Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Sali]

Να, πριν από λίγο βρήκα στον Smyth ότι με το έως μπορεί να δηλώνεται και προτερόχρονο, όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητική π.χ. οὐ πρότερον ἐπαύσαντο ἕως τὴν πόλιν εἰς στάσεις κατέστησαν, αλλά όχι πάντοτε π.χ. δεῖ μὴ περιμένειν ἕως ἂν ἐπιστῶσιν, γιατί, αν κατάλαβα καλά, αυτό εξαρτάται από την σημασία του ρήματος της κύριας πρότασης.

Στο πρώτο χωρίο που παραθέτεις έχουμε μια εξαίρεση κατά την οποία το ἕως ισοδυναμεί με το πρίν, οπότε εκφράζεται το προτερόχρονο. Σύγκρινέ το με το γνωστό από τον Θουκυδίδη (ΙΙ, 65, 4) οὐ ... πρότερόν γε οἱ ξύμπαντες ἐπαύσαντο ἐν ὀργῇ ἔχοντες αὐτὸν πρὶν ἐζημίωσαν χρήμασιν. Στις περιπτώσεις όμως αυτές τα πρὶν/ἕως συντάσσονται με οριστική ιστορικού χρόνου (κυρίως αορίστου), ενώ στην κύρια πρόταση το σχήμα κατά κανόνα είναι: οὐ πρότερον + οριστική ιστορικού χρόνου (κανονικά αορίστου).

Στο δεύτερο χωρίο έχουμε υστερόχρονο. Επομένως, η διαφορά δεν εξαρτάται από τη σημασία του ρήματος αλλά από τη σύνταξη, δηλαδή χρόνο και έγκλιση τόσο στη χρονική όσο και στην κύρια.

[PDE ads]

[apri]

Ναι, ακριβώς. Γι' αυτό μίλησα για ιδιαιτερότητες. Στα παραδείγματα αυτά δεν εκφράζονται ασφαλώς δύο παράλληλης και ίσης διάρκειας πράξεις.

Δεν ξέρω αν υπάρχει περίπτωση να μην είναι ίσης διάρκειας, όταν δηλώνουν το σύγχρονο. Σου έρχεται κάποιο παράδειγμα στο μυαλό (έστω στα νέα ελληνικά);
Αυτό που αντιλαμβάνομαι μόνο είναι μια διαφορά στην παρουσίαση του χρόνου. Σ' αυτές με το "εν ω" η χρονική δηλώνει το χρόνο τέλεσης της πράξης της κύριας, ενώ με το "έως" το χρονικό περιθώριο τέλεσής της.

Έχεις δίκιο πάντως ότι υπάρχουν ιδιαιτερότητες. Και η αλήθεια είναι ότι γενικά στη γλώσσα οι κανόνες έχουν σχετική αξία.

[Sali]

Δεν ξέρω αν υπάρχει περίπτωση να μην είναι ίσης διάρκειας, όταν δηλώνουν το σύγχρονο. Σου έρχεται κάποιο παράδειγμα στο μυαλό (έστω στα νέα ελληνικά);
Αυτό που αντιλαμβάνομαι μόνο είναι μια διαφορά στην παρουσίαση του χρόνου. Σ' αυτές με το "εν ω" η χρονική δηλώνει το χρόνο τέλεσης της πράξης της κύριας, ενώ με το "έως" το χρονικό περιθώριο τέλεσής της.

Μιλάω για χρονικές προτάσεις που δηλώνουν μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο στη διάρκεια της οποίας γίνεται η πράξη της κύριας. Ουσιαστικά δηλαδή λες το ίδιο όταν μιλάς για το χρονικό περιθώριο τέλεσης της κύριας. Στο πρώτο παράδειγμα λ.χ. ο Παρμενίδης ζητάει από τον Σωκράτη να αποφασίσει να εξασκηθεί όσο ακόμη είναι νέος, δηλαδή να εξασκηθεί στα χρονικά όρια της νεότητάς του (όχι μετά), όχι να εξασκείται διαρκώς σε όλη τη διάρκεια της νεότητάς του. Στο δεύτερο παράδειγμα ο Δημοσθένης προτρέπει τους Αθηναίους να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους μέσα στο ευρύτερο χρονικό διάστημα κατά το οποίο έχουν αυτή την ευκαιρία.
Το dum του συγχρόνου (η μία εκδοχή του) στα Λατινικά (με οριστική ενεστώτα) είναι ακριβώς το ίδιο· εννοείται, βέβαια, ότι το αυτό ισχύει και στα νέα Ελληνικά: Λίβ. 21, 7, 1 dum ea Romani parant ... Saguntum ... oppugnabatur, όσο (ενώ) οι Ρωμαίοι έκαναν αυτές τις προετοιμασίες, το Σάγουντο άρχισε να πολιορκείται.

