Αρχαία Ελληνικά: Αδίδακτο κείμενο

[apri]

Πώς γίνεται να είναι αντικείμενο το ἑαυτὸν στο ἡγησάμενος;  Εγώ ήξερα ότι με το ειδικό απαρέμφατο, με το οποίο υπάρχει πλάγιος λόγος, η αιτιατική είναι μόνο υποκείμενο του απαρεμφάτου. Δηλαδή αν είχαμε ἡγεῖται Άγησίλαον ἐπιεικέστερον εἶναι θα λέγαμε ότι το Ἀγησίλαον είναι το αντικείμενο του ἡγεῖται και εννοούμενο υποκείμενο του απαρεμφάτου; Αυτό πρώτη φορά το ακούω. Μα, το ἡγοῦμαι δεν μπορεί να έχει δύο αντικείμενα (αιτιατική + απαρέμφατο), όπως π.χ. το πείθω με τελικό απαρέφατο ("πείθω κάποιον να κάνει κάτι")

Όταν το απαρέμφατο προέρχεται από συνδετικό ρήμα, η αιτιατική προσώπου λειτουργεί ως αντικείμενο σε κάποια ρήματα (πχ ηγούμαι,  νομίζω). Γι' αυτό και μπορεί κάλλιστα να λείπει το "είναι".
Δηλαδή, μπορεί η πρόταση να είναι "ἡγοῦμαι τινὰ βασιλέα εἶναι" ή "ἡγοῦμαι τινὰ βασιλέα".
Έχεις"σοφιστὴν ὀνομάζουσι τὸν ἄνδρα εἶναι” (Πλάτων, Πρωταγόρας, 311e) που θα μπορούσε να είναι και “σοφιστὴν ὀνομάζουσι τὸν ἄνδρα".
Έχεις "Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον" (Ηρόδοτος) που θα μπορούσε να είναι και "Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ὀλβιώτατον".
Δες τι λέει και ο Smyth στην παρ.911.

Ναι, αλλά όταν σε ταυτοπροσωπία πρέπει να εκφραστεί το υποκείμενο του απαρεμφάτου σε ενικό αριθμό, η μόνη επιλογή  για το γ΄ πρόσωπο (αν δεν θέλουμε την επαναληπτική αντωνυμία, για να μην προκληθεί σύγχυση σχετικά με το πού αναφέρεται) είναι το ἐαυτόν, αφού το ἓ δεν πολυχρησιμοποείται.

Έχεις παράδειγμα από κείμενο όπου το "εαυτόν" να λειτουργεί μόνο ως υποκείμενο απαρεμφάτου;

Όσο για το "εαυτούς" στο συγκεκριμένο χωρίο του Θουκυδίδη, πέραν του ότι αναφέρεται μόνο από έναν κώδικα, ενώ 5-6 άλλοι προτιμούν το "αυτούς", πέραν του ότι δεν εκφράζει τον σημασιολογικό ρόλο του πάσχοντα αλλά του δράστη, είναι προβληματική επιλογή γιατί κατά τη γνώμη μου θα έδειχνε απόλυτη ταύτιση μόνο με τους Κορινθίους που είναι το υποκείμενο του ρήματος. Αντίθετα, το "αυτούς" ως επαναληπτική μπορεί να περιλαμβάνει και τους Κορινθίους και τους Κερκυραίους που έχουν προηγηθεί. Ίσως γι' αυτό δεν χρησιμοποιεί και το "σφᾶς".

[PDE ads]

[Dwrina]

Όταν το απαρέμφατο προέρχεται από συνδετικό ρήμα, η αιτιατική προσώπου λειτουργεί ως αντικείμενο σε κάποια ρήματα (πχ ηγούμαι,  νομίζω). Γι' αυτό και μπορεί κάλλιστα να λείπει το "είναι".
Δηλαδή, μπορεί η πρόταση να είναι "ἡγοῦμαι τινὰ βασιλέα εἶναι" ή "ἡγοῦμαι τινὰ βασιλέα".

Έχεις "Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον" (Ηρόδοτος) που θα μπορούσε να είναι και "Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ὀλβιώτατον".

