Μουσικά αφιερώματα

[nikitas]

Αποφάσισα να παραθέσω την εισαγωγή μιας από τις πολύ αγαπημένες μου σειρές, που ακούει στον τίτλο "Band of Brothers". Ακολουθεί την επική πορεία μιας εκ των ιστορικότερων μεραρχιών του Αμερικανικού Στρατού, της 101ης αερομεταφερόμενης, των "Κραυγαζόντων Αετών" -λόγω του εμβλήματος της μεραρχίας, το οποίο απεικονίζει έναν αετό με ανοιχτό το στόμα να κραυγάζει- από τη συμμετοχή της στην απόβαση της Νορμανδίας, της γνωστής D-day, μέχρι και την παράδοση των Γερμανών.

<a href="http://www.youtube.com/v/CvwpmWuMO2s" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/CvwpmWuMO2s</a>

Ο τίτλος της σειράς είναι εμπνευσμένος από τη φράση την οποία ξεστομίζει ο βασιλιάς της Αγγλίας Henry V, στο ομώνυμο έργο του πιο προικισμένου, μετά τους τρεις μεγάλους τραγικούς της Αθήνας, δραματουργού όλων των εποχών, William Shakespeare, του οποίου η πένα συνθέτει ίσως τον πιο εμπνευσμένο μονόλογο-ύμνο προς την ανδρεία, τη συντροφικότητα και την ανεξίτηλη υστεροφημία που προσφέρει ο αγώνας, και κατ' επέκταση ο θάνατος, για την πατρίδα. Το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται ο συγκεκριμένος μονόλογος είναι οι παραμονές της μάχης του Agincourt, στα πλαίσια του Εκατονταετούς Πολέμου, μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας. Στο Agincourt, στις 25 Οκτώβρη του 1415 (on Saint Crispian's day, όπως λέει και ο ίδιος ο Ερρίκος) 8.000 Άγγλοι, στην πλειοψηφία τους ελαφρά οπλισμένοι τοξότες, συγκρούστηκαν με τριπλάσιους Γάλλους, τον ανθό της γαλλικής ιπποσύνης, παρ' όλα αυτά, κατάφεραν, όχι απλά να επικρατήσουν, αλλά να συντρίψουν, ενάντια σε κάθε λογική, τους αλαζόνες, βαριά οπλισμένους αντιπάλους τους, εκμεταλλευόμενοι, για ακόμα μια φορά, όπως ακριβώς στις μάχες του Poitiers και του Crécy, την καταστρεπτική και δολοφονική ισχύ του Ουαλικού 'μακρού τόξου' (long bow), αποδεικνύοντας ότι οι εποχές που ο ιππότης ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος του ευρωπαϊκού πεδίου της μάχης, είχαν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Επιτρέψτε μου να παραθέσω το μονόλογο από την τη μεταφορά του έργου του Shakespeare στη μεγάλη οθόνη. Τον Ερρίκο Ε' ερμηνεύει μοναδικά ο εξαιρετικός Άγγλος ηθοποιός Kenneth Branagh.

<a href="http://www.youtube.com/v/OAvmLDkAgAM" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/OAvmLDkAgAM</a>

Ιδού και ο μονόλογος:

KING. What's he that wishes so?
My cousin Westmoreland? No, my fair cousin;
If we are mark'd to die, we are enow
To do our country loss; and if to live,
The fewer men, the greater share of honour.
God's will! I pray thee, wish not one man more.
By Jove, I am not covetous for gold,
Nor care I who doth feed upon my cost;
It yearns me not if men my garments wear;
Such outward things dwell not in my desires.
But if it be a sin to covet honour,
I am the most offending soul alive.
No, faith, my coz, wish not a man from England.
God's peace! I would not lose so great an honour
As one man more methinks would share from me
For the best hope I have. O, do not wish one more!
Rather proclaim it, Westmoreland, through my host,
That he which hath no stomach to this fight,
Let him depart; his passport shall be made,
And crowns for convoy put into his purse;
We would not die in that man's company
That fears his fellowship to die with us.
This day is call'd the feast of Crispian.
He that outlives this day, and comes safe home,
Will stand a tip-toe when this day is nam'd,
And rouse him at the name of Crispian.
He that shall live this day, and see old age,
Will yearly on the vigil feast his neighbours,
And say 'To-morrow is Saint Crispian.'
Then will he strip his sleeve and show his scars,
And say 'These wounds I had on Crispian's day.'
Old men forget; yet all shall be forgot,
But he'll remember, with advantages,
What feats he did that day. Then shall our names,
Familiar in his mouth as household words-
Harry the King, Bedford and Exeter,
Warwick and Talbot, Salisbury and Gloucester-
Be in their flowing cups freshly rememb'red.
This story shall the good man teach his son;
And Crispin Crispian shall ne'er go by,
From this day to the ending of the world,
But we in it shall be remembered-
We few, we happy few, we band of brothers;
For he to-day that sheds his blood with me
Shall be my brother; be he ne'er so vile,
This day shall gentle his condition;
And gentlemen in England now-a-bed
Shall think themselves accurs'd they were not here,
And hold their manhoods cheap whiles any speaks
That fought with us upon Saint Crispin's day.

[PDE ads]

[apri]

Isadora Duncan
Η ξυπόλυτη χορεύτρια






«Isadora, μάζεψε το σάλι σου»,
της φώναξε η φίλη της εκείνη την τελευταία ημέρα.

Μα τι να μαζέψει η Isadora, που όλη της τη ζωή είχε το ασυμμάζευτο
κι άφηνε την ψυχή της να ανεμίζει ελεύθερη, όπως το σάλι της.
Μικρή είχε εγκαταλείψει το σχολείο, γιατί ένιωθε πως την περιόριζε.
Μεγαλώνοντας υιοθέτησε αντισυμβατικές πολιτικές αντιλήψεις
(φιλικές προς τον κομμουνισμό της τότε Σοβιετικής Ένωσης)
και έναν σκανδαλώδη αντισυμβατικό τρόπο ζωής
που περιελάμβανε -μεταξύ άλλων- ερωτικές σχέσεις και με τα δύο φύλα (!)
παιδιά εκτός γάμου, δημόσια μέθη
και ένα ανεξάντλητο πάθος για το χορό έξω από τα καθιερωμένα πρότυπα.

Πίσω και ταυτόχρονα με όλα αυτά, κρύβονταν τα αδυσώπητα χτυπήματα της μοίρας:
Στην παιδική ηλικία ο κοινωνικός θάνατος της οικογένειάς της
ύστερα από την εμπλοκή του πατέρα της σε τραπεζικό σκάνδαλο και σε εξωσυζυγική σχέση,
που οδήγησε στην απαξίωση όλης της οικογένειας, στη διάλυσή της και στη φτώχεια.
Αργότερα, οι αλλεπάλληλοι τραγικοί θάνατοι αγαπημένων της προσώπων
(του πατέρα, των τριών παιδιών της και του ενός συζύγου της).

Όλη της τη ζωή φερόταν σαν να προσπαθούσε να γιατρέψει τον πόνο του θανάτου
ζώντας πέρα από κάθε επιτρεπτό όριο,
βιώνοντας έναν διονυσιασμό,
όπως τον είχε περιγράψει ο αγαπημένος της φιλόσοφος, Friedrich Nietzsche,
ο οποίος πίστευε ότι η ψυχή του θεατή που συγκλονιζόταν από τα πάθη της αρχαίας τραγωδίας,
λυτρωνόταν μέσα από τη διονυσιακή επίδραση του χορού και του τραγουδιού
και δι’ αυτών επανερχόταν στην αρμονία.
[για το διονυσιακό πνεύμα, βλ. παλιότερο αφιέρωμα «Εγώ ειμί η άμπελος»
http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.504 ]


 Isadora Duncan (1877-1927)

«Η τέχνη μου δεν είναι παρά μια προσπάθεια να εκφράσω την ύπαρξή μου»,  έλεγε.
Και πώς θα μπορούσε να εκφραστεί η ύπαρξή της
μέσα από την αυστηρή πειθαρχία του κλασικού μπαλέτου,
που είχε γεννηθεί στις ευρωπαϊκές βασιλικές αυλές,
όταν το μόνο που ζητούσε εκείνη ήταν να χορεύει ελεύθερα, δίπλα στη θάλασσα;

Όπου κι αν χόρεψε στην Αμερική,
η χορογραφία ήταν ήδη έτοιμη και επιτηδευμένη για τα δικά της μέτρα.
Έτσι, έφυγε για την Ευρώπη μαζί με τον αδελφό της Raymond
γυρεύοντας μια καλύτερη τύχη.

Στο Λονδίνο πέρασαν αμέτρητες μέρες μαζί μελετώντας στο Βρετανικό Μουσείο
αρχαιοελληνικά αγάλματα και αγγεία.
Στο Παρίσι, εκτός από τα έργα του γλύπτη Auguste Rodin που είδαν στη Διεθνή Έκθεση,
πήγαν στο Λούβρο, για να συνεχίσουν τη μελέτη της αρχαιοελληνικής τέχνης.
O Raymond σκιτσάρει τα σχέδια των αγγείων,
εκείνη χορεύει εμπνεόμενη από τις κινήσεις των μορφών τους…
Μοιραία, καταλήγουν το 1903 στην Ελλάδα, όπου χτίζουν σπίτι στο Βύρωνα,
και κυρίως, γνωρίζουν το ελληνικό τραγούδι και το αρχαίο θέατρο
μέσα από την οικογένεια του ποιητή Άγγελου Σικελιανού,
την αδελφή του οποίου (Πηνελόπη) θα παντρευτεί ο Raymond.

Tην ίδια χρονιά στη Γερμανία, όπου είχε γνωρίσει την οικογένεια του συνθέτη Richard Wagner,
η Isadora δίνει και μια περίφημη ομιλία,
η οποία θα αποτελέσει μανιφέστο του σύγχρονου χορού.
Έλεγε, μεταξύ άλλων:

«Η φύση είναι η πηγή του χορού.
η κίνηση των κυμάτων, των ανέμων, της γης είναι πάντα στην ίδια διαρκή αρμονία.
Δεν στεκόμαστε στην παραλία να ρωτάμε τον ωκεανό
ποια ήταν η κίνησή του στο παρελθόν και ποια στο μέλλον.
Κάθε ον κινείται σύμφωνα με τη φύση του,
…δηλαδή, σύμφωνα με τα συναισθήματα και τη φυσική του δομή.

