σημερινή γλωσσική κατάσταση στο γυμνάσιο και εξακολουθούμε να δεχόμαστε τη διαιώνιση ενός καταδικαστέου συστήματος. Ελπίζω οι σημερινοί επίσημοι εισηγητές των αναγκαίων μέτρων να θελήσουν να δουν ρεαλιστικά το θέμα και όχι κινούμενοι από θεωρίες για τη δύναμη και την υπεροχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Μόνο με την κατάλληλη ρύθμιση των γλωσσικών μας πραγμάτων στο γυμνάσιο, θα μπορέσει ο μαθητής του λυκείου να καταρτιστεί στο βαθμό που χρειάζεται στην αρχαία γλώσσα. Εκείνο που είναι απαραίτητο στο μαθητή του γυμνασίου είναι να κατακτήσει όσο γίνεται καλύτερα τη σύγχρονή του γλώσσα, να ακούσει από τον αρμόδιο δάσκαλο υπαινιγμούς χρήσιμους για την αρχαία γλώσσα ώστε να είναι έτοιμος στο λύκειο να γνωρίσει τα μυστικά της αρχαίας. Πρέπει σʼ αυτά να περιοριστούμε και όχι, όπως γίνεται σήμερα, να επιδιώκομε συστηματική διδασκαλία του αρχαίου ελληνικού λόγου.

Tεχνολογία

«Π»: Τι θα προσθέτατε ακόμη, κύριε καθηγητά;

Απαντ.: Προσθέτω τούτο: ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (να το πω καλύτερα), ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Γεώργιος Ράλλης, είχαν καταλάβει ότι με την καθαρεύουσα δεν μπαίνομε στην Ευρώπη (είτε λέγεται ΕΟΚ είτε λέγεται Ενωμένη Ευρώπη) και αναγνώρισαν τη δημοτική. Πότε θα καταλάβουν οι σημερινοί μας πολιτικοί και άλλοι πνευματικοί και εκπαιδευτικοί ταγοί ότι ο αρχαϊσμός στο γυμνάσιο, και αν υπάρχει κάποιος ζήλος των μαθητών για τη γλώσσα, μαραίνεται; Πότε θα αποφασίσουν οι σημερινοί μας ποικίλων κλάδων επιστήμονες να περιοριστούν στα «χωράφια» τους και να μη φιλοδοξούν να γίνουν «δραγάτες» στα «χωράφια» για τα οποία δεν είναι κατάλληλοι; Πότε θα αποφασίσουν οι εκπαιδευτικοί μας, συνδικαλιστές και μη, να δουν την πραγματικότητα που έχουν μπροστά τους;

Στην εποχή μας ο μαθητής και ο σπουδαστής περισπάται ιδιαιτέρως από τις συνεχείς προόδους της τεχνολογίας και δυσκολεύεται σε μεγάλο βαθμό να αφομοιώσει παρεχόμενη σʼ αυτόν αναγκαία ανθρωπιστική ύλη. Όμως είναι ανάγκη η πολιτεία και οι οργανωτές των εκπαιδευτικών μας πραγμάτων να αντιληφθούν ότι χρειάζεται κατάλληλος συνδυασμός τεχνολογίας και ανθρωπιστικής διδασκαλίας για να ελπίσομε ότι διαμορφώνομε καλλιερ- γημένα άτομα.

«Π»: Νομίζετε ότι βιαστήκαμε μετά τη μεταρρύθμιση του 1976;

