Αρχαία Ελληνικά: Αδίδακτο κείμενο

[Dwrina]

Ἀγόρατός γε δικαίως ἀποθανεῖται, ὅς γε τόν τε Μενέστρατον ἀπογράψας αἴτιος ἐκείνῳ ἐστὶ τοῦ θανάτου:

Η αναφορική είναι και αιτιολογική;

Η δοτική ἐκείνῳ αντιχαριστική;

[PDE ads]

[Sali]

Ναι και στα δύο. Οι αναφορικές αιτιολογικές εισάγονται συχνά με το ὃς/ὅστις γε (SMYTH 2555 a).

[Dwrina]

Ευχαριστώ πολύ!

[Dwrina]

(SMYTH 2555 a).

Ο Smyth παραπέμπει για την άρνηση μὴ σε αναφορικές αιτιολογικές στο 2705, όπου γράφει (στο d) Relative Clauses, if conditional, have οὐ with a definite antecedent, μή with an indefinite antecedent. 

Μα, εγώ ήξερα ότι μια αναφορική με άρνηση οὐ (εφόσον βέβαια η άρνηση συνάπτεται με το ρήμα και όχι με άλλη λέξη) και με ορισμένο όρο αναφοράς δεν είναι υποθετική.  Τελικά;

[PDE ads]

[Sali]

Για την άρνηση μὴ σε αναφορικές αιτιολογικές προτάσεις παραπέμπει στο 2705 g, όπου κάνει λόγο για το μὴ characteristic (διάβασε εκεί, για να μη μακρηγορώ τώρα).

Στο παράδειγμα του 2705 d εγώ τουλάχιστον δεν πείθομαι ότι πρόκειται οπωσδήποτε για αναφορικοϋποθετική πρόταση· νομίζω δηλαδή πως οι προτάσεις αυτές μπορούν να χαρακτηριστούν και πλάγιες ερωτηματικές. Δες τι λέει ο ίδιος ο Smyth για την άρνηση των προτάσεων αυτών στο 2676 d. Δεν βλέπω κάποια διαφορά, ως προς το είδος των προτάσεων, ανάμεσα στο 2705 d και στο 2676 d.

Πάντως, και σε μία γνησίως αναφορικοϋποθετική πρόταση πρέπει να χρησιμοποείται και άρνηση οὐ με την ίδια λογική που χρησιμοποιείται και στις επιρρηματικές υποθετικές. Αυτό μόνο το εικάζω, δεν έχω παράδειγμα προς επιβεβαίωση.

[Dwrina]

καὶ εἴ τι ἦν καὶ εἴ τι ἦν αὐτῷ ἀργύριον, ἀνήλωσεν ἐπιθυμῶν τιμᾶσθαι:

 κατά τη σύμπτυξη της υποθετικής σε μετοχή το αὐτὸ θα φύγει;

Στο πρωτότυπο κείμενο βέβαια το αὐτὸ δεν υπάρχει, αλλά, επειδή υπάρχει σε άσκηση, θα ήθελα να ξέρω αν θα μπορούσε να βρίσκεται σε  κείμενο μια φράση όπως καί τι ὄν αὐτῷ ἀργύριον ἀνήλωσεν αὐτὸ ἐπιθυμῶν τιμᾶσθαι ή αν αποκλείεται στο σημείο αυτό η χρήση της  επαναληπτικής αντωνυμίας.


Ἐάν τις λίπῃ τὴν τάξιν δειλίας ἕνεκα, περί τούτου οἱ στρατιῶται δικάζουσι: η υποθετική πώς θα συμπτυχθεί σε μετοχή; Τι μετοχή θα τεθεί, απόλυτη με υποκείμενο τις  ή συνημμένη στο τούτου του εμπροθέτου;   

Μου φαίνεται ότι κανονικά δεν συμπύσσεται αυτή η πρόταση. Αν όμως πρέπει να τη συμπτύξουμε, μάλλον πρέπει να γίνει τινὸς λιπόντος (δεν μπορεί να παραλειφθεί το τινός) αλλά δημιουργείται μια σύνταξη, την οποία δεν μπορώ να εξηγήσω*. Μήπως μπορείτε εσείς;

* γνωρίζουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες τίθεται για έμφαση απόλυτη μετοχή αντί συνημμένης. Εδώ όμως δεν βλέπω να έχουμε τέτοια περίπτωση, γιατί νομίζω ότι εδώ δεν θα μπορούσε να τεθεί συνημμένη μετοχή, παρόλο που το υποκείμενο της μετοχής είναι όρος της πρότασης. Για αυτό δεν μπορώ να το εξηγήσω.

