Μουσικά αφιερώματα

[apri]

Villancico Ruso



Ξύλινη εκκλησία αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα στο Kizhi,
ένα από τα πολλά νησιά στη λίμνη Onega στη Ρωσία.
Χτίστηκε το 1714 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεγάλου Πέτρου.
Το εκπληκτικό στην εκκλησία αυτή είναι ότι είναι κατασκευασμένη
χωρίς ούτε ένα καρφί ούτε και κανένα άλλο μεταλλικό στήριγμα εκτός από τα ξύλα.
 

[PDE ads]

[apri]

apri η εκκλησία είναι υπέροχη...

Όντως είναι υπέροχη. Το καλό είναι ότι η συγκεκριμένη, όπως και άλλα ξύλινα κτίσματα στο ίδιο νησί,
τη δεκαετία του '90 συμπεριελήφθησαν στη λίστα της UNESCO ως μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
Καλό, γιατί πολλά ξύλινα κτίσματα στη Ρωσία έχουν διαβρωθεί ή καεί, καθώς δεν προστατεύονται.

Αν θέλεις, μπορείς να δεις αυτό το τρίλεπτο βιντεάκι του BBC που είναι αφιερωμένο στην περίφημη αυτή εκκλησία: http://www.youtube.com/watch?v=8JubGa1Ik24&feature=related

[apri]

Kαλησπέρα.
Ο Damien μου έκανε καλή πάσα, βλέπω...

Ο τρόπος που εξελίχθηκε και τέλειωσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918)
είχε μεταξύ άλλων και δυο σημαντικές συνέπειες στη μετέπειτα ιστορία:

Πρώτον, την εθνική και οικονομική ταπείνωση της Γερμανίας,
η οποία ευνόησε την άνοδο του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος του Χίτλερ
και τελικά οδήγησε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Δεύτερον, την περαιτέρω εξαθλίωση του ρωσικού λαού
και την έκρηξη της επανάστασης τον Οκτώβριο του 1917 των μπολσεβίκων,
οι οποίοι στο πλαίσιο της αντίθεσής τους προς το συγκεκριμένο πόλεμο και προς τις φιλοτσαρικές ευρωπαϊκές δυνάμεις,
απέσυραν τα στρατεύματά τους από τον Καύκασο
αφήνοντας όμως έτσι τους λαούς της περιοχής (Πόντιους, Αρμένιους κλπ)
απροστάτευτους στις γενοκτονικές επιδιώξεις του Κεμάλ.

Πόσο διαφορετικά ίσως να είχαν εξελιχθεί τα πράγματα, αν ο πόλεμος είχε σταματήσει όσο ήταν ακόμη νωρίς…





ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
JOYEUX NOEL




Εκείνος ο χειμώνας του 1914 φαινόταν ατελείωτος στο Βέλγιο…

Τα γερμανικά στρατεύματα είχαν παραταχθεί μέσα σε τάφρους
ακριβώς απέναντι από τα αντίπαλα γαλλικά, βελγικά, βρετανικά και καναδέζικα χαρακώματα.

Ανάμεσά τους βρισκόταν η εφιαλτική No man’s land,
μια ουδέτερη ζώνη όπου κείτονταν επί μήνες άψυχα κορμιά,
μέχρι να περισυλλεγούν από κάθε πλευρά με την ψυχή στο στόμα.

Ατελείωτες ώρες κυλούσαν μέσα στο κρύο και τη λάσπη,
πολεμώντας για ένα απροσδιόριστο «γιατί»,
αναμένοντας τον θάνατο, τη νίκη …ή έστω ένα γράμμα που να θύμιζε τη ζωή που άφησαν πίσω.


Κι όμως, εκείνον ακριβώς τον θλιβερό χειμώνα στάλθηκαν από το μέτωπο εκατοντάδες γράμματα πίσω στην πατρίδα
περιγράφοντας ένα εκπληκτικό γεγονός.

Τα πάντα είχαν ξεκινήσει, όπως διηγούνταν και αυτός ο Βρετανός στρατιώτης στους δικούς του:

«Κατά τη διάρκεια της παραμονής των Χριστουγέννων
ακούγαμε από τα απέναντι χαρακώματα τραγούδια και εορταστικές δραστηριότητες
και κατά διαστήματα τη φωνή ενός Γερμανού να φωνάζει «Καλά Χριστούγεννα, Άγγλοι»…

…Όταν τελείωσαν το χριστουγεννιάτικο τραγούδι,
σκεφτήκαμε να τους το ανταποδώσουμε με κάποιον τρόπο και τραγουδήσαμε το “The first Noel”.
Όταν τελειώσαμε, άρχισαν να χειροκροτούν και μετά τραγούδησαν το αγαπημένο τους “O Tannenbaum”.

Και αυτό συνεχίστηκε.
Πρώτα οι Γερμανοί τραγουδούσαν κάποιο από τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια τους
και μετά εμείς κάποιο δικό μας, μέχρι που αρχίσαμε το “O Come Ye Faithful”
και οι Γερμανοί αμέσως ένωσαν τις φωνές τους
τραγουδώντας τον ίδιο ύμνο με τους λατινικούς στίχους “Adeste Fideles”.

Και σκέφτηκα ότι αυτό ήταν πραγματικά το πιο εκπληκτικό πράγμα,
δυο έθνη να τραγουδούν μαζί το ίδιο χριστουγεννιάτικο τραγούδι στη μέση του πολέμου.»


Κάπου εκεί άρχισαν να σηκώνονται δειλά-δειλά τα πρώτα άσπρα σημαιάκια στα χαρακώματα
και οι στρατιώτες ανέβηκαν στην ουδέτερη ζώνη μέσα σ’ ένα κλίμα αμηχανίας και αμοιβαίας επιφυλακτικότητας,
καθώς «φοβόταν ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη».

Βγήκαν και οι αξιωματικοί, οι οποίοι συναντήθηκαν και αποφάσισαν να κάνουν μια μικρή ανακωχή,
προκειμένου εν όψει Χριστουγέννων να θάψουν τους νεκρούς και να γιορτάσουν.

Κανείς δεν θα πυροβολούσε, αν δεν πυροβολούσε ο άλλος.
Όποιος ήθελε να σπάσει την εκεχειρία, όφειλε να ρίξει πρώτα μια προειδοποιητική βολή στον αέρα.

Οι στρατιώτες, φυσικά, εφάρμοσαν ασμένως τη συμφωνία:

«Τι θέαμα! », έγραφε ο Βρετανός στρατιώτης.
«Μικρές ομάδες Γερμανών και Βρετανών εκτείνονταν σχεδόν σε όλο το μήκος του μετώπου.
Μέσα στο σκοτάδι μπορούσαμε να ακούσουμε γέλια και να δούμε το άναμμα σπίρτων,
έναν Γερμανό να ανάβει το τσιγάρο ενός Σκωτσέζου και το αντίστροφο,
να ανταλλάσσουν τσιγάρα και αναμνηστικά.
Εκεί που δεν μπορούσαν να μιλήσουν τη γλώσσα του άλλου, συνεννοούνταν με νοήματα
και ο καθένας φαινόταν να περνά καλά.
Γελούσαμε και συζητούσαμε με ανθρώπους,
τους οποίους πριν από λίγες ώρες προσπαθούσαμε να σκοτώσουμε!»



Το πρωί των Χριστουγέννων έθαψαν τους νεκρούς απαγγέλλοντας όλοι μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαβίδ
«Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…».
Ύστερα αντήλλαξαν τα «δώρα» τους: τσιγάρα, σοκολάτες, μαρμελάδες, ποτά.

Ένας Βρετανός έστησε κι ένα αυτοσχέδιο κουρείο στην ουδέτερη ζώνη χρεώνοντας δυο τσιγάρα το κούρεμα!

Την παράσταση, ωστόσο, έκλεψε ένας ιδιότυπος αγώνας που ξεκίνησε απ’ το πουθενά,
όπως περιέγραφε ένας άλλος Βρετανός στρατιώτης, ο Άλφρεντ Άντερσον:

«Εμφανίστηκε μια μπάλα, κανείς δεν ξέρει από πού,
και άρχισε να κυλά, κανείς δεν ξέρει πώς, ανάμεσα στα χαρακώματα.
Τότε το πεδίο της μάχης μετατράπηκε σε χώρο παιχνιδιού,
οι εχθροί πέταξαν στην άκρη τα όπλα τους και άρχισαν να διεκδικούν την μπάλα,
όλοι με όλους και όλοι εναντίον όλων.
Οι μπάλες ήταν αυτοσχέδιες, από άχυρο δεμένο με σπάγκο ή άδεια κονσερβοκούτια.
Τα τέρματα ήταν ξύλα, χλαίνες και κράνη.
 Άλλα ματς διεξάγονταν με 50 παίκτες και άλλα με 10 και διαρκούσαν περίπου μία ώρα.
Έπειτα, οι παίκτες, που για μέρες είχαν στερηθεί τον ύπνο,
έπεφταν εξαντλημένοι στο παγωμένο έδαφος αναζητώντας λίγη ξεκούραση.»


