Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[apri]

Και εγώ το σκέφτηκα  αυτό, όπως επίσης και ότι η δοτική με ρήματα ομοιότητας-ισότητας δεν απέχει πολύ από τη δοτική της αναφοράς. Τώρα, για τα άλλα ρήματα που αναφέρεις δεν ξέρω.

Διάλεξα αυτά τα ρήματα με τη λογική ότι η δοτική δίπλα τους θα μπορούσε να δείχνει ως δοτική της αναφοράς σε σχέση με ποιον το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα (έοικα, ομοιάζω, φαίνομαι), μια θέση στο χώρο (έπομαι) ή μια στάση (οργίζομαι, εναντιούμαι, χαρίζομαι, συμφωνώ, θαρρώ, πείθομαι).
Και επειδή αυτή η δήλωση της σχέσης είναι απολύτως αναγκαία, για να συμπληρωθεί το νόημα του ρήματος, μιλάμε οπωσδήποτε για συμπλήρωμα (και όχι για προσδιορισμό/προσάρτημα). Αμφιβάλλω όμως αν πρόκειται για τον τύπο του συμπληρώματος που ονομάζουμε αντικείμενο, επειδή δεν βλέπω κάποια μεταβίβαση ενέργειας, κάποια επίδραση σ' αυτό εκ μέρους του υποκειμένου, όπως λ.χ στα "πολεμώ", "βοηθώ", "μέμφομαι" ή ακόμα και στο "δίδωμι".

[PDE ads]

[Dwrina]

Ότι δεν υπάρχει μεταβίβαση ενέργειας είναι βέβαιο. Επίσης το ότι η δοτική μπορεί να δείχνει σε σχέση με ποιον το υποκείμενο έχει μια θέση στο χώρο ή μια στάση είναι λογικό -πρέπει να ισχύει και αυτό- αλλά ο ρόλος της δοτικής, τουλάχιστον με τα περισσότερα από  αυτά τα ρήματα, δεν μπορεί να περιορίζεται σε αυτήν τη δήλωση. Όταν οργίζεσαι ή εναντιώνεσαι, δείχνεις εύνοια, υπακούς, εμπιστεύεσαι, ακόμα και όταν ακολουθείς κάποιον, υπάρχει κάποιος αντίκτυπος σε αυτόν.

Σύμφωνα με τον Schwyzer  με τη δοτική αυτή «εκφέρεται το πρόσωπο (σπάνια ένα πράγμα) που συμμετέχει κατά κάποιο τρόπο στην ενέργεια του ρήματος (ή στην έννοια που δηλώνει ένα ετυμολογικώς ή σημασιολογικώς συναφές όνομα)∙ το φάσμα της συμμετοχής εκτείνεται από τον σωματικό μέχρι τον ενορμητικό και τον πνευματικό τομέα και από την πιο θερμή συμπόνοια μέχρι το απροκάλυπτο συμφέρον και την παθητική ή δυσμενή, εχθρική συμμετοχή».

Ποτέ δεν κατάλαβα αυτά που γράφει ο Schwyzer και σε τι ακριβώς συνίσταται η συμμετοχή του προσώπου το οποίο εκφέρεται με τη δοτική. Το μόνο που αντιλαμβάνομαι εγώ είναι ότι το πρόσωπο αυτό επηρεάζεται με κάποιο τρόπο από την ενέργεια του υποκειμένου. Αν εσύ καταλαβαίνεις κάτι παραπάνω από τον Schwyzer, πολύ θα ήθελα να μου το εξηγήσεις.

[apri]

Σύμφωνα με τον Schwyzer  με τη δοτική αυτή «εκφέρεται το πρόσωπο (σπάνια ένα πράγμα) που συμμετέχει κατά κάποιο τρόπο στην ενέργεια του ρήματος (ή στην έννοια που δηλώνει ένα ετυμολογικώς ή σημασιολογικώς συναφές όνομα)∙ το φάσμα της συμμετοχής εκτείνεται από τον σωματικό μέχρι τον ενορμητικό και τον πνευματικό τομέα και από την πιο θερμή συμπόνοια μέχρι το απροκάλυπτο συμφέρον και την παθητική ή δυσμενή, εχθρική συμμετοχή».

Ποτέ δεν κατάλαβα αυτά που γράφει ο Schwyzer και σε τι ακριβώς συνίσταται η συμμετοχή του προσώπου το οποίο εκφέρεται με τη δοτική. Το μόνο που αντιλαμβάνομαι εγώ είναι ότι το πρόσωπο αυτό επηρεάζεται με κάποιο τρόπο από την ενέργεια του υποκειμένου. Αν εσύ καταλαβαίνεις κάτι παραπάνω από τον Schwyzer, πολύ θα ήθελα να μου το εξηγήσεις.

