Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Ladyven]

Αγαπητοί apri και aris82,

κατ'αρχας να σας ευχαριστήσω πολύ για τις απαντήσεις σας, ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και κατατοπιστικες. Παντα πιστευα πως οι ελληνες φιλολογοι που διδασκουν αγνωστο ειναι οτι κοντινοτερο εχουμε σε φυσικους ομιλιτες της αρχαιας ελληνικης 

Οσον αφορά για τους λατινικους χαρακτηρες, ζητω ξανα συγνωμη, δεν ηξερα οτι απαγορευονται στο forum. Ζω εκτος ελλαδας εδω και 10 χρονια, και οτι γραφω και διδασκω ειναι παντα σε λατινικους χαρακτηρες και τους εχω συνηθισει τοσο πολυ...

Ηθελα να απαντησω σε καποια θεματα που θεσατε, γιατί δεν βρίσκω συχνά ανθρώπους που αγαπούν και ξέρουν τα αρχαια.
1. @ apri
"Ωστόσο, υπάρχουν φορές μη εκπεφρασμένου υποκειμένου, που το κατηγορούμενο έλκεται από την πτώση του υπάρχοντος όρου: π.χ  "Οι πρέσβεις Κύρου εδέοντο ως προθυμοτάτου προς πόλεμον γενέσθαι"
Αυτό όμως είναι μάλλον η εξαίρεση στον κανόνα."

Σ'αυτο τείνω να διαφωνήσω: τοσο στο διδακτορικο μου, οσο και σε ενα προσφατο αρθρο που εγραψα, βρηκα πως οταν το κενο υποκειμενο του απαρεμφατου αναφερεται σε εναν ορο της κυριας προτασης (και όταν το απαρεμφατο ειναι συνδετικο, οπου τοτε μπορουμε να δουμε την πτωση του υποκειμενου αυτου μεσω της συμφωνιας του με το κατηγορουμενο του απαρεμφατου - ή φυσικα και οταν εχουμε δευτερευον κατηγορουμενο ομως εδειξε και ο aris82 με το παραδειγμά του) τότε το υποκειμενο συμφωνει στην πτωση με τον ορο στο οποιο αναφερεται. Αυτο συμβαινει πολυ συχνα, σχεδον υποχρεωτικά θα έλεγα, οταν το απαρεμφατικο υποκειμενο αναφερεται στο υποκειμενο του κυριου ρηματος (με ρηματα σαν το οιομαι, βουλομαι, φημι κτλ) και το φαινομενο αυτο στη γλωσσολογια αναφερεται ως subject control. Το ιδαιτερα ενδιαφερον χαρακτηριστικο της αρχαιας, ειναι πως συχνα κανει το ιδιο και με την δοτικη των δοκει, εξεστι, προσηκει, πρεπει κτλ. Η 'έλξη' απο την γενικη του αντικειμενου, οπως στο παραδειγμα της apri ειναι σαφως πιο σπανια, αλλά αυτό νομίζω ότν έχει να κάνει με τον χαρακτήρα της γενικής. Ειναι ενδιαφερον οτι περιγραφεις το φαινομενο αυτο σαν ελξη. Αναρωτιεμαι αν ακολουθει οντως τους κανονες της ελξης όπως την ξέρουμε στις αναφορικές προτάσεις. Εγω το ονομάζω case transmission, μεταβιβαση πτώσης. Κι άλλες γλώσσες το εχουν αυτο: τα Ισλανδικα και τα Ρωσικα (αλλα οχι ακριβως στα ιδια περιβαλλοντα με τα αρχαια ελληνικα). Αν δεν σας κουραζουν τα παραδειγματα με λατινικους χαρακτηρες μπορώ να σας στειλω την δουλειά μου 

2. @aris82
"Είναι ενδιαφέρουσα η άποψη ότι αυτή η ανωμαλία συμβαίνει συνήθως όταν το απαρέμφατο προέρχεται από συνδετικό ρήμα."
Όπως έγραψα και πιό πάνω, το φαινομενο αυτο δεν συμβαινει μονο με συνδετικα ρηματα, αλλά μόνο με συνδετικά ρήματα μπορουμε να δουμε την πτωση του απαρεμφατικού υποκειμενου μεσω της συμφωνιας του με το κατηγορουμενο του απαρεμφατου. Φυσικα αυτό συμβαινει και οταν εχουμε δευτερευον κατηγορουμενο οπως εδειξες με το παραδειγμά σου, αλλά αυτό είναι πραγματικά σπάνιο.