….Η χορεύτρια του μέλλοντος θα είναι αυτή
της οποίας το σώμα και η ψυχή θα έχουν μεγαλώσει τόσο αρμονικά μαζί,
ώστε η φυσική γλώσσα της ψυχής θα έχει γίνει η κίνηση του σώματος.
Η χορεύτρια δεν θα ανήκει σε ένα έθνος, αλλά σε όλη την ανθρωπότητα.

…Έρχεται η χορεύτρια του μέλλοντος:
το ελεύθερο πνεύμα που θα κατοικήσει στο σώμα των νέων γυναικών.
Πιο ένδοξη από όσες γυναίκες υπήρξαν.
πιο όμορφη από όλες τις γυναίκες στους παρελθόντες αιώνες.
Η υψηλότερη ευφυΐα στο πιο ελεύθερο σώμα.»


Περιοδεύει στη Ρωσία, όπου γνωρίζει το σκηνοθέτη Konstantin Stanislavski
και τις πρώτες μπαλαρίνες του μπαλέτου Μαρίνσκι Anna Pavlova και Tamara Karsavina.
Γυρνά στη Γαλλία και ζει για κάποια χρόνια
με γείτονες το ζωγράφο Henri Matisse, το συγγραφέα Jean Cocteau και το γλύπτη Auguste Rodin.

Τη δεκαετία αυτή γίνεται η πιο διάσημη χορεύτρια του κόσμου
και εμπνέει γλύπτες, χορευτές, φωτογράφους, ζωγράφους και συγγραφείς…
Ιδρύει σχολές στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Ρωσία,
κάνει διάφορες περιοδείες στις ΗΠΑ αλλά ουδέποτε ζει ξανά εκεί.

Η Isadora Duncan χόρευε πάντα με γυμνά πόδια και αραχνοΰφαντους χιτώνες,
εμπνεόμενη από μορφές της αρχαίας ελληνικής τέχνης.
Λίγα χρόνια αργότερα, την ίδια ακριβώς κίνηση της παραπάνω φωτογραφίας
 θα αποτύπωνε και η φωτογράφος Nelly’s  φωτογραφίζοντας την Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στην Ακρόπολη,
στο ίδιο δηλαδή μέρος που είχε φωτογραφηθεί και η Duncan από τον Edward Steichen το 1921.
[βλ. παλιότερο αφιέρωμα «Φωτογραφίες-Πρόκληση»: http://www.pde.gr/index.php?topic=27420.224 ]




«Ιsadora, μάζεψε το σάλι σου»,
της φώναζε η φίλη της η Mary εκείνη την τελευταία ημέρα
βλέποντάς την να απομακρύνεται μέσα στο αυτοκίνητο του Ιταλού αγαπημένου της.
Μα, η Isadora, δεν μπορούσε να πειθαρχήσει.
«Je vais à l’ amour…» (=Πάω στον έρωτα), λέγεται πως απάντησε.
Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, η πορεία της προς τον έρωτα θα σταματούσε απ’ τον θάνατο.
Το σάλι της πιάστηκε στη ρόδα του αυτοκινήτου και την έπνιξε ακαριαία.

Έτσι, χάθηκε πρόωρα η Isadora στα πενήντα της χρόνια,
σιγά-σιγά ξεχάστηκε η σκανδαλώδης ζωή της, έκλεισαν οι σχολές της ανά την Ευρώπη…
Το πνευματικό της όμως παιδί, ο σύγχρονος χορός
έμελλε να επιβιώσει και να ξεπεράσει τα όρια του τόπου και του χρόνου.

Χρόνια μετά, βλέποντας κανείς στο παρακάτω βίντεο
τις φωτογραφίες που είχαν τραβηχθεί με την ίδια και τις μαθήτριές της να χορεύουν
είναι σαν να ρίχνει κρυφές ματιές στα όνειρα που έκανε
όλες εκείνες τις ατελείωτες ημέρες που μελετούσε με τον αδελφό της
τις αρχαιοελληνικές μορφές στο Βρετανικό Μουσείο και στο Λούβρο,
σαν να την ακούει να ψιθυρίζει γράφοντας αυτές τις γραμμές
που βρέθηκαν μετά το θάνατό της από τη φίλη της Christine Dallies:

«Από την ανακάλυψη του ραδιοφώνου ξέρουμε
ότι περιβαλλόμαστε από μουσική και από φωνές που έρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου.

….Δεν αμφιβάλλω ότι κάποια μέρα κάποιος θα ανακαλύψει ένα εργαλείο
που θα κάνει για την όραση ό,τι το ραδιόφωνο για την ακοή
και ότι θα ανακαλύψουμε ότι περιβαλλόμαστε όχι μόνο από ήχους
αλλά επιπλέον -και αόρατα για το μάτι μας- από την παρουσία όλων όσων δεν υπάρχουν πλέον.

Η μουσική και οι φωνές που ακούμε απ’ το ραδιόφωνο δεν σταματάνε να υπάρχουν,
αλλά ταξιδεύουν στο διάστημα επ’ άπειρον και εν καιρώ φτάνουν σε άλλα άστρα.
Έτσι και οι κινήσεις ταξιδεύουν ασταμάτητα στο διάστημα.
Έτσι, κάθε λέξη που λέμε, κάθε κίνηση που κάνουμε
συνεχίζει στον αιθέρα σε ένα αθάνατο ταξίδι.
Σ’ αυτήν την επιβίωση μόνο πιστεύω και αυτό είναι αρκετό.»



https://www.youtube.com/watch?v=r2zFwAj2UrI








ΥΓ. Το 1965 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Παραμύθι χωρίς όνομα» που περιείχε το μουσικό κομμάτι που μόλις ακούσατε.
Στο εξώφυλλό του έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις:
«Το 1957 για να κερδίσω οχτώ χιλιάδες δραχμές,
έγραψα εννιά τραγούδια για ένα θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη,
που είχε τον τίτλο ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ.
Πήρα τις τέσσερις χιλιάδες, μα τις υπόλοιπες, όσες φορές κι αν πήγα, δεν τις έλαβα ποτέ,
μια και το θέατρο δεν έβγαλε ούτε τα έξοδά του εκείνη τη χρονιά.
Κι έτσι αποφάσισα να τις ξεχάσω και τις ξέχασα.
Όμως, μαζί ξέχασα και το έργο και την παράσταση και τα τραγούδια που ’χα γράψει…»

Πηγές:
http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/08/dward-steichen-isidora-duncan.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Isadora_Duncan
http://lego4.blogspot.gr/2009/10/when-she-danced.html
http://learningenglish.voanews.com/content/isadora-duncan-1877-1927-the-mother-of-modern-dance-101714348/114147.html
http://www.meaus.com/isadora-duncan.htm
http://www.psychologytoday.com/blog/what-body-knows/201205/isadora-duncans-dancing-soul
http://www.isadoraduncan.net/isadora.html
http://www.dancespace.gr/el/contemporary-dance/profiles/93-isadora-duncan
http://www.imdb.com/name/nm0241984/bio
http://www.en-gr.com/index.php/el/2012-01-11-11-34-48/sixronosxoros/343-isadora-duncan

[apri]

Οἱ κύκνοι τὸ φθινόπωρο





Οἱ κύκνοι τὸ φθινόπωρο ζητᾶνε τὴ χαρά τους
γιατὶ ἡ χαρά τους πέταξε μαζὶ μὲ τ᾿ ἁγιοκαίρι...
Θὰ ζήσουν τάχα νὰ τὴ βροῦν, τὴν ἄνοιξη; -Ποιὸς ξέρει;
...γιατὶ μπορεῖ καὶ νὰ χαθοῦν πρὶν βροῦνε τὴ χαρά τους...

Ἀπόψε τὴν περίμεναν, σχεδὸν ὅλο τὸ βράδι,
ὥσπου στὸ τέλος νύσταξαν κοιτώντας τὸ σκοτάδι,
κι ἔγειραν καὶ κοιμήθηκαν ἀπάνω στὰ φτερά τους...


Ναπολέων Λαπαθιώτης (1923)



http://www.youtube.com/watch?v=xHbMbvCtuGw


Κύκνοι στον ποταμό Μολδάβα στην Πράγα





Κύκνοι σαλεύουν τὰ πηγαῖα ὀνόματα τῆς ὥρας
Ὧρες κεντοῦν τὰ χέρια μου στὴ χαραυγὴ
Σὰν τόξα ποὺ σκιρτοῦν σὲ κάθε διάβα χίμαιρας
Καὶ παίζουν ὅπως παίζω
Καὶ γλιστροῦν

Οἱ ἐλπίδες ἔρχονται.


Οδυσσέας Ελύτης (1941)

[nikitas]

ΚΙ ΑΛΛΟ ΚΑΛΟ ΔΕ ΜΑΘΑΜΕ, ΠΙΟ ΚΑΛΛΙΟ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ*

Πολλοί αποδίδουν τη φανατική προσήλωση και τη –σχεδόν – μεταφυσική ικανότητα των Μανιατών στην τέχνη του πολέμου στην καταγωγή τους –ιστορικοί ισχυρίζονται ότι όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν τη Σπάρτη, μια ομάδα Σπαρτιατών, αρνούμενοι να ζήσουν ως δούλοι, αποσύρθηκαν στο Νότο, ρίχνοντας έτσι το σπόρο που γέννησε τη ράτσα των Μανιατών. Άλλοι πάλι λένε ότι η ενασχόληση των Μανιατών με τον πόλεμο ήταν μονόδρομος, λόγω της παροιμιώδους ανυδρίας, άρα και φτώχειας, της νοτιοανατολικής ακτογραμμής της Πελοποννήσου, η οποία καταλήγει στο θρυλικό κάβο Ταίναρο, ή κάβο Ματαπά. Άλλοι θεωρούν ότι η λύσσα με την οποία πολέμησαν ένα σωρό εχθρούς στο πέρασμα των χρόνων πηγάζει από την υπερβολική αγάπη τους για την ελευθερία.