Αν και δεν μπορώ να μιλήσω με σιγουριά για το τι είχε στο μυαλό του, νομίζω ότι ως ένα σημείο λέμε το ίδιο πράγμα με άλλα λόγια.
Όταν κάποιος συσχετίζεται με κάποιον, συμμετέχει σε ένα είδος σχέσης μαζί του που μπορεί να είναι σχέση σύγκρισης, ακολουθίας, φιλική/εχθρική κλπ.  Δηλαδή, όταν λέω "οργίζομαι τινί", σημαίνει ότι κρατώ μια οργισμένη στάση σε σχέση με κάποιον, εγκαινιάζω μια εχθρική σχέση έναντι κάποιου, στην οποία συμμετέχει κι αυτός, αλλά κατά τη γνώμη μου ως εν δυνάμει δέκτης, καθώς δεν είναι απαραίτητο ότι δέχεται πραγματικά αυτήν την αρνητική ενέργεια και επηρεάζεται από αυτήν.
Αντιθέτως, όταν λέω "δίδωμι τινί τι", είναι σίγουρο ότι κάποιος γίνεται δέκτης της ενέργειας του δωσίματος. Όταν λέω "βοηθώ τινί", είναι σίγουρο ότι έχει γίνει δέκτης βοήθειας.

Δεν ξέρω... Αυτά σκέφτομαι προς το παρόν.

[Dwrina]

Όταν κάποιος συσχετίζεται με κάποιον, συμμετέχει σε ένα είδος σχέσης μαζί του που μπορεί να είναι σχέση σύγκρισης, ακολουθίας, φιλική/εχθρική κλπ.  Δηλαδή, όταν λέω "οργίζομαι τινί", σημαίνει ότι κρατώ μια οργισμένη στάση σε σχέση με κάποιον, εγκαινιάζω μια εχθρική σχέση έναντι κάποιου, στην οποία συμμετέχει κι αυτός, αλλά κατά τη γνώμη μου ως εν δυνάμει δέκτης, καθώς δεν είναι απαραίτητο ότι δέχεται πραγματικά αυτήν την αρνητική ενέργεια και επηρεάζεται από αυτήν.

Μα, αν δεν δέχεται την ενέργεια (αρνητική ή θετική), ούτε έμμεσα,  και δεν επηρεάζεται από αυτήν, πώς συμμετέχει στη σχέση;

[PDE ads]

[apri]

Μα, αν δεν δέχεται την ενέργεια (αρνητική ή θετική), ούτε έμμεσα,  και δεν επηρεάζεται από αυτήν, πώς συμμετέχει στη σχέση;

Συμμετέχει στη σχέση ως σημείο αναφοράς και σε κάποιες περιπτώσεις ως δυνητικός δέκτης της ενέργειας του ρήματος.
Όταν μοιάζεις με κάποιον, δεν δέχεται κάποια ενέργεια αυτός, είναι όμως το σημείο αναφοράς σου. Όταν οργίζεσαι με κάποιον, πιθανώς να επηρεάζεται αυτός και σίγουρα είναι το πρόσωπο το οποίο αφορά η οργή σου.
Κάπως έτσι το βλέπω. Δεν ξέρω αν ο Swchyzer εννοεί αυτό όμως.

[Dwrina]

Δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς εννοεί ο Schwyzer. Πάντως, αυτά που λες εσύ είναι κάπως πιο κατανοητά από αυτά που γράφει εκείνος.   

[Dwrina]