3. @aris82
"Έπειτα, όταν το ρήμα είναι δίπτωτο και το ένα αντικείμενο είναι απαρέμφατο ή δευτερεύουσα, τότε το πλαγιόπτωτο αντικείμενο καθίσταται υποκείμενο στην Π.Σ. "
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, και δεν το ειχα δει πουθενά, ούτε το είχα σκεφτεί καθόλου. Οτι διπτωτα ρήματα κοιτουσα είχαν να κανουν με δυο ουσιαστικά σαν αντικειμενα. Ποια ρήματα εννοεις? Εχεις καποια παραδειγματα να μου στείλεις?

3. @aris82
"Μαρδόνιος ἐπέταξεν τοῖς Πέρσαις τὴν έφοδον ἐπὶ τοὺς πολεμίους --> Οἱ Πέρσαι ἐπετάχθησαν τὴν ἔφοδον... " Μπορεις σε παρακαλώ να μου δώσεις την βιβλιογραφική αναφορά αυτου του παραδέιγματος (του παθητικού). Θα ήθελα πολύ να το κοιτάξω μεσα στο context του. (Αλήθεια πως μεταφραζουμε το context στα ελληνικά?)

Όσον αφορά την συζήτηση για Causative στα αρχαία ελληινικά, ομολογώ πως έχω μαύρα μεσάνυχτα 

Και πάλι ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σας, μου έφταξαν τη μέρα!
Ladyven

[PDE ads]

[apri]

Αγαπητοί apri και aris82,

κατ'αρχας να σας ευχαριστήσω πολύ για τις απαντήσεις σας, ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και κατατοπιστικες. Παντα πιστευα πως οι ελληνες φιλολογοι που διδασκουν αγνωστο ειναι οτι κοντινοτερο εχουμε σε φυσικους ομιλιτες της αρχαιας ελληνικης 

Λίγο δύσκολο να φτάσουμε τους φυσικούς ομιλητές της αρχαίας ελληνικής, αν και καταλαβαίνω με ποιο πνεύμα το λες.
Χαίρομαι που ασχολείσαι και εσύ στα ξένα μ' αυτά και μάλιστα εφαρμόζοντας τη Γενετική Μετασχηματιστική Γραμματική, γιατί πραγματικά μας λείπουν τέτοιες μελέτες των αρχαίων ελληνικών.


Κάποιες διευκρινήσεις εκ μέρους μου:

1. Μίλησα για εξαίρεση με την έννοια ότι η πιθανότητα να πετύχεις σε κείμενο κάποιο ρήμα που να συντάσσεται ταυτοχρόνως με γενική/δοτική και απαρέμφατο συνδετικού ρήματος με διαφορετικό υποκείμενο από αυτό του ρήματος (ετεροπροσωπία) είναι μικρή, τουλάχιστον με βάση τη δική μου εμπειρία. Μπορεί και να κάνω λάθος όμως.
Η περίπτωση της ταυτοπροσωπίας δεν δημιουργεί πρόβλημα, γιατί ο όρος όπου αναφέρεται το απαρεμφατικό υποκείμενο δεν παίζει κάποιον άλλο ρόλο μέσα στην πρόταση πλην του υποκειμένου του ρήματος και επομένως, δεν τίθεται ζήτημα άλλης πτώσης, πλην της ονομαστικής.



2. Στο παράδειγμα "Οἱ πρέσβεις Κύρου ἐδέοντο ὡς προθυμοτάτου πρὸς τὸν πόλεμον γενέσθαι" δεν ξέρω αν ο όρος "έλξη" είναι ο κατάλληλος. Τον χρησιμοποίησα, γιατί θεωρώ ότι ο εκπεφρασμένος όρος (Κύρου) όπου αναφέρεται το απαρεμφατικό υποκείμενο συμπαρασύρει  ή κατά κάποιον τρόπο ελέγχει την πτώση του κατηγορουμένου που αναφέρεται σ' αυτόν. 

Ο όρος "μεταβίβαση πτώσης" κατ' εμέ δεν είναι απόλυτα ακριβής, γιατί όταν μεταβιβάζεις κάτι, σημαίνει ότι το χάνεις.
Το υποκείμενο λ.χ των μεταβιβαστικών ρημάτων μεταβιβάζει  το ρόλο του δράστη της πράξης σε κάποιο άλλο πρόσωπο και το ίδιο κρατά μόνο την ευθύνη, το ρόλο του ιθύνοντος νου.
Αντιθέτως, στην περίπτωση που συζητάμε ο εκπεφρασμένος όρος δεν μεταβιβάζει, δεν χάνει την εγγενή πτώση του. Απλώς επηρεάζει την πτώση του κατηγορουμένου.  Ίσως η λέξη "μετάδοση" αποδίδει καλύτερα το "transmission", γιατί στη μετάδοση δεν χάνεις αυτό που δίνεις.