[apri]

Έχεις δίκιο. Δεν το είχα σκεφτεί έτσι. Ευχαριστώ για τη διευκρίνιση. 

[PDE ads]

[θάνος73]

συνάδελφοι πώς θα χαρακτηρίζατε την πρόταση που εισάγεται με το εἰ;

Ὁ δὲ πρεσβύτης ἀκούσας ἔδεισέν τε καὶ ἀπῄει σιγῇ, ἀποχωρήσας δὲ ἐκ τοῦ στρατοπέδου πολλὰ τῷ Ἀπόλλωνι ηὔχετο, τάς τε ἐπωνυμίας τοῦ θεοῦ ἀνακαλῶν καὶ ὑπομιμνῄσκων καὶ ἀπαιτῶν, εἴ τι πώποτε ἢ ἐν ναῶν οἰκοδομήσεσιν ἢ ἐν ἱερῶν θυσίαις κεχαρισμένον δωρήσαιτο. (Πλ. Πολιτεία 394)

[diamantinos]

()

[theodora7]

Υποθετική

[θάνος73]

Ευχαριστώ για την απάντηση.

Ποια απόδοση όμως έχει ο υποθετικός λόγος;
μήπως θα ήταν ορθότερο να χαρακτηριστεί ως αιτιολογική υποθετικής αιτιολογίας;

[MARKOS]

μηπως πλαγια ερωτηματικη?

[theodora7]

Προφανώς εδώ εννοείται η απόδοση...ηὔχετο τεισαι..
Αν έχετε άλλη άποψη θέλω να την δω.
Αλλά τώρα που το βλέπω όλο το κείμενο, διότι έχω το έργο ολόκληρο,ίσως υποθετική αλλά δεν βλέπω απόδοση.

[Dwrina]

Μήπως είναι υποθετική παρενθετική (αυτές δεν έχουν απόδοση), που δείχνει απλώς υπό ποια προϋπόθεση ισχύει το περιεχόμενο της κύριας;

[θάνος73]

και πλάγια μπορεί να θεωρηθεί, αν εξαρτάται από το ὑπομιμνῃσκων.
και αιτιολογική υποθ. αιτιολογίας με το νόημα: "ζητούσε ανταπόδοση, για..."
και υποθετική: νομίζω ότι σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να θεωρήσουμε απόδοση τη μετοχή ἀπαιτῶν. γίνεται αυτό;

[Sali]

Έχω την αίσθηση ότι η πρόταση είναι υποθετική στον πλάγιο λόγο. Στον ευθύ λόγο θα είχαμε: "εἴ τι ... ἐδωρησάμην". Η απόδοση λανθάνει στο ἀπαιτῶν, που λειτουργεί ως λεκτικό ρήμα, κατάλληλο για πλάγιο λόγο. Ουσιαστικά όμως αυτό που ο γέροντας ζητούσε ως ανταπόδοση από τον Απόλλωνα βρίσκεται αμέσως πιο κάτω: ὧν δὴ χάριν κατηύχετο τεῖσαι τοὺς Ἀχαιούς τὰ ἅ δάκρυα τοῖς ἐκείνου βέλεσιν, να τιμωρηθούν δηλαδή οι Αχαιοί, για τα δάκρυα που έχυσε αυτός, με τα βέλη του θεού. Το εμπρόθετο ὧν χάριν αναφέρεται σαφώς στο περιεχόμενο της υποθετικής πρότασης, κυρίως στα εμπρόθετα.
Ενδιαφέρουσα περίπτωση. Καλό είναι να ακουστούν κι άλλες απόψεις.

[θάνος73]

Sali, και εγώ αυτό υπέθεσα, αλλά δεν ήξερα κατά πόσο "νομιμοποιούμαι" να χαρακτηρίσω ως απόδοση τη μετοχή!
στην παρακάτω πρόταση "ὧν δὴ χάριν κατηύχετο τεῖσαι τοὺς Ἀχαιοὺς τὰ ἑὰ δάκρυα τοῖς ἐκείνου βέλεσι" το Ἀχαιούς είναι υποκείμενο έτσι; "να πληρώσουν οι Αχαιοί για ..."