Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Sali]

Άρα, λοιπόν, οι περισσότεροι θεωρούν ότι η πρωτοτυπική πτώση του απαρεμφατικού υποκειμένου είναι η αιτιατική
-ανεξαρτήτως αν έχει κοινή αναφορά με το ρηματικό υποκείμενο- και ότι άλλες πτώσεις εμφανίζονταν μόνο κατ' εξαίρεση και λόγω έλξης στην επιφανειακή δομή.

Σ' αυτές τις πηγές ξέχασα να προσθέσω και τους Schwyzer-Debrunner (ελλ. έκδοση), Η σύνταξη της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, σελ. 474: "Η αιτ. με απαρ. λαμβάνεται σε περίπτωση ταυτοπροσωπίας με σκοπό την εντονότερη ή ασθενέστερη (αντιθετική) έξαρση". Όλοι αυτοί δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι είναι "οι περισσότεροι", είμαι όμως σίγουρος  ότι είναι αυθεντίες.

Τώρα που το σκέφτομαι, η διαφορετική πτώση ίσως να επιβάλλεται προκειμένου να διαφοροποιηθούν τα δυο υποκείμενα όχι σημασιολογικά (ταυτοπροσωπία-ετεροπροσωπία), αλλά συντακτικά (υποκείμενο ρήματος-υποκείμενο απαρεμφάτου).

Aυτό ακριβώς νομίζω κι εγώ.

Αυτό θα εξηγούσε και γιατί όταν εμφανιζόταν ανεξάρτητο το απαρέμφατο αντί ευκτικής, το υποκείμενό του ήταν πάντα σε αιτιατική ή γιατί όταν έχουμε ως υποκείμενο αυτοπαθή αντωνυμία (αυτό που ονόμασα εικονική ετεροπροσωπία) παρά την κοινή αναφορά με το υποκείμενο του ρήματος, η αντωνυμία έμπαινε σε αιτιατική.

Έχουμε όμως και το απαρ. σε θέση προστακτικής β΄προσώπου, που δηλώνεται σε ονομαστική. Νομίζω πως αυτές οι ιδιάζουσες περιπτώσεις χρήζουν ειδικής συζήτησης.

Και αφού οι περισσότεροι έχουν αυτήν την άποψη, εμείς γιατί στο συντακτικό επιμένουμε  να μιλάμε για ονομαστική στην ταυτοπροσωπία;
Ρητορικό το ερώτημα.

Δεν ξέρω, ίσως χρειάζεται να αναθεωρηθούν κάποια πράγματα. Άλλωστε, το υποκ. του απαρεμφ. δεν είναι και το μόνο κεφάλαιο του (σχολικού) Συντακτικού που χρειάζεται ξανακοίταγμα· από την εποχή του Συντακτικού του Τζαρτζάνου ελάχιστα πράγματα έχουν αναθεωρηθεί στην αρχαιοελληνική σύνταξη. Για να μη μιλήσουμε για τα Λατινικά...

Σ' ευχαριστώ πάντως που μπήκες στον κόπο να βρεις και να παραθέσεις τόσα στοιχεία.
Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η συζήτηση.

Κι εγώ σ' ευχαριστώ, apri, για τις αφορμές που μου έδωσες. Ήταν όντως ενδιαφέρουσα η συζήτηση.

[PDE ads]

[θάνος73]

ενδιαφέροντα όσα γράφονται. ωστόσο: οἴονται δεῖν ἰέναι ὠπλισμένοι: και γιατί πρέπει να δεχτώ ότι η πτώση του προσδιορισμού δεν έχει σημασία, ή είναι άσχετη με το υποκείμενο;  γιατί οι  αρχαίοι συγγραφείς θέτουν τους προσδιορισμούς, τις μετοχές, τα κατηγορούμενα σε ονομαστική πτώση όταν έχουμε ταυτοπροσωπία; η άποψη του μπαμπινιώτη είναι μια υπόθεση, μια άποψη, η οποία βέβαια δεν πείθει...