3. Τέλος, όσον αφορά τα causative στα αρχαία ελληνικά.
Συνήθως, όπως ξέρεις, στα νέα ελληνικά μιλάμε κυρίως για τα ενεργητικά μεταβιβαστικά (π.χ θα σε χορέψω στο ταψί, τον "παραίτησαν"), όπου το υποκείμενο είναι υπεύθυνο για την πράξη που κάνει κάποιος άλλος.
Κατά τη γνώμη μου, υφίστανται και κάποια ελάχιστα παθητικά μεταβιβαστικά (π.χ κουρεύομαι, βαπτίζομαι).

Στα αρχαία ελληνικά ο όρος που χρησιμοποιείται στο παραδοσιακό συντακτικό είναι "μέσα διάμεσα ή μέσα πλάγια" .
Πιστεύω όμως ότι πρόκειται για  το ίδιο πράγμα ακριβώς, καθώς και στα μέσα διάμεσα το υποκείμενο αναθέτει σε κάποιον άλλο να κάνει μια πράξη για λογαριασμό του (π.χ ο πατήρ παιδεύεται παίδας=ο πατέρας εκπαιδεύει τα παιδιά του μέσω κάποιου δασκάλου, οικοδομούμαι οικίαν=χτίζω σπίτι με τη βοήθεια οικοδόμων/ πρβλ. Ι had my hair cut).
Είναι μάλιστα εξαιρετικά ενδιαφέρον για εμένα ότι στα μεν νέα ελληνικά κυριαρχούν τα ενεργητικά μεταβιβαστικά, ενώ στα αρχαία τα μέσα μεταβιβαστικά.


ΥΓ. context=συμφραζόμενα, κειμενικό/γλωσσικό περιβάλλον

[MARKOS]

μέσα-παθητικά μεταβιβαστικά (π.χ κουρεύομαι)

 Τωρα που το λες "αύριο θα κουρευτω": Εδω, το ρήμα ειναι μέσο, παθητικό ή μεσο-παθητικό(μεταβιβαστικό)? 

[apri]

μέσα-παθητικά μεταβιβαστικά (π.χ κουρεύομαι)

 Τωρα που το λες "αύριο θα κουρευτω": Εδω, το ρήμα ειναι μέσο, παθητικό ή μεσο-παθητικό(μεταβιβαστικό)?

Έχεις δίκιο να μπερδεύεσαι, γιατί δεν ήμουν σαφής. Θα γυρίσω να το διορθώσω.
Το μέσο-παθητικό αφορά τη φωνή του ρήματος.
Στα αρχαία ελληνικά μιλάμε για μέσα μεταβιβαστικά, ενώ στα νέα ελληνικά για παθητικά μεταβιβαστικά (γιατί δεν έχουμε μέση φωνή στα ν.ε).

Το μεταβιβαστικό δεν έχει να κάνει με τη μορφολογία του ρήματος, αλλά με το αν η πράξη γίνεται μέσω κάποιου άλλου ή όχι.

Αν κουρευτείς αύριο μόνος σου, τότε το ρήμα είναι απλώς αμετάβατο.
Αν κουρευτείς με τη βοήθεια άλλου, τότε το ρήμα είναι μεταβιβαστικό.

[PDE ads]

[MARKOS]

Αν κουρευτείς αύριο μόνος σου, τότε το ρήμα είναι απλώς αμετάβατο.
Αν κουρευτείς με τη βοήθεια άλλου, τότε το ρήμα είναι μεταβιβαστικό.

Aμετάβατο αποκλείεται γιατι δεν εχω δοκιμασει ποτε να κουρευτω μονος μου και δεν εχω σκοπό μου να το κανω τώρα.
Αρα τη χρηση του μεταβιβαστικού θα παρω (της μετενέργειας, για να το πω με σύγχρονους όρους)


 * Ladyven, καλωσόρισες στο pde,

[apri]

Αρα τη χρηση του μεταβιβαστικού θα παρω (της μετενέργειας, για να το πω με σύγχρονους όρους)

Πρόεδρε,μόνο μην πεις στο κουρείο "μετενέργεια", γιατί σε βλέπω να εξασκείς το καλλιτεχνικό σου ταλέντο και στην κομμωτική πάνω σου. Πάει η μετενέργεια, έληξε.
Καλή τύχη στο causative κούρεμα.

[aris82]

Αγαπητή Ladyven,
ειλικρινά θα είχε πολύ ενδιαφέρον να δούμε τμήματα του επιστημονικού σου πονήματος καθώς όσα γράφεις ακούγονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Όπως καταλαβαίνεις, όσα καταθέτεις είναι αρκετά εξειδικευμένα και χαίρομαι που ως προς κάποιες παραμέτρους καταθέσαμε και εμείς την άποψή μας πάνω στα ζητήματα που ανέπτυξες. Εμένα προσωπικά δεν με ενόχλησαν οι λατινικοί χαρακτήρες καθώς είναι τοῖς πᾶσιν γνωστόν πώς γίνονται οι παραδόσεις στα ξένα πανεπιστήμια αλλά εφόσον οι κανόνες του φόρουμ το απαγορεύουν θα πρέπει να εναρμονιστούμε.
Θα σου απαντήσω στο σκέλος της ανάρτησής σου που με αφορά.

