Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[Sali]

Η σωστή μετάφραση δεν είναι: "τους ξέφυγε το εχθρικό ιππικό" αλλά "είχε τραπεί σε φυγή...", δεν είναι το ίδιο πράγμα. (Σημειωτέον ότι στο κείμενο της Οξφόρδης η μτχ. δεν είναι φευγόντων αλλά φυγόντων).

Όσο για τη δοτική, θεωρώ κι εγώ ότι είναι, ίσως, προτιμότερο να την χαρακτηρίσουμε αντιχαριστική, με την έννοια ότι αυτή η φυγή έβλαπτε το αντίπαλο στράτευμα, ανεξάρτητα από το αν οι στρατιώτες του Επαμεινώνδα δεν εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός. Αλλά και ηθική να χαρακτηριστεί η δοτική, νομίζω πως είναι αποδεκτό.

[PDE ads]

[ThaliaTh]

Ευχαριστώ για τις απαντήσεις! Κι εγώ προς την δοτική προσωπική αντοχαριστική έκλινα, γιατί δεν μου πήγαινε κάτι άλλο.Η μετάφραση που έδωσα προέρχεται από θεματογραφία!

[stam]

αὐτοῖς: dative of interest (με παραπομπή στον Gildersleeve 184, 3, N. 6), από Charles Bennett, Xenophon Hellenica, books V-VII, ed. 1892

[stam]

διόρθωση: η παραπομπή είναι Goodwin, Greek Grammar

[PDE ads]

[stam]

αὐτοῖς: dative of the agent (με παραπομπή σε παράλληλα χωρία, ἀποφεύγειν μοι πειρᾷ Οικ. 2.14 και ἄν τις σοι ἀποδρᾷ Απομν. 2.10.1

[Sali]

Επανέρχομαι για τρίτη φορά μετά από κάποιες συμπληρώσεις και διορθώσεις.

Δοτική του ποιητικού αιτίου δεν είναι με τίποτε (αυτή τη σημασία έχει, όσο ξέρω, ο όρος "agent" στους αγγλόφωνους συγγραφείς). Από τον Goodwin, Greek Grammar, 1186-1187, δεν αποδεικνύεται ότι έχουμε να κάνουμε με δοτική του ποιητικού αιτίου, αφού μάλιστα δεν προσδιορίζεται ρήμα παθητικό συντελικού χρόνου· απεναντίας, στην παράγραφο 1170 ο συγγραφέας κάνει λόγο για μια δοτική (υπό τη γενικότερη κατηγορία: Dative of advantage and disadvantage) που συγγενεύει με τη γενική κτητική, και καταλήγει: " The dative here is the dativus incommodi". Και παραθέτει παραδείγματα όμοια με αυτό του Ξενοφώντα. Πάντως, και ο Underhill, A commentary on the Hellenica of Xenophon, σελ.309, την ονομάζει: dative of the agent.

Όσο για το παράδειγμα από τα Απομν. του Ξενοφώντα, ο Smith, Xenophon Memorabilia, σελ. 130, γράφει: "dative of disadvantage", και παραπέμπει στον Οικονομικό του Ξενοφώντα (ΙΙ, 14) και στην παράγραφο 1170 του Goodwin.

[Dwrina]

Όταν αναλύουμε μια κατηγορηματική μετοχή ενεστώτα που εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου σε ειδική πρόταση, ως πρώτη επιλογή χρησιμοποιούμε ευκτική του πλαγίου λόγου, αλλά μπορούμε να αναλύσουμε και με οριστική. Ποιου χρόνου όμως, ενεστώτα ή παρατατικού; Συνηθίζεται να εφαρμόζεται και στην ανάλυση της κατηγορηματικής μετοχής ο γενικός κανόνας σύμφωνα με τον οποίο η μετοχή ενεστώτα αναλύεται με παρατατικό, όταν προσδιορίζει ρήμα ιστορικού χρόνου;

[Sali]

Νομίζω πως το σωστό κριτήριο σ' αυτές τις περιπτώσεις είναι να διαπιστώσουμε ποιον χρόνο αντιπροσωπεύει η κ.μ. ενεστώτα του πλάγιου λόγου στον ευθύ λόγο.

Αν λοιπόν στον ε.λ. υπήρχε οριστική ενεστώτα, στην ειδική πρόταση μετά από ι.χ. θα έχουμε: (α) ευκτική του π.λ. ενεστώτα· (β) οριστική ενεστώτα. Αυτός είναι ο κανόνας. Η πιθανότητα η οριστική ενεστώτα του ε.λ. να αποδοθεί με οριστική παρατατικού στον π.λ., αντί ευκτικής του π.λ. ενεστώτα, υπάρχει, αλλά δεν είναι μεγάλη.

