Νεοελληνική Γλώσσα

[apri]

apri, μήπως γίνεται να μας εξηγήσεις ορισμένα θέματα περί ορολογίας;
......Έχω την εξής απορία: πότε χρησιμοποιούμε το συμπλήρωμα και πότε τον προσδιορισμό στα νέα ελληνικά;

Το "πότε" εξαρτάται από το αν χρησιμοποιείς το παραδοσιακό συντακτικό ή το συντακτικό της γενετικής-μετασχηματιστικής γραμματικής.

Με βάση τη Γ-Μ Γραμματική, συμπληρωματικές είναι οι προτάσεις που εισάγονται με το "ότι/πως" (ειδικές) και το "να" (βουλητικές), επειδή λειτουργούν ως συμπλήρωμα του ρήματος, κάποιου ονόματος ή κάποιου επιθέτου.

Το συμπλήρωμα (complement) είναι ένας όρος που είναι απαραίτητος, για να είναι πλήρες το νόημα της λέξης που συνοδεύει.
Αν συνοδεύει ρήμα, τότε συμπληρώνει υποχρεωτικά την ενέργειά του (αντικείμενο, κατηγορούμενο).
Μπορεί όμως να περιορίζει τη σημασία ενός ουσιαστικού (η δημοσίευση του βιβλίου), ενός επιθέτου (αγαπητός στους φίλους), ενός επιρρήματος (κοντά στο σχολείο) ή μιας πρόθεσης (από το σχολείο).

Αντιθέτως, ο προσδιορισμός (modifier) εξειδικεύει το νόημα της κεφαλής μιας φράσης, χωρίς να είναι αυτό απαραίτητο. Μπορεί να είναι ένα επίθετο που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό (σε ΟΦ), ένα επίρρημα ή προθετική φράση που προσδιορίζει το ρήμα (σε ΡΦ). Συχνά, χρησιμοποιείται και όρος "προσάρτημα" (adjunct).


Στο συντακτικό του γυμνασίου, απ' ό,τι βλέπω, χρησιμοποιούν την παραδοσιακή ορολογία.
Δεν είναι κακό αυτό γενικώς. Όμως, ως προς τον ρόλο των βουλητικών δίπλα σε ονόματα, υπάρχει πρόβλημα. Γιατί προφανώς δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τον όρο "συμπλήρωμα" (αν δεις στη γραμματική της Φιλιππάκη, θα δεις ότι έτσι περιγράφει τη λειτουργία αυτών των προτάσεων δίπλα σε επίθετα/ουσιαστικά), αλλά και ο όρος επεξήγηση που γράφουν, δεν νομίζω ότι αποδίδει την πλήρη πραγματικότητα.

Αν είχαμε επεξήγηση, τότε θα μπορούσαμε παντού να κάνουμε παύση με κόμμα μετά το επίθετο ή το ουσιαστικό, πριν αρχίσει η βουλητική πρόταση.
Αυτό ισχύει στα παραδείγματα που παρέθετε το παλιό συντακτικό του γυμνασίου:
π.χ Είχε μια παράλογη απαίτηση, να τον αγαπούν όλοι/ Ένα μόνο δεν ξέρω, να λέω ψέματα/Σπάνια το ήθελε αυτό, να μένει μόνος στο σπίτι.

Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, γιατί είναι απαραίτητη η πρόταση για να ολοκληρωθεί το νόημα του ονόματος (π.χ Είναι ικανός να το κάνει/ Πήρε την απόφαση να έρθει).
Σ' αυτές τις περιπτώσεις, το παλιό συντακτικό του γυμνασίου έλεγε ότι η βουλητική πρόταση λειτουργεί ως προσδιορισμός του επιθέτου/ουσιαστικού, χρησιμοποιώντας τον όρο "προσδιορισμό" κάπως ουδέτερα (δηλ. χωρίς να παραπέμπει σε κάποιο συγκεκριμένο είδος προσδιορισμού), περίπου με την έννοια του συμπληρώματος.