α) Η επανοτοποθέτησή σου περί συνδετικών απαρεμφάτων καθιστά τελείως σαφή την παρατήρησή σου περί του φαινομένου στο οποίο αναφέρεσαι.

[MARKOS]

Αγαπητή Ladyven,
προσωπικά δεν με ενόχλησαν οι λατινικοί χαρακτήρες καθώς είναι τοῖς πᾶσιν γνωστόν πώς γίνονται οι παραδόσεις στα ξένα πανεπιστήμια αλλά εφόσον οι κανόνες του φόρουμ το απαγορεύουν θα πρέπει να εναρμονιστούμε.

Oι κανονισμοί του pde απαγορεύουν τη χρήση λατινικών χαρακτήρων. 'Ομως, στη προκειμένη περίπτωση, επειδή ακριβώς πρόκειται για ερμηνεία γλωσσικών φαινομένων και ερμηνειών πού σίγουρα βοηθούν, με τη παράθεση τους, στην κατανόηση της δικής μας γλώσσας (διαφοράς και ομοιότητας),μπορεί να γίνει χρήση αυτών, αρκεί να δίνονται και τα αντίστοιχα παραδείγματα στα ελληνικά. Προσοχή όμως στην έκταση και τη συχνότητα.

[Ladyven]

Σας ευχαριστώ πολύ και πάλι για τα πολύ ενδιαφεροντα σχόλιά σας!

[Sali]

Θα σου πω την άποψή μου σχετικά με τη γενική αντικειμενική δίπλα σ' αυτά τα επίθετα.

Άξιος: Μπορείς να πεις ότι παίρνει γενική αντικειμενική δίπλα του, από τη στιγμή που το "αξίζω" παίρνει αντικείμενο
(βλ. και ν.ε  άξιος συγχαρητηρίων- αξίζει τα συγχαρητήρια μας).


"Αίτιος": Το "αίτιος" στα αρχαία ελληνικά είχε τη σημασία του "υπεύθυνος για κάτι δυσάρεστο".
Το "αιτιώμαι" σήμαινε "αποδίδω ευθύνη/θεωρώ κάποιον ως την αιτία για κάτι δυσάρεστο,  κατηγορώ"
και "αιτία" σήμαινε "κατηγορία" (εξ ου και το ελληνιστικό "υπαίτιος"=ο υπό αιτίαν ων).
Ως εκ τούτου, δίπλα υπήρχε κάτι που εξέφραζε αιτία.

Το "αιτιώμαι" δεν είχε τη σημασία του "προξενώ", για να μιλήσουμε για αντικείμενο και επομένως και για γενική αντικειμενική δίπλα στο "αίτιος", παρότι μπορείς να πεις πως ο "αίτιος" είναι τελικώς αυτός που προξενεί κάτι κακό...

Θα διαφωνήσω για το αἴτιος. Στις πλείστες των περιπτώσεων σημαίνει "πρόξενος", (ανεξάρτητα από τις σημασίες του "αἰτιῶμαι") οπότε εκφράζει το αιτιατό, όχι το αίτιο. Κατά συνέπεια, η γενική είναι αντικειμενική. Στο παράδειγμα: "πολλῶν συμφορῶν αἴτιός ἐστιν ὁ πόλεμος" είναι σαφέστατο ότι η αιτία εντοπίζεται στη λέξη "πόλεμος", ενώ το αποτέλεσμα-αιτιατό-αντικείμενο στη λέξη "συμφορῶν". Αλλιώς θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι οι συμφορές είναι η αιτία που προκαλεί τον πόλεμο - όπερ άτοπον. Και μάλιστα μ' αυτή τη σύνταξη εμφανίζεται συχνά και δοτική προσώπου η οποία χαρακτηρίζεται ως χαριστική ή αντιχαριστική αναλόγως. Ίσως η γενική με το αἵτιος να είναι της αιτίας, όταν το επίθετο εμφανίζεται (συνήθως ουσιαστικοποιημένο) με καθαρά δικανική σημασία: "ένοχος". (Αλλά και πάλι πρέπει να εξεταστούν τα συμφραζόμενα).

[apri]

Αν πεις το "των συμφορών" γενική της αιτίας, δεν σημαίνει ότι οι συμφορές είναι η αιτία του πολέμου, γιατί η φράση δεν είναι "πόλεμος συμφορών", αλλά "συμφορῶν αἴτιός ἐστιν ὁ πόλεμος".
Οι συμφορές είναι η αιτία που ο πόλεμος είναι άξιος κατηγορίας.
Αυτή κατ' εμέ, είναι η προσέγγιση της αρχικής σημασίας και σύνταξης του "αίτιος".

