Αρχαία Ελληνικά: Γραμματική

[apri]

Δεν έχω πρόχειρο το Liddell-Scott, αλλά μού φαίνονται πολύ οικείοι οι τύποι γενηθήσομαι και εγενήθην. Ίσως, να έγιναν πιο εύχρηστοι μεταγενέστερα. (π.χ Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά Σου, ελθέτω η Βασιλεία Σου, γενηθήτω το θέλημά Σου ως εν ουρανώ και επί της γης). Δεν βρίσκω το λόγο γιατί να μην τους αναφέρεις.

Το γεννώμαι είναι άλλο ρήμα, αν και μοιάζουν ηχητικά (άλλο η γένεση και άλλο η γέννηση).

Το γεγενήσομαι είναι συντελεσμένος μέλλοντας του γίγνομαι. Ο χρόνος όμως αυτός ούτε διδάσκεται ούτε απαντάται ευρέως (εγώ τουλάχιστον δεν το έχω δει ποτέ σε κείμενο, αν και δεν σημαίνει και πολλά πράγματα αυτό).

Είχα πρόβλημα με τον υπολογιστή και δεν μπορούσα να μπω χθες. Άσχετο.
Ναι. Ως προς το γεμηθήτω καιάρα εγενήθην το δίνει σε αγκύλη στους χρόνους,σε αγκύλη μεν,το δίνει πάντως. Φαντάζομαι η αγκύλη σημαίνει τύπο που δεν απαντά πολύ; μεταγενέστερο; Το γενηθήσομαι όμως όχι. Τελευταίως ψάχνομαι περισσότερο - και για μένα ως τώρα ήταν λογικό ,αφού έχει παθ. αόριστο να έχει και παθ. μέλλοντα, αφού σχηματίζονται από το ίδιο θέμα,όμως για παρατηρήστε το, μήπως κι εσείς δείτε ότι δεν το δίνουν τα λεξικά.Αναρωτήθηκα μήπως έχει σχηματιστεί κατ΄αναλογία με το γεννηθήσομαι του γεννώμαι ,γιατί μοιάζουν όχι μόνο ηχητικά αλλά και σημασιολογικά και έχει επικρατήσει από λάθος. Πάντως ούτε σε χρονικές αντικαταστάσεις βοηθημάτων το βλέπω. Αν έχετε νεότερα προσεχώς ,παρακαλώ, πείτε το!
Αρκετά για την ώρα!

Οι τύποι «γενηθήσομαι» και «εγενήθην» είναι ομαλοί,  οπότε δεν υπάρχει λόγος να μπαίνει κανείς στη διαδικασία να σκεφθεί πώς προέκυψαν. Δεν υπάρχει μορφολογικός ή φωνητικός λόγος που να αποτρέπει να σχηματιστούν έτσι.

Το ότι δεν απαντώνται σε πολλά κείμενα ή ακόμα και σε κανένα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ήταν ανύπαρκτοι. (Άλλωστε, ούτε σώζονται όλα τα κείμενα της αρχαιότητας ούτε τα γραπτά κείμενα αποτυπώνουν πάντα το σύνολο του λεξιλογίου.) Είναι ενδεικτικό όμως της συχνότητας χρήσης τους.

Είναι σίγουρο ότι όλοι αυτοί οι τύποι του "γίγνομαι" που σχηματίζονταν με το θέμα του αορίστου γεν- συγχέονταν με αντίστοιχους τύπους του "γεννώμαι", λόγω ηχητικής ομοιότητας. Και όσο πιο όμοιοι ήταν (βλ πχ εγεννήθην-εγενήθην αλλά εγένετο-εγεννάτο), τόσο μεγαλύτερη ήταν η σύγχυση.
Φαντάζομαι επίσης, ότι επειδή το «γεννώμαι» διατηρεί το θέμα –γενν σε όλους τους χρόνους, η πρώτη σκέψη των ομιλητών, όταν άκουγαν τύπους που ξεκινούσαν με το –γεν ή το –γενν ήταν ότι επρόκειτο για τύπους του «γεννώμαι». Και γι' αυτό δεν είναι τυχαίο ότι τελικά το «γεννώμαι» κράτησε όλους αυτούς τους τύπους, ενώ το θέμα του «γίγνομαι» αναγκαστικά ομαλοποιήθηκε, για να διακριθεί (γίνομαι, έγινα, θα γίνω, έχω γίνει κλπ).