Εκτός αν αλλάξω εντελώς την πρόταση και την κάνω οἱ στρατιῶται δικάζουσι περί τινος λιπόντος τὴν τάξιν δειλίας ἕνεκα  (αλλά τότε η μετοχή μοιάζει περισσότερο επιθετική).

Το ίδιο πρόβλημα έχω και στην σύμπτυξη της υποθετικής στο ἢν δέ τις τούτων τι παραβαίνῃ͵ ζημίαν αὐτοῖς ἐπέθεσαν.

[Sali]

καὶ εἴ τι ἦν καὶ εἴ τι ἦν αὐτῷ ἀργύριον, ἀνήλωσεν ἐπιθυμῶν τιμᾶσθαι:

 κατά τη σύμπτυξη της υποθετικής σε μετοχή το αὐτὸ θα φύγει;

Στο πρωτότυπο κείμενο βέβαια το αὐτὸ δεν υπάρχει, αλλά, επειδή υπάρχει σε άσκηση, θα ήθελα να ξέρω αν θα μπορούσε να βρίσκεται σε  κείμενο μια φράση όπως καί τι ὄν αὐτῷ ἀργύριον ἀνήλωσεν αὐτὸ ἐπιθυμῶν τιμᾶσθαι ή αν αποκλείεται στο σημείο αυτό η χρήση της  επαναληπτικής αντωνυμίας.

Όχι, δεν αποκλείεται η επαναληπτική αντωνυμία, αν και πιστεύω πως ένας προσκεκτικός συγγραφέας θα την παρέλειπε.

Ἐάν τις λίπῃ τὴν τάξιν δειλίας ἕνεκα, περί τούτου οἱ στρατιῶται δικάζουσι: η υποθετική πώς θα συμπτυχθεί σε μετοχή; Τι μετοχή θα τεθεί, απόλυτη με υποκείμενο τις  ή συνημμένη στο τούτου του εμπροθέτου;   

Μου φαίνεται ότι κανονικά δεν συμπύσσεται αυτή η πρόταση. Αν όμως πρέπει να τη συμπτύξουμε, μάλλον πρέπει να γίνει τινὸς λιπόντος (δεν μπορεί να παραλειφθεί το τινός) αλλά δημιουργείται μια σύνταξη, την οποία δεν μπορώ να εξηγήσω*. Μήπως μπορείτε εσείς;

H πρόταση θα συμπτυχθεί σε απόλυτη γενική. Το περὶ τούτου δεν πρέπει να σε απασχολεί, γιατί η αντωνυμία είναι ουδέτερου γένους. Το παράδειγμα είναι διασκευή από τον λόγο του Λυσία Κατὰ Ἀλκιβ. λιποταξίου 5, και είναι το εξής: ἐάν τις λίπῃ τὴν τάξιν εἰς τοὐπίσω δειλίας ἕνεκα, μαχομένων τῶν ἄλλων, περὶ τούτου τοὺς στρατιώτας δικάζειν. Εδώ περὶ τούτου = περὶ τοῦ λιπεῖν (τινα) τὴν τἀξιν εἰς τοὐπίσω δειλίας ἕνεκα.

Το ίδιο πρόβλημα έχω και στην σύμπτυξη της υποθετικής στο ἢν δέ τις τούτων τι παραβαίνῃ͵ ζημίαν αὐτοῖς ἐπέθεσαν.

Εδώ έχεις δύο πιθανότητες: (α) μετοχή συνημμένη σε δοτική (με παράλειψη της επαναληπτικής αντωνυμίας ή, ίσως, και με διατήρησή της): παραβαίνουσι δέ τισι τούτων τι ζημίαν (αὐτοῖς) ἐπέθεσαν· (β) γενική απόλυτη αντί συνημμένης προς έξαρση της μετοχικής έννοιας: παραβαινόντων δέ τινων τι τούτων ζημίαν αυτοῖς ἐπέθεσαν. Αυτή η τελευταία σύνταξη επιβεβαιώνεται και από άλλα παραδείγματα: Θουκυδ. Ι, 114, 1 ἐς αὐτὴν διαβεβηκότος ἤδη Περικλέους στρατιᾷ Ἀθηναίων ἠγγέλθη αὐτῷ ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε [αντί του: διαβεβηκότι Περικλεῖ ἠγγέλθη (αὐτῷ)...].

[Dwrina]

Σε ευχαριστώ πολύ!