[quidam omnia sciens...]

Οι συμφορές είναι η αιτία που ο πόλεμος είναι άξιος κατηγορίας.
Αυτή κατ' εμέ, είναι η προσέγγιση της αρχικής σημασίας και σύνταξης του "αίτιος".

Σωστά

[Sali]

[quidam omnia sciens...]

Σ'αυτο τείνω να διαφωνήσω: τοσο στο διδακτορικο μου, οσο και σε ενα προσφατο αρθρο που εγραψα, βρηκα πως οταν το κενο υποκειμενο του απαρεμφατου αναφερεται σε εναν ορο της κυριας προτασης (και όταν το απαρεμφατο ειναι συνδετικο, οπου τοτε μπορουμε να δουμε την πτωση του υποκειμενου αυτου μεσω της συμφωνιας του με το κατηγορουμενο του απαρεμφατου - ή φυσικα και οταν εχουμε δευτερευον κατηγορουμενο ομως εδειξε και ο aris82 με το παραδειγμά του) τότε το υποκειμενο συμφωνει στην πτωση με τον ορο στο οποιο αναφερεται. Αυτο συμβαινει πολυ συχνα, σχεδον υποχρεωτικά θα έλεγα, οταν το απαρεμφατικο υποκειμενο αναφερεται στο υποκειμενο του κυριου ρηματος (με ρηματα σαν το οιομαι, βουλομαι, φημι κτλ) και το φαινομενο αυτο στη γλωσσολογια αναφερεται ως subject control. Το ιδαιτερα ενδιαφερον χαρακτηριστικο της αρχαιας, ειναι πως συχνα κανει το ιδιο και με την δοτικη των δοκει, εξεστι, προσηκει, πρεπει κτλ. Η 'έλξη' απο την γενικη του αντικειμενου, οπως στο παραδειγμα της apri ειναι σαφως πιο σπανια, αλλά αυτό νομίζω ότν έχει να κάνει με τον χαρακτήρα της γενικής. Ειναι ενδιαφερον οτι περιγραφεις το φαινομενο αυτο σαν ελξη. Αναρωτιεμαι αν ακολουθει οντως τους κανονες της ελξης όπως την ξέρουμε στις αναφορικές προτάσεις. Εγω το ονομάζω case transmission, μεταβιβαση πτώσης. Κι άλλες γλώσσες το εχουν αυτο: τα Ισλανδικα και τα Ρωσικα (αλλα οχι ακριβως στα ιδια περιβαλλοντα με τα αρχαια ελληνικα). Αν δεν σας κουραζουν τα παραδειγματα με λατινικους χαρακτηρες μπορώ να σας στειλω την δουλειά μου 

Καλώς ήρθες! Αν μου επιτρέπεις μια αρχική ερώτηση: η διατριβή σου έχει να κάνει με το φαινόμενο pro-drop;

Θα ήθελα να κάνω μερικές επισημάνσεις πριν προβώ σε όποια απάντηση.

1. Ο κανόνας για το υποκείμ. του απαρεμφ. περιγράφεται ως εξής:

Το υποκ. του απαρεμφάτου είναι πάντα σε αιτιατική.

Εξαίρεση 1: όταν απαρέμφατο και ρήμα εξάρτησης έχουν κοινό υποκ., τότε το  υποκ. του απαρεμφάτου παραλείπεται και εννοείται σε ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ.
Εξαίρεση 2: όταν το αντικ.(συνήθως είναι πρόσωπο, αλλά όχι αναγκαστικά) του ρήματος είναι και υποκ. του απαρεμφάτου, τότε το υποκ. του απαρεμφ. παραλείπεται και εννοείται σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ, σε όποια πτώση και αν ήταν το αντικ. του ρήματος (ΑΙΤ.-ΓΕΝ.-ΔΟΤ.).

2. Το φαινόμενο ένα απαρέμφατο να μην έχει υποκείμενο σε αιτιατική, παρά σε ονομαστική ή σε άλλη πλάγια πτώση, παραδοσιακά έχει ερμηνευτεί ως "έλξη της πτώσης" (case attraction, αν θυμάμαι καλά). Δηλαδή όταν το απαρέμφατο μοιράζεται το υποκείμενο με το ρήμα της πρότασης, η αιτιατική πτώση έλκεται προς την ονομαστική και παραλείπεται, σχεδόν υποχρεωτικά (οι εξαιρέσεις είναι σπάνιες, και τότε έχουμε συνήθως έμφαση). Η έλξη μάλιστα προς την ονομαστική παραδοσιακά καλείται "ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ", κυρίως στην Ελλάδα.