Aπαντ.: Πράγματι βιαστήκαμε. Δεν περιμέναμε να δοκιμαστεί λίγα χρόνια η μεταβολή. Φροντίσαμε γρήγορα να την ξεστρατίσομε με τις άμετρες και ευφάνταστες φιλοδοξίες μας. Κυβερνά ακόμα πολλούς από μας η μεγάλη ιδέα ότι η Ελλάδα- με την αρχαία της δόξα -είναι η μοναδική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Μέσα δηλαδή στο νεότερο δημοτικισμό, όπως μερικοί τον καταλαβαίνουν, βρισκόμαστε μπροστά σε έναν καθαρευουσιάνικο αρχοντοχωριατισμό. Κι αυτό γιατί ζούμε μακριά από τη θλιβερή πραγματικότητα. Θέλω να πω ότι δεν την κατανοούμε και δε βλέπομε τα θλιβερά επακόλουθα που μας απειλούν. Οι εκάστοτε ταγοί της παιδείας μας ακροβατούν και αυτοσχεδιάζουν. Πριν από είκοσι και παραπάνω χρόνια, στα 1986-88, είχαμε την περίπτωση του υπουργού παιδείας μακαρίτη Αντώνη Τρίτση, καλοπροαίρετου ασφαλώς πολιτικού και πνευματικού προσώπου. Είχε επιχειρήσει να επαναφέρει τη διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας στο γυμνάσιο. Ακολούθησαν, όπως ήταν φυσικό, αντιδράσεις αρμόδιων ερευνητών, καθηγητών του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ανάμεσά τους ο κορυφαίος κλασικός φιλόλογος Ιωάννης Κακριδής) και μελών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που τάχθηκαν χωρίς επιφύλαξη εναντίον της επαναφοράς. Υπέβαλαν μάλιστα και με έγγραφο τις απόψεις τους στον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου. Ο υπουργός Τρίτσης αναγκάστηκε τότε να παραιτηθεί, όμως αργότερα συντηρητικοί κύκλοι επέβαλαν την επαναφορά του μαθήματος στο γυμνάσιο με τη δικαιολογία ότι εγκαίρως ο μαθητής του γυμνασίου πρέπει να κατατοπίζεται στα θέματα της αρχαίας γλώσσας. Δεν υπολόγιζαν όμως σωστά τη σύγχυση που θα δημιουργόταν, όπως είπα, με την παράλληλη διδασκαλία των δύο γλωσσικών μορφών. Δεν πρέπει να αγνοούμε ότι, ακριβώς επειδή η συγγένεια μεταξύ αρχαίας και νέας ελληνικής είναι στενή, για το μαθητή του γυμνασίου είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει συγγένεια και διαφορές.

Πέρασαν είκοσι και πάνω χρόνια από την πρωτοβουλία Τρίτση και εκείνων που ακολούθησαν τις απόψεις του. Είδαμε καμιά βελτίωση των γλωσσικών μας πραγμάτων; Η κατάσταση χειροτερεύει έκτοτε. Ολοένα και περισσότερο διαμαρτυρόμαστε για την «αγραμματοσύνη» των νέων – και δεν έχομε άδικο. Πιστεύω ότι η αιτία της αγραμμα- τοσύνης αυτής οφείλεται στη γλωσσική μας πολυπραγμοσύνη στο γυμνάσιο. Δεν περιορι- ζόμαστε να διδάξομε στα χρόνια του γυμνασίου όσο μπορούμε καλύτερα όσα ο μαθητής μπορεί να αφομοιώσει. Ζητούμε το ακατόρθωτο. Οι γενικότερες απόψεις του Αντώνη Τρίτση απέβλεπαν σε μια μάταιη γενικότερη προσπάθεια να ανανεωθεί ο νεότερος κόσμος μας με το κήρυγμα και την προάσπιση του πολιτισμού των αρχαίων προγόνων μας. Οι απόψεις του με πληρότητα εμφανίζονται στο βιβλίο που εξέδωσε τελευταία το «Ίδρυμα Τρίτση, για τα δικαιώματα και την απελευθέρωση των λαών» με την επιμέλεια των καθηγητών Γ. Μοσχόπουλου και Σήφη Μπουζάκη του πανεπιστημίου Πατρών.

«Π»: Πώς βλέπετε τους σημερινούς νέους, κύριε καθηγητά;

Aπαντ.: Τους νέους μας σήμερα, για να μιλήσω με γενικότητα, τους βλέπω να υστερούν αισθητά στην όλη συγκρότησή τους, χωρίς να είναι οι ίδιοι πάντα υπαίτιοι για το γεγονός. Υπάρχουν πάντα λαμπρές εξαιρέσεις, αλλά υποχρέωσή μας είναι να ενδιαφερόμαστε για το σύνολο και όχι για μεμονωμένες ομάδες.

