Σχολείο και πραγματική γνώση...

[daniel]

Ενδιαφέρον όσο και αληθινό άρθρο από το φύλλο της "Καθημερινής της Κυριακής" της 1-11-2009.


O Eμφύλιος δεν είναι στα SOS

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Συζητούσα με έναν φοιτητή Μαθηματικών, αριστούχο απόφοιτο καλού ιδιωτικού σχολείου, με διακρίσεις σε μαθηματικούς διαγωνισμούς. Από την τρέχουσα πολιτική ζωή ξεκινήσαμε, στις απαρχές του φιλελευθερισμού και τον Διαφωτισμό φτάσαμε. Καθώς είχαμε πια μπει στο πεδίο της Ιστορίας, αντιλήφθηκα ότι ο αριστούχος είχε πέσει σε τρικυμία: τοποθετούσε τον Διαφωτισμό περίπου μαζί με την Αναγέννηση, λίγο μετά τον Μεσαίωνα, και σε διερευνητικές ερωτήσεις αποκαλυπτόταν διαρκώς ότι η γνώση του των αδρών ιστορικών περιόδων ήταν συγκεχυμένη, γεμάτη ανακολουθίες και πρωθύστερα. Οι περίοδοι ήταν απλώς ονόματα σκόρπια μες στον χρόνο, μάλιστα ονόματα κενά, χωρίς περιεχόμενο, χαρακτηριστικά, φυσιογνωμία. Ελαφρώς σοκαρισμένος, ο φοιτητής ομολόγησε ότι Νεότερη Ιστορία είχε διδαχθεί δυο-τρεις φορές στον σχολικό του βίο, και «τότε» τα ήξερε, έπαιρνε 18άρια και 19άρια, αλλά τώρα τα μπερδεύει. Καλά, Γεωγραφία δεν έμαθα ποτέ, αλλά Ιστορία νόμιζα ότι ξέρω, ψέλλισε εξομολογητικά. Τον παρηγόρησα λέγοντάς του, ότι η άγνοιά του δείχνει μάλλον την αποτυχία του σχολείου. Δεν του αρκούσε· ζήτησε κανένα καλό βιβλίο Ιστορίας. Δεν δεχόταν ότι το σχολείο του απέτυχε.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, με δική του πρωτοβουλία ξεκίνησε η δεύτερη φάση της ανοιχτής μας συζήτησης. Αφορμή, ο Εμφύλιος και η ταινία του Π. Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», την οποία του είχα συστήσει «χαλαρά» να την δει. Αποφασίσαμε με την παρέα να πάμε να δούμε την ταινία, άρχισε να λέει. Πώς κι έτσι; Να, προχθές είχαμε μαζευτεί μια παρέα, παλιοί συμμαθητές, και μιλούσαμε για ταινίες. Ηρθε η κουβέντα και στην «Ψυχή βαθιά». Ενα παιδί, της Νομικής, είπε ότι ο Εμφύλιος είναι μια πολύ παλιά υπόθεση, προπολεμική. Μάς είπε ότι ήταν επί Βενιζέλου, τον μπέρδευε με τον Διχασμό... Δεν ήξερε ότι είχε τόσο πολλούς νεκρούς και ότι κράτησε μέχρι το ’49. Καταλαβαίνεις τώρα, ο φίλος της Νομικής είναι άσος στην Ιστορία, 19.200 μόρια στις πανελλήνιες, 19,8 Ιστορία, δεν λέω για τους άλλους των Καλών Τεχνών, του Πολυτεχνείου και των Οικονομικών.

Και δεν ήξερε πότε έγινε ο Εμφύλιος; Ε, δεν το ήξερε, μας είπε ότι δεν το διάβασε ποτέ, ο Εμφύλιος δεν είναι στα θέματα SOS, δεν μπαίνει ποτέ στις εξετάσεις...