[PDE ads]

[elranna]

Με βάση τη Γ-Μ Γραμματική, συμπληρωματικές είναι οι προτάσεις που εισάγονται με το "ότι/πως" (ειδικές) και το "να" (βουλητικές), επειδή λειτουργούν ως συμπλήρωμα του ρήματος, κάποιου ονόματος ή κάποιου επιθέτου.

Διάκριση ανάμεσα στις ειδικές και τις βουλητικές υπάρχει; Ή χαρακτηρίζονται συμπληρωματικές και οι δύο;
Νομίζω αυτό που με μπερδεύει αυτή τη στιγμή αν ο όρος "συμπλήρωμα" είναι επαρκής ως ταξινόμηση ή χρησιμοποιείται ως όρος "ομπρέλα" για αντικείμενο, κατηγορούμενο, γενική αντικειμενική, εμπρόθετους προσδιορισμούς, κλπ (αναφέρω τα παραδείγματα που έδωσες). Συγγνώμη, apri, για τις απορίες, αλλά τη Γ-Μ γραμματική μόνο ακροθιγώς την έχω δει και με γοητεύει υπερβολικά. Άτιμε Τσόμσκι, ζημιά που μας έκανες! 

[apri]

Διάκριση ανάμεσα στις ειδικές και τις βουλητικές υπάρχει; Ή χαρακτηρίζονται συμπληρωματικές και οι δύο;

Και οι δυο χαρακτηρίζονται συμπληρωματικές. Είναι σαν το απαρέμφατο, που είτε είναι ειδικό είτε τελικό, θεωρείται συμπλήρωμα του ρήματος.

Νομίζω αυτό που με μπερδεύει αυτή τη στιγμή αν ο όρος "συμπλήρωμα" είναι επαρκής ως ταξινόμηση ή χρησιμοποιείται ως όρος "ομπρέλα" για αντικείμενο, κατηγορούμενο, γενική αντικειμενική, εμπρόθετους προσδιορισμούς, κλπ (αναφέρω τα παραδείγματα που έδωσες).

Επαρκής είναι ο όρος. Απλώς, υπάρχουν διάφορα είδη συμπληρωμάτων, ανάλογα με το φραστικό περιβάλλον και την ειδικότερη λειτουργία τους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να είναι υποχρεωτική η παρουσία τους, αλλιώς μιλάμε για προσάρτημα (προσδιορισμό).

[elranna]

Και οι δυο χαρακτηρίζονται συμπληρωματικές. Είναι σαν το απαρέμφατο, που είτε είναι ειδικό είτε τελικό, θεωρείται συμπλήρωμα του ρήματος.

Άρα συμπληρωματικές θεωρούνται και οι ενδοιαστικές και οι ονοματικές αναφορικές, που μπορούν να έχουν την ίδια συντακτική θέση με τις ειδικές και τις βουλητικές;Και για να χαρακτηρίσουμε μια πρόταση με βάση τη Γ-Μ, πρέπει να πούμε δευτερεύουσα συμπληρωματική ειδική/βουλητική; Ή το ειδική/βουλητική δεν υπάρχει ως χαρακτηρισμός;

apri, και πάλι χίλια ευχαριστώ για τα φώτα σου. 

[PDE ads]

[apri]

Άρα συμπληρωματικές θεωρούνται και οι ενδοιαστικές και οι ονοματικές αναφορικές, που μπορούν να έχουν την ίδια συντακτική θέση με τις ειδικές και τις βουλητικές;

Συμπληρωματικές είναι οι παλιές ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές (ξέχασα να τις αναφέρω προηγουμένως).
Οι ελεύθερες ονοματικές αναφορικές μπορεί να λειτουργήσουν ως συμπλήρωμα, αλλά δεν λέγονται συμπληρωματικές προτάσεις.

Και για να χαρακτηρίσουμε μια πρόταση με βάση τη Γ-Μ, πρέπει να πούμε δευτερεύουσα συμπληρωματική ειδική/βουλητική; Ή το ειδική/βουλητική δεν υπάρχει ως χαρακτηρισμός;

Όχι, λες μόνο ότι είναι συμπληρωματική που εισάγεται με τον τάδε συμπληρωματικό δείκτη (ότι, πως, μήπως κλπ). Καμιά φορά όμως αναφέρονται από κάποιους και οι παραδοσιακοί όροι διευκρινιστικά (όχι όμως γιατί οι όροι αυτοί αναφέρονται στη Γ-Μ Γραμματική).