Αλλά το Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ὀλβιώτατον  είναι αυτό που προέρχεται από το  Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον, με παράλειψη του εἶναι, και όχι το αντίστροφο, που σημαίνει ότι η αιτιατική είναι αρχικά μόνο υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού στην πλήρη αρχική δομή Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον  δεν γίνεται το ἑαυτὸν να είναι αντικείμενο του ἐνόμιζεν, γιατί το ρήμα αυτό λαμβάνει μόνο ένα αντικείμενο, που εδώ είναι το απαρέμφατο. 

Έχεις παράδειγμα από κείμενο όπου το "εαυτόν" να λειτουργεί μόνο ως υποκείμενο απαρεμφάτου;

Εννοείς, δηλαδή, παράδειγμα με εκπεφρασμένο υποκείμενο απαρεμφάτου σε ταυτοπροσωπία, αλλά το απαρέμφατο να μην είναι το εἶναι, έτσι;  Όχι, δεν έχω. Πού να το βρω; Οι περιπτώσεις στα Αρχαία με εκπεφρασμένο υποκείμενο του απαρεμφάτου σε ταυτοπροσωπία είναι σχετικά λίγες και τα παραδείγματα στα Συντακτικά περιορισμένα και δεν έχω πρόσβαση σε σώμα κειμένων για να κάνω αναζήτηση.   

Όσο για το "εαυτούς" στο συγκεκριμένο χωρίο του Θουκυδίδη, πέραν του ότι αναφέρεται μόνο από έναν κώδικα, ενώ 5-6 άλλοι προτιμούν το "αυτούς", πέραν του ότι δεν εκφράζει τον σημασιολογικό ρόλο του πάσχοντα αλλά του δράστη, είναι προβληματική επιλογή γιατί κατά τη γνώμη μου θα έδειχνε απόλυτη ταύτιση μόνο με τους Κορινθίους που είναι το υποκείμενο του ρήματος. Αντίθετα, το "αυτούς" ως επαναληπτική μπορεί να περιλαμβάνει και τους Κορινθίους και τους Κερκυραίους που έχουν προηγηθεί. Ίσως γι' αυτό δεν χρησιμοποιεί και το "σφᾶς".

Ααα!  Αυτό έχει λογική!  Εξηγεί ίσως και γιατί οι εκδότες προτιμούν τη γραφή αὐτούς. Εγώ μέχρι τώρα πίστευα ότι ο Θουκυδίδης αναφέρεται μόνο στους Κορινθίους και απορούσα με την επιλογή της επαναληπτικής αντωνυμίας.

[apri]

Αλλά το Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ὀλβιώτατον  είναι αυτό που προέρχεται από το  Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον, με παράλειψη του εἶναι, και όχι το αντίστροφο, που σημαίνει ότι η αιτιατική είναι αρχικά μόνο υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού στην πλήρη αρχική δομή Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον  δεν γίνεται το ἑαυτὸν να είναι αντικείμενο του ἐνόμιζεν, γιατί το ρήμα αυτό λαμβάνει μόνο ένα αντικείμενο, που εδώ είναι το απαρέμφατο. 

Κομματάκι δύσκολο να αλλάζει ο σημασιολογικός ρόλος μιας λέξης (από δράστης να γίνεται πάσχων) με απλή παράλειψη ενός ρηματικού τύπου.

Επιπλέον, δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να βρεις αυτοπαθή αντωνυμία στην αιτιατική προσώπου, ενώ σε απλή εμφατική ταυτοπροσωπία βρίσκεις μόνο προσωπική αντωνυμία.

[Dwrina]

Κομματάκι δύσκολο να αλλάζει ο σημασιολογικός ρόλος μιας λέξης (από δράστης να γίνεται πάσχων) με απλή παράλειψη ενός ρηματικού τύπου.

Το αντικείμενο έχει πάντοτε τον ρόλο του πάσχοντος;

Και στην πλήρη δομή τι σύνταξη προτείνεις; Αν η αιτιατική συνταχθεί ως αντικείμενο του ρήματος, τότε το απαρέμφατο ως τι θα συνταχθεί; Πώς μπορεί το νομίζω να έχει δύο συμπληρώματα;

Επιπλέον, δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να βρεις αυτοπαθή αντωνυμία στην αιτιατική προσώπου, ενώ σε απλή εμφατική ταυτοπροσωπία βρίσκεις μόνο προσωπική αντωνυμία.