3. Σε περιπτώσεις όπως "Ἐδέοντο τοῦ Κύρου ὡς προθυμοτάτου γενέσθαι πρὸς τὸν πόλεμον", παραδοσιακά το φαινόμενο ονομάζεται "έλξη του κατηγορουμένου προς την πτώση του αντικ. του ρήματος εξάρτησης του απαρεμφάτου". Δηλαδή, και καλά, το υποκ. του απαρεμφάτου είναι η ΑΙΤΙΑΤ. "τὸν Κῦρον", αλλά επειδή παραλείπεται, η πτώση του κατηγορ. έλκεται προς την προυπάρχουσα γενική-αντικ. του ρήματος. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει και όταν υπάρχει μετοχικός τύπος, και όχι κατηγορούμενο, με οποιονδήποτε ρηματικό τύπο. Για παράδειγμ, μια μετοχη παρουσιάζεται σε δοτική και όχι σε αιτιατική, όπως ο Άρης ήδη ανέφερε και με παράδειγμα.

Φυσικά η δόμηση της φράσης δεν είναι:
Ἐδέοντο [τοῦ Κύρου ὡς προθυμοτάτου γενέσθαι]
αλλά:
Ἐδέοντο τοῦ Κύρου [ὡς προθυμοτάτου γενέσθαι]

Αυτό συμβαίνει ακόμη και σε περιπτώσεις όπου το απαρέμφατο δεν έχει άμεση εξάρτηση με το κύριο ρήμα, παρά παρεμβαίνει ένα άλλο απαρέμφατο, συνήθως απροσώπου ρήματος.

Πχ.
Ἔξεστί μοι [(ΑΙΤ.) σοφὸν εἶναι]
Ἐλξη προς ΔΟΤ.: ἔξεστί μοι [(ΑΙΤ.=>ΔΟΤ.) σοφῷ εἶναι]
Έλξη προς ΟΝΟΜ.: Οἶμαι [ἐξεῖναι μοι [ΑΙΤ.=>ΟΝΟΜ.) σοφὸς εῑναι]]

Εντός της παρένθεσης μπορούμε να βάλουμε τον ελλείποντα αντωνυμικό τύπο (ἐμέ-> ἐμοί, ἐγώ).

3. @aris82
"Έπειτα, όταν το ρήμα είναι δίπτωτο και το ένα αντικείμενο είναι απαρέμφατο ή δευτερεύουσα, τότε το πλαγιόπτωτο αντικείμενο καθίσταται υποκείμενο στην Π.Σ. "
Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, και δεν το ειχα δει πουθενά, ούτε το είχα σκεφτεί καθόλου. Οτι διπτωτα ρήματα κοιτουσα είχαν να κανουν με δυο ουσιαστικά σαν αντικειμενα. Ποια ρήματα εννοεις? Εχεις καποια παραδειγματα να μου στείλεις?

Πρόσεξε διότι είναι κάπως παρελκυστική η διατύπωση του Άρη. Όταν σου λέει "πλαγιόπτωτο αντικείμενο" εσύ διάβαζε (και αυτό εννοεί) "πλαγιόπτωτο αντικείμενο σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ, και μόνο σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ". Διότι όταν το αντικείμενο αυτό είναι (για παράδειγμα) ΔΟΤ. δεν ισχύει ο κανόνας.

Σε μια αναζήτηση που εκ των πραγμάτων έγινε πολύ βιαστικά (βασικά έψαξα μόνο τη σύνταξη του παθητικού τύπου "εἴρηται=έχει ειπωθεί ότι, είχει ειπωθεί να") μπορουμε να παρατηρήσουμε τα εξής...

1. Όταν το ρήμα συντάσσεται με δοτική και απαρέμφατο ή ονοματική πρόταση (που ισοδυναμούν στην ουσία με ένα ΣΥΣΤΟΙΧΟ ΑΝΤΙΚ. σε αιτιατ.), το απαρέμφατο ή η πρόταση γίνεται το υποκείμενο, με το λεκτικό ρήμα να γίνεται ΠΑΘΗΤΙΚΟ με απρόσωπη σύνταξη. Π.χ.:

Lysias Orat., De caede Eratosthenis
Section 30, line 5
Ἀκούετε, ὦ ἄνδρες, ὅτι αὐτῷ τῷ δικαστηρίῳ [...] διαρρήδην εἴρηται [τούτου μὴ καταγιγνώσκειν φόνον], ὃς ἂν ἐπὶ δάμαρτι τῇ ἑαυτοῦ μοιχὸν λαβὼν ταύτην τὴν τιμωρίαν ποιήσηται.

Εδώ η ενεργ. σύνταξη θα ήταν:
αὐτὸ τὸ δικαστήριον [...] διαρρήδην εἴρηκε [τούτου μὴ καταγιγνώσκειν φόνον], ὃς ἃν...
Τουτέστιν η απαρεμφατική δομή μετακινείται από αντικείμενο σε υποκείμενο. Δεν μπορεί ποτε να υπάρξει σύνταξη παθ. σε τέτοια περίπτωση όπου το πλαγιόπτωτο αντικ. σε δοτική θα τίθεται υποκείμενο.