[Sali]

ενδιαφέροντα όσα γράφονται. ωστόσο: οἴονται δεῖν ἰέναι ὠπλισμένοι: και γιατί πρέπει να δεχτώ ότι η πτώση του προσδιορισμού δεν έχει σημασία, ή είναι άσχετη με το υποκείμενο;  γιατί οι  αρχαίοι συγγραφείς θέτουν τους προσδιορισμούς, τις μετοχές, τα κατηγορούμενα σε ονομαστική πτώση όταν έχουμε ταυτοπροσωπία; η άποψη του μπαμπινιώτη είναι μια υπόθεση, μια άποψη, η οποία βέβαια δεν πείθει...

Θάνο, επαναλαμβάνω - και είναι πολύ σημαντικό - ότι δεν πρόκειται για άποψη του Μπαμπινιώτη. Τη θέση αυτή την υποστήριξαν και άλλοι μεγάλοι της αρχαιοελληνικής σύνταξης πριν από τον Μπ., ο οποίος επιβεβαίωσε αυτή την άποψη με βάση τις αρχές της γενετικής-μετασχηματιστικής Γραμματικής. Τι λένε λοιπόν όλοι αυτοί; Ότι το παραλειπόμενο υποκ. του απαρεμφ. επί ταυτοπροσωπίας πρέπει να λαμβάνεται σε αιτιατική. Τώρα, το αν πείθουν ή όχι, είναι άλλο θέμα.
Απ' αυτούς - όσο μπορώ να ξέρω - μόνο ο Μπ. και ο Goodwin (στην έκδοσή του για τον κατά Μειδίου λόγο του Δημοσθένη, appendix vii) υποστήριξαν ξεκάθαρα ότι η ονομαστική του κατηγορουμένου ή άλλων προσδιορισμών δεν μαρτυρεί και την πτώση του υποκ. του απαρεμφ. Και για τον μεν Μπαμπινιώτη τα είπαμε (καλό όμως θα ήταν να διαβαστεί ολόκληρο το άρθρο του), αλλά θα πρότεινα ανεπιφύλακτα να διαβαστεί και του Goodwin η άποψη επί του ίδιου θέματος. Πρόκειται για εξαιρετικό, κατά τη γνώμη μου, κείμενο. Δεν θέλω να μεταφέρω εδώ τις απόψεις του συγγραφέα, προς αποφυγή κάθε παρανόησης ή υποκειμενικής εκτίμησης· μπορεί οποιοσδήποτε να διαβάσει online το κείμενό του στο archive.org.

[apri]

ενδιαφέροντα όσα γράφονται. ωστόσο: οἴονται δεῖν ἰέναι ὠπλισμένοι: και γιατί πρέπει να δεχτώ ότι η πτώση του προσδιορισμού δεν έχει σημασία, ή είναι άσχετη με το υποκείμενο;  γιατί οι  αρχαίοι συγγραφείς θέτουν τους προσδιορισμούς, τις μετοχές, τα κατηγορούμενα σε ονομαστική πτώση όταν έχουμε ταυτοπροσωπία; η άποψη του μπαμπινιώτη είναι μια υπόθεση, μια άποψη, η οποία βέβαια δεν πείθει...

Θάνο, επειδή κι εγώ αν πρόσέξες είχα την ίδια απορία , η εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι η εξής:

Επειδή η ονοματική πτώση εμφανίζεται μόνο (ή τουλάχιστον σε πολύ μεγάλο ποσοστό) όταν το απαρεμφατικό υποκείμενο δεν είναι ρητά εκπεφρασμένο,  είναι πιθανό η πτώση του κατηγορουμένου να έλκεται από την πτώση του υποκειμένου του ρήματος που είναι πιο ισχυρή.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην ετεροπροσωπία όπου η πτώση του κατηγορουμένου δεν ακολουθεί την αιτιατική πτώση του υποκειμένου του που εννοείται, αλλά έλκεται από την πτώση εκπεφρασμένου όρου.
(βλ. Εδέοντο Κύρου ως προθυμότατου γενέσθαι)

[PDE ads]

[Sali]

Θάνο, επειδή κι εγώ αν πρόσέξες είχα την ίδια απορία , η εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι η εξής:

Επειδή η ονοματική πτώση εμφανίζεται μόνο (ή τουλάχιστον σε πολύ μεγάλο ποσοστό) όταν το απαρεμφατικό υποκείμενο δεν είναι ρητά εκπεφρασμένο,  είναι πιθανό η πτώση του κατηγορουμένου να έλκεται από την πτώση του υποκειμένου του ρήματος που είναι πιο ισχυρή.