Κοίτα, στα παραδείγματα που βρήκα σε διάφορα συντακτικά, βρήκα προσωπική α΄ και β΄ προσώπου*, ενώ στο γ΄ πρόσωπο βρήκα δύο φορές την αυτοπαθητική, και τις δύο στον Ηρόδοτο και με απαρέμφατο συνδετικού ρήματος (εἶναι και γίγνεσθαι). Δεν ξέρω αν αυτό είναι τυχαίο, αλλά το θέμα είναι ότι δεν βρήκα κανένα άλλο παράδειγμα στο γ΄ πρόσωπο, οπότε η απορία μου παραμένει; ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιηθεί εκεί στο γ΄ πρόσωπο στον ενικό; Η επαναληπτική; Αλλά με αυτήν τα πράγματα δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρα.  Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα κείμενο όπου ο Α μιλάει με τον Β και κάπου στο κείμενο ο ευθύς λόγος μεταβαίνει σε πλάγιο και έχω στον πλάγιο "ο Α ούκ ἔφη αὐτὸν ἀδικεῖν". Πώς θα ξέρουμε αν ο ευθύς ήταν ἐγώ ούκ άδικῶ ή σὺ ούκ ἀδικεῖς;

*Νόμιζα ότι βρήκα την αυτοπαθή στο β΄ πρόσωπο στο σὺ δὲ σαυτὸν δοκεῖς τι φρόνιμον ἔχειν -ο Schwyzer έτσι δίνει το παράδειγμα- αλλά φαίνεται ότι η γραφή σεαυτὸν δεν είναι βέβαιη ή δεν γίνεται αποδεκτή από όλους, γιατί στην έκδοση του Perseus βλέπω σαυτῷ. Πάντως το ότι έστω κάποιος εκδότης δέχεται εδώ το σαυτόν και κάποιος το ἑαυτούς στον Θουκυδίδη δείχνει ότι ότι αυτή η χρήση της αυτοπαθούς αντωνυμίας δεν θεωρείται από αυτούς απαγορευτική, άλλο αν είναι σπάνια.

[PDE ads]

[apri]

Το αντικείμενο έχει πάντοτε τον ρόλο του πάσχοντος;

Αν μιλάμε για πρόσωπο, ναι.  Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Δέκτης της ενέργειας μπορεί να είναι μια δοτική προσωπική ή ένας εμπρόθετος που δείχνει κατεύθυνση ενέργειας σε πρόσωπο (πχ ἐπειρᾶτο τοὺς Ἀθηναίους τῆς τε ἐς αὑτὸν ὀργῆς παραλύειν). Και αυτά μπορεί να εκφράσουν αυτοπάθεια.

Και στην πλήρη δομή τι σύνταξη προτείνεις; Αν η αιτιατική συνταχθεί ως αντικείμενο του ρήματος, τότε το απαρέμφατο ως τι θα συνταχθεί; Πώς μπορεί το νομίζω να έχει δύο συμπληρώματα;

Όπως μπορούν να έχουν όλα τα δίπτωτα που συντάσσονται με δυο αιτιατικές.
Σκέψου ότι το "Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον" αντιστοιχεί στο αγγλικό "Croesus believed himself to be fortunate".

ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιηθεί εκεί στο γ΄ πρόσωπο στον ενικό; Η επαναληπτική; Αλλά με αυτήν τα πράγματα δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρα.  Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα κείμενο όπου ο Α μιλάει με τον Β και κάπου στο κείμενο ο ευθύς λόγος μεταβαίνει σε πλάγιο και έχω στον πλάγιο "ο Α ούκ ἔφη αὐτὸν ἀδικεῖν". Πώς θα ξέρουμε αν ο ευθύς ήταν ἐγώ ούκ άδικῶ ή σὺ ούκ ἀδικεῖς;
 

Εφόσον είναι μόνο το υποκείμενο του απαρεμφάτου, ναι, την επαναληπτική, που θα φαίνεται από τα συμφραζόμενα σε ποιον αναφέρεται.

Νόμιζα ότι βρήκα την αυτοπαθή στο β΄ πρόσωπο στο σὺ δὲ σαυτὸν δοκεῖς τι φρόνιμον ἔχειν -ο Schwyzer έτσι δίνει το παράδειγμα- αλλά φαίνεται ότι η γραφή σεαυτὸν δεν είναι βέβαιη ή δεν γίνεται αποδεκτή από όλους, γιατί στην έκδοση του Perseus βλέπω σαυτῷ. Πάντως το ότι έστω κάποιος εκδότης δέχεται εδώ το σαυτόν και κάποιος το ἑαυτούς στον Θουκυδίδη δείχνει ότι ότι αυτή η χρήση της αυτοπαθούς αντωνυμίας δεν θεωρείται από αυτούς απαγορευτική, άλλο αν είναι σπάνια. 