Όποια και να είναι η αλήθεια και ανεξάρτητα από την επιφυλακτικότητα, ίσως και καχυποψία, με την οποία βλέπει κάποιος τους Μανιάτες, λόγω της εκδικητικότητας και μνησικακίας τους, αυτό που δε μπορεί ν’ αμφισβητηθεί, είναι ο βαρύτατος φόρος αίματος που έχουν πληρώσει διαχρονικά στους αγώνες για την ελευθερία της Ελλάδας.

Από τα πρώτα χρόνια της υποδούλωσης της Ελλάδας στους Οθωμανούς, η Μάνη, που παρέμενε λεύτερη –κάτι που δεν άλλαξε στους αιώνες που ακολούθησαν– συμμετείχε πρόθυμα σε κάθε ξεσηκωμό εναντίον του δυνάστη. Εξέχουσα μορφή τη συγκεκριμένη περίοδο αποτέλεσε ο Μανιάτης οπλαρχηγός Κορκόδειλος, ή Κροκόδειλος, Κλαδάς, με καταγωγή από τη Χιμάρα της Ηπείρου. Το όνομά του μάλλον αποτελεί παραφθορά της λέξης ‘ακροκόνδυλος’, αν και ένα… ρομαντικό κομμάτι μου εύχεται  να προέρχεται όντως από τη λέξη ‘κροκόδειλος’, υποδηλώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την αιμοσταγή φύση του και την αμετρίαστη πολεμικότητά του.

Ο Κλαδάς, αφέντης του κάστρου του Αγίου Γεωργίου της Μπαρδούνιας -το οποίο του επέτρεψε να διατηρήσει στην κατοχή του ο ίδιος ο Μωάμεθ ο Β’ ο Πορθητής, θαυμάζοντας την ανδρεία με την οποία είχε πολεμήσει εναντίον του (!!) κατά τη διάρκεια της οθωμανικής εισβολής στην Πελοπόννησο (1458-60)- πολεμούσε ανελλιπώς από τη στιγμή που ανδρώθηκε ως τον μαρτυρικό θάνατό του στα χέρια των Τούρκων το 1490, οι οποίοι τον συνέλαβαν ενώ διενεργούσε εκστρατεία, με προτροπή του βασιλιά των δύο Σικελιών Φερδινάνδου, στην πατρώα γη της Ηπείρου. Ποίημα γι’ αυτήν την αινιγματική φιγούρα της πρώιμης Τουρκοκρατίας έχει γράψει ο Νίκος Εγγονόπουλος.

Άλλη, εξίσου αινιγματική, μορφή ήταν ο διαβόητος Λιβέριος, ή Λυμπεράκης, Γερακάρης, από το Οίτυλο, ή Βοίτυλο, όπως το ‘λεγαν τότε, της Μάνης. Ο Γερακάρης γεννήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα. Την καριέρα του ξεκίνησε ως κωπηλάτης σε βενετσιάνικη γαλέρα, για να εξελιχθεί στον πιο επικίνδυνο πειρατή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι Τούρκοι κατάφεραν να τον συλλάβουν, ρίχνοντάς τον στα μπουντρούμια των φυλακών του ναυστάθμου της Κωνσταντινούπολης, στο πασίγνωστο ‘Μπάνιο’. Τον απελευθέρωσαν όμως, σε μια προσπάθεια να προσεταιριστούν τους Μανιάτες, των οποίων οι πειρατικές επιδρομές είχαν γίνει πραγματική μάστιγα για τη ναυσιπλοΐα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά τον έκαναν και μπέη της Μάνης –τον πρώτο. Ο Λυμπεράκης όμως δεν αναγνώριζε κανενός είδους ζυγό. Τη θέση εξουσίας την εκμεταλλεύτηκε για να ξεκληρίσει τις οικογένειες Στεφανόπουλων και Μέδικκων στο Οίτυλο, τους μεν Στεφανόπουλους γιατί ένα μέλος τους είχε παντρευτεί τη γυναίκα την οποία είχε ζητήσει σε γάμο κι εκείνος, τους δε Μέδικκους γιατί ο πατέρας της αγαπημένης του Καλής Μέδικκου Γιακουμής δεν τον ενέκρινε ως μέλλοντα γαμπρό του, λόγω της αμφιλεγόμενης φήμης του. Τότε Στεφανόπουλοι και Μέδικκοι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν μαζικά στην Κορσική.

Όλη του η ζωή ήταν μια ισορροπία του τρόμου, μεταξύ των δύο δυνάμεων που συγκρούονταν για την επικυριαρχία της Πελοποννήσου, Βενετίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πότε υποστήριζε τη μία, πότε την άλλη, ανάλογα με τα συμφέροντά του. Τη ζωή του τελείωσε το 1710, φυλακισμένος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας στη Μπρέσια.

Εξέχουσα μορφή στον αγώνα του Γένους εναντίον των Οθωμανών ήταν ο Γιάννης Γεωργίου Μαυρομιχάλης, γνωστός και ως ‘Σκυλογιάννης’, λόγω της αφοβίας του. Πρωταγωνίστησε στα ορλωφικά. Κατάλαβε όμως σύντομα πόσο κούφιες ήταν οι υποσχέσεις των απεσταλμένων της Μεγάλης Αικατερίνης. Είχε μάλιστα έντονη λογομαχία μ’ έναν από τους αδερφούς Ορλώφ, στα πλαίσια της οποίας του είπε: «Και ο τελευταίος Μανιάτης που με το ξίφος του κρατά την ελευθερία του αξίζει πιο πολύ από σένα που ‘σαι δούλος μιας γυναίκας».

Σκοτώθηκε στον Μελίπυργο της Μεσσηνίας, πολεμώντας με 24 μοναχά συντρόφους του εναντίον των στιφών των Τουρκαλβανών επί τρεις ολόκληρες ημέρες. Παρ’ ότι οι εχθροί ήταν πολύ περισσότεροι, δε μπορούσαν να καταλάβουν τον πύργο στον οποίον ήταν οχυρωμένοι οι Μανιάτες αγωνιστές, έτσι του έβαλαν φωτιά, αναγκάζοντας τους πολιορκημένους να επιχειρήσουν έξοδο ξιφήρεις, με συνέπεια να χαθούν όλοι.

Οι Μαυρομιχαλαίοι πλήρωσαν βαρύτατο φόρο αίματος στους αγώνες εναντίον των Τούρκων. Σύμφωνα με το Γερμανό ιστορικό Karl Mendelssohn Bartholdy απώλεσαν 49 μέλη στο Μεγάλο Ξεσηκωμό του ’21, μεταξύ αυτών και τον Ηλία Μαυρομιχάλη, θριαμβευτή της μάχης του Βαλτετσίου. Ο πρωτότοκος του Πετρόμπεη αποτελούσε, κατά γενική ομολογία, μια από τις πιο ευγενείς, ανιδιοτελείς και χαρισματικές μορφές της επανάστασης. Σκοτώθηκε το 1822 σε ηλικία 27 ετών, στην Εύβοια, όπου είχε εκστρατεύσει εναντίον του διαβόητου Ομέρ Μπέη της Καρύστου. Ο Ομέρ Μπέης εντυπωσιάστηκε από το παράστημα και την ομορφιά του νεαρού μπεηζαδέ, έτσι απέκοψε το κεφάλι του και το έστειλε πεσκέσι στο σουλτάνο του.

Τον ίδιο χρόνο χάθηκε στην Ήπειρο και ο θείος του Ηλία Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, με τον οποίον ήταν κυριολεκτικά αχώριστοι. Οι δυο τους ήταν οι αδιαμφισβήτητοι πολεμικοί ηγέτες των Μανιατών.

Ηλίας Μαυρομιχάλης

Άλλο ένα γνωστό μέλος της οικογένειας που πέθανε πολεμώντας ήταν ο Πιέρρος-Βοϊδής Μαυρομιχάλης. Συνόδευσε τον Παπαφλέσσα στο Μανιάκι. Όταν ο αρχιμανδρίτης πρόσταξε τους άντρες του να χτίσουν ταμπούρια σε κείνο το γήλοφο, ενάντια σε κάθε στρατιωτική λογική και τακτική σωφροσύνη, ο Πιέρρος-Βοϊδής προσπάθησε να του καταδείξει το παράλογο της επιλογής του. Ο πάντα ετοιμόλογος και ευφραδέστατος μινίστρος τον πρόσβαλε σκαιότατα, αποκαλώντας τον κατ’ ουσία δειλό. Ο γενναίος Μανιάτης έδωσε τόπο στον οργή κι έφυγε σιωπηλός, λέγοντας, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση: «Πάμε στα ταμπούρια μας κι όποιος θα μείνει γιαμά, ας ακούει των γυναικών τα μοιρολόγια!»

Κρητικοί και Μανιάτες έφεραν το μεγαλύτερο βάρος της διεξαγωγής του Μακεδονικού αγώνα. Ονόματα όπως καπετάν-Νικηφόρος (Δεμέστιχας), καπετάν-Ματαπάς (Αναγνωστάκος), καπετάν-Γέρμας (Τσοτάκος), καπετάν-Παναγιώτης (Παπατζανετέας), καπετάν-Ζάκας (Φαληρέας), μπορεί να μην έγιναν ποτέ ευρέως γνωστά, ωστόσο, αποδεικνύουν την αδιατάρακτη προσήλωση των Μανιατών στην ιδέα της απελευθέρωσης των σκλαβωμένων αδελφών τους. Κάποιοι από αυτούς τους (υπ)αξιωματικούς, καθώς και αρκετοί απ' τους πολλούς, απλούς Μανιάτες μακεδονομάχους, έμειναν για πάντα στα χώματα της Μακεδονίας, κάποιοι γύρισαν πίσω κι έκαναν λαμπρή καριέρα στο στράτευμα. Όπως ο καπετάν Νικηφόρος, κατά κόσμον Ιωάννης Δεμέστιχας, ο οποίος έφτασε το βαθμό του Ναυάρχου, έγινε αρχηγός Στόλου, ΓΕΝ, ακόμα και υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας. Είχε προλάβει, ωστόσο, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, ν' απελευθερώσει την Χίο και την Τένεδο, ως επικεφαλής των ναυτικών αγημάτων του ήρωα ναύαρχου Κουντουριώτη.

