Αρχαία Ελληνικά Γ' Λυκείου Κατεύθυνσης

[erietta]

έτι και έτι εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν ...»

Μου θυμίσατε αυτό... που δεν έχω ιδέα τι ακριβώς σημαίνει...

[PDE ads]

[apri]

 

Πάλι και πάλι με ειρήνη να παρακαλέσουμε τον Κύριο.

Είναι ένα κομμάτι στη λειτουργία που ο ιερέας λέει διάφορα αιτήματα που καταλήγουν με τη φράση ''του Κυρίου δεηθώμεν''.
Και γι'  αυτό μετά λέει ''έτι και έτι'', για να δώσει επιτατικά αυτήν τη συσσώρευση δεήσεων.

[Dwrina]

ἐπεὶ γὰρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν τὸ τεθνάναι αὐτῷ κρεῖττον εἶναι, ὥσπερ οὐδὲ πρὸς τἆλλα τἀγαθὰ προσάντης ἦν, οὐδὲ πρὸς τὸν θάνατον
ἐμαλακίσατο:

αφού έχουμε έναρθρο απαρέμφατο, θα συντάξουμε το ρήμα ως προσωπικό με το τὸ τεθνάναι υποκείμενο και το κρεῖττον κατηγορούμενο σωστά (ο θάνατος καλύτερος από τη ζωή), σωστά;

Και τότε πώς θα χαρακτηρίσουμε τη δοτική αὐτῷ; Δεν μου ταιριάζει κανένα συγκεκριμένο είδος δοτικής προσωπικής. Αναφοράς ίσως (ηθική ή χαριστική δεν μου πάει).

Το πρὸς τἆλλα τἀγαθὰ μπορούμε να τον πούμε εμπρόθετο εναντίωσης και το πρὸς τὸν θάνατον του ενώπιον μεταφορικά (μπροστά στον θάνατο) ή καλύτερα και τα δύο αναφοράς;

Η παραβολική είναι από αυτές με τις οποίες είχαμε πει ότι συγκρίνονται δύο καταστάσεις χωρίς όμως να εκφράζεται τρόπος με τη στενή έννοια του όρου (δηλαδή το νόημα δεν είναι ότι με τον ίδιο τρόπο δεν έδειξε δειλία με τον οποίο δεν ήταν αντίθετο στα άλλα αγαθά, αλλά ότι συμπεριφέρθηκε ανάλογα απέναντι σε καταστάσεις, που θεωρούσε καλές) ;

[Sali]

Τη δοτική θα την χαρακτήριζα του κρίνοντος προσώπου (ο Σωκράτης έκρινε πως ο θάνατος ήταν προτιμότερος από τη ζωή), όχι της αναφοράς, διότι δεν φανερώνει πρόσωπο σε σχέση το οποίο ισχύει κάτι χωρίς το πρόσωπο αυτό να συμμετέχει σε ό,τι σημαίνει το ρήμα. Γενικά, πάντως, με τη δοτική δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι· εγώ θα δεχόμουν και τη λύση της χαριστικής ή της ηθικής.

Για τα εμπρόθετα συμφωνώ· θα μπορούσαν όμως να είναι και της αναφοράς;

Για την παραβολική, συμφωνώ απόλυτα· δηλώνεται αναλογία ενεργειών, όχι ο τρόπος αυστηρά.

[PDE ads]

[apri]

Τη δοτική θα την χαρακτήριζα του κρίνοντος προσώπου (ο Σωκράτης έκρινε πως ο θάνατος ήταν προτιμότερος από τη ζωή), όχι της αναφοράς, διότι δεν φανερώνει πρόσωπο σε σχέση το οποίο ισχύει κάτι χωρίς το πρόσωπο αυτό να συμμετέχει σε ό,τι σημαίνει το ρήμα. Γενικά, πάντως, με τη δοτική δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι· εγώ θα δεχόμουν και τη λύση της χαριστικής ή της ηθικής.