Ναι, την έχω ξέρω αυτήν την πρόταση.

Μπορεί το "δοκώ" να συνταχθεί με αιτιατική και απαρέμφατο συνδετικού ρήματος (τούτους τι δοκεῖτε [εἶναι] X. An. 5.7.26).
Στην πρόταση όμως του Ξενοφώντα "σὺ δὲ σαυτὸν δοκεῖς τι φρόνιμον ἔχειν" είναι πιο πιθανό η σωστή γραφή να είναι δοτική, γιατί βρίσκεται σε θέση συμπληρώματος (δοτική προσωπική) του ρήματος. Αν ήταν υποκείμενο του απαρεμφάτου, πιστεύω ότι θα βρισκόταν πριν από το "τι φρόνιμον" (δηλ. σὺ δὲ δοκεῖς σαυτὸν τι φρόνιμον ἔχειν), δεν θα απείχε τόσο πολύ από το απαρέμφατο.

Πάντως το ότι έστω κάποιος εκδότης δέχεται εδώ το σαυτόν και κάποιος το ἑαυτούς στον Θουκυδίδη δείχνει ότι ότι αυτή η χρήση της αυτοπαθούς αντωνυμίας δεν θεωρείται από αυτούς απαγορευτική, άλλο αν είναι σπάνια. 

Δείχνει ότι κάποιοι θεωρούν ότι θα μπορούσε μια αυτοπαθής αντωνυμία να είναι μόνο υποκείμενο του απαρεμφάτου.


Γενικά, υπάρχει πρόβλημα στο κεφάλαιο της αυτοπάθειας. Η αυτοπάθεια έχει δυο σημασιολογικές προϋποθέσεις: α) ότι οι δυο λέξεις έχουν συναναφορά και β) ότι η μια δηλώνει τον δράστη και η άλλη τον πάσχοντα. Γι' αυτό μιλάμε για αυτο-πάθεια.
Στην πράξη, όμως, κάποιοι αναγνωρίζουν αυτοπάθεια σε κάθε λέξη που έχει συναναφορά με το υποκείμενο. Έτσι όμως αλληοεπικαλύπτονται οι δυο όροι (συναναφορά-αυτοπάθεια) και προκύπτουν και προβλήματα όπως -καλή ώρα- στο υποκείμενο του απαρεμφάτου, όπου άλλοι λένε ότι δεν υπάρχει αυτοπάθεια, άλλοι διαφοροποιούν τα πρόσωπα κλπ.

[Dwrina]

Εύκολα θα έλεγα τα θέματα στο άγνωστο, αλλά με τους σημερινούς μαθητές... Και ήταν, έμαθα, απαιτητικά και τα θέματα στο γνωστό, οπότε οι μαθητές δεν θα είχαν χρόνο να ασχοληθούν με το άγνωστο.

Στο κείμενο συντακτικά δεν είδα κάποια δυσκολία, αλλά μεταφραστικά οι λέξεις ἐλευθέριον και ὀρθοτέραν   αποκλείεται να αποδοθούν σωστά από τους μαθητές. Ελπίζω να μην εκληφθεί ως λάθος, αν τις αφήσουν όπως είναι...

Πάντως για το ὀρθός δεν βρήκα σημασία "ψηλός" (αλλά κοίταξα βιαστικά μόνο στην επιτομή του Liddell Scott).

Επίσης, θα δυσκολέψει μεταφραστικά  τους μαθητές το κατασκοπεῖσθαι  και το ἐπισκοπεῖν και επομένως και η αναγνώριση της πρότασης με το εἰ ως πλάγιας ερωτηματικής.

Από την γραμματική κάποιοι δεν αναγνωρίσουν το ἄξω και δεν θα θυμηθούν ότι ο β' παθητικός αόριστος στο β΄ ενικό της προστακτικής έχει κατάληξη -θι.

[apri]

Πάντως για το ὀρθός δεν βρήκα σημασία "ψηλός" (αλλά κοίταξα βιαστικά μόνο στην επιτομή του Liddell Scott).