Αναχώνευα όσα μου διηγήθηκε ο νεαρός μαθηματικός περί Ιστορίας και μέσης εκπαίδευσης. Εμεινα περισσότερο στην κοινότοπη διαπίστωση περί αποτυχίας του σχολείου, ότι αυτό το τυπολατρικό σχολείο, ο διάδρομος για τα ΑΕΙ, έχει καταντήσει να παράγει ημιμαθείς και αγράμματους, να στραβώνει ακόμη και τα πιο προικισμένα παιδιά. Μήπως είμαι υπερβολικός;

Θυμήθηκα όσα μου λένε κατά καιρούς φίλοι εκπαιδευτικοί, λαμπροί επιστήμονες και έμπειροι δάσκαλοι. Η Δ., χημικός με μάστερ επιστημολογίας, περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα τα σχολικά εγχειρίδια: Τα περισσότερα είναι για πολτοποίηση, γραμμένα στο πόδι, ή από ανθρώπους που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους σε σχολική αίθουσα, απευθύνονται σε 13χρονα, ενδεχομένως αλλοδαπά με ελλιπή γνώση ελληνικών, και τους μιλάνε σαν να είναι φοιτητές πανεπιστημίου... Η Δ. περιφρονεί το αναλυτικό πρόγραμμα και εφαρμόζει το δικό της: Πέντε πράγματα, να τους μείνουν, μήπως και μάθουν να σκέφτονται...

Πέντε πράγματα... Ναι, αυτά που δεν κατορθώνουν να διδάξουν σε έξι χρόνια τα καλά ιδιωτικά σχολεία, πότε πέφτει η Αναγέννηση, πότε ο Διαφωτισμός, και γιατί φυλακίστηκε ο Κολοκοτρώνης, πώς διαβάζεται ο χάρτης, πού βρίσκεται η Βιρμανία και πού τα Γιαννιτσά.

Ο Θ., πτυχιούχος του Φιλοσοφικού-Παιδαγωγικού-Ψυχολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής, μου έλεγε πως τον έβαζαν να διδάσκει Αρχαία Ελληνικά στο γυμνάσιο που υπηρετεί. Καταλαβαίνεις τώρα, εγώ δεν έχω διδαχτεί Αρχαία στο πανεπιστήμιο, και πρέπει να διδάξω Ομηρο και Θουκυδίδη στο πρωτότυπο, με συντακτικό, αναγνωρίσεις και λοιπά. Στα Νέα τουλάχιστον επιστρατεύω τις γνώσεις μου και το ψώνιο μου για τη λογοτεχνία...

Ο φιλόλογος Δ., διδάκτωρ νεοελληνιστής του Καποδιστριακού, μεταφέρει τη δική του εμπειρία από τα ακριβά σχολεία των βορείων προαστίων αλλά και από τα εσπερινά των λαϊκών συνοικιών. Το μέγα ζητούμενο είναι να αποκτήσουν τα παιδιά γλωσσικό αίσθημα, να συνδέσουν το κείμενο που διδάσκεται με τη γλώσσα που μιλάνε, να δώσουν ονόματα στη σκέψη τους, στα αισθήματά τους. Είναι απαισιόδοξος: Κάθε χρονιά βλέπω ότι μπορώ να προσφέρω λιγότερα. Και κανείς δεν μου ζητά να είμαι καλύτερος, κανείς δεν αξιολογεί την εργασία μου, ο θεσμός του επιθεωρητή έχει καταργηθεί, οι σχολικοί σύμβουλοι δεν έχουν αποφασιστικό ρόλο, η επιμόρφωση είναι ανύπαρκτη ή μαϊμού, οι καθηγητές βαριούνται ή απλώς είναι ανεπαρκείς...

Ο Δ., ο Θ., η Δ., άνθρωποι βαθιά καλλιεργημένοι, αφοσιωμένοι στα γράμματα και την επιστήμη, λόγιοι, με κοινωνική συνείδηση του ρόλου τους, δάσκαλοι εξ επιλογής, είναι όλο και πιο σκεπτικιστές καθώς περνούν τα χρόνια. Μιλούν με πόνο για το δημόσιο σχολείο, και περιγράφουν μια ιστορική καταστροφή: για μία και δύο γενιές παιδιών ημιμαθών, χωρίς εγκύκλια παιδεία, χωρίς στοιχειώδη εγγραμματοσύνη.

Σκεφτόμουν: Ο Δ., ο Θ., η Δ. είναι στα σαράντα ή τα πενήντα. Μήπως γκρινιάζουν, μήπως είναι υπερβολικά απαιτητικοί, υπερβολικά απαισιόδοξοι; Οχι, τους ξέρω χρόνια πολλά, είναι άνθρωποι φύσει αισιόδοξοι, δοτικοί, διεισδυτικοί, επιεικείς, ουσιαστικά κοινωνικοί και μοντέρνοι. Αλλωστε, η διερώτηση και η αμφισβήτηση φωλιάζουν πια στους φρεσκοαπόφοιτους των λυκείων, αυτοί ανακαλύπτουν ότι έξι χρόνια αποστήθιζαν μόνο εξεταστέα ύλη. Και τώρα ανακαλύπτουν εμβρόντητοι ότι η γνώση δεν ήταν ποτέ στα SOS.

