Λατινικά Γ' Λυκείου

[Sali]

Sali, σ' ευχαριστώ για την απάντησή σου. Κάπως το ξεκαθάρισα. Αν και απ'  ό,τι θυμάμαι όλες οι δευτερεύουσες προτάσεις που εκφέρονται με ενεργητικό παρακείμενο και υπερσυντέλικο των κειμένων εντός ύλης μετατρέπονται σε αφαιρετική απόλυτη μετοχη! Θεωρείς πως είναι διατυπωμένο λάθος; Το έχω δει γραμμένο και αλλού με τον ίδιο τρόπο. Και επαναλαμβάνω, γιατί τέτοιο μπέρδεμα στα λατινικά;

Θεωρώ πως είναι λάθος ως προς την απολυτότητα με την οποία διατυπώνεται. Έτσι, στο παράδειγμα του κειμένου 47, αν η εναντιωματική πρόταση μετατραπεί σε συνημμένη μετοχή, είναι όχι μόνο απόλυτα αποδεκτή αλλά, θα λέγαμε, και η "κανονική" μετατροπή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα ήταν αδύνατον να μετατραπεί σε απόλυτη αφαιρετική: Augustus canis super vestem earum deprehensis dissimulavit tamen eos vidisse, ιδιαίτερα αν υποθέσουμε πως ο συγγραφέας θέλει να δώσει έμφαση στη μετοχική έννοια· αλλά οι Λατίνοι προτιμούσαν, στις περιπτώσεις αυτές, την "κανονική" σύνταξη με συνημμένη μετοχή.

Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, πιο διαφωτιστικό ίσως:

Postquam Caesar urbem cepit, eam delevit. Μας ζητείται μετατροπή της χρονικής πρότασης σε μετοχή.

Αρχικά παθητικοποιούμε τη χρονική πρόταση: postquam urbs a Caesare capta est·

στη συνέχεια μετατρέπουμε την πρόταση σε μετοχή, αφού πρώτα παρατηρήσουμε ότι το υποκείμενο της νέας πρότασης (urbs) περιέχεται στην κύρια πρόταση ως όρος της με τη μορφή αντωνυμίας (eam). Επομένως, σε ένα τυπικό λατινικό κείμενο η αντωνυμία θα παραχωρήσει τη θέση και την πτώση της στο ουσιαστικό (urbem), οπότε η μετοχή θα γίνει συνημμένη σ' αυτό: Caesar urbem captam delevit. Αν όμως κάποιος θέλει να δώσει έμφαση στη μετοχική έννοια, τότε μπορεί να κάνει τη μετοχή απόλυτη με την παρουσία της δεικτικής αντωνυμίας: Caesar urbe capta eam delevit. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν λ.χ. στον Καίσαρα, και δεν είναι λίγες.

Άλλωστε, είναι ήδη γνωστό από τα αρχαία Ελληνικά ότι μπορούμε να έχουμε απόλυτη γενική αντί συνημμένης μετοχής: Θουκυδ. ΙΙΙ, 13, 7 βοηθησάντων δὲ ὑμῶν προθύμως πόλιν τε προσλήψεσθε... (αντί: βοηθήσαντες ὑμεῖς).

[PDE ads]

[DioniG83]

Θεωρώ πως είναι λάθος ως προς την απολυτότητα με την οποία διατυπώνεται. Έτσι, στο παράδειγμα του κειμένου 47, αν η εναντιωματική πρόταση μετατραπεί σε συνημμένη μετοχή, είναι όχι μόνο απόλυτα αποδεκτή αλλά, θα λέγαμε, και η "κανονική" μετατροπή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα ήταν αδύνατον να μετατραπεί σε απόλυτη αφαιρετική: Augustus canis super vestem earum deprehensis dissimulavit tamen eos vidisse, ιδιαίτερα αν υποθέσουμε πως ο συγγραφέας θέλει να δώσει έμφαση στη μετοχική έννοια· αλλά οι Λατίνοι προτιμούσαν, στις περιπτώσεις αυτές, την "κανονική" σύνταξη με συνημμένη μετοχή.

Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα, πιο διαφωτιστικό ίσως:

Postquam Caesar urbem cepit, eam delevit. Μας ζητείται μετατροπή της χρονικής πρότασης σε μετοχή.

Αρχικά παθητικοποιούμε τη χρονική πρόταση: postquam urbs a Caesare capta est·

στη συνέχεια μετατρέπουμε την πρόταση σε μετοχή, αφού πρώτα παρατηρήσουμε ότι το υποκείμενο της νέας πρότασης (urbs) περιέχεται στην κύρια πρόταση ως όρος της με τη μορφή αντωνυμίας (eam). Επομένως, σε ένα τυπικό λατινικό κείμενο η αντωνυμία θα παραχωρήσει τη θέση και την πτώση της στο ουσιαστικό (urbem), οπότε η μετοχή θα γίνει συνημμένη σ' αυτό: Caesar urbem captam delevit. Αν όμως κάποιος θέλει να δώσει έμφαση στη μετοχική έννοια, τότε μπορεί να κάνει τη μετοχή απόλυτη με την παρουσία της δεικτικής αντωνυμίας: Caesar urbe capta eam delevit. Τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν λ.χ. στον Καίσαρα, και δεν είναι λίγες.