«Π»: Τι είναι το νέο βιβλίο σας, που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες;

Aπαντ.: Πρόκειται για αυτοβιογραφία μου. Περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια: Τα πρώτα απʼ αυτά αναφέρονται στα παιδικά, τα νεανικά και τα πανεπιστημιακά μου χρόνια. Ακολουθούν όσα σχετίζονται με το ερευνητικό μου ξεκίνημα στη δεκαετία του 30. Έρχονται κατόπιν τα κρίσιμα χρόνια 40-50 που σκιαγραφούν την περαιτέρω πορεία μου για να ακολουθήσουν κατόπιν τα χρόνια της πανεπιστημιακής μου θητείας έως την απόλυσή μου από τη Χούντα (1968) και της μεταπανεπιστημιακής κατόπιν. Το βιβλίο κλείνει με σελίδες που αναφέρονται σε κρίσεις μου για τις επιστημονικές έρευνες που με απασχόλησαν, καθώς και σκέψεις μου για τον όλο βίο μου.
“Δεν μπορεί να διδαχτεί η αρχαία σε ανώριμα παιδιά”

«Π»: Πώς βλέπετε το πρόβλημα: τεχνολογία - ανθρωπισμός;

Απαντ.: Σήμερα αγωνιζόμαστε, σχεδόν ματαίως, να διατηρήσομε σταγόνα ανθρωπισμού μέσα στην ολοκληρωτική σύγχρονη τεχνολογία. Οφείλομε προπαντός να φροντίσομε ώστε να διασωθεί η γλώσσα μας, η νέα ελληνική και να διατηρήσομε την κληρονομημένη ζωντανή παράδοση του αρχαίου λόγου. Έχομε υποχρέωση να συνειδητοποιήσομε ότι το σημερινό γυμνάσιο εξέπεσε ιεραρχικώς· βρίσκεται στη θέση του παλαιού δημοτικού σχολείου· και να το ενισχύσομε στους τομείς που επιβάλλεται· ρεαλιστικά και νηφάλια να δούμε το θέμα. Επαναλαμβάνω, δεν μπορεί να διδαχτεί η αρχαία σε ανώριμα παιδιά. Ας το προσέξουν ιδιαίτερα οι θρηνωδοί του αρχαίου ιδεώδους!

[apri]

Συμφωνώ απολύτως. 103 ετών, αλλά το μυαλό του ανοικτό.
Να προσθέσω ότι ενδεικτικά του ακροβατισμού και του αυτοσχεδιασμού των ιθυνόντων είναι κατά τη γνώμη μου τα βιβλία των αρχαίων του γυμνασίου: Από τη μια, επιδιώκουν να δώσουν μόνο μια ιδέα στα παιδιά περί αρχαίας γλώσσας και λογοτεχνίας. Τους ζητούν λοιπόν να μη μεταφράζουν στις πρώτες τάξεις, αλλά απλά να παρακολουθούν το νόημα. Από την άλλη, τα κείμενα είναι μεν "βατών" συγγραφέων, αλλά εντελώς ακατάλληλα για πρώτη επαφή με τη γλώσσα, με γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που αγνοούν τα παιδιά σ' αυτό το επίπεδο. Άρα, γνωρίζω το νόημα καταλήγει να σημαίνει μαθαίνω παπαγαλία τι λέει περίπου το κείμενο. Επιπλέον, καλούνται να μάθουν λεπτομέρειες ετυμολογικού χαρακτήρα και όλους τους κανόνες γραμματικής και σύνταξης, τη στιγμή που δεν τα χρησιμοποιούν στην πράξη, αφού υποτίθεται δεν μεταφράζουν. Αποτέλεσμα είναι τα παιδιά  αφενός να μπερδεύονται, αφετέρου να παπαγαλίζουν και να μην καταλαβαίνουν για ποιον λόγο μαθαίνουν τόσους κανόνες, αφού προς το παρόν δεν τους χρησιμεύουν πουθενά.

[MARKOS]

Συμφωνώ απολύτως. 103 ετών, αλλά το μυαλό του ανοικτό.
Να προσθέσω ότι ενδεικτικά του ακροβατισμού και του αυτοσχεδιασμού των ιθυνόντων είναι κατά τη γνώμη μου τα βιβλία των αρχαίων του γυμνασίου: Από τη μια, επιδιώκουν να δώσουν μόνο μια ιδέα στα παιδιά περί αρχαίας γλώσσας και λογοτεχνίας. Τους ζητούν λοιπόν να μη μεταφράζουν στις πρώτες τάξεις, αλλά απλά να παρακολουθούν το νόημα. Από την άλλη, τα κείμενα είναι μεν "βατών" συγγραφέων, αλλά εντελώς ακατάλληλα για πρώτη επαφή με τη γλώσσα, με γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα που αγνοούν τα παιδιά σ' αυτό το επίπεδο. Άρα, γνωρίζω το νόημα καταλήγει να σημαίνει μαθαίνω παπαγαλία τι λέει περίπου το κείμενο. Επιπλέον, καλούνται να μάθουν λεπτομέρειες ετυμολογικού χαρακτήρα και όλους τους κανόνες γραμματικής και σύνταξης, τη στιγμή που δεν τα χρησιμοποιούν στην πράξη, αφού υποτίθεται δεν μεταφράζουν. Αποτέλεσμα είναι τα παιδιά  αφενός να μπερδεύονται, αφετέρου να παπαγαλίζουν και να μην καταλαβαίνουν για ποιον λόγο μαθαίνουν τόσους κανόνες, αφού προς το παρόν δεν τους χρησιμεύουν πουθενά.