Αν στον ε.λ. υπήρχε οριστική παρατατικού, στην ειδική πρόταση μετά από ι.χ. θα έχουμε και πάλι οριστική παρατατικού, ενώ σπανίζει η πιθανότητα να έχουμε ευκτική του πλάγιου λόγου ενεστώτα.

Εννοείται ότι τα ίδια ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, και με την κατηγορηματική μετοχή παρακειμένου του πλάγιου λόγου.

[Dwrina]

Έτσι όπως τα λες είναι, αλλά, επειδή μπορεί να μην μπορούμε πάντοτε να διακρίνουμε με βεβαιότητα τον χρόνο του ευθέος λόγου, και ακόμη περισσότερο οι μαθητές, αν πρέπει να δώσουμε έναν τρόπο ανάλυσης  για όλες τις περιπτώσεις, τι θα πρότεινες; Σκέφτομαι μήπως τελικά, όταν η κατηγορηματική μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, πρέπει οι μαθητές να αναλύουν μόνο με ευκτική του πλαγίου λόγου (όπως βλέπω σε φροντιστηριακά Συντακτικά και στο διαδίκτυο). 

[Sali]

Σκέφτομαι μήπως τελικά, όταν η κατηγορηματική μετοχή εξαρτάται από ιστορικό χρόνο, πρέπει οι μαθητές να αναλύουν μόνο με ευκτική του πλαγίου λόγου (όπως βλέπω σε φροντιστηριακά Συντακτικά και στο διαδίκτυο).

Η ευκτική του πλάγιου λόγου ενεστώτα ή παρακειμένου (ανάλογα με τον χρόνο της μετοχής) είναι μια σίγουρη, κατά τη θεωρία, λύση, αν και όχι αυτό που πράγματι θα είχε οπωσδήποτε στο μυαλό του ο συγγραφέας, αν έκανε χρήση ειδικής πρότασης. Το ερώτημα είναι αυτό: αν ο Χ μαθητής κάνει χρήση οριστικής ή, εναλλακτικά, ευκτικής και οριστικής, θα διορθωθεί ως λάθος από τους βαθμολογητές; Και αν ναι, με ποια αιτιολογία;

Νομίζω, λοιπόν, ότι δεν είναι σωστή επιλογή ο ένας και μόνος τρόπος ανάλυσης της μετοχής· πρέπει να μαθαίνουν οι μαθητές και τους δύο τρόπους ανάλυσης, αλλά και οι βαθμολογητές πρέπει, όταν γίνεται χρήση της οριστικής, να είναι επιεικείς αποδεχόμενοι και τους δύο χρόνους της (ενεστώτα/παρατατικό ή παρακείμενο/υπερσυντέλικο).

Αυτή η μία και μόνη λύση της χρήσης της ε.π.λ. μετά από ι.χ., μου φέρνει στο μυαλό τη μονοδιάστατη εκδοχή (= ευκτική του πλάγιου λόγου) που σχεδόν πάντοτε υιοθετούν τα φροντιστήρια, όταν ζητείται μετατροπή κύριας πρότασης με οριστική σε ειδική μετά από ιστορικό χρόνο· σαν να μην είναι δυνατόν οι ειδικές προτάσεις να διατηρούν την οριστική του ευθέος λόγου.

[Dwrina]

Σε ευχαριστώ πολύ!

[Dwrina]

Ο κἂν κάποιες φορές χρησιμοποιείται ως διαζευκτικός σύνδεσμος. Συμβαίνει το ίδιο και με το καὶ εἰ; 
Εἰ δὲ ἡμῖν ἔτι ἐθελήσειαν οἱ νῦν προσγεγενημένοι σύμμαχοι παραμεῖναι, πολλῷ ἂν μᾶλλον ἀνύσαι δυναίμεθα καὶ εἴ τι βιάσασθαι καιρὸς καὶ εἴ τι πεῖσαι δέοι : στις υπογραμμισμένες προτάσεις μπορούμε να πούμε ότι έχουμε υποθετική διάζευξη με καὶ εἰ αντί για εἴτε;

[Sali]

Είναι προφανές ότι κι εδώ έχουμε υποθετική διάζευξη. Δίπλα στο καιρός πρέπει να εννοηθεί το εἴη.

[Dwrina]

Δηλαδή,  μπορούμε  να δίνουμε τον καὶ εἰ  (μαζί με τον  κἄν) στους διαζευκτικούς συνδέσμους;