Ο εκπρόσωπος της Μάνης στους Βαλκανικούς Πολέμους του ’12 – ’13 ήταν το 8ο σύνταγμα Λακωνίας -της 4ης μεραρχίας πεζικού, της επονομαζόμενης και σιδηράς- το οποίο ως επί το πλείστον αποτελείτο από Μανιάτες μαχητές. Συμμετείχε και στα δύο μέτωπα του πολέμου, τόσο στο Μακεδονικό, όσο και σε αυτό της Ηπείρου και υπέστη βαριές απώλειες, σε μάχες που έχουν μείνει στην Ιστορία ως εξαιρετικά πολύνεκρες, στο Σαραντάπορο, στα Γιαννιτσά και στην κατάληψη του Οχυρού του Μπιζανίου. Το μελοποιημένο μοιρολόι, με το οποίο θα κλείσω την ανάρτησή μου, και που αποτελεί τον εθνικό ύμνο της Μάνης, εξιστορεί την μετάβαση του 8ου συντάγματος από το ένα μέτωπο του πολέμου στο άλλο (από αυτό της Μακεδονίας σε κείνο της Ηπείρου). Η μετάβαση έγινε με πλοίο, το οποίο πέρασε από τον κάβο-Ταίναρο, σφυρίζοντας, για να χαιρετήσει τον άμαχο πληθυσμό, που είχε... αγκριλώσει, όπως λέμε στη Μάνη, δηλαδή γαντζωθεί στα βράχια, μην τυχόν και καταφέρει να διακρίνει τα πρόσωπα των αγαπημένων του.

ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΘΩΡΗΚΤΟ (Μανιάτικο μοιρολόι)

Ερμηνεία: Νικόλας Μητσοβολέας

<a href="http://www.youtube.com/v/TC7bBPE51YM" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/TC7bBPE51YM</a>

Στίχοι

(σε μανιάτικη διάλεκτο)

Ένα καράβι θωρηκτό
περνά στον Κάβο Ταίναρο
Περνά σφυρίζει δυνατά
όλο τον κόσμο αναβοά
Τ’ ακούσασι οι τσοπάνηδες
κι όλοι οι φαναροφύλακες
(ειϊ)Δ(ι)οποιήστε τα χωιρ(ι)ά
Προσηλιακά κι Αποσκιερά
το 8ο Σύνταγμα περνά
μ' όλα τη(ς) Μάνης τα παιϊδ(ι)ά
και πάσι για τα Γιάννενα
στη(ς) Μανωλιάσας τα βουνά
Πάσι να πολεμήσουσι
τη Μάνη τα τιμήσουσι…
Από τα τώρα και δανά
πά(=πάνω) στης Ηπείρου τα βουνά
θα μείνουσι πολλά κορμιά
για της Ελλάς τη λευτεϊρ(ι)ά
Ένα καράβι θωρηκτό
περνά στον Κάβο Ταίναρο
Περνά σφυρίζει δυνατά
όλο τον κόσμο αναβουά

*Στίχοι από πολύ παλιό μανιάτικο μοιρολόι

[PDE ads]

[apri]

Λοιπόν, όταν είδα τη φωτογραφία του Ηλία Μαυρομιχάλη και την αναφορά στην ομορφιά του, ξέρεις τι θυμήθηκα;
Την περιγραφή που είχε κάνει ο Τζεκίνι, ο γιατρός του Καποδίστρια, για τον έναν από τους δύο δολοφόνους του Καποδίστρια, τον θείο του Ηλία Μαυρομιχάλη, Κωνσταντίνο (που αμαύρωσε το όνομα της οικογένειας):

«Ήταν ένας από τους ωραιότερους άνδρες της Ελλάδος τόσο για το αθλητικό κορμί του, όσο και για το πρόσωπο που έμοιαζε  σαν του Απόλλωνα. Τα σγουρά, ξανθά μακρυά μαλλιά του που έφθαναν ως τον ώμο του, ήσαν γεμάτα αίματα και χώματα».



Και μια που πιάσαμε τα σόγια, απ' ό,τι θυμάμαι, οι Στεφανόπουλοι που έδιωξε ο Λυμπεράκης, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του Ναπολέοντα, όταν πήγαν στην Κορσική. Οι δε Μέδικοι, που ήταν απόγονοι των Μεδίκων της Τοσκάνης, λέγεται πως έχουν ένα επτασφράγιστο μυστικό που μεταβιβάζεται στους άρρενες απογόνους όταν ενηλικιώνονται.
Αυτό το τελευταίο ισχύει; Έχεις ακούσει κάτι σχετικό ή παραμένει όντως επτασφράγιστο μυστικό;

[nikitas]

Λοιπόν, όταν είδα τη φωτογραφία του Ηλία Μαυρομιχάλη και την αναφορά στην ομορφιά του, ξέρεις τι θυμήθηκα;
Την περιγραφή που είχε κάνει ο Τζεκίνι, ο γιατρός του Καποδίστρια, για τον έναν από τους δύο δολοφόνους του Καποδίστρια, τον θείο του Ηλία Μαυρομιχάλη, Κωνσταντίνο (που αμαύρωσε το όνομα της οικογένειας):

«Ήταν ένας από τους ωραιότερους άνδρες της Ελλάδος τόσο για το αθλητικό κορμί του, όσο και για το πρόσωπο που έμοιαζε  σαν του Απόλλωνα. Τα σγουρά, ξανθά μακρυά μαλλιά του που έφθαναν ως τον ώμο του, ήσαν γεμάτα αίματα και χώματα».

Και μια που πιάσαμε τα σόγια, απ' ό,τι θυμάμαι, οι Στεφανόπουλοι που έδιωξε ο Λυμπεράκης, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του Ναπολέοντα, όταν πήγαν στην Κορσική. Οι δε Μέδικοι, που ήταν απόγονοι των Μεδίκων της Τοσκάνης, λέγεται πως έχουν ένα επτασφράγιστο μυστικό που μεταβιβάζεται στους άρρενες απογόνους όταν ενηλικιώνονται.
Αυτό το τελευταίο ισχύει; Έχεις ακούσει κάτι σχετικό ή παραμένει όντως επτασφράγιστο μυστικό;

Για το μυστικό των Μεδίκκων, το ακούω πρώτη φορά από εσένα. Η ομορφιά των Μαυρομιχαλέων όμως, είναι γνωστή. Άλλωστε, γι' αυτόν ακριβώς το λόγο τους αποκαλούσαν και νεραϊδογέννητους. Ο θρύλος λέει ότι ένας πρόγονός τους, ονόματι Γιωργάκης, βρήκε σε κάποια απόμερη ακτή της Μέσα Μάνης μια πανέμορφη κοπέλα, η οποία ήταν κόρη του Δόγη της Βενετίας Φραγκίσκου Μοροζίνι. Την νεαρή Βενετσιάνα είχε αφήσει στους βράχους της Μάνης, κατ’ εντολή του πατέρα της, κουρσάρικο καράβι, για να την απαλλάξει από την εκδικητική μανία της νέας γυναίκας του και μητριάς της. Ο Γιωργάκης φυσικά την ερωτεύτηκε, την παντρεύτηκε κι απέκτησαν μαζί γιους εκπάγλου ομορφιάς, εξ ου και το 'νεραϊδογέννητοι'. Αν όμως θες τη γνώμη μου, ο ματσωμένος Γιωργάκης βρήκε κάποια φτωχή, πλην κούκλα, Μανιατοπούλα, την παντρεύτηκε κι έτσι βελτίωσε τα... γονίδια. 

[apri]

Για το μυστικό των Μεδίκκων, το ακούω πρώτη φορά από εσένα.

Σε όσες αναφορές έχω διαβάσει γι' αυτήν την οικογένεια πάντα γίνεται λόγος και για το περίφημο μυστικό, που σχετίζεται με την ταυτότητα της οικογένειας.
Για τους Στεφανόπουλους είναι γνωστό ότι κατάγονταν από την αυτοκρατορική οικογένεια των Κομνηνών. Δεν το έκρυβαν άλλωστε.
Για τους Μέδικους,  είναι γνωστή μεν η καταγωγή τους από τη φλωρεντίνικη οικογένεια, αλλά φαίνεται πως υπάρχει και κάποιο άλλο μυστικό.
Ψάχνοντας ξανά στο ίντερνετ πριν από λίγο, βρήκα το παρακάτω κείμενο, που αφήνει να εννοηθεί ότι η οικογένεια είχε σχέση με τους Παλαιολόγους και μάλλον αυτό είναι το μυστικό τους.
http://nikos13galanis.typepad.com/blog/2011/09/%CE%B7-%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BE%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%B7-%CF%80%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%B1.html

Αν όμως θες τη γνώμη μου, ο ματσωμένος Γιωργάκης βρήκε κάποια φτωχή, πλην κούκλα, Μανιατοπούλα, την παντρεύτηκε κι έτσι βελτίωσε τα... γονίδια. 

Έχετε ξανθιές Μανιατοπούλες;    Μάλλον, κάποια Βενετσιάνα μπήκε στο σόι και το ξάνθυνε.

[nikitas]

Δεν είναι καθόλου απίθανο αυτό που λες. Εξάλλου, οι Μανιάτες κουρσάροι δεν έκαναν διάκριση στην εθνικότητα των πλοίων που κούρσευαν. Ευρωπαϊκά, Τουρκικά, για κείνους ήταν ένα και το αυτό. Το μόνο που τους ένοιαζε ήταν η λεία, τόσο η άψυχη (χρήματα, κοσμήματα, έργα τέχνης), όσο και η... έμψυχη (σκλάβοι), τους οποίους φυσικά, είτε πωλούσαν στους συγγενείς τους για λύτρα, είτε πωλούσαν στο σκλαβοπάζαρο του (Β)Οιτύλου. Το (Β)Οίτυλο ονομαζόταν, εξαιτίας ακριβώς του σκλαβοπάζαρου που διατηρούσε, Μεγάλο Αλγέρι.

Άλλωστε, το πόσο έντονο ήταν το πρόβλημα της πειρατείας στην Ανατολική Μεσόγειο και το πόσο στενά συνδεδεμένοι ήταν στις συνειδήσεις όλων των Ευρωπαίων οι Μανιάτες με αυτό, αποδεικνύεται από το ότι ακόμα και ο Ιούλιος Βερν τους είχε κάνει πρωταγωνιστές σε βιβλίο του (Το Αιγαίο στις Φλόγες).