[Dwrina]

οὐκ ἀξιοῦντες τοῦ Ἀλκιβιάδου ὑέος τοσαύτην δειλίαν καταγνῶναι, ὡς ἐκεῖνον πολλῶν ἀγαθῶν ἀλλ’ οὐχὶ πολλῶν κακῶν αἴτιον γεγενημένον:

 Έχουμε αιτιατική απόλυτη σε θέση συνημμένης; Απόλυτη μετοχή αντί συνημμένης χρησιμοποιείται γενικώς, για να δοθεί έμφαση σε αυτό που εκφράζει η μετοχή. Εδώ η εξήγηση αυτή είναι αρκετή ή μήπως υπάρχει και άλλος λόγος; Μήπως γιατί με τη συνημμένη μετοχή θα ήταν πιο δύσκολο να φανεί αν η μετοχή αναφέρεται στο τοῦ Ἀλκιβιάδου ή στο ὑέος;

[apri]

οὐκ ἀξιοῦντες τοῦ Ἀλκιβιάδου ὑέος τοσαύτην δειλίαν καταγνῶναι, ὡς ἐκεῖνον πολλῶν ἀγαθῶν ἀλλ’ οὐχὶ πολλῶν κακῶν αἴτιον γεγενημένον:

 Μήπως γιατί με τη συνημμένη μετοχή θα ήταν πιο δύσκολο να φανεί αν η μετοχή αναφέρεται στο τοῦ Ἀλκιβιάδου ή στο ὑέος;

Αν ήταν συνημμένη, θα ήταν στο αντικείμενο, δηλ στο υιέος. Όμως, η μετοχή αναφερεται στον Αλκιβιάδη, που μπορεί να ήταν εξίσου ρεμάλι με τον γιο, αλλά ήταν πιο γοητευτική προσωπικότητα ώστε να του συγχωρούν αρκετά. Οπότε αναγκαστικά έβαλε αιτιατική απόλυτη.

[Sali]

Όμως, η μετοχή αναφερεται στον Αλκιβιάδη, που μπορεί να ήταν εξίσου ρεμάλι με τον γιο, αλλά ήταν πιο γοητευτική προσωπικότητα ώστε να του συγχωρούν αρκετά. Οπότε αναγκαστικά έβαλε αιτιατική απόλυτη.

Moυ άρεσε αυτό, apri! Ρεμάλια ήταν και οι δύο, αλλά ο πατέρας είχε χαρίσματα, ενώ ο γιος ήταν ψιλοκοπρίτης.

[Classics]

Μήπως πρόκειται για χφφ που προκρινε ο εκδότης? Αλήθεια είναι Οξφόρδη, Λειψία η ή γαλλική έκδοση? Ενδεχομένως, αλλα χφφ να παραδίδουν ως γεγενημενου. προφανώς ο εκδότης υιοθέτησε τη γραφή αυτή για τους δικούς του λόγους (που μπορεί να συμπίπτουν κάλλιστα με τις εικασίες σας)

[Sali]

Στο κείμενο της Οξφόρδης υπάρχει η αιτιατική (ὡς ἐκεῖνον ... γεγενημένον) χωρίς να δίνεται στο κριτικό υπόμνημα κάποια εναλλακτική γραφή.

[apri]

Moυ άρεσε αυτό, apri! Ρεμάλια ήταν και οι δύο, αλλά ο πατέρας είχε χαρίσματα, ενώ ο γιος ήταν ψιλοκοπρίτης.

Ε, ναι, πρέπει να ήταν πολύ γοητευτική προσωπικότητα ο Αλκιβιάδης και επιπλέον, αυτό που τα μεσημεριανάδικα θα αποκαλούσαν "απόλυτο fashion icon". 

Μήπως πρόκειται για χφφ που προκρινε ο εκδότης? Αλήθεια είναι Οξφόρδη, Λειψία η ή γαλλική έκδοση? Ενδεχομένως, αλλα χφφ να παραδίδουν ως γεγενημενου. προφανώς ο εκδότης υιοθέτησε τη γραφή αυτή για τους δικούς του λόγους (που μπορεί να συμπίπτουν κάλλιστα με τις εικασίες σας)

Στον λόγο "Κατά Ερατοσθένους" έχει μια παρόμοια μετοχική φράση σε γενική:
"νῦν δὲ ὁρῶ τάς τε ἀπολογίας εἰς ἐκεῖνον ἀναφερομένας, τούς τ᾽ ἐκείνῳ συνόντας τιμᾶσθαι πειρωμένους ὥσπερ πολλῶν ἀγαθῶν αἰτίου ἀλλ᾽ οὐ μεγάλων κακῶν γεγενημένου"
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=86&page=10

Πρόσεξε όμως ότι εκεί δεν υπάρχει περίπτωση να εκληφθεί ως συνημμένη η μετοχή, ενώ στον λόγο "Κατά Αλκιβιάδου" αν έμπαινε σε γενική, θα προέκυπτε πρόβλημα.
Οπότε ακόμα κι αν ο Λυσίας έβαζε γενική (πράγμα που δεν φαίνεται στη χειρόγραφη παράδοση από όσα λέει ο Sali), θα θεωρούνταν κακή συντακτική επιλογή στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα.