To ποίημα της ημέρας

[LK]

Α, και για να συμπληρώσω, ο Πωλ Βαλερύ είπε για την ποίηση:

«Ἂν ἕνα πουλὶ μποροῦσε νὰ πεῖ μὲ ἀκρίβεια τί τραγουδάει, γιατί τραγουδάει, καὶ τί εἶναι αὐτὸ ποὺ τὸ κάνει νὰ τραγουδάει, δὲν θὰ τραγούδαγε».

Επομένως, το να καθόμαστε σαν ανατόμοι και να κατατεμαχίζουμε ένα ποίημα, καταλύει την ουσία της ποίησης.

Δε λέω, να προσανατολιστεί ο μαθητής, να προβληματιστεί, αλλά από κει και πέρα πρέπει να τον βοηθήσουμε να προχωρήσει το δικό του μονοπάτι, εννοώ να βρει τι αντιπροσωπεύει για τον ίδιο το ποίημα, πώς αυτός το ερμηνεύει, τι λέει για τη δική του ζωή, τι συγκίνηση εισπράττει ο ίδιος.

[PDE ads]

[Αναστασια 76]

με προλαβες αυτο ακριβως ηθελα να πω...

[fivo]

Boldini, πολύ ωραίο το ποίημα του Νερούντα. Πιστεύω ότι ο Λόρκα ήταν κάτι σαν τον Ελύτη. Θέλω να πω ότι χρησιμοποιούσε τη γλώσσα μαγικά. Δυστυχώς, πολλοί δεν μπορούμε να απολαύσουμε την ποίηση του στα ισπανικά, αλλά και από τη μετάφραση καταλαβαίνεις τι δύναμη είχαν οι λέξεις που χρησιμοποιούσε. Εμένα μου αρέσουν τα τελευταία λόγια που προφέρει η μάνα στο  "ματωμένο γάμο".

Ούτε το χέρι δεν το πιάνει
μα κείνο μπαίνει παγωμένο
στη ξαφνιασμένη μας καρδιά,
και σταματά εκεί που τρέμει
θολή κι αξήγητη για πάντα
η σκοτεινή μας ρίζα της κραυγής

Τι ευρηματικά που περιγράφει το θάνατο, παρομοιάζοντάς τον με μαχαίρι που σταματά την κραυγή μας, δηλαδή την υπαρξιακή μας αγωνία.

ΥΓ: καλή η ανάλυση Αναστασία;

γιατί αυτή η εικόνα "για μένα μόνο μια αγκαλιά λουλούδια πια"("εσύ παιδί μου" εννοείται) που λέει η μάνα για το χαμένο της παιδί; έχετε δει πατέρα σε εθνική οδό να αλλάζει καταμεσήμερο, κατακαλόκαιρο το μπουκέτο λουλουδιών του παιδιού του με μοναδική προσήλωση; κάθε φορά που βλέπω μπουκέτο λουλουδιών στους δρόμους το σκέφτομαι...ή το "μα ο άλλος ...ποτάμι που δεν μπορώ να αντισταθώ" της νύφης; Ο ματωμένος γάμος είναι κορυφαίο έργο.  Στοχεύει καθολικά στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου ...
Όσο πιο σημαντικό είναι το προϊόν της τέχνης τόσα πιο πολλά και διαφορετικά λέει στον καθένα από εμάς με βάση τις εμπειρίες, παιδεία κλπ. Η πραγματικά σπουδαία τέχνη μπορεί να συνομιλήσει με τον οποιοδήποτε αλλά σε διαφορετικά επίπεδα.
Εννοείται πως ο τρόπος προσέγγισης (διδασκαλία) της ποίησης στο ελληνικό σχολείο είναι ο απεχθέστερος και ακαταλληλότερος. Αντί να κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν, να δουν, να ταξιδέψουν, να ακουμπήσουν, να φανταστούν τους αναλύουμε την τρίχα κάνοντάς την τριχιά...  

[LK]

Πάνω σε αυτό που λέει η Fivo (πολύ χαίρομαι που ξαναβρισκόμαστε ηλεκτρονικά) έχω να καταθέσω την εξής εμπειρία. Φέτος δίδασκα λογοτεχνία στην Α' λυκείου, σε δύο τμήματα. Πάντα μιλούσαμε πριν κάνουμε ένα έργο για τον ποιητή και την εποχή του. Λοιπόν, όταν κάναμε τη "σατραπεία" του Καβάφη, καταλήξαμε στο ότι για τον καθένα σημαίνει κάτι διαφορετικό. Τότε ένα κορίτσι (το οποίο, σύμφωνα με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν κάτω του μετρίου" μου λέει τα εξής: για τον ίδιο τον Καβάφη η "σατραπεία" μπορεί να ήταν η ίδια η δουλειά του, που είπαμε τις προάλλες ότι δούλευε σε εκείνη την αγγλική εταιρεία αδρεύσεως, αφού ο ίδιος είπε ότι πρόδιδε την τέχνη του και συνεπώς δεν είχε την εκτίμηση των άλλων ποιητών". Παρόμοιες απαντήσεις έπαιρνα από πολλά παιδιά που θεωρούνταν "μέτροι" ή "κακοί" μαθητές.

[PDE ads]

[fivo]

Πάνω σε αυτό που λέει η Fivo (πολύ χαίρομαι που ξαναβρισκόμαστε ηλεκτρονικά) έχω να καταθέσω την εξής εμπειρία. Φέτος δίδασκα λογοτεχνία στην Α' λυκείου, σε δύο τμήματα. Πάντα μιλούσαμε πριν κάνουμε ένα έργο για τον ποιητή και την εποχή του. Λοιπόν, όταν κάναμε τη "σατραπεία" του Καβάφη, καταλήξαμε στο ότι για τον καθένα σημαίνει κάτι διαφορετικό. Τότε ένα κορίτσι (το οποίο, σύμφωνα με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν κάτω του μετρίου" μου λέει τα εξής: για τον ίδιο τον Καβάφη η "σατραπεία" μπορεί να ήταν η ίδια η δουλειά του, που είπαμε τις προάλλες ότι δούλευε σε εκείνη την αγγλική εταιρεία αδρεύσεως, αφού ο ίδιος είπε ότι πρόδιδε την τέχνη του και συνεπώς δεν είχε την εκτίμηση των άλλων ποιητών". Παρόμοιες απαντήσεις έπαιρνα από πολλά παιδιά που θεωρούνταν "μέτροι" ή "κακοί" μαθητές.

(Και εγώ χαίρομαι γλυκιά μου LK. Ελπίζω και από κοντά κάποια στιγμή. )
Αχ τι θέμα πιάσαμε 21 του Ιούλη...ξέρεις πόσο τυχερή είσαι που μπορείς και κάνεις ποίηση σε δημόσιο σχολείο και πριν τη γ λυκείου. Με εσένα η ποίηση είναι σε καλά χέρια.Σπάσε τα δεσμά όσο μπορείς... 

[desperino]

γιατί αυτή η εικόνα "για μένα μόνο μια αγκαλιά λουλούδια πια"("εσύ παιδί μου" εννοείται) που λέει η μάνα για το χαμένο της παιδί; έχετε δει πατέρα σε εθνική οδό να αλλάζει καταμεσήμερο, κατακαλόκαιρο το μπουκέτο λουλουδιών του παιδιού του με μοναδική προσήλωση; κάθε φορά που βλέπω μπουκέτο λουλουδιών στους δρόμους το σκέφτομαι...ή το "μα ο άλλος ...ποτάμι που δεν μπορώ να αντισταθώ" της νύφης; Ο ματωμένος γάμος είναι κορυφαίο έργο.  Στοχεύει καθολικά στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου ...

…κορυφαίο έργο και δίνει τη δυνατότητα και για καλή θεατρική απόδοση /για σκηνοθετικά ευρήματα, προφανώς επειδή είναι τόσο άρτιο.Θυμάμαι σε μια παράσταση που είχα δει, το αίμα που χύθηκε το αισθητοποίησαν με ένα κουβάρι κατακόκκινη κλωστή/νήμα  που έτρεξε και ξετυλίχθηκε επί σκηνής.Δεν θυμάμαι ποιου ήταν η σκηνοθεσία…

Όσο πιο σημαντικό είναι το προϊόν της τέχνης τόσα πιο πολλά και διαφορετικά λέει στον καθένα από εμάς με βάση τις εμπειρίες, παιδεία κλπ. Η πραγματικά σπουδαία τέχνη μπορεί να συνομιλήσει με τον οποιοδήποτε αλλά σε διαφορετικά επίπεδα.
Εννοείται πως ο τρόπος προσέγγισης (διδασκαλία) της ποίησης στο ελληνικό σχολείο είναι ο απεχθέστερος και ακαταλληλότερος. Αντί να κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν, να δουν, να ταξιδέψουν, να ακουμπήσουν, να φανταστούν τους αναλύουμε την τρίχα κάνοντάς την τριχιά...

Σίγουρα ,ειδικά τη λογοτεχνία μπορείς με μια τάξη παιδιών να τη φτάσεις σε πολύ εγγύτερο σημείο προσέγγισης από ένα βοήθημα.Το ίδιο συνέβαινε και με μένα σε εσπερινό σχολείο με μεγάλους σε ηλικία,όπου μου φώτιζαν με τις ερωτήσεις/απόψεις τους πλευρές που δεν υπήρχαν σχολιασμένες στο καλούπι των βοηθημάτων.

[desperino]

ποιος ...;

ποιος είναι,  ρωτάνε

[apri]

Mε αφορμή τη θλιβερή επέτειο… ένα απόσπασμα από το λόγο που είχε εκφωνήσει ο Οδυσσέας Ελύτης στις 5 Αυγούστου 1980 στο πολιτικό μνημόσυνο του Μακαρίου στη Λευκωσία. Είναι σημαντικό, γιατί ξεφεύγει από τα πολιτικά γεγονότα και καταγίνεται με την ποιότητα του λαϊκού πολιτισμού και της γλώσσας διαχρονικά και τη σύνδεσή τους με την ιστορική μνήμη.

Μόνο ως ποίημα θα μπορούσα να το καταχωρίσω.

" Ο (άγνωστος) λόγος του Οδυσσέα Ελύτη στην Κύπρο

Αγαπητοί φίλοι

Με έχουν ονομάσει, κατά καιρούς, ποιητή της θάλασσας, ποιητή των νησιών και του ήλιου. Και ώς ένα σημείο είμαι. Αλλά δεν είμαι μόνο αυτό. Δεν είμαι μόνο αυτό που αντιλαμβάνεται κανείς, όταν ακούει τέτοιους χαρακτηρισμούς και νομίζει ότι έχει να κάνει με εντυπώσεις και περιγραφές, με μια απλή φυσιολατρεία.  Τα φυσικά στοιχεία έχουν μια δεύτερη και μια τρίτη σημασία, όπου η γλώσσα και η ιστορική μνήμη εμπλέκονται και δημιουργούν μια άλλη πραγματικότητα, για τις καθημερινές μας στιγμές ασύλληπτη. Αποτελούν, θα έλεγα, στην κλίμακα του πνεύματος, ένα αλφάβητο που με την κατάλληλη χρήση του, εξαιρετικά δύσκολη –πρέπει να το πω και αυτό αμέσως–, ξεκλειδώνει τα μυστικά και αποδίδει το μυστήριο που μας περιβάλλει, το κάνει προσιτό στην ψυχή μας. Και η ψυχή μας είναι μεγάλη υπόθεση. Η ατομική μας ψυχή και η ομαδική. Γιατί υπάρχει και η ομαδική ψυχή, που αντιπροσωπεύει κάθε λαό στο σύνολό του και στην ιδιοτυπία του.
Απ’ αυτή την άποψη ήθελα να πω λίγα πράγματα, και αν μίλησα στην αρχή για τον εαυτό μου –πράγμα που δεν το συνηθίζω– το έκανα για να φτάσω ακριβώς εκεί.

Μου δόθηκε η ευκαιρία στους πέντε μήνες που πέρασα στην Κύπρο το καλοκαίρι του ‘70, να την τριγυρίσω όλη, να δω τα αρχαία της, τα Βυζαντινά της, τα σημερινά της, σε αδιάσπαστη συνέχεια, σε αδιάσπαστη ενότητα ανάμεσα τους και ανάμεσά στο τοπίο. Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Με εντυπωσίασε και μου έδωσε μια βαθιάν ικανοποίηση, θα έλεγα μιαν επαλήθευση της ταυτότητάς μου σαν μέλους μιας κοινότητας που σαν Γένος επέτυχε πάντοτε.

 Ο Ελληνισμός είναι μια κοινότητα που με ποικίλες μορφές και κάτω από ποικίλες περιστάσεις αντίξοες, δραματικές, εξοντωτικές κάποτε, κατάφερε παρ’ όλα αυτά να επιβιώσει. Δεν ξέρω αν έχουμε άλλο τέτοιο παράδειγμα στην ιστορία. Και το μόνο του όπλο, αλλά ένα όπλο μοναδικό και παντοδύναμο, εστάθηκε η γλώσσα του. Η «ελληνική λαλιά», όπως έλεγε ο Καβάφης, «ως την Βακτριανή την πήγαμε – ως τους Ινδούς».


Να γιατί είμαι υπερήφανος ασκώντας μια τέχνη που χρησιμοποιεί ακριβώς αυτό το όργανο. Και να γιατί μου έδωσε τόση ικανοποίηση η συμβίωσή μου με την πραγματικότητα της Κύπρου. Γιατί βρήκα τα «ανάλογα» της γλώσσας αυτής, έξω από κάθε ιστορική ή πολιτική σκοπιμότητα, σ’ αυτή τη «μνήμη» που την κουβαλάτε και την εξωτερικεύετε όλοι σας και που είναι μαρτυρία ενός ανεπανάληπτου πολιτισμού.

Αυτό που θαυμάζουμε στην ελληνική τέχνη της ακμής, δεν είναι αυτό που πίστεψαν οι Δυτικοί ότι συνεχίστηκε με την Αναγέννηση. Ούτε αυτό που πραγματοποιήσανε αργότερα με τα νεοκλασσικά κτίρια που κοσμούν τις πρωτεύουσές τους. Είναι μια ειδική αίσθηση για τα πράγματα και τις αναμεταξύ τους σχέσεις, που οδηγεί στην ευγένεια, είτε καταπιάνεσαι με μεγάλα είτε με ταπεινά έργα. Για την αντίληψή μου –θα μπορούσα να πω για την αντίληψη ολόκληρης της γενεάς μου– η συνέχεια του πνεύματος εκείνου πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά και μόνον από τον λαϊκό πολιτισμό. Μια εσωτερική αυλή σπιτιού με τους ασβεστωμένους τοίχους, τα λουλούδια στους τενεκέδες, τα πέτρινα σκαλάκια, ή ένας περίβολος μοναστηριού με τα κυπαρίσσια, τη στέρνα, τις στοές και τα κελλιά, βρίσκονται πολύ πιο κοντά στην αντίληψη που έφτιαχνε τους Απόλλωνες και τις νίκες, τους Οσίους και τις Θεομήτορες, απ’ όλες τις μεγαλόπρεπες κολόνες και μετόπες των Ευρωπαϊκών Ανακτόρων. Και αυτό συνέβη επειδή, αξεδιάλυτα συνυφασμένα, το τοπίο και η γλώσσα, επιβιώσανε μέσα στο ομαδικό υποσυνείδητο, διατηρηθήκανε μέσα στους ύμνους της Ορθοδοξίας και στα Δημοτικά Τραγούδια –το παρατηρούμε αυτό εντελώς ιδιαίτερα στην Κύπρο– και έφτασαν ώς τις μέρες μας, είτε οι καιροί ήτανε καλοί είτε χαλεποί. Τολμώ, μάλιστα, να πω ότι λειτουργήσανε πιο οργανικά και πιο έντονα στη δεύτερη περίπτωση – κάτι που γεννά την απορία των ξένων και παραμένει για την αντίληψή τους ακατανόητο.

 Πολύ συχνά μου έτυχε να με ρωτήσουνε στις συνεντεύξεις: Για ποιό λόγο η ποίηση η ελληνική γυρίζει στην μοίρα του φορέα της; Καμιά σχεδόν ποίηση ξένης χώρας δεν ασχολείται με την Ιστορία και την μοίρα του λαού της. Τους απάντησα: Επειδή ο Ελληνισμός έζησε πάντοτε κοντά στον κίνδυνο. Επειδή ό,τι κινδυνεύει, ζητάς να το διασώσεις. Επειδή νιώθουμε μόνοι. Επειδή σαν πολιτιστική μονάδα δεν έχουμε συγγενείς. Και επειδή –προσθέτω εγώ τώρα μεταξύ μας– στο βάθος μας φοβόντουσαν πάντοτε, όσο αδύναμοι και αν είμασταν. Και μας πολεμούσανε, «Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι!», για να ξαναθυμηθώ τον Σολωμό. Ή μήπως αυτό δεν συμβαίνει σήμερα με την Κύπρο;


Μου επεφύλαξε η τύχη την τιμή να γνωρίσω τον Εθνάρχη Μακάριο σε μιαν από τις κορυφαίες στιγμές της δράσης του. Και την θλιβερή τιμή να παραστώ εχθές στην επιμνημόσυνη δέηση για ανάπαυση της ψυχής του. Το αγωνιστικό του σθένος, την ψυχική του αντοχή, το κάλλος του, τα αντλούσε από την μεγάλη δεξαμενή που αποτελείτε όλοι σας – ολόκληρος ο κυπριακός λαός. Για αυτό τη συνέχεια την βλέπουμε σήμερα και θα την βλέπουμε πάντοτε –αρκεί να υπάρχει ενότητα– ολοένα πιο δυνατή, πιο αποφασιστική επάνω στα δικά του βήματα.
 
Αλλά αυτό είναι το θαύμα. Να δυναμώνεις και να αντρειεύεσαι τότε ακριβώς που κινδυνεύεις να χάσεις αυτά που αγαπάς, όμως να ξέρεις πως είναι δικά σου, κατάδικά σου. Και να τους δίνεις την χροιά του ακατάλυτου και του αιώνιου...



http://katatransavantguardia.org/ardindb/page/article.php?id=ARDIN_I_64_S_2_A_0



Και ένα ποίημά του που συμπυκνώνει τις ιδέες του περί σύνδεσης γλώσσας και ιστορικής μνήμης.

"Την γλώσσα μου έδωσαν ελληνική"

Την γλώσσα μου έδωσαν ελληνική
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.
Εκεί σπάροι και πέρκες
ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες τα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν' ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Εκεί ρόδια, κυδώνια
θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια
και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας
λυγαριά και σχίνο
σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων,
ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα-πρώτα Δόξα Σοι.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα -πρώτα Δόξα Σοι!
Εκεί δάφνες και βάγια
θυμιατό και λιβάνισμα
τις πάλες ευλογώντας και τα καρυοφύλλια.
Στο χώμα το στρωμένο με τ' αμπελομάντιλα
κνίσες, τσουγκρίσματα
και Χριστός Ανέστη
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.

[MARKOS]

μα, πρεπει να διδαξει κανεις την....ποιηση....για να καταλαβει οτι εχει πολλες, μα παρα πολλες ερμηνειες?
τοσες, οσοι και οι ανθρωποι πιστευω.
με τη διδακαλια καταλαβαινεις τη....γοητεια της λογω της πολυσημιας !! Ετσι δεν ειναι?

[Βαγγος]

Ποίηση είναι ΟΤΙ μιλά στις καρδίες τών ανθρώπων....ένα τοπίο ,μια μελωδία,ένας πίνακας,μια κρυφή αμαρτωλή σκέψη....ενα πρόσωπο,ο,τι άπιαστο εν τέλει....
Πολύ καλημέρα σας!!

[LK]

Πολύ ωραίος ο λόγος του Ελύτη που παρέθεσες, Apri.  Εξήγησε με πολύ όμορφο τρόπο τον προβληματισμό για το ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία. Οι μεγάλες προσωπικότητες είναι γέννημα των ιστορικών συγκυριών και εκφράζουν την εποχή τους και αντλούν τη μεγαλοσύνη τους από την ανεξάντλητη πηγή της παράδοσης. Και, επίσης, μου άρεσε και το άλλο που σημείωσε, ότι η αναγέννηση και ο νεοκλασικισμός κράτησαν το περίβλημα, αλλά όχι την ουσία του ελληνικού πνεύματος και ότι η ουσία της παράδοσης μας διασώζεται στο λαϊκό πολιτισμό. Πολύ ωραίο, μπράβο!!!!!!!!

[MARKOS]

και κατι αλλο, η ποιηση γραφεται γιαυτους που την εχουν αναγκη !!!

[fivo]

όλους δηλαδή. 

[MARKOS]

μμμμ,....δεν ξερω αν ολοι την εχουν αναγκη!!!!   και δεν ξερω και αν μερικους τους αγγιζει εστω και λιγο....
οταν εχουν θεοποιησει το χρημα και δεν μπορουν να χαρουν τη ζωη.....