Τώρα θα μου πεις: Και εγώ τι κάνω στους αρχικούς χρόνους;  Η γνώμη μου είναι, ότι αφού είναι ομαλοί τύποι, δεν βλάπτει να αναφέρεις και τον παθητικό μέλλοντα/αόριστο. Από την άλλη, επειδή ακριβώς δεν είναι τόσο εύχρηστοι, αν δεν στους αναφέρει κάποιος, δεν υπάρχει λόγος να το εκλάβεις ως έλλειψη.

[PDE ads]

[virgi]

Αυτο το συγγενης πως κλινεται? Συμφωνα με το ποιητης ή μηπως παρουσιαζει καποια ανωμαλια??

[elytron]

Όπως το αληθής, Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής (έκδοση για το σχολείο), σελ. 109

[Dros]

Το ποιητης ειναι ουσιαστικο α/κλισης.Ο,η συγγενης ειναι σιγμοληκτο επιθετο οξυτονο της τριτης κλισης και κλινεται συμφωνα με το αληθης.

[PDE ads]

[Iaki]

καλησπέρα! μια ερώτηση παρακαλώ:

στο ἱστᾶσι γιατί το α είναι μακρόχρονο;;
δε λέμε ότι το θέμα -στη- είναι το ισχυρό και είναι μακρόχρονο, ενώ το θέμα -στα- είναι αδύναμο και είναι βραχύχρονο;;

επίσης, ενώ λέμε πᾶς, λέμε πάντες. (το α στην πρώτη περίπτωση είναι μακρό ενώ στη δεύτερη βραχύ). Αυτό συμβαίνει γιατί το πᾶς στην ουσία είναι παντ-ς, απλοποιείται το τ, φεύγει το ν και εκτείνεται το α από βραχύ σε μακρό;; (αναπληρωματική έκταση δεν λέγεται αυτό;

[gringa]

Για το ἱστᾶσι έχω την εντύπωση ότι είναι μακρό γιατί είναι προϊόν συναίρεσης
Έχουμε δηλαδή το αδύνατο θέμα "ιστα" και βάζουμε την κατάληξη του Γ πληθυντικού των ρημάτων της Β συζυγίας "-άσι"

ιστα+άσι=ἱστᾶσι
Το λέω με επιφύλαξη ωστόσο, γιατί δεν το έχω ψάξει να σου πω την αλήθεια.

Για το πᾶς ισχύει αυτό ακριβώς που είπες και νομίζω πως το φαινόμενο λέγεται αντέκταση.

[apri]

καλησπέρα! μια ερώτηση παρακαλώ:

στο ἱστᾶσι γιατί το α είναι μακρόχρονο;;
δε λέμε ότι το θέμα -στη- είναι το ισχυρό και είναι μακρόχρονο, ενώ το θέμα -στα- είναι αδύναμο και είναι βραχύχρονο;;

H κατάληξη στο γ' πληθυντικό είναι -ασι: π.χ τιθέ-ασι, διδό-ασι, δεικνύ-ασι.
Στο ίστημι και στο ίημι γίνεται συναίρεση: ἱστά-ασι-------ἱστᾶσι
                                                        ἱέ-ασι---------ἱᾶσι

επίσης, ενώ λέμε πᾶς, λέμε πάντες. (το α στην πρώτη περίπτωση είναι μακρό ενώ στη δεύτερη βραχύ). Αυτό συμβαίνει γιατί το πᾶς στην ουσία είναι παντ-ς, απλοποιείται το τ, φεύγει το ν και εκτείνεται το α από βραχύ σε μακρό;; (αναπληρωματική έκταση δεν λέγεται αυτό;

Ναι, έχουμε αντέκταση ή αναπληρωματική έκταση, όπως στο ιμας (ιμαντ-ς), οδούς (οδόντ-ς) κλπ.