Τις ίδιες σκέψεις έκανα κι εγώ. Αλλά σκέφτηκα μετά και τα εξής:
Το ότι ήταν κατά την κρίση του Σωκράτη ο θάνατος καλύτερος δεν φαίνεται από το "έγνω"; Γιατί να το δηλώσει ο ομιλητής δεύτερη φορά με μια δοτική του κρίνοντος προσώπου;
Επίσης, μια δοτική χαριστική ή ηθική προσδιορίζει το ρήμα, το οποίο δείχνει μια πράξη ωφέλιμη ή ευχάριστη αντίστοιχα. Εδώ όμως η ιδέα της ωφέλειας προκύπτει από το επίθετο "κρείττον" που εδώ πρέπει να σημαίνει "ωφέλιμο" ή "αρμόζον" (εννοείται σε σχέση με τη φήμη που είχε αποκτήσει βάσει της διδασκαλίας του). Μήπως λοιπόν το "αυτώ" είναι μια δοτική αντικειμενική σε αυτό;

[erietta]

apri, πολύ καλή η πρότασή σου. Το κρείττον όντως με την σημασία ωφέλιμος, κατάλληλος. Πάντως, ο Γρηγορόπουλος δεν το έχει στη λίστα των επιθέτων που συντάσσονται με δοτική αντικειμενική.

[apri]

Δεν θα μπορούσαν να το έχουν στη λίστα τα συντακτικά γιατί το ''αγαθός'' (και άρα και ο ''κρείττων'') έχει και άλλες σημασίες. Θα μπορούσε όμως να ενταχθεί στην κατηγορία των επιθέτων που σημαίνουν ''ωφέλιμος'', έστω σε κάποια περιβάλλοντα.
Πάντως στο LSJ και στο Adrados, απ' ό,τι είδα τώρα, έχουν σύνταξη του ''αγαθός''  με δοτική προσώπου όταν έχει τέτοια σημασία.

Επίσης, κάτι άλλο που πρόσεξα είναι ότι λίγο πιο κάτω στο κείμενο (εἰ δέ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ
τινὶ Σωκράτους συνεγένετο...), ο Ξενοφώντας σχολιάζοντας τη γενναία επιλογή του Σωκράτη επανέρχεται στην ιδέα της ωφέλειας, αυτήν τη φορά προς άλλους ανθρώπους με όμοια ιδανικά.
Είναι σαν να λέει στο όλο χωρίο ότι ο Σωκράτης επέλεξε να δείξει γενναιότητα και στα δύσκολα, γιατί αυτό έκρινε ότι ήταν πιο ωφέλιμο και ταιριαστό στο προσωπικό του προφίλ (αφού έτσι θα έδειχνε συνέπεια μεταξύ έργων και λόγων) αλλά έτσι ωφέλησε και όσους αγαπούν την αρετή ως παράδειγμα προς μίμηση.


ΥΓ. Δείτε κι ένα άλλο χωρίο από το ''Κύρου Ανάβασις'' του Ξενοφώντα όπου η δοτική φαίνεται να έχει την ίδια λειτουργία δίπλα στο ''κρείττω'':
ὑπισχνεῖτο δὲ αὐτῷ, εἰ ἔλθοι, φίλον αὐτὸν Κύρῳ ποιήσειν, ὃν αὐτὸς ἔφη κρείττω ἑαυτῷ νομίζειν τῆς πατρίδος.

[erietta]

Συμφωνώ μαζί σου. Με την ευκαιρία, το λεξικό Adrados υπάρχει on line;

[apri]

Ναι, υπάρχει στο Λογείον μαζί με διάφορα άλλα.
https://logeion.uchicago.edu/%E1%BC%80%CE%B3%CE%B1%CE%B8%CF%8C%CF%82

Είναι το DGE.

Δυστυχώς όμως έχει λήμματα μέχρι και το ''δ''. Δεν νομίζω ότι έχει προχωρήσει ακόμα παρακάτω.
Και είναι ισπανικό. Αλλά και να μην ξέρεις ισπανικά, πιστεύω ότι θα καταλάβεις αρκετά. Δεν είναι και τόσο δύσκολη γλώσσα.

[erietta]

Σε ευχαριστώ πολύ.

[Maria sak]

Καλημέρα σας,
Φέτος θα κληθώ να διδάξω Αρχαία Κατεύθυνσης και θα ήθελα να μου προτείνετε κάποιο βοήθημα.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.