[PDE ads]

[syrrahm]

Kαι για να μη μείνουμε μόνο στη γνώση, το σχολείο πρέπει να φροντίζει ώστε οι μαθητές να αποκτούν δεξιότητες και αξίες που θα τους είναι χρήσιμα για το μέλλον. Ίσως με τις τελευταίες να ερχόταν και η γνώση πιο εύκολα.

[daniel]

Προφανέστατα και έχεις δίκιο. Άλλωστε αυτή είναι η πραγματική, η σφαιρική, η ουσιώδης γνώση. Αφού το δικό μας σχολείο, το πατροπαράδοτο σχολείο που ξέρουμε όλοι, ποτέ δεν άσκησε σοβαρά και δεν αντιμετώπισε ποτέ ισότιμα άλλες δεξιότητες των παιδιών πλην της παθητικής θεωρητικής προσέγγισης του στυλ: "Στα λέω, τα διαβάζεις, τα αποστηθίζεις, τα γράφεις, περνάς"... 

Πως θα γίνουν τα παιδιά, οι γενιές αυτές ολοκληρωμένες;...

Όταν γυμνάζεις ένα μυ συνέχεια, οι άλλοι ατονούν. Κάποια στιγμή θα γίνεις δύσμορφος κι ανάπηρος. Ακριβώς το ίδιο είναι. Και να πεις ότι δεν προερχόμαστε από τόπο με παράδοση και προσοχή στην παιδεία των νέων και την ισορροπία σε αυτή, γνώσεων, δεξιοτήτων, πνεύματος και σώματος...

[anastasia86]

Πόσο δίκιο έχει..
Εξαιρετικό άρθρο, ευχαριστούμε πολύ daniel.

[PDE ads]

[karxarias29]

Όσο τα προγράμματα και η ύλη καθορίζονται από γραφειοκράτες, είναι αναπόφευκτο να εμφανίζεται το σημερινό επίπεδο.   Και ερωτώ, είναι ποτέ δυνατόν ο καθηγητής να βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν σφαιρική εικόνα πχ της ιστορίας ή εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, όταν χαροπαλεύει με το πιστόλι στον κρόταφο να βγάλει την ύλη των πανελλαδικών; Θα μου πείτε υπάρχουν και οι άλλες τάξεις ... μα οι άλλες τάξεις στο ελληνικό σχολείο υπάρχουν μόνο και μόνο, για να είναι προθάλαμος της Γ!

Προφανέστατα και έχεις δίκιο. Άλλωστε αυτή είναι η πραγματική, η σφαιρική, η ουσιώδης γνώση. Αφού το δικό μας σχολείο, το πατροπαράδοτο σχολείο που ξέρουμε όλοι, ποτέ δεν άσκησε σοβαρά και δεν αντιμετώπισε ποτέ ισότιμα άλλες δεξιότητες των παιδιών πλην της παθητικής θεωρητικής προσέγγισης του στυλ: "Στα λέω, τα διαβάζεις, τα αποστηθίζεις, τα γράφεις, περνάς"... 

Πως θα γίνουν τα παιδιά, οι γενιές αυτές ολοκληρωμένες;...


Όταν γυμνάζεις ένα μυ συνέχεια, οι άλλοι ατονούν. Κάποια στιγμή θα γίνεις δύσμορφος κι ανάπηρος. Ακριβώς το ίδιο είναι. Και να πεις ότι δεν προερχόμαστε από τόπο με παράδοση και προσοχή στην παιδεία των νέων και την ισορροπία σε αυτή, γνώσεων, δεξιοτήτων, πνεύματος και σώματος...

   

Πώς θα γίνουν ολοκληρωμένες daniel, όταν οι μισές ώρες των παιδιών είναι κενές λόγω έλλειψης καθηγητών, οι άλλες χάνονται με αργίες, εκδρομές, συνελεύσεις, καταλήψεις και σε όσες απομένουν απομένουν, πρέπει να βγει η ύλη;

[daniel]

Φίλε καρχαρία, εγώ το εχω ξαναπει πολλές φορές...  