Το αποδίδουν έτσι κάποιες μεταφράσεις.
Κατά τη γνώμη μου, σε περιγραφή παραστήματος σημαίνει "στητός/ευθυτενής",  που έχει ως αποτέλεσμα να φαίνεται κάποιος ψηλότερος σε σχέση με τις περιπτώσεις που καμπουριάζει.

Η Κακία έχει μια στάση σώματος που δίνει την εντύπωση ότι είναι πιο ευθυτενής και τελικά πιο ψηλή από ό,τι είναι πραγματικά. Τα πάντα πάνω της είναι τεχνητά και όχι φυσικά. Άρα, υποθέτω ότι εννοεί πως κορδώνεται, ώστε να δίνει την εντύπωση ότι είναι ευθυτενής, ενώ δεν είναι από τη φύση της.

[Sali]

Στο κείμενο συντακτικά δεν είδα κάποια δυσκολία, αλλά μεταφραστικά οι λέξεις ἐλευθέριον και ὀρθοτέραν   αποκλείεται να αποδοθούν σωστά από τους μαθητές. Ελπίζω να μην εκληφθεί ως λάθος, αν τις αφήσουν όπως είναι...

Μα δεν ζητείται να μεταφραστεί απόσπασμα με αυτές τις λέξεις.

Πάντως για το ὀρθός δεν βρήκα σημασία "ψηλός" (αλλά κοίταξα βιαστικά μόνο στην επιτομή του Liddell Scott).

Σωστή είναι αυτή η μετάφραση, αλλά ακριβέστερη είναι αυτή που δίνει η apri. Δες και εδώ τη μετάφραση στο σχόλιο του Smith: https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0207%3Abook%3D2%3Achapter%3D1%3Asection%3D22

Επίσης, θα δυσκολέψει μεταφραστικά  τους μαθητές το κατασκοπεῖσθαι  και το ἐπισκοπεῖν και επομένως και η αναγνώριση της πρότασης με το εἰ ως πλάγιας ερωτηματικής.

Ίσως να τους δυσκολέψει λίγο· αλλά αν λάβουν υπόψιν ότι το β΄συνθετικό είναι το σκοπῶ/σκοποῦμαι, νομίζω πως αφενός μεν θα (πρέπει να) οδηγηθούν στη σωστή μετάφραση, αφετέρου δε να αντιληφθούν ότι η δευ/σα πρόταση είναι πλάγια ερωτηματική, αφού μάλιστα στην εκφώνηση ζητείται να εντοπίσουν τη δευτερεύουσα ονοματική πρόταση.

Από την γραμματική κάποιοι δεν αναγνωρίσουν το ἄξω και δεν θα θυμηθούν ότι ο β' παθητικός αόριστος στο β΄ ενικό της προστακτικής έχει κατάληξη -θι.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το τι ζητάει η παρατήρηση; Κάτι δεν καταλαβαίνω;

[apri]

Στο κείμενο συντακτικά δεν είδα κάποια δυσκολία, αλλά μεταφραστικά οι λέξεις ἐλευθέριον και ὀρθοτέραν   αποκλείεται να αποδοθούν σωστά από τους μαθητές. Ελπίζω να μην εκληφθεί ως λάθος, αν τις αφήσουν όπως είναι...

Το "ελεύθεριον" για εμένα είναι η πιο δύσκολη λέξη προς μετάφραση και ίσως δεν θα έπρεπε και να μεταφραστεί. Η απόδοση "ευγενική" που βλέπω σε μεταφράσεις δεν είναι επαρκής.

"Ελευθέριος" ήταν κάποιος που είχε χαρακτηριστικά ελεύθερου ανθρώπου.
Αυτό σημαίνει ότι είχε ανεξαρτησία από πάθη και φόβους, αλλά και ότι δεν έσκυβε όπως οι δουλοπρεπείς.
Γι' αυτό η λέξη χρησιμοποιούνταν και ως περιγραφή των αλόγων, που έχουν ακριβώς αυτήν ελεύθερη φύση και το περήφανο παράστημα.
Κατά μία έννοια, το "ελευθεριον" της Αρετής αντιπαραβάλλεται και με την προσποιητή "ορθότητα" της Κακίας. Η μία είναι φυσικά ευθυτενής λόγω φιλελεύθερης φύσης, η άλλη προσποιητά ευθυτενής γιατί στην πραγματικότητα εκ φύσεως σκύβει το κεφάλι στα πάθη.