[apri]

Το χαμόγελο της Τζοκόντας







"Σε μια παρέλαση στη Νέα Υόρκη,
με μουσικές, με χρώματα και με πλημμυρισμένη από κόσμο την 5η Λεωφόρο,
βρισκόμουν μια Κυριακή απόγευμα το φθινόπωρο του 1963
όταν συνάντησα μια γυναικούλα να περπατάει μοναχή
με μιαν απελπισμένη αδιαφορία για ό,τι συνέβαινε γύρω της
χωρίς κανείς να την προσέχει, χωρίς κανέναν να προσέχει,
μόνη, έρημη μες στο άγνωστο πλήθος,
που την σκουντούσε, την προσπερνούσε ανυποψίαστο, εχθρικό,
αφήνοντας την να πνιγεί μες στη βαθιά πλημμύρα της λεωφόρου,
μέσα στη θάλασσα που ακολουθούσε, μέσα στ' αγέρι που άρχισε να φυσά.

Έμεινα στυλωμένος, ο μόνος που την πρόσεξε, κι έκαμα να την πάρω από πίσω,
να την ακολουθήσω και πλησιάζοντάς την να της μιλήσω, χωρίς να ξέρω τι να της πω,
μα ίσαμε ν' αποφασίσω, την έχασα από τα μάτια μου.
Έτρεξα λίγο μπρος, ανασηκώθηκα στα πόδια μου για να την ξεχωρίσω,
μα η μεγάλη μαύρη θάλασσα του κόσμου την είχε καταπιεί.
Μέσα μου κάτι σκίρτησε οδυνηρά.

Χωρίς να καταλάβω, είχα σταθεί έξω από το βιβλιοπωλείο του Ριτζιόλλι
και στη βιτρίνα του, απέναντί μου ακριβώς,
βρισκόταν ένα βιβλίο για τον Ντα Βίντσι με την Τζοκόντα στο εξώφυλλο του
να μου χαμογελά απίθανα αινιγματική, αυτόματα μεγεθυμένη,
όσο η γυναίκα που χάθηκε στο δρόμο.


Leonardo Da Vinci “La Gioconda” (1503-06), Musée du Louvre, Paris



Δεν ξέρω γιατί όλ' αυτά μπερδεύτηκαν περίεργα μέσα μου,
μαζί μ' ένα εξαίσιο θέμα του Βιβάλντι που είχα ακούσει πριν από λίγες μέρες
και που εξακολουθούσε να επανέρχεται τυραννικά στη μνήμη μου.
http://www.youtube.com/watch?v=OpMfss7Tg_E
[Antonio Vivaldi "Concerto RV 120]

   
Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ' ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων.
Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στην μεγάλη πόλη.
Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογός της,
κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της.
Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί.
http://www.youtube.com/watch?v=k2GeWHZBUiY&list=PL22C3C23E10BFDBD3 "



Μάνος Χατζηδάκις






ΥΓ. Το πορτρέτο της Τζοκόντα είναι το πορτρέτο τῆς Lisa Gherardini,
συζύγου τοῦ Francesco del Giocondo, εμπόρου υφασμάτων από τη Φλωρεντία.
Το αινιγματικό της χαμόγελο ήταν προϊόν της τεχνικής του sfumato που επινόησε ο Λεονάρντο
(αλλεπάλληλες στρώσεις ημιδιαφανούς βερνικιού πάνω από τη μπογιά,
ώστε να μένει απροσδιόριστο το περίγραμμα και η έκφραση του προσώπου).

[nikitas]

ΤΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

Μεγάλωσα βλέποντας Western, τα οποία λατρεύω. Τη λατρεία μου οφείλω κατά ένα μεγάλο μέρος στο θείο μου. Όταν εγώ, ο αδερφός μου και ο ξάδερφός μου ήμαστε μικροί, μας κάθιζε μπροστά στην τηλεόραση κι έβαζε στο βίντεο ταινίες που εκπροσωπούσαν το συγκεκριμένο είδος ώρες ατελείωτες. Υποθέτω ότι ήταν ένα κομμάτι της… Μανιάτικης αγωγής, η οποία με έκανε να αγαπήσω την Ιστορία, ειδικά τη στρατιωτική, και τα πάσης φύσεως όπλα (από νυχοκόπτες μέχρι… μπαζούκα).

Υπάρχουν πολλά καλά γουέστερν. Ένα από τα καλύτερα όλων των εποχών θεωρείται το  “Τhe Searchers” του John Ford, στο οποίο πρωταγωνιστεί η εμβληματική φιγούρα του John Wayne κι επίσης παίζει, αν και σε μικρό ρόλο, μια από τις πιο χαρισματικές, όμορφες και, δυστυχώς, πρόωρα χαμένες ηθοποιούς που ανέδειξε ποτέ το Hollywood, η Νatalie Wood. Παρ’ ότι η ταινία δεν προτάθηκε για κανένα Academy Award την εποχή που γυρίστηκε (1956), σήμερα θεωρείται πραγματικό αριστούργημα και συμπεριελήφθη το 2007 από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στις 100 καλύτερες ταινίες από καταβολής αμερικανικού κινηματογράφου, καταλαμβάνοντας τη 12η θέση. Κι αν νομίζετε ότι τα κίνητρα για τη συγκεκριμένη διάκριση ήταν σοβινιστικά, το πολύ έγκυρο περιοδικό του Βρετανικού Ινστιτούτου Ήχου και Εικόνας το κατέταξε στην 7η θέση των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών, ένα αποτέλεσμα που προέκυψε κατόπιν έρευνας που διεξήχθη στις τάξεις των κριτικών του σινεμά παγκοσμίως.

Για πολλές δεκαετίες στην Αμερική υπήρχε ψύχωση με τα γουέστερν. Όλα τα μεγάλα αστέρια του Hollywood που σέβονταν τον εαυτό τους έπρεπε να έχουν να επιδείξουν συμμετοχή σε ταινίες του συγκεκριμένου είδους. Ποιον ν’ αναφέρει κανείς και ποιον ν’ αφήσει: Rock Hudson, Kirk Douglas, Alan Ladd, Douglas Fairbanks, Garry Cooper, Henry Fonda, Charlton Heston, James Stewart, Lee Marvin… η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζει για πολλές γραμμές.

Ένας πολύ… δυνατός εκπρόσωπος των γουέστερν είναι το “The Man Who Shot Liberty Valance”. Το σενάριο της ταινίας πραγματευόταν, όπως συνέβαινε σχεδόν πάντα με τα γουέστερν, ευκόλως κατανοητά, από τον πολύ κόσμο, αλλά σίγουρα όχι αμελητέα θέματα• την τήρηση των νόμων, ακόμα και όταν φαίνεται να είναι μάταιη –στην Άγρια Δύση κάτι τέτοιο, με την ανομία που υπήρχε, αποκτούσε ακόμα μεγαλύτερη αξία, ιδίως συμβολική– και την ατέρμονη μάχη ανάμεσα στο καλό και στο κακό, όλα αυτά… γαρνιρισμένα με μπόλικη δόση εσωτερικών συγκρούσεων και ηθικών διλημμάτων. Οι ερμηνείες των James Stewart, John Wayne και Lee Marvin (στο ρόλο του ‘κακού’ Liberty Valance) είναι πραγματικά εξαιρετικές.

Όπως ήδη ανέφερα, έχω παρακολουθήσει πάρα πολλά γουέστερν. Τα αγαπημένα μου όμως είναι τέσσερα. Τα τρία πρώτα, θα μπορούσε κανείς να τα θεωρήσει και ως μία ταινία με τρία μέρη. Σίγουρα δε μπορεί το ένα ν’ αποκοπεί από τα άλλα δύο. Φυσικά αναφέρομαι στην αριστουργηματική τριλογία του Sergio Leone: “Fistful of Dollars” («Για μια χούφτα δολάρια»), “For a Few Dollars More” («Μονομαχία στο Ελ-πάσο») & “The Good, The Bad and the Ugly” («Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος»). Ο Sergio Leone, όπως άλλωστε φανερώνει και το όνομα, ήταν Ιταλός και είναι ο πατέρας των spaghetti-western. Τα έλεγαν έτσι γιατί είχαν πληθώρα Ιταλών συντελεστών (σκηνοθέτες, ηθοποιοί, παραγωγοί, τεχνικό προσωπικό). Πολλά από αυτά ήταν προϊόντα της ιταλικής Cinecitta. O όρος, από ένα σημείο και μετά, εθεωρείτο προσβλητικός, αφού κατέληξε συνώνυμος της Ιταλικής υπερβολής και αμετροέπειας, σίγουρα όμως τα γουέστερν του Sergio Leone είναι cinematic masterpieces. Τα κοντινά του πλάνα και οι μακρές σκηνές του είναι παροιμιώδη και σήμα κατατεθέν του. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι αυτός που έκανε γνωστό στο πλατύ κοινό τον Clint Eastwood, που πρωταγωνιστεί σε όλη την τριλογία.

Ο Clint Eastwood, ως ηθοποιός, έχει φανατικούς φίλους και ορκισμένους εχθρούς. Σχεδόν πάντα έπαιζε το λακωνικό, ατρόμητο, αδυσώπητο τύπο, που εξοντώνει τους κακούς με το εξάσφαιρό του, είτε είναι παλιό Colt, είτε ένα 44άρι Magnum (στις ταινίες όπου υποδύεται τον Inspector Callahan ή Dirty Harry), πετώντας μετά την ολοκλήρωση του… αιμοσταγούς έργου του μια χαρακτηριστική ατάκα.

<a href="http://www.youtube.com/v/u0-oinyjsk0" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/u0-oinyjsk0</a>

Ανεξάρτητα όμως από την μάλλον περιορισμένη αποδοχή που είχε ως ηθοποιός, σίγουρα εξελίχθηκε σε πολύ καλό σκηνοθέτη. Όλες οι ταινίες του είναι άκρως ρεαλιστικές και πολύ… ψαγμένες. Σίγουρα δεν συγκαταλέγονται στις λεγόμενες… ‘αμερικανιές’, πράγμα που σε μερικούς φαντάζει παράξενο –αν σκεφτεί κανείς ότι ο δημιουργός τους ίσως είναι, εμφανισιακά τουλάχιστον, ο ορισμός του Αμερικανού– σε κάποιους άλλους ωστόσο, συμπεριλαμβανομένου και του υποφαινομένου, μάλλον φυσιολογικό, υπό την έννοια ότι ο Eastwood σκηνοθέτης, αποτελεί εξέλιξη του Eastwood ηθοποιού (θυμηθείτε• λακωνικός, λιτός και απέριττος).