[Iaki]

apri και gringa είστε φοβερές!

ήταν τόσο απλό... ευχαριστώ για ακόμα μια φορά!! 

[daffyduck]

εγώ πάλι έχω μια άλλη απορία.

Τι γίνεται με τα δίχρονα φωνήεντα στα βαρύτονα αφωνόληκτα ρήματα της α' συζυγίας; Υπάρχει ασφαλής κανόνας για το πότε/ποια είναι μακρόχρονα και πια βραχύχρονα;

Ξέρω ότι σε αυτά που λήγουν σε -ττω (πχ τάττω, φράττω κλπ) είναι όλα βραχύχρονα εκτός από το πράττω όπου το α είναι μακρό.
Τι γίνεται όμως με τα υ-, ι- στα άλλα ρήματα όπως κηρύττω, τρίβω, ρίπτω, φρίττω κλπ 

Όποιος μπορεί ας δώσει τα φώτα του...

[Dros]

Ποσοτητα διχρονων.Τα σε -ττω ρηματα εχουν το διχρονο στην παραληγουσα βραχυ πλην των ρηματων /πραττω, κηρυττω φριττω.Τα σε -πτω ρηματα εχουν το διχρονο βραχυ πλην των ρηματων/πιπτω,κυπτω, νιπτω,ριπτω. Τα σε -ζω ρηματα εχουν το διχρονο βραχυ πλην των ρηματων που δηλωνουν ηχο. Τα σε -υω εχουν το διχρονο μακρο εκτος απο το/λυω,που εχει το διχρονο βραχυ στον παρακειμενο.

[daffyduck]

Σ' ευχαριστώ πολύ Dros, αυτό ακριβώς έψαχνα!  Η πηγή σου; Είναι κάπου συγκεντρωμένα αυτά;

[Dros]

Οχι,αλλα ειναι αποτελεσμα ερευνας και διαβασματος των τελευταιων 20 χρονων. Απο διαφορες γραμματικες, απο προσωπικη παρατηρηση γραμματικων τυπων, απο πανεπιστημιακες σημειωσεις ,υπευθυνα αναφερθηκα στην ποσοτητα διχρονων.Αν σε ενδιαφερουν οι γραμματικες που εχουν αναφορα στο συγκεκριμενο ζητημα ευχαριστως να σου τις αναφερω.

[desperino]

Μπορείς να τα βρεις σε γραμματικές, όπως στη "Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής" Κων/νου Βασιλάτου ,εκδ.Γρηγόρη.Πολύ καλή.

Εκεί συμπληρώνει ότι βαρύτονα φωνηεντόληκτα με βραχύ υ στον παρακείμενο εκτός από το λύω (που ανεπιτυχώς ,κατά τη γνώμη μου, το έχει η σχολική γραμματική ως παράδειγμα) είναι  και τα δύω, θύω.

Όσο για τα αφωνόληκτα τα δίνει ως εξής:
Τα αφωνόληκτα (ουρανικο-χειλικο-οδοντικόληκτα)ρήματα έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ,εκτός των ρημάτων:
α) που φανερώνουν ήχο σε -ζω
β)πράττω, κηρύττω,φρίττω        } που έχουν το δίχρονο μακρό.
γ)ρίπτω,πίπτω,θλίβω, τρίβω
 
Τέλος και τα κύπτω και νίπτω [/b] που αναφέρει η Dros ,παρόλο που δεν τα αναφέρει η παραπάνω γραμματική όπως την παρέθεσα,αλλού (σημειώσεις)τα έχω δει και ισχύουν. Άρα το συμπληρώνεις απ΄όλες τις μεριές και κάνεις τη δουλειά σου!

[Dros]

Desperino,με προλαβες,καθως ετοιμαζομουν να επανερθω στο θεμα για να συμπληρωσω τα,θυω και δυω που ξεχασα μαζι με το λυω.