Όλοι γιόρτασαν εκείνα τα Χριστούγεννα και όλοι τα θυμόντουσαν
μέχρι το τέλος της ζωής τους.

  Ιστορική «οικογενειακή» φωτογραφία από το Δυτικό Μέτωπο (Βέλγιο) του 1914
με τους στρατιώτες από τα αντίπαλα χαρακώματα να γιορτάζουν μαζί τα Χριστούγεννα
στην ουδέτερη ζώνη, γνωστή ως «No man’s land».

Γιόρτασαν όλοι; Ε, όχι ακριβώς όλοι.
Υπήρχε και ένα άτομο που παραμιλούσε σαν τον Σκρουτζ κατά τη διάρκεια των κοινών εορτασμών.
Ήταν ένας Αυστριακός δεκανέας που μονολογούσε πως
«τέτοιες συνεννοήσεις μεταξύ απλών στρατιωτών θα έπρεπε να απαγορεύονται».
Δυστυχώς, το όνομα του θα καταγραφόταν στην Ιστορία μερικές δεκαετίες αργότερα:
Αδόλφος Χίτλερ.

Πάντως, η αλήθεια είναι πως η αυθόρμητη αυτή εκεχειρία είχε τελικά ένα σοβαρό αποτέλεσμα:
Όταν τελείωσαν τα Χριστούγεννα, ουδείς είχε πλέον τη διάθεση να συνεχίσει τον πόλεμο.
Πώς να σκοτώσουν κάποιους με τους οποίους είχαν παίξει, είχαν γελάσει,
είχαν γιορτάσει ίσως τα ωραιότερα Χριστούγεννα της ζωής τους;

Το νέο έφτασε γρήγορα, όπως καταλαβαίνετε, στα γενικά επιτελεία προκαλώντας έκπληξη και κυρίως οργή.
Οι στρατηγοί, που εκπονούσαν τα σχέδιά τους ασφαλείς, μίλια μακριά από τα χαρακώματα,
χαρακτήρισαν την αυθόρμητη ειρήνη ως προδοσία.

Τελικά υπό την απειλή του στρατοδικείου κατάφεραν
να εξαλείψουν το κύμα ανυπακοής και το πνεύμα αδελφοσύνης που είχε αναπτυχθεί,
ενώ φρόντισαν εφεξής οι πιο ανηλεείς βομβαρδισμοί να γίνονται την περίοδο των γιορτών,
ώστε να συντηρείται το μίσος και η διάθεση αλληλοεξόντωσης.

Μόνο που στα πεδία του Δυτικού Μετώπου όπου έγιναν οι πιο θανατηφόρες μάχες,
στα μέρη του Βελγίου όπου έχασαν τη ζωή τους πολλοί από αυτούς τους αυθόρμητους τραγουδιστές των Χριστουγέννων,
για έναν περίεργο λόγο δεν σταμάτησαν να φυτρώνουν
χιλιάδες κόκκινες παπαρούνες…

Λες και η γη της Φλάνδρας να ήθελε με τον τρόπο της να θυμίζει σε κάποιους
ότι τούτος ο κόσμος δεν μπορεί να είναι μόνο μια κοιλάδα δακρύων…



 

Το 2005 η πραγματική αυτή ιστορία απαθανατίστηκε σε κινηματογραφική ταινία («Joyeux Noel/ Merry Christmas»),
από την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε τη χαρακτηριστική σκηνή, από την οποία άρχισαν όλα…

Τον Γερμανό στρατιώτη ντουμπλάρει στο τραγουδιστικό μέρος ο τενόρος Rolando Villazón.

http://www.youtube.com/watch?v=aaJcSNBh-ok

Πηγές:

1. Η αυθόρμητη εκεχειρία του 1914
http://geiachara.blogspot.com/2010/12/1914.html
http://www.1914-1918.net/truce.htm
http://myheartsisters.org/2010/12/24/happy-christmas/
http://equaliserfootball.com/2011/01/09/first-football/
http://www.greatwardifferent.com/Great_War/Christmas_in_the_Trenches/Noel_1914.htm
http://raglinen.com/2010/03/14/1915-january-2-daily-mirror/
http://pw20c.mcmaster.ca/case-study/gerald-blake-english-participant-christmas-truce-1914
http://mutualist.blogspot.com/2005/12/soldiers-christmas-truce-1914.html


2. Οι παπαρούνες στα πεδία μαχών της Φλάνδρας
http://agapigiadimiourgia.blogspot.com/2011/11/poppy-day.html
http://www.englishfootball.gr/article-53582.html
http://www.axortagos.gr/istoria-paparouna-xronon-istoria-polemou.html

[apri]

Χριστούγεννα παραμονές



«Χριστούγεννα παραμονές. Χριστούγεννα καὶ χιονιᾶς πάντα πᾶνε μαζί.
Μὰ ἐκείνη τὴ χρονιὰ οἱ καιροὶ ἤτανε φουρτουνιασμένοι παρὰ φύση.
Χιόνι δὲν ἔρριχνε.
Μοναχὰ ποὺ ἡ ἀτμόσφαιρα ἤτανε θυμωμένη
καὶ φυσούσανε σκληροὶ βοριάδες μὲ χιονόνερο καὶ μ᾿ ἀστραπές.

Καμμιὰ βδομάδα ὁ καιρὸς καλωσύνεψε καὶ φυσοῦσε μία τραμουντάνα ποὺ ἀρμενιζότανε.
Μὰ τὴν παραμονὴ τὰ κατσούφιασε.
Τὴν παραμονὴ ἀπὸ τὸ πρωΐ ὁ οὐρανὸς ἤτανε μαῦρος σὰν μολύβι
κι ἔπιασε κι ἔρριχνε βελονιαστὸ χιονόνερο.»

 

Νικηφόρος Λύτρας «Κάλαντα», (1872), ιδιωτική συλλογή.


«…στοὺς μαχαλάδες γυρίζανε τὰ παιδιὰ μὲ τὰ φανάρια καὶ λέγανε τὰ κάλαντα στὰ σπίτια.
Οἱ πόρτες ἤτανε ἀνοιχτές,
οἱ νοικοκυραῖοι, οἱ νοικοκυρᾶδες καὶ τὰ παιδιά τους, ὅλοι ἤτανε χαρούμενοι κι ὑποδεχόντανε τοὺς ψαλτάδες,
καὶ κεῖνοι ἀρχίζανε καλόφωνοι σὰν χοτζᾶδες:

Καλὴν ἑσπέραν, Ἄρχοντες, ἂν εἶναι ὁρισμός σας,
Χριστοῦ τὴν θείαν γέννησιν νὰ πῶ στ᾿ ἀρχοντικό σας.

Χριστὸς γεννᾶται σήμερον ἐν Βηθλεὲμ τῇ πόλει,
οἱ οὐρανοὶ ἀγάλλονται, χαίρει ἡ κτίσις ὅλη...»


http://www.youtube.com/watch?v=5fqsba31DsU&feature=related




Αποσπάσματα από τα διηγήματα του Φώτη Κόντογλου
«Χριστούγεννα στὴ σπηλιά» και «Παραμονὴ Χριστούγεννα»

[PDE ads]

[why]

Πέθανε  ο Αμερικανός σαξοφωνίστας Σαμ Ρίβερς, γνωστός για τους free jazz ήχους του…

Ο Ρίβερς, ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών στο Ορλάντο της Φλόριντα, γεννήθηκε μέσα σε μία οικογένεια που αγαπούσε τη μουσική και η συνάντησή του με τον Μάιλς Ντέιβις το 1964 έμελλε να απογειώσει την καριέρα του, αφού έπαιξε στο live Αλμπουμ του, «Miles in Tokyo».

Εναλλακτικός και ατίθασος, κυκλοφόρησε πολλά επαναστατικά άλμπουμ συμπεριλαμβανομένου του «Fuchia Swing Song».

Στη δεκαετία ’70 μετέτρεψε το λοφτ του στο Studio Rivbea, τόπο συνάντησης για τους μουσικούς και τους λάτρεις της τζαζ.