Πραγματική Παιδεία με τις φατρίες φιλολόγων, μαθηματικών, φυσικοχημικών και λοιπών ειδικοτήτων να ερίζουν για το ποια θα πάρει τη μερίδα του λέοντος από τις σάρκες των παιδιών, (να απαιτήσουν να μπουν πχ τα αρχαία στο ..δημοτικό -λέμε τώρα!   - ωστε να βρουν δουλειά οι αδιοριστοι φιλόλογοι, η να διδαχθεί η θεωρία του bing-bang και το πειραμα cern με απλά λόγια στο νηπιαγωγείο   για να διορίσουμε φυσικούς), δε γίνεται...

Αν δε καθίσει μια επιτροπή ειδικών, πραγματικών παιδαγωγών και επαϊόντων του αντικειμένου της εκπαίδευσης, προσώπων κοινά αποδεκτών από την εκπαιδευτική κοινότητα, να κάνει μια έρευνα, μια μελέτη, ένα πλάνο (αφού δει και μελετήσει συνολικά ξένα μοντέλα επιτυχημένα ή και ..αρχαία!), για το τι χρειάζεται η παιδεία των νέων μας σήμερα, τι είναι καλύτερο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας τους και την ολοκλήρωσή τους σαν αυριανών πολιτών της χώρας, τις ανάγκες και τις επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών τους, τις ειδικότητες και τις ώρες τους, την υλικοτεχνική υποδομή, την αντικειμενική αλλά και υποχρεωτική αξιολόγηση των καθηγητών, μαθητών και σχολείων κλπ, και να το εφαρμόσουν χωρίς να λάβουν υπόψη τους κανένα "πολιτικό κόστος" και πέρα από μικροκομματικές σκοπιμότητες, δε θα δούμε προκοπή..

Όσο για τις χαμένες ώρες λόγω εκδρομών, συνελεύσεων (συλλόγων και μαθητών) έχω να πω πως όταν γίνονται όπως πρέπει (οι εκδρομές να έχουν επιμορφωτικό χαρακτήρα και οι συνελεύσεις λόγο για να γίνονται) όχι μόνο δεν είναι χαμένες ώρες αλλά και πολύ επικοδομητικές για την κοινωνικοποίηση και τη μόρφωση του ανθρώπου..

Αν οι χαμένες ώρες είναι χαμένες επειδή δεν υπάρχουν καθηγητές στα σχολειά, τι να πω.. εκεί μιλάμε για μπ@@ρδ@@ο και όχι για παιδεία!...  

Όσο για το ότι στο σχολείο όλο είναι δομημένο και κινείται γύρω από τις πανελλήνιες, αυτό πράγματι είναι μεγάλο δυστύχημα εις βάρος της πραγματικής και σφαιρικής γνώσης...

[BOEMISSA]

Το άρθρο του Ξυδάκη είναι εξαιρετικό, το διάβασα και εγώ την προηγούμενη Κυριακή στην καθημερινή. Οι γνώσεις όχι μόνο των μαθητών αλλά και οι δικές μας είναι ανεπαρκείς, αναλωνόμαστε ειδικά στο Λύκειο στις πανελλήνιες και βομβαρδίζουμε με ανούσιες γνώσεις τους μαθητές. Για ποια μαθήματα ιστορίας να μιλήσουμε, πάντα το μάθημα της ιστορίας ήταν βαρετό για τους μαθητές, στις πανελλήνιες με το σύστημα των δεσμών ήταν μόνο για αποστήθιση (μην ξεχάσεις και το και) και στο πανεπιστήμιο για πολλούς από εμάς τους φιλολόγους ήταν μάθημα επιλογής. Μια ιστορία διδάχτηκα όλη και όλη στο πανεπιστήμιο (Νεοελληνικό τμήμα της Φιλολογίας). Άχρηστες γνώσεις και εκεί. Μόνο στο φιλότιμο και στο μεράκι του καθένα μας είναι να πλουτίζουμε τις γνώσεις μας, δεν περιμένουμε πια καμία επιμόρφωση (έτσι πως είναι άλλωστε οι επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, καλύτερα να μη γίνονται).

[karxarias29]

Έχεις απόλυτο δίκιο... daniel. ΒΟΕΜΙSSΑ, εμείς και αν χρειαζόμαστε δουλειά! Και εγώ 1 ιστορία διδάχτηκα στο Πανεπιστήμιο (κλασικό φιλολογίας). Αλλά και αρχαία που διδάχτηκα του σκοτωμού στη σχολή, μήπως έμαθα τίποτε; Ίσα ίσα που ξέχασα και αυτά που ήξερα!   Ευτυχώς που οι περισσότεροι από μας έχουμε δουλέψει στον ιδιωτικό τομέα και έχουμε αναγκαστεί να παλεύουμε συνέχεια. Πάντως, χωρίς πλάκα, αν ήμουν υπουργός παιδείας, θα έθετα ως απαραίτητη προϋπόθεση για όλους, όσοι θέλουν να εργαστούν στο δημόσιο, να έχουν 5ετή εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να έχουν μάθει να δουλεύουν!