[apri]

Μα δεν ζητείται να μεταφραστεί απόσπασμα με αυτές τις λέξεις.

Ζητάνε όμως να παραθέσεις με δικά σου λόγια τα χαρακτηριστικά της Αρετής και της Κακίας.

[Sali]

Πραγματική μεταφραστική δυσκολία συνιστά η υποθετική πρόταση ἐὰν οὖν ἐμὲ φίλην ποιησάμενος, γιατί της λείπει το ρήμα (οι προτάσεις που ακολουθούν είναι κύριες - αποδόσεις). Εννοείται λοιπόν ένα ρήμα όπως: ταύτην τὴν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράπῃ (με τη μτχ. τροπική): "Αν λοιπόν με κάνεις φίλη σου και ακολουθήσεις (ή "κάνοντάς με φίλη σου ακολουθήσεις") αυτόν τον δρόμο στη ζωή, θα σε οδηγήσω...". Είδα στη μετάφραση γνωστού φροντιστηρίου: "Εάν, λοιπόν, με κάνεις φίλη σου, θα σε οδηγήσω...". Αλλά το ποιησάμενος είναι μετοχή, δεν είναι ρήμα.

Αυτό το σημείο έπρεπε να το προσέξουν οι εισηγητές. Αλλά ας μην επανέλθω με διαμαρτυρίες, κινδυνεύω να γίνω γραφικός...

[Sali]

Ζητάνε όμως να παραθέσεις με δικά σου λόγια τα χαρακτηριστικά της Αρετής και της Κακίας.

Ναι, σωστά, αυτό δεν το πρόσεξα.

[apri]

Πάντως, και το άγνωστο κείμενο νοηματικά ταιριάζει με τα άλλα δύο.
Όλα μιλάνε για τη διαφορά του πραγματικά ελεύθερου ανθρώπου από τον υπόδουλο.

Ο Πλάτωνας λέει ότι ο πραγματικά ελεύθερος δεν εμπιστεύεται την αποσπασματική γνώση των αισθήσεων που του επιβάλλουν οι δεσμοφύλακες, αλλά την ευρύτερη γνώση της παιδείας που τον φέρνει πλησιέστερα στην αλήθεια.

Ο Όργουελ λέει ότι πραγματικά ελεύθερος είναι όποιος δεν θεωρεί δεδομένη τη λογική των ισχυρών, αλλά την αντιπαραβάλλει με την εμπειρία της πραγματικότητας και την κοινή λογική.

Ο Ξενοφώντας λέει ότι πραγματικά ελεύθερος είναι όποιος μαθαίνει να μην παρασύρεται από τα πάθη και να μην υποκύπτει στην έλξη των εύκολων και γρήγορων διαδρομών.

Και οι τρεις ουσιαστικά λένε ότι ο δρόμος προς την πραγματική ελευθερία είναι δύσκολος, γιατί απαιτεί νοητική εγρήγορση, ευρυμάθεια και εγκράτεια.
Είναι δρόμος ανηφορικός.

Δεν θυμάμαι ποτέ να έχει μπει ανάλογη ενδιαφέρουσα τριλογία σε εξετάσεις.
Να πω και κάτι καλό μια φορά για τα θέματα. 

[apri]

Πραγματική μεταφραστική δυσκολία συνιστά η υποθετική πρόταση ἐὰν οὖν ἐμὲ φίλην ποιησάμενος, γιατί της λείπει το ρήμα (οι προτάσεις που ακολουθούν είναι κύριες - αποδόσεις). Εννοείται λοιπόν ένα ρήμα όπως: ταύτην τὴν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράπῃ (με τη μτχ. τροπική): "Αν λοιπόν με κάνεις φίλη σου και ακολουθήσεις (ή "κάνοντάς με φίλη σου ακολουθήσεις") αυτόν τον δρόμο στη ζωή, θα σε οδηγήσω...". Είδα στη μετάφραση γνωστού φροντιστηρίου: "Εάν, λοιπόν, με κάνεις φίλη σου, θα σε οδηγήσω...". Αλλά το ποιησάμενος είναι μετοχή, δεν είναι ρήμα.

Ισχύει, αλλά ας ελπίσουμε να γίνει δεκτή και μια τέτοια απόδοση στο πλαίσιο της ελεύθερης μετάφρασης.