«Στα μάτια μου, ο πατέρας μου ήταν σε διακοπές ολόκληρη τη ζωή του», δήλωσε η κόρη του και ιμπρεσάριος Μονίκ Ρίβερς Ουίλιαμς.

SAM RIVERS
http://www.youtube.com/watch?v=GiWkCcSmHrc&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=nNSmFXOO8MA

http://www.youtube.com/watch?v=9SDncLIGLnI

[apri]

Καλή χρονιά και από εμένα.
Ξεκίνησα τα Χριστούγεννα με το αφιέρωμα για τον Α' Παγκόσμιο,
να ξεκινήσω την Πρωτοχρονιά με το τέλος του
και μια ευχή εν είδει αυτοεκπληρούμενης προφητείας που μοιάζει τόσο επίκαιρη...



"To 1918 θα έχει τελειώσει ο πόλεμος.
Θα ξαναποκτήσουμε τη ζωή της αλλοτινής ευτυχίας" 

Ακούστε κι ένα τραγούδι που αγαπώ πολύ.
http://www.youtube.com/watch?v=ccM-z7gpNYU&feature=related

[enastron]

''...Χάρτινα πουλιά τα όνειρά μου κι αντίκρυ τους μια κάννη να στοχεύει κατευθείαν στην καρδιά τους. Τα κρύβω στο κατώι. Μια αραχνοκλωστή τα αιχμαλωτίζει. Γίνονται κατοικία του σφαλαγγιού. Η παιδική ηλικία με προσπέρασε χωρίς να την αισθανθώ, λες και γεννήθηκα μεγάλος. Χρονιές του δράκου. Οι κορφάδες των ιδεών κλαδεύονται. Οι ποιητές καταδικάζονται στο θάνατο διά πυράς. Εκείνος που έμαθα να λέω πατέρα κρατάει στο χέρι του ένα καμουτσίκι, φετίχ, όπως άλλος θα κρατούσε ένα κομπολόι ή μια μαγκούρα. Η μάνα μου η Αυγή πορεύεται στις φωτοσκιάσεις της ζωής και στη μυρωδιά βάμματος ιωδίου. Όμως μέσα στο απόλυτο σκοτάδι έγινε κάποτε μια έκρηξη και γεννήθηκε ένα άστρο. Είμαι ο Μάριος της Αυγής ...

Τα χάρτινα πουλιά-Ελένη Πριοβόλου''

Anouar Brahem - Vague, E la nave va




http://www.youtube.com/watch?v=tOyG3xbZ3Qc

[apri]

«Να κοιτάτε τα αστέρια και όχι τα πόδια σας.
Όσο δύσκολη κι αν φαίνεται η ζωή, πάντα μπορείς να ασχοληθείς με κάτι και να το πετύχεις».
Όταν αυτά τα δηλώνει ο κορυφαίος φυσικός Στίβεν Χόκινγκ,
ένας άνθρωπος παράλυτος και βουβός,
που καταφέρνει να παραμένει ζωντανός τα τελευταία 50 χρόνια, αντίθετα προς κάθε ιατρική προσδοκία,
κάτι πρέπει να ξέρει παραπάνω…

Όπως κάτι πρέπει να ήξεραν και οι Μανιάτες της ιστορίας που θα σας διηγηθώ,
που δεν το έβαζαν κάτω με τίποτα...





Οι περιπέτειες των Μανιατών
στην Κορσική




«Δέκα βρύσες με νερό κι εξήντα δυο πηγάδια
δε μας τη σβήνουν τη φωτιά μεσ' απ' τα φυλλοκάρδια
Φύγαμ' από τον τόπο μας κι' από τα γονικά μας,
μας διώξαν απ' τα σπίτια μας κι' απ' όλα τα καλά μας
ανάθεμα τον αίτιον και την κακήν αιτίαν
αλλά δεν του ευχόμαστε την ίδιαν καταντίαν.

Γλυκεία που 'ταν η Μάνη μας, πικρός ο χωρισμός της
πικρότερος στην ξενιτιά θε να 'ναι ο καημός της.
Είμαστε απ' το Οίτυλο και Στεφανοπουλιάνοι
κι ήρθαμε στην Κορσική καταδιωγμένοι και φτωχοί.
- Κορσικανοί μου καημένοι κι απ' το Οίτυλο φερμένοι!»
                                                       
 Μοιρολόι των Μανιατών της Κορσικής

Λένε πως η ανέχεια και ο πόλεμος αλλάζουν δραματικά τη ζωή των ανθρώπων.
Τη ζωή των Μανιατών την άλλαξαν ουκ ολίγες φορές.

Ζώντας σε μια περιοχή ορεινή και απομονωμένη,
όπου η επίσημη δικαιοσύνη ήταν απούσα ακόμα και επί Τουρκοκρατίας,
η αυτοδικία όριζε τη ζωή τους.
Και σαν να μην ήταν αυτό αρκετό, όταν έληξε ο Βενετοτουρκικός πόλεμος το 1669,
είχαν να αντιμετωπίσουν και τα αντίποινα των Τούρκων,
γιατί είχαν πολεμήσει εναντίον τους.
Ο δρόμος του μισεμού έμοιαζε για πολλούς μονόδρομος…


Το 1671 μια ομάδα Μανιατών από το Οίτυλο με επικεφαλής τους Γιατριάνους-Μέδικους
(απογόνους, όπως λέγεται, του ιστορικού φλωρεντιανού οίκου)
ύστερα από διαπραγματεύσεις με το Δουκάτο της Τοσκάνης,
εγκαταστάθηκαν στην περιφέρεια της Volterra.
Οι άθλιες συνθήκες ζωής στις ελώδεις περιοχές της Τοσκάνης
άλλους τους εξόντωσαν κι άλλους τους σκόρπισαν δεξιά και αριστερά,
όπου μόνοι και υπό την ισχυρή πίεση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας τελικά εκλατινίστηκαν.


Το 1675 μια δεύτερη ομάδα από το Οίτυλο με αρχηγούς τους Στεφανόπουλους
(που κατάγονταν κατά την παράδοσή τους από τον αυτοκρατορικό οίκο των Κομνηνών)
ζήτησε τη συνδρομή της Γένοβας.
Οι Γενοβέζοι έχοντας στην κτήση τους την Κορσική
δέχονται να παραχωρήσουν στους Μανιάτες εκτάσεις στην Παόμια
αποβλέποντας στην πολεμική τους υποστήριξη κατά τις συνεχείς εξεγέρσεις των Κορσικανών.
Έτσι, τον Οκτώβριο του 1675 επιβιβάζονται περίπου 700 Μανιάτες στο γαλλικό πλοίο «Σωτήρ»
κουβαλώντας μαζί τους ό,τι πολυτιμότερο γι’ αυτούς:
μια καμπάνα, πέντε εικόνες αγίων, έναν ξύλινο επιτάφιο και τη σημαία τους.
Όταν θα φτάσουν μετά από περιπέτειες στον προορισμό τους,
θα μάθουν και το βασικό όρο για την εγκατάστασή τους: ομολογία πίστεως στην Καθολική Εκκλησία.
Αργότερα και όσο οι Μανιάτες δείχνουν να επιμένουν στις θρησκευτικές τους παραδόσεις,
η πίεση της Εκκλησίας για τον εκλατινισμό τους θα γίνει αφόρητη
με την αποστολή μισιοναρίων
και ακόμα πιο μετά, με την υποχρεωτική εκπαίδευση των Ελλήνων ιερέων από τους ίδιους.

Να ήταν μόνο αυτό το πρόβλημά τους…
Φτάνοντας στο νησί στις 14 Μαρτίου 1676
συναντούν κατοίκους μελαχρινούς, ορεσίβιους, ατίθασους, ετοιμοπόλεμους κι εκδικητικούς
(η λέξη vendetta ήταν η βασικότερη του λεξιλογίου τους)
που δίνουν ιδιαίτερη σημασία στα αρσενικά παιδιά
και αποδίδουν μεγάλες τιμές στους νεκρούς τους μοιρολογώντάς τους επί μακρόν.
Αν έβλεπε κανείς δίπλα-δίπλα τους Κορσικανούς με τους Μανιάτες,
θα έλεγε ότι κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι...