[daniel]

Πάντως, χωρίς πλάκα, αν ήμουν υπουργός παιδείας, θα έθετα ως απαραίτητη προϋπόθεση για όλους, όσοι θέλουν να εργαστούν στο δημόσιο, να έχουν 5ετή εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να έχουν μάθει να δουλεύουν!

Φίλε δεν ξερεις πόσο δικιο εχεις..

Και γω το ίδιο θα κανα, ειδικά για κάτι δασκαλίτσες και κάτι μπούληδες 22-23 χρονών που μπαινουν από το ένα ίδρυμα (πανεπιστημιο-μεταπτυχιακό) στο άλλο (δημόσιο) χωρίς να καταλάβουν τι παίζει έξω στη ζούγκλα και μαθαίνουν στα εύκολα και την τεμπελιά τόσο, που μόλις βρουν λίγο τα δύσκολα αρχίζουν τα κλαψουρίσματα στους μπαμπάδες για να βάλουν μεσο να τις πάνε κάπου αλλού, κάπου καλύτερα, μακριά από το σκληρό τούτο κόσμο που τις θέλει να ξυπνάνε πρωι, να δουλεύουν, να έχουν να κάνουν με κακομαθημένα, να..., να.....    

[dimstella]

Από τους εκπαιδευτικούς λείπει η φιλομάθεια.

Ετσι λείπει η φιλομάθεια και από αυτούς που βρίσκονται στη σφαίρα επιρροής των εκπαιδευτικών, δηλαδή από τους μαθητές.

[daniel]

Ισχύει και το αντίστροφο πίστεψέ με...

Και ο καλός μαθητής κάνει καλό τον δάσκαλο... Του δίνει κίνητρο, όρεξη, φιλομαθεια, αγωνία να γίνει καλύτερος, σκοπό..

[dimstella]

Σε πιστεύω, δεν θα φέρω αντίρρηση.

Ωστόσω, δεν είναι ο ρόλος του μαθητή να αποτελεί πηγή έμπνευσης για τον καθηγητή (έστω κι αν περιστασιακά αυτό συμβαίνει), αλλά το αντίστροφο συγκαταλέγεται (ή πρέπει να συγκαταλέγεται) στα καθήκοντα του εκπαιδευτικού.

[daniel]

Ναι, ο καθηγητής ως ενήλικας και επαγγελματίας οφείλει να δίνει τον καλύτερό του εαυτό και να βρίσκει τους μηχανισμούς και τα κίνητρα ώστε να αποδίδει καλύτερα, αναμφισβήτητα...

Ωστόσο η εκπαιδευτική διαδικασία είναι μια δυναμική και διαδραστική κατάσταση μεταξύ των μελών μιας τάξης...

Αν το έτερα μέλη (μαθητές) δε συνδιαμορφώνουν αυτή τη διαδικασία (για διάφορους λόγους είτε γιατί δε μπορούν, είτε γιατί δε θέλουν, είτε είναι από αδιαφορία, είτε από χαμηλό επίπεδο και άγνοια, από έλλειψη φιλομάθειας, αρνητισμό και δυσπιστία στην εκπαιδευτική διαδικασία κλπ), το μάθημα έχει τέτοια διαφορά, όση ο έρωτας με τον αυνανισμό...

[karxarias29]

Σωστά... άλλο το πλυντήριο... άλλο το πλύσιμο στο χέρι!  Άλλο πχ το ΕΠΑΛ και άλλο το Κολλέγιο Αθηνών! Όταν λαμβάνει χώρα ο εξής διάλογος: (Β Λυκείου ΕΠΑΛ)
- Ποιος είναι παιδί μου ο Θ. Κολοκοτρώνης;
- Και που να ξέρω εγώ, κυρία; ... (σκέψη) Ο Θωμάς;
- Όχι βρε, ο Θεμιστοκλής!!!!!
- Αχ ναι, κυρία, έχετε δίκιο, το είχα ξεχάσει..
... για ποια έμπνευση και ποιον έρωτα μιλάς τώρα... άσε, ούτε πλύσιμο στο χέρι...