Ο σκηνοθέτης Eastwood ‘συνέθεσε’ την τέταρτη αγαπημένη μου ταινία γουέστερν, η οποία έχει τίτλο “Unforgiven” («Οι ασυγχώρητοι», 1992). Το “Unforgiven” κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας (μόλις το τρίτο γουέστερν που το κατορθώνει αυτό) και το Όσκαρ β’ ανδρικού ρόλου, για την ερμηνεία του πολύ καλού Gene Hackman. Επίσης πρωταγωνιστεί, εκτός από τους Eastwood & Hackman, o εξίσου ταλαντούχος Morgan Freeman. Η τελική σκηνή μονομαχίας είναι, κατά την άποψή μου, η δεύτερη καλύτερη σκηνή γουέστερν όλων των εποχών, γι’ αυτό και την παραθέτω. Προσέξτε τους διαλόγους. Εμένα, πάντως, κάθε φορά που τη βλέπω μου σηκώνεται η τρίχα.

<a href="http://www.youtube.com/v/pHhu-56cIO0" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/pHhu-56cIO0</a>

Εντούτοις, η πρώτη και καλύτερη σκηνή γουέστερν, κατά την ταπεινή προσωπική μου γνώμη –και για να επιστρέψουμε στο Leone– είναι η σκηνή της Μεξικάνικης μονομαχίας (Mexican Standoff, ο αμερικανικός όρος) από την ταινία “The Good, The Bad and The Ugly”. Για να βοηθήσω να γίνει πιο κατανοητή η σκηνή, η διαφορά της Μεξικανικής από την κλασική, Αμερικανική μονομαχία, είναι ότι στην πρώτη εμπλέκονται τρεις αντίπαλοι, αντί για δύο όπως στη δεύτερη, γεγονός που την καθιστά αφάνταστα πιο δύσκολη, στρατηγική και… ρισκαδόρικη. Βασικός λόγος που η συγκεκριμένη σκηνή έχει περάσει στη σφαίρα του θρύλου, εκτός από τη μαεστρία του Leone –με τα εκπληκτικά κοντινά στα πρόσωπα του Eastwood, στο ρόλο του καλού, του Lee van Cleef στο ρόλο το κακού και του Eli Wallace στο ρόλο του άσχημου και με την ιδιοφυή ιδέα που είχε να τους τοποθετήσει να μονομαχούν σε νεκροταφείο – είναι φυσικά κι η έξοχη μουσική του Ennio Morricone. Απολαύστε την.

<a href="http://www.youtube.com/v/pmdAsL1n6q4&amp;list=PL31176A4D53FB5D92" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/pmdAsL1n6q4&amp;list=PL31176A4D53FB5D92</a>

[apri]

The return
of the king under the mountain







«Και εξηγέρθη ως ο υπνών Κύριος, ως δυνατός κεκραιπαληκώς εξ οίνου.
Και επάταξε τους εχθρούς αυτού εις τα οπίσω…».

(=Και ο Κύριος σηκώθηκε, όπως ο κοιμισμένος από τον ύπνο, όπως ο δυνατός που είχε ζαλιστεί από το μεθύσι.
Και χτύπησε τους εχθρούς του προς τα πίσω…)


77ος  Ψαλμός του Δαβίδ (στιχ. 65-66)



http://www.youtube.com/watch?v=dqvTkBn3OfM


Hans Peder Pedersen-Dan “Holger Danske” (1907), Kronborg Castle, Danemark

O βασιλιάς Aρθούρος του Κάμελοτ στην Αγγλία κοιμάται σε μια μυστική σπηλιά στο Άβαλον,
ως rex quondam rexque futurus (=βασιλιάς κάποτε και βασιλιάς μελλοντικός).

Ο βασιλιάς Holger στη Δανία, που βλέπετε και στη φωτογραφία,
κοιμάται κάτω από το κάστρο Kronborg, μέχρι να τον χρειαστεί ξανά ο λαός του.

Ο  αυτοκράτορας Frederick Barbarossa στη Γερμανία κοιμάται σε μια σπηλιά κάτω από το βουνό Kyffhäuser.

Οι Τρεις Τέλλοι στην Ελβετία, που πρωτοεμφανίστηκαν το 1653,
για να επαναλάβουν το θρίαμβο του Γουλιέλμου Τέλλου εναντίον των Αψβούργων το 14ο αιώνα,
κοιμούνται σε μια σπηλιά στην περιοχή Waldstättersee.

Ο Fionn Mac Cumhaill στην Ιρλανδία κοιμάται σε μια υπόγεια σπηλιά,
μέχρι να ηχήσει τρεις φορές το κυνηγητικό του κέρας, Dord Fiann.

Ο βασιλιάς Václav στη Βοημία (Τσεχία) κοιμάται σε μια σπηλιά κάτω από το βουνό Blaník, μαζί με τους ιππότες του.

Και η λίστα με τους κοιμώμενους βασιλιάδες της Βόρειας Ευρώπης δεν έχει τελειωμό…


Στην Ανατολική Μεσόγειο πλάι στη μακραίωνη παράδοση
των ετήσιων αναστάσεων θεών της γονιμότητας (λ.χ Διονύσου, Αδώνιδος, Όσιρι κά),
αλλά και της επανόδου στη Γη ιερών προσώπων σε έσχατους καιρούς
(όπως λ.χ του Ιησού στη Δευτέρα Παρουσία κατά τη χριστιανική παράδοση
ή του Muhammad, γιου του Hassan Al-Askari, ως τελευταίου Ιμάμη-Mahdi κατά τη σιιτική μουσουλμανική παράδοση),
αναπτύχθηκε και μια παράδοση κοιμώμενων Βυζαντινών βασιλέων.

Πριν από την Άλωση, υπήρχε μια παράδοση
(χρησμοί Λέοντος Στ’ Σοφού-προφητείες του αγ.Μεθοδίου Πατάρων και αγ. Ανδρέου δια Χριστόν σαλού)
για το ξύπνημα στους έσχατους καιρούς ενός ευσεβούς και πένητος βασιλιά,
που θα έδιωχνε τους Ισμαηλίτες από τα βυζαντινά εδάφη
(και ο οποίος εσχάτως ταυτίζεται από κάποιους με τον ελεήμονα αυτοκράτορα της Νίκαιας, Ιωάννη Δούκα Βατάτζη),
ενώ μετά την Άλωση, δημιουργήθηκε ο θρύλος για τον Κωνσταντίνο ΙΑ’ Παλαιολόγο,
τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, που κοιμάται «μαρμαρωμένος» σε μια υπόγεια σπηλιά,
μέχρι να έρθει η ώρα που θα ξυπνήσει, για να διώξει τους Τούρκους μέχρι την Κόκκινη Μηλιά.


Σπύρος Γογγάκης «Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος» (1990), πλατεία Μητροπόλεως, Αθήνα

Όλοι αυτοί οι βασιλείς υπήρξαν χαρισματικά πρόσωπα μιας άλλης εποχής,
που υπερασπίστηκαν τα δίκαια του λαού τους
και έτσι ο Θεός, ανταποκρινόμενος ίσως στο μύχιο πόθο των απλών ανθρώπων,
τους επεφύλαξε μια ιδιαίτερη τύχη:
Την κρίσιμη στιγμή που θα διάβαιναν το κατώφλι του θανάτου,
Άγγελος Κυρίου ή κάποιος άλλος από το χώρο των πνευμάτων (π.χ νύμφη),
πάγωσε το χρόνο γι’ αυτούς
και τους μετέφερε σ’ ένα οριακό καταφύγιο μεταξύ ζωής και θανάτου,
όπου ούτε εχθρός ούτε ο Χάρος μπορεί να τους αγγίξει
(μόνο κάποιος αγαθός μάρτυρας μπορεί να τους δει κάπου-κάπου),
σε μια μυστική σπηλιά κάτω από το βουνό,
η οποία αποτελεί είσοδο για τον Κάτω Κόσμο,
αλλά και μεταφορικά, είσοδο στο γυναικείο σώμα της Μητέρας Γης, απ’ όπου μπορούν και να αναγεννηθούν.

Σ’ αυτήν την ουδέτερη, μεθοριακή, μεταβατική ζώνη για την ανθρώπινη ψυχή
κείτονται εν υπνώσει σαν μαρμαρωμένοι
και, όπως οι καλοί σπόροι «κοιμούνται» μέσα στη γη και περιμένουν την άνοιξη να βλαστήσουν,
όπως ο ήλιος φαίνεται να «κοιμάται» κάθε βράδυ πίσω από τα βουνά
και κάθε πρωί να «ξυπνά», για να σώσει τον κόσμο από το σκοτάδι και το κρύο,
έτσι κι αυτοί οι καλοί βασιλείς αναμένουν την κατάλληλη στιγμή, τον έσχατο κίνδυνο,
για να ξυπνήσουν θαυματουργικά και να σώσουν το λαό τους για μια τελευταία φορά.



Θα μπορούσε κανείς να πει, σκεπτόμενος απαισιόδοξα,
ότι όλοι αυτοί οι θρύλοι των μαρμαρωμένων βασιλιάδων
απηχούν τη διαχρονική ανασφάλεια των λαών,
που τους οδηγεί στην αναζήτηση της σωτηρίας σε κάποιο ηρωικό αρχέτυπο ανάμεσά τους.
Όμως, στην πραγματικότητα διασώζουν ένα πολύ πιο αισιόδοξο στοιχείο:
την ακλόνητη πίστη του ανθρώπου
ότι το Καλό δεν μπορεί να πεθάνει ούτε να εγκαταλείψει τον κόσμο στη μοίρα του.
Πάντα θα υπάρχει και πάντα θα υπερνικά στο τέλος το Κακό,
ακόμα κι αν χρειάζεται να υπερνικήσει τους νόμους της φύσης.

Γιατί, όπως είχε πει κάποτε και ο Νίκος Καζαντζάκης,
«Αν ο μυστηριώδης αυτός νόμος δεν κυβερνούσε την ανθρώπινη μοίρα,
το πνεύμα θά ’χε από χιλιάδες χρόνια συντριβεί από την ύλη.
Η ελευθερία κι η ειρήνη θα καταπνίγονταν από το Μεγάλο Φόβο.»