Άλλωστε, είναι ήδη γνωστό από τα αρχαία Ελληνικά ότι μπορούμε να έχουμε απόλυτη γενική αντί συνημμένης μετοχής: Θουκυδ. ΙΙΙ, 13, 7 βοηθησάντων δὲ ὑμῶν προθύμως πόλιν τε προσλήψεσθε... (αντί: βοηθήσαντες ὑμεῖς).

Άρα μου λες πως και οι δύο μετατροπές είναι σωστές; Πάντως το κατάλαβα πολύ καλά με το παράδειγμα που χρησιμοποίησες! Σ'  ευχαριστώ πολύ! 

[DioniG83]

Άλλη ερώτηση. Το iratus στο κείμενο 3 τι είναι τελικά; Γιατί το ψηφιακό το λέει επιρρηματικο κατηγορούμενο του τρόπου, και αλλού το έχω δει αιτιολογική μετοχή, αλλά και επιρρηματικό κατηγορούμενο της αιτίας.

[anemona]

Επειδή προέρχεται από το ρήμα irascor αλλά λειτουργεί και ως επίθετο με παραθετικα προφανώς είναι επιρρηματική αιτιολογική μετοχή και επιπλέον επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα με όρο αναφοράς το Neptunus.

[PDE ads]

[DioniG83]

Ευχαριστώ!

[Sali]

Άρα μου λες πως και οι δύο μετατροπές είναι σωστές;

Ναι, και οι δύο μετατροπές είναι σωστές. Αλλά επειδή μιλάμε για Λατινικά του σχολείου, γνώμη μου είναι να ακολουθήσεις την "κανονική" οδό, δηλαδή να κάνεις χρήση συνημμένης μετοχής παθητικού παρακειμένου σε παραδείγματα όπως τα προαναφερθέντα.

[DioniG83]

Ευχαριστώ και πάλι 

[iw]

Καλημέρα σας! Υπάρχουν ουσιαστικά Τρίτης κλίσης που ενώ σχηματίζουν γενική πληθυντικου σε ium,  δε κάνουν αιτιατικη σε es/is?

[anemona]

Τί εννοείς;Τα ισοσύλλαβα και φωνηεντόληκτα;Αυτά κάνουν πάντα αιτιατική πληθυντικού σε es/is.

[iw]

Μου είπαν οι μαθητές ότι στο σχολείο τους είπαν πως υπάρχουν ουσιαστικά γ κλίσης που σχηματίζουν γενική πληθυντικου σε ium δε κάνουν όμως αιτιατικη σε is, αλλά μόνο σε es. Γνωρίζετε κάτι τέτοιο?

[ypernouli]

Μου είπαν οι μαθητές ότι στο σχολείο τους είπαν πως υπάρχουν ουσιαστικά γ κλίσης που σχηματίζουν γενική πληθυντικου σε ium δε κάνουν όμως αιτιατικη σε is, αλλά μόνο σε es. Γνωρίζετε κάτι τέτοιο?

Όχι, δεν γνωρίζω κάποια τέτοια εξαίρεση στα ουσιαστικά (μόνο τα τριτόκλιτα επίθετα που κάνουν σε -es)... Αλλά δεν το έχω κοιτάξει παραπάνω!

[MARKOS]

Μου είπαν οι μαθητές ότι στο σχολείο τους είπαν πως υπάρχουν ουσιαστικά γ κλίσης που σχηματίζουν γενική πληθυντικου σε ium δε κάνουν όμως αιτιατικη σε is, αλλά μόνο σε es. Γνωρίζετε κάτι τέτοιο?

Όχι, δεν ισχύει. Τα ονόματα που σχηματίζουν γεν.πληθ. σε  -ium έχουν προαιρετικά και την αιτιατική πληθ. σε -is αντί σε -es.
Μήπως αυτό τους είπε ο καθηγητής; 

[Sali]

Όσα σχηματίζουν τη γενική πληθυντικού μόνο σε -ium, την αιτιατική του πληθυντικού τη σχηματίζουν και σε -is και σε -es.

Αλλά αυτά που η γενική πληθυντικού τους είναι και σε -um και σε -ium, την αιτιατική του πληθυντικού τη σχηματίζουν μόνο σε -es. Πρόκειται για τα θηλυκά σε -as, -atis (civitas, aetas, utilitas κυρίως) και για τα virtus και locuples. H διπλή γενική πληθυντικού του locuples (όπως και η διπλή αφαιρ. ενικού locuplet-e και locuplet-i) είναι βεβαιωμένη από κάμποσα παραδείγματα.

[anemona]

Μόνο τα ισοσύλλαβα και φωνηεντόληκτα έχουν και es και is στην αιτιατική πληθυντικού.Σχηματίζουν και γενική πληθυντικού σε ium. Τα Νeapolis, turis και κάποια άλλα έχουν εξαιρέσεις σε αιτιατική ενικού και αφαιρετική ενικού.