[elranna]

Υπέροχα! Έμαθα κάτι καινούριο σήμερα! Και πάλι ευχαριστώ, apri.
Μέχρι την επόμενη απορία, λοιπόν! 

[sarakey]

Καλησπέρα σας
 
θα θελα να ζητήσω μερικές συμβουλές για το μάθημα της ΄Εκθεσης σε μαθήτρια

[HOPE77]

Συνάδελφοι καλησπέρα.Θα ήθελα για αλλη μια φορά τα φώτα σας.Ανέλαβα εναν μαθητη 

[elranna]

Εγώ θα σου πρότεινα να σπάσεις το μάθημα σε όσο το δυνατόν μικρότερα κομματάκια και να κάνεις ξεκάθαρο στο μικρό τι ακριβώς κάνετε κάθε φορά, π.χ. "τώρα θα μάθουμε πώς να γράφουμε επιστολή/e-mail". Από τη στιγμή που το παιδί δυσκολεύεται, θα ήταν καλύτερα να ξεκινήσεις από την παράγραφο και όχι με ολόκληρο κείμενο, πχ. "σήμερα θα μάθουμε να γράφουμε παράγραφο με θεματική πρόταση, λεπτομέρειες και κατακλείδα. Σήμερα θα μάθουμε να γράφουμε παράγραφο με παραδείγματα." 1 πράγμα τη φορά, έτσι ώστε να είναι σαφές στο παιδί ποια δεξιότητα αναπτύσσει και να καταλαβαίνει το ίδιο πού και πώς βελτιώνεται. Έτσι μόνο μπορεί να χτίσει αυτοπεποίθηση πάνω στην παραγωγή λόγου. Επίσης, καλό είναι να μη διορθώνουμε τα πάντα σε ένα κείμενο, αλλά να επικεντρωνόμαστε σε 1-2 φαινόμενα έτσι ώστε να βελτιώσει αυτά τα συγκεκριμένα στην επόμενη του προσπάθεια. Αν του τα διορθώνουμε όλα, την επόμενη φορά δεν θα ξέρει από πού να αρχίσει, με αποτέλεσμα να μην κάνει τίποτα.

ΥΓ. Και πολύ βασικό: η επικοινωνιακή περίσταση. Σε ποιον απευθυνόμαστε και τι στόχο έχει το κείμενο μας.

[HOPE77]

Ευχαριστω πολύ για την απάντηση.Γενικά στη δομή -ιδέες ειναι καλός αλλά γράφει πολύ απλά-απλοικά.Καλός ειναι και στις ασκήσεις π.χ αναπτυξη παραγράφων.Δεν ξερω πώς ακριβώς εκτος απο αυτά που ανέφερα να τον βοηθήσω στην εκφραση και στο λεξιλόγιο.Εκτος απο τις εκθέσεις γρ'αφουμε και παραγράφους,απαντησεις σε κειμενα ,γράφει αρκετά και κριτήρια του δινω αλλά με τον ίδιο απλο τρόπο.

[Χάρις]

Γραφω σε αυτό το νήμα γιατι η ερώτησή μου είναι σχετική με το θέμα.
Λοιπόν... Με αφορμή την υποτακτική σύνδεση στα Νέα της Α Γυμνασίου, εντόπισα μια λεπτομέρεια για την οποία δεν είμαι σίγουρη.
Δευτερεύουσες βουλητικές μπορεί να λειτουργούν ως υποκειμενο, αντικείμενο, ονοματικός προσδιορισμός, εντάξει ως εδω
 και   
συμπλήρωμα ;;;
Αναφέρομαι στις περιπτώσεις : χωρίς να..., με το να..., από το να...

Και παρεμπιπτόντως, ποιο συντακτικό θεωρείται πλέον βοηθητικό ;

[apri]

Ναι, αυτές οι δευτερεύουσες λειτουργούν και ως συμπλήρωμα σε προθετικές φράσεις (πχ χωρίς να....) ή σε ονοματικές φράσεις (πχ ικανός να..../ επιθυμία να....).