Πηγές:
http://en.wikipedia.org/wiki/King_in_the_mountain
http://www.pentapostagma.gr/2013/08/thrilos-tou-marmaromenou-basilia.html
http://www.ideapolis.info/2013/09/blog-post_27.html
https://sites.google.com/a/newmyths.com/nmwebsite/non_fiction/king-david-in-the-cave
http://www.counter-currents.com/2011/08/the-mountain-kings/
http://mondrem.net/myths/sleeping_heroes.html
http://www.agioritikovima.gr/arxeio/22462-to-mutiko-pil
http://books.google.gr/books?id=mjsWsH6tKwUC&pg=PA19&lpg=PA19&dq=paganism+in+arthurian+romance&source=bl&ots=kYIA5CzENL&sig=MzsahKkcEOS36G5W2gSA3F5fJmU&hl=el&sa=X&ei=AQx9UqOOGsPG0QWK14C4CA&redir_esc=y#v=onepage&q=paganism%20in%20arthurian%20romance&f=false
http://www.pitt.edu/~dash/sleep.html#Tells
http://en.wikipedia.org/wiki/Fionn_mac_Cumhaill
http://en.wikipedia.org/wiki/Wenceslaus_I,_Duke_of_Bohemia
http://fwnitwnpaterwn.blogspot.gr/2012/01/blog-post_03.html
http://fwnitwnpaterwn.blogspot.gr/2011/12/blog-post_30.html
http://fwnitwnpaterwn.blogspot.gr/2012/01/blog-post_01.html

[Damien]

ΤΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ

<a href="http://www.youtube.com/v/pmdAsL1n6q4&amp;list=PL31176A4D53FB5D92" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/pmdAsL1n6q4&amp;list=PL31176A4D53FB5D92</a>

Πολυ ωραιο αφιερωμα, nikita, πανω σ΄ενα κινηματογραφικο ειδος περιπου νεκρο, ωστοσο αγαπημενο, τουλαχιστον για την αφεντια μου. Η "Tριλογια του Δολαριου" του S. Leone σε μουσικη E. Μorricone αποτελει ανυπερβλητο διαμαντι της 7ης τεχνης - μοναδικη, χειροποιητη δαντελα ενος πραγματικου δασκαλου του κινηματογραφικου φακου, που δυστυχως εφυγε νωρις. Ισως θα επρεπε να γινει αναφορα και στο Once Upon a Time in the West, magnum opus του Leone οπερατικων διαστασεων, που υπερβαινει την ημιπαρωδικη τυποποιηση του λεονικου σπαγκετι και το στενο κλασσικισμο του American western προς κατι που αμυδρα θυμιζει την εμμονοληπτικη προσκολληση του Αntonioni στο τελετουργικο της προετοιμασιας και την περιπλανηση του φακου, τις υποβλητικες σιωπες και τις σχοινοτενεις σεκανς του Tarkovsky, το φιλμικο διακειμενικο κανιβαλισμο του Τarantino. Η μουσικη, και παλι του Morricone, κινειται σε υψηλο αισθητικο επιπεδο και συνυφαινεται στενα με την αναπτυξη της πλοκης, εχοντας διηγητικο χαρακτηρα.


Υ.Γ. Για να ειμαι ειλικρινης, θεωρω την προηγουμενη σκηνη στο The Good, the Bad and the Ugly εξισου υποβλητικη και μνημειωδη:

L' Estasi dell Oro

http://www.youtube.com/watch?v=bgDMieMWSGs

[apri]

Η Ρωμιοσύνη






«Το έργο αυτό απευθύνεται σε όλους τους Έλληνες.
Μιλάει για το τι έχει τραβήξει η Ελλάδα.
Τότε που κόβανε στο γόνατο το κριθαρένιο τους καρβέλι,
που μπαίνανε στα σίδερα και στη φωτιά,
που γέμιζαν τα κανόνια μόνο με την καρδιά τους.

Και πάνω σ' αυτή τη φοβερή ποίηση του Γιάννη Ρίτσου,
ο Μίκης έχει γράψει μουσική για 100-200 χρόνια μπροστά.

Σου το λέω υπεύθυνα εγώ, ο Γρηγόρης, που τραγούδησα τη "Ρωμιοσύνη"».


Γρηγόρης Μπιθικώτσης




http://www.youtube.com/watch?v=msMd6hMhvuA


 




Η «Ρωμιοσύνη» (γραμμένη το 1945-47 και τυπωμένη πρώτη φορά το 1954)
είναι μια μεγάλη ποιητική σύνθεση,
στην οποία ο ποιητής συνδέει διάφορα στοιχεία της ιστορικής παράδοσης
για να περιγράψει τον αδιάκοπο αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία, δικαιοσύνη και ανθρωπιά,
εκφράζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη λαϊκή συνείδηση του ελληνισμού,
που ενσωματώνει στη μνήμη του
τα κοινά ήθη, την κοινή γλώσσα και τον κοινό τρόπο ζωής του στον ίδιο τόπο δια μέσου των αιώνων
ως αδιαπραγμάτευτα συστατικά στοιχεία της ταυτότητάς του, που του δίνουν δύναμη και ελπίδα.


Όπως σημειώνει ο Ζεράρ Πιερά, βιογράφος του Γιάννη Ρίτσου:
«Ο Ρίτσος με τη Ρωμιοσύνη (και με την Κυρά των Αμπελιών)
ανταποκρίνεται πολύ καθαρά σε μια κοινωνική εντολή, βαθιά ουσιαστική και επιτακτική,
που γεννιόταν από τα κατάβαθα του λαού.
Και τι μπορεί να αξιώσει ο λαός από έναν ποιητή αυτές τις κρίσιμες ώρες;
Να του ξαναδώσει τη μνήμη του που προσπάθησαν να του εξευτελίσουν,
να υμνήσει τη γη που προσπάθησαν να του αποσπάσουν.

Η απόκριση ήρθε εκρηκτική μέσα από αυτά τα ποιήματα
που αποκαθιστούν την αιωνιότητα του Ελληνισμού,
όπου χωνεύονται οι αρχαίες τελετουργίες με τους βυζαντινούς θρύλους
και τα ανδραγαθήματα των κλεφτών και των ανταρτών .

Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη,
τη διαπερνάει η σκοτεινή ελπίδα των ντεσπεράντος που περιμένουν κολλημένοι πάνω στα ντουφέκια τους.
Ένας φλογερός ανιμισμός διαποτίζει κάθε στίχο,
ξυπνάει το ένα μετά το άλλο τα τοπία της Ελλάδας, τα ρίχνει και αυτά στον αγώνα,
ορθώνει τα νησιά, τον άνεμο, τη θάλασσα,
αναμοχλεύει σε μια γενική αντάρα τους ανθρώπους, τα ζώα, τα στοιχεία,
ακόμα και τους νεκρούς που αγρυπνούν,
όπως άλλοτε οι φρουροί του Βυζαντίου στα σύνορα της αυτοκρατορίας».






YΓ. Το στιγμιότυπο στην αρχή του βίντεο με τον Ρίτσο να διαβάζει απόσπασμα από τη «Ρωμιοσύνη»
προέρχεται από την πρώτη επέτειο της εξέγερσης στο Πολυτεχνείο (1974).
Οι στίχοι στο τέλος του βίντεο προέρχονται από το ποίημα του
Bertolt Brecht, «Μήνυμα του ετοιμοθάνατου ποιητή στη νεολαία»:
http://solon-synthesis.blogspot.gr/2013/09/bertolt-brecht.html#!/2013/09/bertolt-brecht.html

[nikitas]

ΣΚΩΤΙΑ, ΕΔΙΜΒΟΥΡΓΟ, ΗIGHLANDS ΚΙ ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑΚΙ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Μια από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες στη ζωή μου, την οποία πάντα θυμάμαι με αγάπη και πολλή νοσταλγία, ήταν το ταξίδι μου στη Σκωτία, πριν από πολλά-πολλά χρόνια.

Το Εδιμβούργο, θεωρώ, είναι μια από τις πιο όμορφες ευρωπαϊκές πόλεις. Άλλωστε, δεν αποκαλείται τυχαία «Αθήνα του Βορρά». Οι εξηγήσεις γι’ αυτό το προσωνύμιο ποικίλουν. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι προέκυψε από το σημαντικό ρόλο που έπαιξε η πόλη στο βρετανικό διαφωτισμό, με τους Σκωτσέζους να θεωρούν ότι η πόλη τους επηρέασε πολιτισμικά το Λονδίνο στο μέγιστο βαθμό, όπως ακριβώς η αρχαία Αθήνα άλωσε με το πνεύμα της την παντοδύναμη Ρώμη. Κι αυτή η πεποίθηση κάθε άλλο παρά αστήρικτη είναι, αν αναλογιστεί κανείς ότι τέκνα της Σκωτσέζικης μητρόπολης ήταν o φιλόσοφος και ιστορικός David Hume, o μέγας οικονομολόγος Adam Smith και ο εξαιρετικός συγγραφέας Robert-Louis Stevenson (Dr Jekyll and M. Hyde, Treasure Island). Άλλοι πάλι θεωρούν ότι η σύγκριση με την Αθήνα οφείλεται στην παρόμοια τοπολογία που έχουν οι δυο πόλεις. Και υπάρχει και μια τρίτη ομάδα που αποδίδει το προσωνύμιο στους κίονες και στα αετώματα αρχαιοελληνικού ρυθμού της Εθνικής Πινακοθήκης και της Βασιλικής Ακαδημίας της Σκωτίας.

Ανεξαρτήτως εξήγησης, η ουσία παραμένει ότι το Εδιμβούργο είναι μια πανέμορφη, ατμοσφαιρική πόλη, κατά ένα μεγάλο μέρος και χάρη στις προσπάθειες των ίδιων των κατοίκων του, οι οποίοι έχουν δώσει μεγάλο αγώνα, κι εν τέλει κατορθώσει, να διατηρήσουν αναλλοίωτη την πολιτισμική κληρονομιά τους, διαφυλάσσοντας ως κόρη οφθαλμού όλα τα παλιά κτίρια της πόλης. Θυμάμαι ότι τρομερή εντύπωση μου είχε προκαλέσει, όταν ήμουν εκεί, και ο πολύ μεγάλος αριθμός πάρκων, καθώς και το ότι σε πολλά από αυτά υπήρχαν Σκωτσέζοι, ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές, οι οποίοι έπαιζαν το παραδοσιακό μουσικό όργανο της χώρας, τη γκάιντα φυσικά.