Ναι, αυτό ισχύει με απλά λόγια. Όταν το υποκ. του απαρεμφ. παραλείπεται, το κατηγορούμενο που απομένει πρέπει να συμφωνήσει με κάποιον ονοματικό όρο που δεν είναι άλλος από το υποκ. του ρήματος, το οποίο (υποκ. του ρ.) είτε δηλώνεται ρητώς είτε εννοείται. Στην περίπτωση που δηλώνεται το υποκ. του ρ., τα πράγματα είναι μάλλον απλά: βασιλεὺς βούλεται ἀγαθὸς εἶναι [συμφωνία: βασιλεὺς (υποκ. ρ.)-ἀγαθός (κατηγ.)]· στην περίπτωση που εννοείται, υποθέτω πως, επειδή το ρήμα είναι όρος ισχυρότερος από το εξαρτημένο απαρέμφατο, επιβάλλει την πτώση του υποκειμένου του στο κατηγορούμενο: φημὶ ἀγαθὸς εἶναι [συμφωνία: (ἐγὼ) (υποκ. ρ. εννοούμενο)-ἀγαθός (κατηγ.)]. Έτσι εξηγούνται και οι ονοματικοί ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί και οι μετοχές σε ονομαστική.
Πάντως, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα πολυάριθμα παραδείγματα εμφάνισης του υποκ. του απαρεμφ. (επί ταυτοπροσωπίας) σε αιτιατική (α΄και β΄πρόσωπο). (Οπότε το κατηγορούμενο, οι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί και οι μετοχές τίθενται επίσης σε αιτιατική) Το εύλογο ερώτημα: Γιατί σ' αυτές τις περιπτώσεις το υποκ. του απαρεμφ. να μη δηλώνεται σε ονομαστική; Ποιο είναι το εμπόδιο; Π.χ. γιατί ο Πλάτων να γράψει: "οἶμαι ἐμὲ πλείω χρήματα εἰργάσθαι ἢ ἄλλους σύνδυο" και όχι "οἶμαι πλείω χρήματα ἐγὼ εἰργάσθαι ἢ ἄλλους σύνδυο"; Πρόκειται για πολύ σοβαρό επιχείρημα, το οποίο, νομίζω, είναι επιστημονικώς αντιδεοντολογικό να αγνοείται. Βεβαίως υπάρχουν και οι 11 περιπτώσεις (τόσες μέτρησα εγώ) σαφούς ονομαστικής με απαρέμφατο, οι περιπτώσεις του σφεῖς + απαρέμφ., οι οποίες όμως δεν μπορούν, λόγω του εξαιρετικά περιορισμένου αριθμού τους, να σχηματίσουν κανόνα. Τέλος, οι περιπτώσεις ονομαστικής (α΄ή β΄προσ.) + απαρέμφ. είναι ελάχιστες (4 όλες όλες, κατά Goodwin) και όλες "ύποπτες").

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην ετεροπροσωπία όπου η πτώση του κατηγορουμένου δεν ακολουθεί την αιτιατική πτώση του υποκειμένου του που εννοείται, αλλά έλκεται από την πτώση εκπεφρασμένου όρου.
(βλ. Εδέοντο Κύρου ως προθυμότατου γενέσθαι)

Μόνο που εδώ το κατηγορούμενο μπορεί να συμφωνήσει και με το (σε αιτιατική) εννοούμενο υποκ. του απαρεμφ. Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη, εδώ ο ΜΚ της συμφωνίας είναι προαιρετικός, ενώ στην προηγούμενη περίπτωση υποχρεωτικός. Εδώ έγκειται, κατά τη γνώμη μου, η κύρια αδυναμία της θεωρίας του. Δεν μας εξηγεί δηλαδή ο Μπαμπινιώτης γιατί στη μία περίπτωση η συμφωνία είναι υποχρεωτική και στην άλλη προαιρετική.