Demosthenes Orat., Epitaphius
Section 27, line 2
Ἃ μὲν οὖν κοινῇ πᾶσιν ὑπῆρχεν τοῖσδε τοῖς ἀνδράσιν εἰς τὸ καλῶς ἐθέλειν ἀποθνῄσκειν, εἴρηται, γένος, παιδεία, χρηστῶν ἐπιτηδευμάτων συνήθεια, τῆς ὅλης πολιτείας ὑπόθεσις· ἃ δὲ κατὰ φυλὰς παρεκάλεσεν ἑκάστους εὐρώστους εἶναι, ταῦτ' ἤδη λέξω.

Εδώ η ενεργ. σύνταξη θα ήταν:
[Ἃ μὲν... ἀποθνῄσκειν], εἴρηκα, γένος, παιδείαν, συνήθειαν, ὑπόθεσιν.
Τουτέστιν, η δευτερεύουσα πρόταση μετακινήθηκε από αντικ. (κατ'ουσίαν ΣΥΣΤΟΙΧΟ) σε υποκ., δηλαδή από αιτιατ. σε ονομαστ., με το ρήμα φυσικά σε τριτοπρόσωπο τύπο. Εδώ να προσέξουμε ότι αν οι προτάσεις θεωρηθούν αναφορικές, έχουμε αττική σύνταξη, αν θεωρηθούν ερωτήσεις, το ρήμα είναι απρόσωπο.

(Η επεξηγήσεις μπορούν ίσως διατηρηθούν σε ονομαστική: "γένος, παιδεία, συνήθεια, ὑπόθεσις" αν ληφθούν ως προσδιορ. της ονομαστ. "Ἃ" της ερώτησης, δηλαδή ως μέρος της ερώτησης και όχι της πρότασης με το "εἴρηται")

2. Όταν στην ενεργ. σύνταξη το (ΣΥΣΤΟΙΧΟ) αντικ. είναι απλά μια αιτιατική πτωτικού, πχ. μια δεικτ. αντωνυμία, τότε και πάλι η σύστοιχη αντων. τίθεται υποκ. με το ρήμα ΠΑΘΗΤΙΚΟ αλλά όχι απρόσωπο, πχ.:

Demosthenes Orat., Philippica 2
Section 37, line 2
[ταῦτ'] οὖν [...] νῦν ἱκανῶς εἴρηται...

Demosthenes Orat., In Timocratem
Section 4, line 5
ἐγὼ δ', εἴπερ τινὶ [τοῦτο] καὶ ἄλλῳ προσηκόντως εἴρηται, νομίζω κἀμοὶ νῦν ἁρμόττειν εἰπεῖν.

3. Το ίδιο και όταν το ΣΥΣΤΟΙΧΟ είναι όνομα:

Demosthenes Orat., Contra Apatourium [Sp.]
Section 38, line 7
Εἴρηταί μοι τὰ δίκαια, ὅσα ἐδυνάμην.

4. Μπορούμε να δούμε και παραδείγματα όπου οι περιπτώσεις 2. και 3. συνδυάζονται και το ρήμα έχει δεχτεί για υποκ. του πτωτικό σε ονομ. μαζί με δευτερ. προτ. σε ονομαστική (είτε αναφορική είτε ερωτηματική τη χαρακτηρίσει κάποιος):

Demosthenes Orat., Epistulae
Epistle 1, section 11, line 3
Αἱ μὲν οὖν παρασκευαὶ καὶ ἃ δεῖ φυλάξασθαι, καὶ ἃ πράττων τις ἂν κατ' ἀνθρώπινον λογισμὸν μάλιστα κατορθοίη, σχεδὸν εἴρηταί μοι·

Ενεργ. σύντ.: σχεδὸν εἴρηκα τὰς παρασκευὰς και ἃ δεῖ... κατορθοίη

3. @aris82
"Μαρδόνιος ἐπέταξεν τοῖς Πέρσαις τὴν έφοδον ἐπὶ τοὺς πολεμίους --> Οἱ Πέρσαι ἐπετάχθησαν τὴν ἔφοδον... " Μπορεις σε παρακαλώ να μου δώσεις την βιβλιογραφική αναφορά αυτου του παραδέιγματος (του παθητικού). Θα ήθελα πολύ να το κοιτάξω μεσα στο context του. (Αλήθεια πως μεταφραζουμε το context στα ελληνικά?)

Μερικά παραδείγματα μπορείς να δεις και στο Λεξικό (Liddel-Scott), στο λήμμα ἐπιτάσσω για παράδειγμα.