Οι Σκωτσέζοι είναι συμπαθέστατος λαός. Κατ’ αρχήν, δεν έχουν το εκνευριστικό βρετανικό φλέγμα και την τάση των Άγγλων – κατάλοιπο, υποθέτω, της αποικιοκρατίας – να σε κοιτάζουν αφ' υψηλού. Είναι σαφώς πιο θερμοί, εκδηλωτικοί και φιλόξενοι. Ωστόσο, έχουν τις ιδιοτροπίες τους• για παράδειγμα, αν κάνεις το λάθος και τους αποκαλέσεις Άγγλους, στην καλύτερη περίπτωση θα σε βρίσουν, στη χειρότερη θα σε αρχίσουν στις μπούφλες!

Για άτομα όπως η αφεντιά μου, με αδυναμία σε γραφικές τοποθεσίες και μεσαιωνικά κάστρα, τα Highlands είναι περιοχή μαγική και παραμυθένια. Για κάποιο περίεργο λόγο, αισθάνομαι ότι με συνδέει με τη συγκεκριμένη περιοχή ένας αόρατος, άρρηκτος δεσμός. Δεν πιστεύω σε μετεμψυχώσεις και σε παρόμοιες δοξασίες, για να πω ότι σε μια προηγούμενη ζωή, ήμουν highlander, ανήκα σε κάποιο ένδοξο clan (φατρία) και πολεμούσα εναντίον των μισητών Άγγλων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι των βρετανικών νησιών μιλάνε την ίδια γλώσσα, δεν έχουν κοινή καταγωγή. Ουαλοί, Σκωτσέζοι και Ιρλανδοί, είναι Κέλτες, και όχι Αγγλοσάξωνες, γι’ αυτό και θεωρούν τους Άγγλους τύραννους και δυνάστες, αν και η αντιπαλότητα και το μίσος έχουν αμβλυνθεί τις τελευταίες δεκαετίες, με τον IRA να καταθέτει τα όπλα λίγα χρόνια πριν.

Οι Σκωτσέζοι έχουν πολεμήσει με λύσσα εναντίον των Άγγλων για αιώνες ολόκληρους. Το πνεύμα της αντίστασης δεν έχει ξεφτίσει τελείως. Για να συνδέσω τούτο τον ισχυρισμό με την επίσκεψή μου στο Εδιμβούργο, θυμάμαι ότι περίοπτη θέση στις βιτρίνες όλων των βιβλιοπωλείων της πόλης – που είναι πάρα πολλά – κατείχε το βιβλίο του Sir Walter Scott (συγγραφέας του Ιvanhoe) Rob Roy. O Rob Roy, πραγματικός χαρακτήρας, θεωρείται από τους Σκωτσέζους εθνικός ήρωας, καθώς τόσο στο βιβλίο, όσο και στην πραγματικότητα, συνέδεσε το όνομά του με αγώνες εναντίον των Άγγλων. Η υπόθεση του βιβλίου διαδραματίζεται στις αρχές του 18ου αιώνα, περίπου τρεις δεκαετίες πριν τη μάχη του Culloden το 1746, την τελευταία αναμέτρηση μεταξύ Άγγλων και Σκωτσέζων, στην οποία οι δεύτεροι δυστυχώς ηττήθηκαν.

Όμως δύο είναι εκείνες οι μορφές που ξεχωρίζουν μακράν στους επικούς αγώνες των Σκωτσέζων εναντίων των κατακτητών Άγγλων. Ο πρώτος είναι ο William Wallace και ο δεύτερος ο Robert the Bruce.

Ο William Wallace ήταν ένας μικροκτηματίας των Highlands στο μεταίχμιο μεταξύ 13ου και 14ου αιώνα. Ευρέως γνωστός έγινε μέσα από την ταινία του Mel Gibson ‘Braveheart’, στην οποία είναι ο κεντρικός ήρωας (τον υποδύεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης).

(William Wallace's speech before the battle of Stirling, Braveheart)

<a href="http://www.youtube.com/v/lEOOZDbMrgE" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/lEOOZDbMrgE</a>

Λίγα πράγματα ξέρουμε με σιγουριά για τη ζωή του, πριν τη συμμετοχή του στους Αγώνες για τη Σκωτσέζικη Ανεξαρτησία. Πιθανολογείται ότι πριν ηγηθεί της επανάστασης, είχε πολεμική εμπειρία ως τοξότης στον αγγλικό στρατό. Στη συνείδηση των Σκωτσέζων καθιέρωσε ως ήρωα η περιφανής νίκη στην οποία οδήγησε τους συμπατριώτες του εναντίον των Άγγλων στη μάχη του Stirling Bridge το 1297. Τελικά συνελήφθη από Σκωτσέζο –οι προδότες ποτέ δε λείπουν– και παραδόθηκε στον Άγγλο βασιλιά Edward I, τον επονομαζόμενο και «Μακρυπόδη» (Longshanks), λόγω του ύψους του μάλλον, ή Hammer of the Scots (Latin: Malleus Scotorum), o oποίος και τον εκτέλεσε ύστερα από φρικτά βασανιστήρια.

Ωστόσο, ο μεγαλύτερος εθνικός ήρωας των Σκωτσέζων, σε αντιδιαστολή με τα όσα βλέπουμε στην ταινία του συμπαθούς Mel, είναι ο Robert the Bruce. Ο Robert the Bruce ήταν ένας τυπικός αριστοκράτης της εποχής του. Έχοντας ως απώτερο στόχο το Σκωτσέζικο θρόνο, αφού καταγόταν από μια από τις πιο επιφανείς οικογένειες της Σκωτίας, συμμαχούσε πότε με τη μία πλευρά, πότε με την άλλη, αποσκοπώντας στα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη. Παρ’ ότι οπορτουνιστής –πράμα μάλλον σύνηθες για την κοινωνική τάξη του– ήταν ικανότατος, γενναίος κι ευφυής άντρας. Ο συνδυασμός των προσόντων του τον βοήθησε να κατακτήσει το θρόνο της Σκωτίας το 1306, όταν σκότωσε πάνω σε καυγά –υποτίθεται;– τον προκάτοχό του John Comyn, πυροδοτώντας συνάμα πόλεμο με τους Άγγλους, οι οποίοι, θεωρητικά, επενέβησαν για να εκδικηθούν τη δολοφονία του νόμιμου ηγεμόνα της Σκωτίας, στην ουσία όμως απλά και μόνο επειδή εκμεταλλεύονταν κάθε ευκαιρία που τους παρουσιαζόταν για να επεμβαίνουν στις υποθέσεις των γειτόνων τους, υπενθυμίζοντας έτσι την επαχθή κηδεμονία τους.

Στις πρώτες συγκρούσεις, όσο δηλαδή ζούσε το ‘Σφυρί των Σκώτων’ Edward I, ο Robert the Bruce γνώρισε ήττες και αναγκάστηκε να φύγει από τη Σκωτία. Δεν ήταν όμως άνθρωπος που εγκατέλειπε εύκολα. Επανέκαμψε σύντομα. Η χρονική συγκυρία τον ευνόησε, αφού ο επίφοβος και ικανός ‘Μακρυπόδης’ απεβίωσε και στο θρόνο τον διαδέχθηκε ο καθόλου ευφυής κι ελάχιστα ‘πολεμικός’ γιος του, Edward II. Ο Robert the Bruce άρχισε να σημειώνει τη μία νίκη μετά την άλλη. Πρώτα εκμηδένισε τους εσωτερικούς αντιπάλους του, καταλαμβάνοντας μεγάλο αριθμό κάστρων σε όλη τη Σκωτσέζικη επικράτεια, και ύστερα ασχολήθηκε και με τους Άγγλους.

Η μεγάλη σύγκρουση έλαβε χώρα στο Bannockburn. Ο Αγγλικός στρατός, του οποίου ηγείτο ο ίδιος ο βασιλιάς, ήταν τριπλάσιος, αλλά ο εμπειρότατος Robert the Bruce επέλεξε προσεχτικά το πεδίο μάχης, προστατεύοντας τα πλευρά του, έτσι ώστε να μη μπορεί να υπερκεράσει την παράταξή του το ιδιαίτερα επίφοβο βαρύ αγγλικό ιππικό, το… άρμα μάχης της εποχής. Επιπλέον, κέρδισε άμεσα και το ψυχολογικό πλεονέκτημα, αποδεχόμενος πρόσκληση σε μονομαχία του Άγγλου ευγενή Sir Henry de Bohun, επί του οποίου επικράτησε ταχύτατα, καταφέρνοντάς του ένα συντριπτικό πλήγμα με το απελατίκιό του στην κορυφή του κεφαλιού και σκοτώνοντάς τον, παρά την προστασία που παρείχε στον αντίπαλό του η βαριά, ιπποτική περικεφαλαία του. Οι Σκωτσέζοι, με υψηλό πλέον ηθικό, οπλισμένοι με τις μακριές λόγχες τους, οργανωμένοι στα αγαπημένα τους schiltron –ένα είδος τετράγωνης ή κυκλικής φάλαγγας – που θύμιζαν σκαντζόχοιρους, κέρδισαν πανηγυρική νίκη. Οι απώλειες των Άγγλων ήταν απίστευτα μεγάλες και ο βασιλιάς τους το έβαλε στα πόδια. Έτσι, ο Robert the Bruce κατέστησε τη Σκωτία ελεύθερο κράτος και κέρδισε την αγάπη του λαού του εις το διηνεκές.

(Robert the Bruce before the battle of Bannockburn, Braveheart)

<a href="http://www.youtube.com/v/Ahh-Qe8foqY" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/Ahh-Qe8foqY</a>

OUTLAWED TUNES ON OUTLAWED PIPES - BRAVEHEART (JAMES HORNER)

<a href="http://www.youtube.com/v/5CuQSt3c25k" target="_blank" class="new_win">http://www.youtube.com/v/5CuQSt3c25k</a>