[apri]

Sali, μια που ασχολείσαι με τα στατιστικά, μπορείς να κοιτάξεις τι είδους ρήματα είναι αυτά που συντάσσονται με απαρέμφατο του οποίου το υποκείμενο εμφανίζεται σε αιτιατική, αν και έχουμε ταυτοπροσωπία;
Είναι λεκτικά, δοξαστικά κλπ; Ανήκουν σε μια κατηγορία;

[Sali]

Sali, μια που ασχολείσαι με τα στατιστικά, μπορείς να κοιτάξεις τι είδους ρήματα είναι αυτά που συντάσσονται με απαρέμφατο του οποίου το υποκείμενο εμφανίζεται σε αιτιατική, αν και έχουμε ταυτοπροσωπία;
Είναι λεκτικά, δοξαστικά κλπ; Ανήκουν σε μια κατηγορία;

Απ' όσο μπόρεσα να ελέγξω, διαπίστωσα πως τα περισσότερα είναι λεκτικά (κυρίως το φημὶ) και δοξαστικά (οἴομαι, νομίζω). Από άλλες κατηγορίες ρημάτων βρήκα ένα παράδειγμα με το ρ. εὔχομαι (Ξενοφ. Άνάβ. 7, 1, 30) και ένα με το βούλομαι (Δημοσθ. κατὰ Τιμοκρ., .

[apri]

Sali, μια που ασχολείσαι με τα στατιστικά, μπορείς να κοιτάξεις τι είδους ρήματα είναι αυτά που συντάσσονται με απαρέμφατο του οποίου το υποκείμενο εμφανίζεται σε αιτιατική, αν και έχουμε ταυτοπροσωπία;
Είναι λεκτικά, δοξαστικά κλπ; Ανήκουν σε μια κατηγορία;

Απ' όσο μπόρεσα να ελέγξω, διαπίστωσα πως τα περισσότερα είναι λεκτικά (κυρίως το φημὶ) και δοξαστικά (οἴομαι, νομίζω). Από άλλες κατηγορίες ρημάτων βρήκα ένα παράδειγμα με το ρ. εὔχομαι (Ξενοφ. Άνάβ. 7, 1, 30) και ένα με το βούλομαι (Δημοσθ. κατὰ Τιμοκρ., .

Eπομένως, δεν βγαίνει κάποιο συμπέρασμα που να σχετίζεται με το είδος του ρήματος.
Ευχαριστώ για την έρευνα.

[Sali]

Eπομένως, δεν βγαίνει κάποιο συμπέρασμα που να σχετίζεται με το είδος του ρήματος.

Έτσι φαίνεται. Πάντως, μια εκτεταμένη έρευνα θα έδινε σίγουρα αποτελέσματα. Εγώ το μόνο που έκανα ήταν να διαβάσω τα υπάρχοντα παραδείγματα στα προαναφερθέντα βιβλία.

Ευχαριστώ για την έρευνα.

Να 'σαι καλά!

[ele@n]

"Λακεδαιμόνιοι δὲ τοῦ αὐτοῦ χειμῶνος καὶ οἱ ξύμμαχοι πλὴν Κορινθίων στρατεύσαντες ἐς τὴν Ἀργείαν τῆς τε γῆς ἔτεμον οὐ πολλὴν ": Ποια η άποψή σας για την συντακτική θέση του όρου "τῆς τε γῆς " ως γενική διαιρετική στο "οὐ πολλὴν ";

[MARKOS]

(μέρος) της γης
αρα, γενική διαιρετική στο εννοουμενο αντικειμενο  "μέρος"
  έτεμνον (μέρος) της γης

ετσι το καταλαβαινω .....

[ele@n]

(μέρος) της γης
αρα, γενική διαιρετική στο εννοουμενο αντικειμενο  "μέρος"
  έτεμνον (μέρος) της γης

ετσι το καταλαβαινω .....

Ωραία, κατανοητό!Όμως πώς εξηγείται το "πολλήν" σε γένος θηλυκό;

[zhto29]

(μέρος) της γης
αρα, γενική διαιρετική στο εννοουμενο αντικειμενο  "μέρος"
  έτεμνον (μέρος) της γης

ετσι το καταλαβαινω .....

Ωραία, κατανοητό!Όμως πώς εξηγείται το "πολλήν" σε γένος θηλυκό;

...πολλήν ( γην )

[ele@n]

Άρα, εννοείται όρος που ουσιαστικά, εάν ετίθετο θα επαναλαμβανόταν!Σας ευχαριστώ πολύ και τους δύο!!!!