παρα πολυ σωστα τα λες. Ετσι ακριβως ειναι. επομενως, τί ενδιαφερον να βρουν τα παιδια στα αρχαια ελληνικα ετσι που διδασκονται;

[apri]

Κανένα απόλυτως ενδιαφέρον. Και το βλέπω ακόμα και σε καλούς μαθητές των οποίων η στάση κινείται μεταξύ μίσους και βαρεμάρας.
Για εμένα τα συγκεκριμένα βιβλία απευθύνονται σε μαθητές ή φοιτητές που θέλουν να κάνουν μια επανάληψη σ' αυτά που ήδη ξέρουν. Είναι παντελώς ακατάλληλα για παιδιά που διδάσκονται για πρώτη φορά αρχαία.

Και αυτό το παρατηρώ και στην επιλογή των κειμένων και στις ασκήσεις. Δεν είναι δυνατόν να διδάσκεις λ.χ τα είδη των μετοχών και να βάζεις άσκηση στην οποία οι μετοχές να είναι σε χρόνο που θα διδαχθεί του χρόνου ή να προέρχονται από ανώμαλο ρήμα που θα μάθει στο λύκειο και επιπλέον, να εντάσσονται σε μακροπερίοδο λόγο με δευτερεύουσες προτάσεις που δεν γνωρίζει το παιδί. Αν δεν μπορεί να καταλάβει ούτε καν υποτυπωδώς το νόημα  των συμφραζομένων, αν δεν μπορεί να αναγνωρίσει γραμματικά τη μετοχή, πώς ακριβώς θα βρει και το είδος της; Με τη θεία φώτιση ή με αντιγραφή από τα βοήθηματα;

Για να μην πω για την πρωτοφανή διδακτική μέθοδο "μαθαίνω μόνο το νόημα του κειμένου και δεν μεταφράζω". Τότε γιατί δεν τους το δίνουν εξ αρχής σε μετάφραση να γλιτώνουν τουλάχιστον την παπαγαλία; Υπάρχει περίπτωση να πας να μάθεις π.χ αγγλικά και να μαθαίνεις γραμματική, συντακτικό και λεξιλόγιο με προοπτική δυο χρόνια μετά να μπορέσεις να διαβάσεις ένα αγγλικό κείμενο; Το λογικό είναι να του δίνεις κείμενα που ανταποκρίνονται κάθε φορά στο επίπεδο των γνώσεών του.

Προσωπικά, συντάσσομαι με τη γενικότερη άποψη του Κριαρά για τη διδασκαλία των αρχαίων. Θα προτιμούσα τις δυο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου να μαθαίνουν τα παιδιά ενδελεχώς γραμματική και συντακτικό της νέας ελληνικής (τα εν χρήσει βιβλία είναι αρκετά καλά) και αφού τα έχουν εμπεδώσει στα νέα ελληνικά, να ξεκινούν στην τρίτη γυμνασίου τα αρχαία με απλά κειμενάκια, ακόμα και ελαφρώς διασκευασμένα με γνώμονα το επίπεδο γνώσεών τους. Μου φαίνεται λίγο άστοχο σε παιδί γυμνασίου τη μια εβδομάδα να διδάσκεις το αντικείμενο στα νέα ελληνικά και την άλλη στα αρχαία. Είναι ενδιαφέρουσες οι συγκρίσεις, αλλά σ' αυτήν την ηλικία νομίζω ότι απλώς τα μπερδεύουν. Το θέμα είναι να τους μένει και κάτι.

[MARKOS]

apri μου, πόσο δικαιο έχεις !!!!!!
κανω και γω φετος ιδιαιτερο σε ενα κοριτσακι α'γυμνασιου και στα κειμενα μου λεει ενα  νοημα!!!! καραφλιαζω με τετοια! δεν ειναι δυνατον!
καλα, η ΠΕΦ τί κανει?!!