Μόνο που οι ίδιοι οι Κορσικανοί είχαν διαφορετική άποψη.
Γιατί δεν φτάνει που αυτοί οι φτωχοί, ανυπάκουοι και δεισιδαίμονες Μανιάτες
είχαν περίεργες θρησκευτικές και ενδυματολογικές συνήθειες,
δεν φτάνει που είχαν καταφέρει σε ελάχιστο χρόνο να ξαναζωντανέψουν
τα παλιά εγκαταλελειμμένα κτήματά τους,
 είχαν επιπλέον και την αμέριστη υποστήριξη των Γενοβέζων.
Έτσι, σιγά-σιγά η καχυποψία μετατράπηκε σε μίσος
και άρχισαν τις επιθέσεις εναντίον τους χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία.

Τα πράγματα βγήκαν εκτός ελέγχου, όταν οι Μανιάτες
κατά τη διάρκεια της Kορσικανικής Eπανάστασης το 1729
όχι απλώς αρνήθηκαν να ταχθούν στο πλευρό τους, αλλά ενημέρωσαν γι’ αυτό τους Γενοβέζους.
Οι Κορσικανοί λεηλάτησαν τα σπίτια τους
και ακολούθησαν σφοδρές μάχες που έληξαν την Κυριακή του Πάσχα του 1731
με την ηρωική έξοδο των Μανιατών από τον πύργο της Ομίνιας.
Νίκησαν μεν και μάλιστα χωρίς ούτε έναν τραυματία,
αλλά μετά από τόσες καταστροφές η ζωή τους στην Παόμια είχε πια τελειώσει…



Οι Μανιάτες δεν παρέλειψαν ποτέ να γιορτάζουν εκείνη την ηρωική τους έξοδο
με τη λιτανεία της εικόνας της Παναγίας που είχαν φέρει μαζί τους από το Οίτυλο,
ενώ αργότερα αφιέρωσαν στην περίφημη «Εκκλησία των Ελλήνων» στο Αζάτσιο την παραπάνω εικόνα της Παναγίας
με τη φράση: «ΔΙΑΣΩΣΟΝ ΑΠΟ ΚΙΝΔΥΝΟΝ ΤΟΥΣ ΔΟΥΛΟΥΣ ΣΟΥ, ΘΕΟΤΟΚΕ».



Νέος τους προορισμός το Αιάκειο ή Αζάτσιο (Ajaccio),
όπου θα έπρεπε να ξεκινήσουν τα πάντα ξανά-μανά από την αρχή...

Εδώ πλέκεται και μια ενδιαφέρουσα ιστορία.
Εκείνα τα χρόνια, που οι Μανιάτες προσπαθούν να ορθοποδήσουν στο Αζάτσιο,
γεννιέται στην πόλη ο μέγας και πολύς Ναπολέων Βοναπάρτης (1769).
Η οικογένειά του έμενε στην ίδια γειτονιά με την οικογένεια των Στεφανόπουλων
με τους οποίους διατηρούσαν πολύ στενές σχέσεις.
Μάλιστα, όταν ο Ναπολέων πηγαίνει ανήλικος στο Παρίσι, για να σπουδάσει στη στρατιωτική σχολή,
κηδεμόνας του είναι ο Δημήτριος Στεφανόπουλος, που υπηρετεί στο γαλλικό ιππικό.
Η πρώτη πραγματεία δε, που γράφει, ο νεαρός Ναπολέων έχει τίτλο
«Απομνημονεύματα περί της αγωγής των νέων Μανιατών»!


Ο Ναπολέων Βοναπάρτης σε ηλικία περίπου 20 ετών

Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν
(όπως ο Α. Κοραής, ο Α. Αρσάκης, ο Α. Σούτσος κά.)
ότι η σχέση των Βοναπάρτηδων με τους Στεφανόπουλους
δεν ήταν απλώς φιλική αλλά συγγενική.

Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία υπέρ αυτής της άποψης είναι και τα όσα σημειώνει
στα απομνημονεύματά της η ανιψιά του Δ. Στεφανόπουλου, Λάουρα Στεφανοπούλου
(γνωστή και ως Δούκισα d’ Abrantes):
«…Στο σπίτι του Βοναπάρτη μιλούσαμε Ελληνικά με τον πατέρα του Ναπολέοντα.
 Πρόγονος του Βοναπάρτη ανήκε στην γενιά των Στεφανοπούλων και έφερε το όνομα Καλόμερος,
o οποίος μετανάστευσε από το Αιάκειον στην Τοσκάνη της Ιταλίας.
Εκεί το όνομα Καλόμερος πήρε την ιταλική του μορφή και έγινε Buona Parte (δηλ. καλό μέρος).
Το ίδιο είχε γίνει και με το επώνυμο Ιατρός (σ.σ. οικογένεια Γιατριάνων–Μεδίκων)
 που ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια της Μάνης…. Οι Ιταλοί το έκαναν Medici….
Απόγονος των Βοναπαρτών αργότερα επέστρεψε από την Τοσκάνη στο Αιάκειον …
κι έγινε γενάρχης της οικογένειας στην Κορσική».

Άλλες πάλι κακές γλώσσες λένε πως ο Ναπολέων
ήταν νόθος γιος του Δ. Στεφανόπουλου με την παιδική φίλη του Λετίτσια Βοναπάρτη.
Κύριος οίδε…


Ας αφήσουμε όμως τον Ναπολέοντα, για να ξαναγυρίσουμε στην Κορσική,
όπου οι ντόπιοι δεν άφηναν σε χλωρό κλαρί ούτε τους Μανιάτες στο Αζάτσιο ούτε τους Γενοβέζους.
Τελικά, οι Γενοβέζοι απηυδισμένοι από τις εξεγέρσεις τους
αποφασίζουν το 1768 να πουλήσουν το νησί για 40 εκατομμύρια φράγκα στους Γάλλους,
ώστε να ανησυχούν αυτοί για τις αυτονομιστικές κινήσεις τους…

Πάντως, γεγονός είναι ότι μετά την έλευση των Γάλλων στο νησί
όσοι Μανιάτες είχαν επιβιώσει και δεν είχαν μεταναστεύσει λόγω των πολεμικών αναταραχών
άρχισαν να σκέφτονται και πάλι τη μετεγκατάστασή τους.
Ο Γάλλος διοικητής, που τους συμπαθούσε ιδιαιτέρως, τους παραχωρεί τότε μια πανέμορφη περιοχή
όπου οικοδομείται το 1774 το χωριό Καργκέζε (Cargese).

Μετά την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης (1789)
οι Κορσικανοί επιτίθενται και πάλι στους Μανιάτες ζητώντας τους να δηλώσουν υποταγή,
αλλά αυτήν τη φορά αποκρούονται από το γαλλικό στρατό.

Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν οι σχέσεις των δυο πλευρών σταδιακά θα εξομαλυνθούν.
Όμως, οι μικτοί γάμοι που θα γίνουν,
η μεγάλη πληθυσμιακή μείωση των Μανιατών λόγω των μεταναστεύσεων
και οι εντεινόμενες πιέσεις της Καθολικής Εκκλησίας
σε συνδυασμό με την απουσία ελληνικών σχολείων
θα οδηγήσουν τελικά στην αφομοίωση του ελληνικού στοιχείου.

Έτσι μετά τα μισά του 19ου αιώνα η ελληνική δεν χρησιμοποιείται πια,
 με εξαίρεση τις λειτουργίες στην ουνιτική Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Καργκέζε
που τελούνται στα ελληνικά και σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει κάπου στο «Μικρό Ναυτίλο» ότι,
«αν αποσυνδέσεις την Ελλάδα,
στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι.
Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.».
Στην περίπτωση των Μανιατών αυτά που τους κράτησαν ενωμένους
και τους βοήθησαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους ξανά και ξανά
δεν ήταν ούτε οι ελιές ούτε τα αμπέλια.
Ήταν ακριβώς αυτά τα εφόδια με τα οποία είχαν φτάσει κατατρεγμένοι στο νησί:
η οικογενειακή τους ιστορία, οι κοινές ιστορικές μνήμες
και οι κοινές θρησκευτικές παραδόσεις.

Λίγο-πολύ αυτά είναι που διασώζονται μέχρι και σήμερα στην Κορσική
και δηλώνουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους:
τα μανιάτικα οικογενειακά επίθετά τους,
η εκκλησία με την παλιά μανιάτικη σημαία και τα θρησκευτικά τους κειμήλια,
το πέτρινο ομοίωμα βάρκας με το πλήρωμά του
που είχαν στήσει στην περίφημη Scala Greca, όπου πρωτοπάτησαν το πόδι τους.

Αυτά είναι που υπενθυμίζουν και στον κάθε επισκέπτη
από πού ξεκίνησαν κάποτε επτακόσιες μανιάτικες ψυχές
οι οποίες, παρά τις αντίξοες συνθήκες, δεν σταμάτησαν επί τρεις και πλέον αιώνες
να αγωνίζονται με ομοψυχία και πολύ κουράγιο
και τελικά να διαπρέπουν...


 Το 1990 ο Δήμος Οιτύλου «αδελφοποιήθηκε» με το Καργκέζε,
ενώ τον Αύγουστο του 2010 οι δυο δήμοι υπέγραψαν σύμφωνο πολιτιστικής συνεργασίας.



Και ένα παραδοσιακό τραγούδι του νησιού γραμμένο στα κορσικανικά,
μια λατινογενή γλώσσα με επιρροές από τα ιδιώματα της Τοσκάνης και της Γένοβας
και εσχάτως από τα γαλλικά.


Corsica - Petru Guelfucci
http://www.youtube.com/watch?v=nVCH8E9n37E&feature=related

Η μετάφρασή των στίχων στα ελληνικά:

Σε μια γωνιά του κόσμου
υπάρχει μια λάμψη τρυφερότητας μέσα στην καρδιά, μεγαλόπρεπη.
Σε γεμίζει με αγνότητα.
Διαμάντι των θαυμάτων.
Μην ψάχνεις για κάτι παρόμοιο, δεν θα βρεις τίποτα τέτοιο.
Είναι μοναδικό, στέκεται μόνο κι ακριβό.
Κορσική.

Πάντα ξυπνούσε τόσες επιθυμίες
αυτός ο βράχος στη μέση της θάλασσας.
Λαμπερός θησαυρός, ιερός όπως ένας βωμός.
Ήρεμη, γλυκιά σαν το αρνί, γενναιόδωρη κι οικεία.
Ξεσηκώνεται και επαναστατεί, όταν ταπεινώνεται ο λαός της.
Κορσική

Πηγές:
1.   Σταυρούση Αναστασία «Η αποικία των Μανιατών στην Κορσική» (17ος -20ος αιώνας),
      Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2008 (μεταπτυχιακή εργασία):
      http://invenio.lib.auth.gr/record/109464/files/gri-2008-1924.pdf?version=1

2.   http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%BA%CE%AD%CE%B6%CE%B5
3.   http://www.mani.org.gr/apodimoi/mankors/maniates_korsikis.htm
4.   http://maniatonpoliteia.ning.com/forum/topics/napolheon-vonaphartes
5.   http://www.dimosoitilou.gr/gr/istoria/korsiki.htm
6.   http://www.goldenmag.gr/archives/16088
7.   http://www.enlefkotv.com/article.php?id_art=62
8.   http://en.wikipedia.org/wiki/Corsican_language
9.   http://noctoc-noctoc.blogspot.com/2007/05/cargesethe-greek-village-of-corsica.html
10.   http://diaspora-grecque.com/modules/altern8news/article.php?storyid=2794
11.   http://www.anatolikimani.gov.gr/news/press-release/12-9-2011.html

[apri]

Τα Πολιτάκια



Τη σημαδιακή χρονιά του 1898,
όταν δηλαδή στην Ελλάδα αρχίζει τη δράση του ο Διεθνής Οικονομικός ‘Ελεγχος (ΔΟΕ),
στην προκυμαία της Σμύρνης κάποιοι νεαροί μουσικοί
με προεξάρχοντες τον Βασίλειο Σιδερή (Φαναριώτη από την Πόλη)
και τον Αριστείδη Περιστέρη (Αθηναίο, αλλά κάτοικο της Πόλης)
δημιουργούν το πρώτο επώνυμο μουσικό σχήμα.
Πρόκειται για «τα Πολιτάκια», που αργότερα ονομάστηκαν «Σμυρνέικη Εστουδιαντίνα».

Το 1918 ο γιος του Αριστείδη Περιστέρη, Σπύρος,
δεξιοτέχνης του μαντολίνου, που έχει ήδη αποκτήσει τεράστια φήμη σε όλη τη Μ. Ασία
(ο Γιάννης Παπαϊωάννου τον αποκαλούσε «το πρώτο μαντολίνο των Βαλκανίων»!),
καλείται να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση της Σμυρνέικης Εστουδιαντίνας
σε ηλικία μόλις 18 ετών.

Μάλιστα, διηγούνταν και την ακόλουθη ιστορία για τη δεξιοτεχνία του Σπ. Περιστέρη:
Κάποτε κάποιος μπέης στη Σμύρνη έμαθε για το ταλέντο του και πήγε στο κέντρο που έπαιζε, να τον ακούσει.
Όταν όμως άκουσε ένα ταξίμι που έπαιζε στο μαντολίνο,
τράβηξε πιστόλι να τον σκοτώσει λέγοντας:
"Τέτοιο ταξίμι δε ματάκουσα στη ζωή μου και ούτε έχει ματακουστεί πουθενά.
Δε θέλω λοιπόν να το ακούσουν και άλλα αυτιά".
Τελικά ηρέμησε και έφυγε, αφού ευχαρίστησε τον Περιστέρη για το παίξιμό του.


 


Το 1935, λοιπόν, ο Σπύρος Περιστέρης ηχογράφησε στην Orthophonic Αμερικής
δυο οργανικά κομμάτια του Τέτου Δημητριάδη με τη συνοδεία της ορχήστρας « Τα Πολιτάκια».

Στη μια πλευρά του δίσκου έπαιζε στο μπουζούκι το
«Γκιουζέλ»,
μελωδία πάνω στην οποία γράφτηκε το τραγούδι "Ένας μάγκας στο Βοτανικό".
http://www.youtube.com/watch?v=J4jaevDP9AE&feature=related



Στην πίσω πλευρά του δίσκου έπαιζε στο μαντολίνο το γνωστό πλέον οργανικό
«Μπέικος» .
http://www.youtube.com/watch?v=I_nZFhsRo-4&feature=related

[apri]

Ένας πρίγκιπας ελληνικής καταγωγής, γεννημένος σε μολδαβικό χωριό που σήμερα ανήκει στη Ρουμανία…
Βοεβόδας, διπλωμάτης, ιστορικός, μουσικός, μουσικολόγος,
εθνογράφος, ιστορικός, γλωσσολόγος, θεολόγος…
Ο κατάλογος δεν τελειώνει για έναν άνθρωπο,
του οποίου το όνομα χαράχθηκε δίπλα στο όνομα του Λάιμπνιτς και του Νεύτωνα
στην πρόσοψη της Βιβλιοθήκης της Sainte Genevieve στο Παρίσι
και έφτασε να γίνει…ως και γραμματόσημο στη Σοβιετική Ένωση και στη Μολδαβία.






Δημήτριος Καντεμίρης

Ένας πρίγκιπας δυο αντίθετων κόσμων





«Επιθυμώ τα πλούτη, να γίνω δοξασμένος.
Θέλω κάστρα. Διεκδικώ τιμές.
Θέλω να κατακτήσω τη Βασιλεία των Ουρανών».

Δημήτριος Καντεμίρης (σε εφηβική ηλικία)

Αυτή η οικογένεια ήξερε σίγουρα πώς να εντυπωσιάζει τους γύρω της.

Ο πατέρας, ο Κωνσταντίνος Καντεμίρης (1614-1693)
καταγόταν από αγροτική οικογένεια και ήταν εντελώς αμόρφωτος (μπορούσε μόνο να υπογράψει το όνομά του).
Κατάφερε, ωστόσο, να αναρριχηθεί κοινωνικά ως μισθοφόρος,
να παντρευτεί μια Μολδαβή αριστοκράτισσα (Ana Bantas)
και τελικώς στα 71 του να εκλεγεί από τους βογιάρους Βοεβόδας της Μολδαβίας.
Για τους γιους του είχε μεγαλύτερα όνειρα και γι’ αυτό επένδυσε στη μόρφωσή τους.


Ο μικρός γιος του, Δημήτριος Καντεμίρης (1673-1723) διδάχθηκε στο σπίτι τους
Ελληνικά, Λατινικά, φιλοσοφία και μουσική από τον Κρητικό μοναχό Ιερεμία Κακαβέλα.
Ήταν έφηβος ακόμα, όταν αναγκάστηκε η οικογένειά του να μετοικήσει
στην πόλη που θα επηρέαζε καθοριστικά την υπόλοιπη ζωή του:
στην Κωνσταντίνουπολη.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1693, τον διαδέχθηκε στη θέση του Βοεβόδα,
αλλά δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις ίντριγκες των αντιπάλων του.
Χάνει, λοιπόν, τη θέση (κάτι που μάλλον θα τον στοιχειώνει σε όλη του τη ζωή),
επιστρέφει όμως στην Πόλη ξεκινώντας τα σχέδια του από την αρχή.

Είναι η εποχή που το Φανάρι, μετά τη μεταφορά του Πατριαρχείου εκεί, εξελίσσεται σε κέντρο της αστικής τάξης.
Η φαναριώτικη αριστοκρατία μορφώνεται, αποκτά αξιώματα,
γράφει στίχους πάνω σε αραβοπερσικές και ευρωπαϊκές μελωδίες.

Πρώτο μέλημα και του Δημήτριου Καντεμίρη είναι η διεύρυνση των γνώσεών του.
Γράφεται στη Μεγάλη του Γένους Σχολή,
όπου διδάσκεται αστρονομία, οθωμανική ιστορία, θεολογία, φιλοσοφία, τις θεωρίες του φυσικού Van Helmont,
ανατολικές γλώσσες (συνολικά μαθαίνει 12 γλώσσες!).

Επίσης, ανακαλύπτει τα μυστικά της οθωμανικής μουσικής
πλάι στον Αχμέτ Τζελεμπί και στον πιο ακριβοπληρωμένο μουσικό του παλατιού, τον Αγγελή.
Με τον καιρό διαδίδεται η φήμη στην Πόλη ότι παίζει έξοχα ταμπούρ και συνθέτει μουσική.
Λέγεται, μάλιστα, ότι μια σύνθεσή του (Mevlevi ayin) για τους περιστρεφόμενους Δερβίσηδες
επηρέασε τον Mozart σε κάποιο σημείο της όπερας «Απαγωγή από το Σεράι».
Και επειδή δεν του φτάνει αυτό, εκπονεί δικό του σύστημα μουσικής γραφής,
με το οποίο διασώζει 350 οργανικά κομμάτια της οθωμανικής μουσικής.
Τόσο τον αγάπησαν οι Τούρκοι, που τον αποκαλούν πια Kantemiroglu.

Δεύτερο μέλημά του είναι η ανάπτυξη ενός κύκλου επιφανών γνωριμιών.
Στο παλάτι του στο Βόσπορο (το οποίο χτίζεται πάνω σε δικό του αρχιτεκτονικό σχέδιο)
καλεί πρεσβευτές, με πρώτους και καλύτερους
τον Γάλλο Charles de Ferriol  και τον Ρώσο Pyotr Tolstoy (πρόγονο του γνωστού συγγραφέα),
Τούρκους αξιωματούχους και καλλιτέχνες,
για να τους διασκεδάσει με τη μουσική του, να τους διδάξει το νέο σύστημα μουσικής γραφής
και για να μιλήσουν για τέχνη και κυρίως για πολιτική.

Το 1710 ο σκοπός του φαίνεται να επιτυγχάνεται, καθώς ξαναγίνεται Βοεβόδας της Μολδαβίας.
Κάτι, όμως, έχει αλλάξει μέσα του.
Πολεμώντας με το μολδαβικό στρατό υπό τις διαταγές των Τούρκων
έχει αντιληφθεί ότι για την Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει ξεκινήσει η αρχή του τέλους.

Έτσι, ενώ επισήμως ζητά από την Υψηλή Πύλη την άδεια να επικοινωνήσει με τον Τσάρο,
για να μάθει τα ρωσικά σχέδια,
συνάπτει στο Lutsk συμφωνία με τον Τσάρο Μεγάλο Πέτρο
να τους βοηθήσει στρατιωτικά στην εκστρατεία κατά των Τούρκων
με αντάλλαγμα την ανεξαρτησία της Μολδαβίας
και την κληρονομική διαδοχή για την οικογένειά του στη διακυβέρνηση της χώρας.

Δυστυχώς, το σχέδιο του δεν εξελίσσεται ακριβώς όπως υπολόγιζε.
Ο ρωσικός στρατός ηττάται, οι Μολδαβοί υφίστανται μεγάλες απώλειες
και ο ίδιος αναγκάζεται να διαφύγει στη Ρωσία.
Πάει πάλι η θέση του Βοεβόδα…
Όσο για τους Οθωμανούς, έχοντας «καεί» με τον Καντεμίρη,
στο εξής και επί έναν αιώνα θα διορίζουν απευθείας βοεβόδες στη Μολδαβία
και μάλιστα, μόνο Φαναριώτες, που είχαν ήδη υπηρετήσει ως διερμηνείς στο παλάτι.

Βέβαια, μπορεί, στη Μολδαβία να μην ξαναγύρισε ποτέ ο Καντεμίρης,
χαμένο όμως δεν θα τον έλεγες από αυτήν την ιστορία.
Ο Τσάρος τον όρισε μέλος της Γερουσίας και προσωπικό του σύμβουλο στα ανατολικά θέματα
με ετήσιο μισθό 6.000 ρουβλίων.
Επίσης, του παραχώρησε μια πόλη 15.000 κατοίκων και δυο επαύλεις στη Μόσχα.
Και το κυριότερο, του έδωσε τον τίτλο του Πρίγκιπα (Knyxaz) της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Αλλά και ο Γερμανός Αυτοκράτορας Κάρολος ο ΣΤ΄ τον όρισε Πρίγκιπα (Reichsfurst)
της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας !



Μην νομίζετε όμως ότι όλο αυτό το διάστημα ασχολούνταν μόνο με την πολιτική.
Απ’ το 1705 και κυρίως από το 1711 που εγκαθίσταται στη Ρωσία και μετά,
συγγράφει ασταμάτητα πληθώρα πρωτότυπων έργων ποικίλου ενδιαφέροντος.
Από αυτά, τα δυο σημαντικότερα είναι:

Α) «Ιστορία της ακμής και της παρακμής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» (1714-1716),
έργο που για πολλά χρόνια αποτελεί σημείο αναφοράς στους Ευρωπαίους διπλωμάτες
για τα ιστορικά και εθνογραφικά του στοιχεία.
Επηρεασμένος από τις παρατηρήσεις του φυσικού Van Helmont για την εξέλιξη στη φύση,
υιοθετεί την ιδέα της κυκλικής εξέλιξης της ιστορίας,
σύμφωνα με την οποία τα κράτη περνούν περιόδους ακμής και παρακμής.

Β) «Περιγραφή της Μολδαβίας» (1716) με πλήθος γεωγραφικών, θρησκευτικών,
εθνογραφικών, ιστορικών, πολιτικών, οικονομικών και γλωσσολογικών πληροφοριών.

Δεν είναι τυχαίο ότι το 1714 η Βασιλική Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου
κατόπιν αιτήματος του Γερμανού φιλοσόφου και μαθηματικού Λάιμπνιτς τον εκλέγει μέλος της
για την εξέχουσα συνεισφορά του στην επιστήμη.

Και πράγματι, η παρουσία του στο χώρο του πνεύματος είναι ξεχωριστή
και δεν εντάσσεται σε καμία κατηγορία:
Οπαδός της εγκύκλιας παιδείας, πρωτεργάτης του Διαφωτισμού.
Γνωρίζει εκ των έσω διαφορετικούς πολιτισμούς
και κινείται με μεγάλη διανοητική ευελιξία στον κόσμο της Ανατολής και της Δύσης
επιλέγοντας κάθε φορά και την αντίστοιχη οπτική για τα πράγματα.
Με την ίδια ευελιξία άλλωστε, κινούνταν σε όλη του τη ζωή ανάμεσα στη θεωρία και στην πράξη:
Μάθαινε γλώσσες, αλλά και τις μελετούσε ως γλωσσολόγος,
ταξίδευε ως περιηγητής, αλλά παρατηρούσε και ως γεωγράφος και εθνογράφος,
συμμετείχε στις ιστορικές εξελίξεις, αλλά έγραφε και ιστορικά συγγράμματα.

Ένας άνθρωπος-δυο κόσμοι:
δυτική περούκα και γραβάτα και από πάνω οθωμανικό τουρμπάνι.
Δεν είναι τυχαίο ότι το μυαλό κάποιων ιστορικών πήγε απευθείας στον Δ. Καντεμίρη
και στον Γαλλο-Φλαμανδό ζωγράφο J.B. Van Mour με τα ανατολίτικα πορτρέτα του.
Ωστόσο, αυτή η άποψη τελευταία αμφισβητείται έντονα ως εντελώς αβάσιμη.



Μα και τα τέσσερα παιδιά του (Μαρία, Κωνσταντίνος, Αντίοχος, Σμαράγδα)
δεν πέρασαν απαρατήρητα.

Θα σταθώ για λίγο μόνο στα δύο από αυτά.

Ο Αντίοχος Καντεμίρης (1708-1744), γιος του από τον πρώτο γάμο του με την Κασσάνδρα Καντακουζηνού,
αφού εκπαιδεύθηκε από τον ίδιο και στην Ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης,
έγραψε σατιρικά ποιήματα, μεταφράσεις αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, τη βιογραφία του πατέρα του και λοιπά συγγράμματα,
ενώ έγινε πρέσβης της Ρωσίας στο Λονδίνο και στο Παρίσι,
όπου γνωρίστηκε με τον Μοντεσκιέ και τον Βολταίρο και έγιναν στενοί φίλοι.

Η δε Μαρία Καντεμίρη (1700-1754), την οποία βλέπετε και στο πορτρέτο από κάτω,
χάρη στη μόρφωση και στην ομορφιά της όχι μόνο έγινε κυρία των τιμών στο παλάτι,
αλλά γοήτευσε το Μεγάλο Πέτρο με τον οποίο διατήρησε ερωτική σχέση μέχρι το τέλος της ζωής του (1725).


Ivan Nikitin “Maria Cantemir”

Δεν ξέρουμε αν ο πατέρας της σχεδίασε αυτό το ερωτικό ειδύλλιο,
σίγουρα όμως το ενθάρρυνε, ελπίζοντας να πετύχει έναν νέο ρωσοτουρκικό πόλεμο,
που θα του εξασφάλιζε τον παντοτινό του στόχο: τη θέση του Βοεβόδα της Μολδαβίας.

Μάλλον όμως δεν ήταν γραφτό…
Δυστυχώς γι’ αυτόν, για άλλη μια φορά, λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο.
Για την ακρίβεια, λογάριαζε χωρίς την τσαρίνα, που δεν είχε καμία διάθεση να χάσει τη θέση της.
Η Τσαρίνα Αικατερίνη φρόντισε
ώστε ούτε ο πολυπόθητος γάμος της Μαρίας και του άντρα της να γίνει ποτέ,
ούτε να ζήσει για πολύ ο γιος που προέκυψε από αυτήν τη σχέση
ούτε να παραμείνει η Μαρία στο παλάτι μετά τον θάνατό του Μεγάλου Πέτρου.

Τελικά, τρία χρόνια πριν πεθάνει ο Μεγάλος Πέτρος
άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο και ο Δημήτριος Καντεμίρης παίρνοντας μαζί του και τις φιλοδοξίες του.

Ήταν περισσότερο ένας δυτικός ουμανιστής που ελκυόταν από την Ανατολή
ή ένας φιλόδοξος πολιτικός που ποθούσε τόσο την κορυφή,
ώστε έφτασε στο σημείο να υποστηρίζει κάποτε
ότι η οικογένειά του κατάγεται από έναν Τάταρο ηγεμόνα του 16ου αιώνα, τον Temir Khan,
μόνο και μόνο για να καλύψει την ταπεινή καταγωγή του πατέρα του;

Σίγουρα, πάντως, ήταν ένα πρωτοπόρο πνεύμα που δεν ησύχαζε ποτέ.
Ακόμα και σήμερα ασχολούνται με το έργο του
όχι μόνο οι Μολδαβοί, οι Ρουμάνοι και οι Τούρκοι,
αλλά και οι Άγγλοι, οι Ρώσοι, οι Γάλλοι, ακόμα και οι Βραζιλιάνοι!
Μάλιστα, πρόσφατα ιδρύθηκε στο Τμήμα Ιστορίας της Οξφόρδης το Ινστιτούτο Καντεμίρη,
που βαδίζοντας στο δρόμο του Δημήτριου και του γιου του Αντίοχου Καντεμίρη
ασχολείται με τη διεπιστημονική μελέτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης
μέσα σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό, ευρασιατικό, μεσογειακό και παγκόσμιο πλαίσιο.


Σε κάποιο έργο του ο Δ. Καντεμίρης σημείωνε σχετικά με την Ελλάδα
ότι «Οι βάρβαροι εξελληνίζονται, ενώ οι Έλληνες εκβαρβαρίζονται» .
Άραγε να βιώνουμε τουλάχιστον στις μέρες μας το τέλος αυτού του ιστορικού κύκλου;




Με τα ερωτήματα αυτά να αιωρούνται, θα σας αφήσω να απολαύσετε τη μουσική του.

Syrba (Moldavian dance)
http://www.youtube.com/watch?v=dFNb7zOWD-k


Peşrev in Makam Rast
http://www.youtube.com/watch?v=0RKVk4-H-PA&feature=related

Πηγές:
1.   http://en.wikipedia.org/wiki/Dimitrie_Cantemir
2.   http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4675601
3.   http://www.turkishmusicportal.org/article.php?id=7&lang2=en
4.   http://el.sae.gr/?id=22366
5.   http://www.music.uoa.gr/fileadmin/music.uoa.gr/uploads/photos/enchordais_trimonthly.pdf
6.   http://www.ottomanhistorians.com/database/html/cantemir_en.html
7.   http://www.lightmillennium.org/2005_15th/judets_article.html
8.   http://en.wikipedia.org/wiki/Constantin_Cantemir
9.   http://en.wikipedia.org/wiki/Antiokh_Dmitrievich_Kantemir
10.   http://russia.rin.ru/guides_e/5636.html
11.   http://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Cantemir
12.   http://www.history.ox.ac.uk/research/cantemir/index.htm
13.   http://cantemiriana.blogspot.com/
14.   http://www.produsin.ro/lingua/dimitrie-cantemir-en/

[apri]

Εμπνεύσεις από την Καταλονία




Τον 16ο αιώνα  στην περιοχή της Ripoll στην Καταλονία
τραγουδούσαν ένα λαϊκό τραγούδι εμπνευσμένο από έναν  τυραννικό αριστοκράτη του Μεσαίωνα,
τον Κόμη Arnau, 
που λάτρευε το κυνήγι αλλά και το ωραίο φύλο…

Σύμφωνα με το θρύλο, ο κόμης είχε εγκαταλείψει τη γυναίκα του Elvira
και είχε εμπλακεί σε διάφορες ερωτικές ιστορίες
ακόμα και με καλογριές της μονής του Sant Joan de les Abadesses, όπου κατάφερνε να εισέρχεται με σατανικό τρόπο.
Μάλιστα, λένε πως μια βροχερή νύχτα απήγαγε την ηγουμένη Adalaisa και την έκανε ερωμένη του.
Την επομένη βρέθηκαν τα πτώματά τους φαγωμένα από τα σκυλιά του…

Έκτοτε, ο κόμης είναι καταδικασμένος λόγω των ανομιών του
να πετά αιωνίως τα βροχερά βράδια  πάνω σε ένα μαύρο άλογο
βγάζοντας φλόγες από τα μάτια και το στόμα και συνοδευόμενος από σκυλιά που αλυχτούν.

Αυτή η παράδοση του καταραμένου τρομακτικού φαντάσματος που ιππεύει μέσα στη νύχτα (Wild Hunt),
απηχεί το φόβο των ανθρώπων στις βραδινές καταιγίδες
και απαντάται από πολύ παλιά στη Βόρεια, Κεντρική και Δυτική Ευρώπη σε διάφορες παραλλαγές.

Η μπαλάντα όμως του Κόμη Arnau, όπου θα ακούσετε το διάλογο του Κόμη με τη χήρα του,
έχει ένα πρόσθετο ενδιαφέρον.
Όπως θα διαπιστώσετε, θυμίζει σε κάποιο σημείο τον δικό μας Εθνικό Ύμνο.

Λέτε αυτό να είναι ένα από τα λαϊκά μοτίβα από τα οποία εμπνεύστηκε ο Νικόλαος Μάντζαρος,
όταν μελοποιούσε τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν»;

http://www.youtube.com/watch?v=xloMPgbABs0



Joan Miró, «Mont-roig: Η εκκλησία και το χωριό», 1919





Οι αιώνες περνάνε…

To 1968 κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Στρατηγού Franco στην Ισπανία
ο Καταλανός μουσικός Lluís Llach συνέθεσε το τραγούδι «L’ estaca» (=παλούκι)
με το οποίο αναφερόταν με αλληγορικό τρόπο στην απελευθέρωση του ισπανικού λαού.

Το τραγούδι έγινε σύμβολο των απελευθερωτικών αγώνων
ενώ πάνω στη μουσική του γράφτηκαν ανά τον κόσμο και άλλα τραγούδια παρόμοιου περιεχομένου.
Ένα τέτοιο τραγούδι ήταν και το τραγούδι “Mury” (=Τοίχοι), το οποίο έγραψε το 1978
ο Πολωνός τραγουδιστής Jacek Kaczmarski
και απετέλεσε σήμα κατατεθέν του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» (Solidarność) με Πρόεδρο τον Λεχ Βαλέσα.

Ακούστε το στην καταλονική του μορφή από τον Lluís Llach
και στην ελληνική από τον Β. Παπακωνσταντίνου.

http://www.youtube.com/watch?v=PvhdA27sjJ4

Πηγές:
1.http://fr.wikipedia.org/wiki/Comte_Arnau
2.http://en.wikipedia.org/wiki/L'Estaca
3.http://fr.wikipedia.org/wiki/Chasse_fantastique
4.http://en.wikipedia.org/wiki/Wild_Hunt
5.http://books.google.co.uk/books?id=SSynY9B7XrIC&pg=PA170&lpg=PA170&dq=comte+arnau&source=bl&ots=Bm7l9NezHf&sig=UGq0b8Z3JCyPgu3fgmoskKB5EBs&hl=en&sa=X&ei=0DMYT9XJFo2CtQbo9f3TDQ&ved=0CEoQ6AEwBTg8#v=onepage&q=comte%20arnau&f=false

[apri]

-Αν με ξεχάσεις… 


Ένα θέλω να ξέρεις.
Ξέρεις πώς είν’ αυτό:
Αν κοιτάξω το κρυστάλλινο φεγγάρι,
το κόκκινο κλαδί του αργού φθινοπώρου στο παράθυρό μου,
αν αγγίξω πλάι στη φωτιά την ατάραχη στάχτη
ή το ρυτιδωμένο σώμα του ξύλου,
όλα με φέρνουν σε σένα,
λες και ό,τι υπάρχει, αρώματα, φως, μέταλλα,
είναι μικρά πλεούμενα που ταξιδεύουν
προς τα νησιά σου που με περιμένουν.

Μα..
Αν λίγο-λίγο πάψεις πια να μ’αγαπάς,
θα πάψω κι εγώ να σ’ αγαπώ λίγο-λίγο.
Κι αν ξαφνικά με ξεχάσεις,
μην ψάξεις να με βρεις
θα σ’ έχω ήδη λησμονήσει.

Αν θεωρήσεις ότι κρατάει πολύ
κι είναι τρελός ο άνεμος από σημαίες που περνάει απ’ τη ζωή μου
κι αποφασίσεις να με αφήσεις στην όχθη της καρδιάς που έχω ρίζες,
σκέψου πως εκείνη τη μέρα, την ώρα εκείνη,
θα σηκώσω τα χέρια και θα βγουν οι ρίζες μου
για να βρούνε άλλη γη.

Όμως αν κάθε μέρα, κάθε ώρα,
νιώθεις προορισμένη για μένα με γλυκύτητα αψεγάδιαστη..
Αν κάθε μέρα ανεβαίνει ένα λουλούδι στα χείλη σου για να με βρει..
Αχ αγάπη μου, δικιά μου,
μέσα μου όλη τούτη η φωτιά θα επαναλαμβάνεται.
Μέσα μου τίποτα δε θα σβήσει ούτε θα ξεχαστεί..
Η αγάπη μου τρέφεται από την αγάπη σου, αγαπημένη,
κι όσο θα ζεις, θα είναι μες στην αγκαλιά σου,
χωρίς απ’ τη δική μου να φύγει.  


ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΔΑ




 

-Ποτέ !


Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Στίχοι Λίνα Νικολακοπούλου
Ερμηνεία: Μανώλης Μητσιάς


http://www.youtube.com/watch?v=H_RYbqnl4W4&feature=related


Ποτέ τόσες νύχτες για σένα
Ποτέ τόσο εσύ πουθενά
Κι εκεί που σε παίρνω για ψέμα
Στο αίμα μου μπαίνεις ξανά
Κι εγώ που χρόνια ζω για σένα

Ποτέ δε θα μπω σ' άλλο σώμα
Ποτέ κι ας γυρνώ σαν σκιά
Ποτέ κι ας μοιράζομαι ακόμα
στο πριν, στο ποτέ, στο μετά

Ποτέ τόσες νύχτες για νύχτες
Ποτέ τέτοιο τέλος φωτιά
Κι εκεί που κοιμόσουν και μ' είχες
Καπνός από στάχτη παλιά
Κι εγώ που χρόνια ζω λες κι ήρθες

[apri]

HOLODOMOR



http://www.youtube.com/watch?v=2YhfBOq09bE


Μνημείο για το Holodomor (ουκρ.=λιμοκτονία) στο Κίεβο της Ουκρανίας.



Τo διάστημα 1932-1933 εκατομμύρια Ουκρανοί (γίνεται λόγος για 3 ως 7 εκατομμύρια)
πέθαναν κυριολεκτικά της πείνας,
όταν οι σοβιετικές αρχές κατέσχεσαν τα αποθέματα σιτηρών των αγροτών
και επέβαλαν την αναγκαστική αγροτική κολεκτιβοποίηση
(αναγκαστική εργασία όλων των αγροτών σε συλλογικά αγροκτήματα, τα κολχόζ)
με στόχο τον απόλυτο έλεγχο της γεωργικής παραγωγής από το κράτος.

Οι ιστορικοί δεν έχουν καταλήξει αν η ανθρωπιστική τραγωδία
οφειλόταν σε ακούσιο σφάλμα της νέας πολιτικής
ή σε σκόπιμη εξόντωση των Ουκρανών (όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι),
επειδή ο εθνικισμός τους ενοχλούσε το καθεστώς.

Ένα είναι βέβαιο: Η λιμοκτονία δεν ήταν θεόσταλτη…

Πηγές:
http://en.wikipedia.org/wiki/Holodomor
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BC%CF%8C%CF%81   

[apri]

«Όταν τίθεται εν κινδύνω το αυτεξούσιον ενός λαού, ξυπνάει το έθνος.
Δηλαδή το πολιτικό αυτονόητο του συνανήκειν.
Όπως έγινε στην Κύπρο με το Σχέδιο Ανάν, κι όπως γίνεται τώρα στην Ελλάδα με το Μνημόνιο.

Κι όταν λέμε έθνος, δεν εννοούμε ούτε τους εθνικιστές ούτε τους εθνικόφρονες
ούτε τους πολεμοκάπηλους ούτε τους ραγιάδες
όπως οι δωσίλογοι της Κατοχής ή οι Γενίτσαροι της Τουρκοκρατίας.

Εννοούμε τους ποιητές μας, την ευχή της μάνας μας
κι ότι δεν θα παραδώσουμε την πατρίδα μικρότερη απ' όσην την παραλάβαμε, ή σκλάβα.

Στην ιστορία οι γραικύλοι κουμάντο έκαναν προσωρινώς.
Όσο κι αν άνοιγαν κουβέντα με τον Διάολο,
κουβέντα με τον Θεό ανοίγουν πάντα οι ήρωες και οι άγιοι
 - με έναν λόγο οι αντάρτες και οι τίμιοι...»


Απόσπασμα από το άρθρο του Στάθη "Λογοδοσία" στη σημερινή Realnews
( http://listonplace.blogspot.com/2012/01/blog-post_1172.html )





Στην τραγωδία "Φάουστ" του Γκαίτε
ο Δόκτωρ Ιωάννης Φάουστ παραχωρεί τη ψυχή του στο διάβολο, τον Μεφιστοφελή,
με αντάλλαγμα τη νεότητά του.



Κινηματογραφική διασκευή της ιστορίας ήταν η ελληνική ταινία «Αλίμονο στους νέους» (1961)
όπου ένας ηλικιωμένος κύριος (Δημήτρης Χορν) γινόταν ξανά νέος,
για να κατακτήσει τη καρδιά μιας φτωχής νέας (Μάρω Κοντού) με αντάλλαγμα την ψυχή του στο διάβολο.
Σύντομα όμως διαπίστωνε ότι τα νιάτα δεν ήταν αρκετά για την ευτυχία.

Η σκηνή της συμφωνίας:  http://www.youtube.com/watch?v=eYjE2Tcci7o


Και δυο τραγούδια της ταινίας
σε μουσική Χατζηδάκη και ερμηνεία του Χορν

Ας είναι καλά το γινάτι σου
http://www.youtube.com/watch?v=N327VBs7eWU&feature=related


Πες μου μια λέξη
http://www.youtube.com/watch?v=l20XXaDwKU8