Ίσως σε αφορούν οι παρακάτω επισημάνσεις. Μπορούμε να βρούμε αρκετά (αντι)παραδείγματα (ενδεικτικά σταχυολογημένα από μένα), αλλά με συγκεκριμένες προυποθέσεις:

Antiphon Soph., Fragmenta
Fragment 61, line 4
<ἀναρχίας δ' οὐδὲν κάκιον ἀνθρώποις· ταῦτα γινώσκοντες οἱ πρόσθεν ἄνθρωποι ἀπὸ τῆς ἀρχῆς εἴθιζον τοὺς παῖδας ἄρχεσθαι καὶ τὸ κελευόμενον ποιεῖν,

Demosthenes Orat., De pace
Section 24, line 1
Τὰ κελευόμεν' ἡμᾶς ἄρα δεῖ ποιεῖν ταῦτα φοβουμένους;

Xenophon Hist., Hellenica
Book 3, chapter 5, section 6, line 8
καὶ ὁ μὲν Λύσανδρος τά τε ἄλλα τὰ κελευόμενα ἔπραττε καὶ προσέτι Ὀρχομενίους ἀπέστησε Θηβαίων.

Xenophon Hist., Memorabilia
Book 4, chapter 2, section 23, line 8
νῦν δὲ πῶς οἴει με ἀθύμως ἔχειν, ὁρῶντα ἐμαυτὸν διὰ μὲν τὰ προπεπονημένα οὐδὲ τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρίνεσθαι δυνάμενον

Plato Phil., Charmides
Stephanus page 166, section d, line 9
Θαρρῶν τοίνυν, ἦν δ' ἐγώ, ὦ μακάριε, ἀποκρινόμενος τὸ ἐρωτώμενον ὅπῃ σοι φαίνεται, ἔα χαίρειν εἴτε Κριτίας ἐστὶν εἴτε Σωκράτης ὁ ἐλεγχόμενος·

Thucydides Hist., Historiae
Book 3, chapter 61, section 1, line 2
Τοὺς μὲν λόγους οὐκ ἂν ᾐτησάμεθα εἰπεῖν, εἰ καὶ αὐτοὶ βραχέως τὸ ἐρωτηθὲν ἀπεκρίναντο καὶ μὴ...

Παρατηρουμε ότι με ουσιαστικοποιημένες μετοχές η παθητικοποίηση μπορεί να γίνεται και στο άψυχο, αυτό που στην ενεργ. σύνταξη θα ήταν ένα ΣΥΣΤΟΙΧΟ ΑΝΤΙΚ.

Δηλαδή, αν αντικαταστήσουμε τη μετοχή με μια αναφορική πρόταση, θα είχαμε (ασχολούμαι ενδεικτικά με ένα παράδειγμα):

παθ. σύντ.:
Xenophon Hist., Hellenica
Book 3, chapter 5, section 6, line 8
καὶ ὁ μὲν Λύσανδρος τά τε ἄλλα τὰ κελευόμενα ἔπραττε καὶ προσέτι Ὀρχομενίους ἀπέστησε Θηβαίων.
τὰ κελευόμενα = (ταῦτα) ἃ ἐκελεύετο* (το ἃ είναι το υποκ. της αττικής συνταξης)

Η παθ. σύνταξη ἃ ἐκελεύετο, με το ἃ υποκ., όσο είμαι σε θέση προσωπικά να επισημάνω, με κάποια όμως επιφύλαξη, δεν είναι κάτι που απαντά σε κλασικό -τουλάχιστον αυτό- κείμενο της αττικής πεζογραφίας (αγγλιστί θα το λέγαμε "unattic")

Η ενεργ. σύντ. του παραπάνω, καθόλα αποδεκτή, θα ήταν:
(ταῦτα) ἃ ἐκέλευον (Λύσανδρον, η εννοούμενη αιτιατική του προσώπου)

Από μια πρόταση όμως του τύπου:
ἐκέλευον τὸν Λύσανδρον ταῦτα
θα περιμέναμε η παθητική σύνταξη να ήταν:
Λύσανδρος ἐκελεύετο ταῦτα.

Και επίσης αξίζει και το παρακάτω, όπου όμως είναι μέση η μετοχή, πάντως μέση αυτοπαθής (ισοδυναμεί με το""ἐπιτρεπούσης ἑαυτὴν"):

Xenophon Hist., Memorabilia
Book 3, chapter 1, section 3, line 2
ὅλης γὰρ τῆς πόλεως ἐν τοῖς πολεμικοῖς κινδύνοις ἐπιτρεπομένης τῷ στρατηγῷ, μεγάλα τά τε ἀγαθὰ κατορθοῦντος αὐτοῦ καὶ τὰ κακὰ διαμαρτάνοντος εἰκὸς γίγνεσθαι.