Όταν η πρόταση ἡμεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγομεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡμᾶς τε καὶ ὑμᾶς μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με ειδική πρόταση και εξάρτηση Κριτίας λέγει, το ἡμεῖς θα γίνει σφεῖς, το ἡμᾶς σφᾶς και το ὑμᾶς  αὐτούς (γιατί, όταν αναφερόμαστε στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης χρησιμοποιούμε την προσωπική αντωνυμία γ΄προσώπου ή την αυτοπαθή -μπορεί και την επαναληπτική- και όταν αναφερόμαστε στο αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης -είτε υπάρχει είτε εννοείται- την επαναληπτική)  σωστά;
Αν στην παραπάνω πρόταση το  υποκείμενο αντί για ἡμεῖς ήταν ἐγώ ή ὑμεῖς, αφού και η αυτοπαθής και η επαναληπτική αντωνυμία, έχει μόνο πλάγιες πτώσεις, ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιούσαμε ως υποκείμενο στην ειδική πρόταση; Αν χρησιμοποιήσουμε τη δεικτική δεν θα είναι σαν να πρόκειται για διαφορετικό πρόσωπο από το υποκείμενο (ή το αντικείμενο, αν είχαμε ὑμεῖς) του ρήματος εξάρτησης του πλαγίου λόγου; Ή μήπως στην περίπτωση αυτή δεν μεταφέρουμε το υποκείμενο του ευθέος λόγου στην ειδική, για να φαίνεται ότι είναι το ίδιο με το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης (τώρα, με ποιο από τα δύο μόνο από τα συμφραζόμενα θα διακρίνεται); Από την άλλη, όταν η προσωπική αντωνυμία α΄ ή β΄προσώπου τίθεται ως υποκείμενο, αυτό γίνεται προφανώς για έμφαση. Ένας τρόπος για να διατηρήσουμε αυτή την έμφαση στον πλάγιο λόγο θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την οριστική αντωνυμία, αλλά αυτή δεν είναι ακριβώς υποκείμενο (από κάποιους βέβαια συντάσσεται έτσι στο γ΄πρόσωπο), αλλά μάλλον κατηγορηματικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο, οπότε έτσι προσθέτουμε στον πλάγιο λόγο κάτι που δεν υπήρχε στον ευθύ.

[Sali]

Αν στην παραπάνω πρόταση το  υποκείμενο αντί για ἡμεῖς ήταν ἐγώ ή ὑμεῖς, αφού και η αυτοπαθής και η επαναληπτική αντωνυμία, έχει μόνο πλάγιες πτώσεις, ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιούσαμε ως υποκείμενο στην ειδική πρόταση; Αν χρησιμοποιήσουμε τη δεικτική δεν θα είναι σαν να πρόκειται για διαφορετικό πρόσωπο από το υποκείμενο (ή το αντικείμενο, αν είχαμε ὑμεῖς) του ρήματος εξάρτησης του πλαγίου λόγου; Ή μήπως στην περίπτωση αυτή δεν μεταφέρουμε το υποκείμενο του ευθέος λόγου στην ειδική, για να φαίνεται ότι είναι το ίδιο με το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης (τώρα, με ποιο από τα δύο μόνο από τα συμφραζόμενα θα διακρίνεται); Από την άλλη, όταν η προσωπική αντωνυμία α΄ ή β΄προσώπου τίθεται ως υποκείμενο, αυτό γίνεται προφανώς για έμφαση. Ένας τρόπος για να διατηρήσουμε αυτή την έμφαση στον πλάγιο λόγο θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την οριστική αντωνυμία, αλλά αυτή δεν είναι ακριβώς υποκείμενο (από κάποιους βέβαια συντάσσεται έτσι στο γ΄πρόσωπο), αλλά μάλλον κατηγορηματικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο, οπότε έτσι προσθέτουμε στον πλάγιο λόγο κάτι που δεν υπήρχε στον ευθύ.

Πιο σωστή θα ήταν η εξάρτηση, αν προσέθετες και το έμμεσο αντικείμενο: Κριτίας λέγει τοῖς βουλευταῖς. Αλλά με ή χωρίς χωρίς αυτό, αν το υποκ. της κύριας πρότασης στον ε.λ. ήταν ἐγώ, δεν υπάρχει κανένας λόγος να επαναληφθεί το υποκ. του γ΄προσώπου στην ειδική: Κριτίας λέγει ὅτι τοῦτον ὑπάγει... Αν υποκ. της κύριας είναι το ὑμεῖς, κανονικά πρέπει να δηλωθεί το έμμεσο αντικ. του ρ. εξαρτήσεως, ώστε να μη χρειαστεί στην ειδική η δήλωση του υποκειμένου: Κριτίας λέγει τοῖς βουλευταῖς ὅτι τοῦτον ὑπάγουσι... · αν όμως δεν έχει δηλωθεί το έμμεσο αντικ. του ρ. εξαρτήσεως, στην ειδική πρέπει να δηλωθεί ένα υποκ. γ΄προσώπου με τη μορφή της δεικτικής αντωνυμίας· στην περίπτωση αυτή βέβαια το κείμενο γίνεται κάπως ασαφές, και το νόημά του αποσαφηνίζεται από τα συμφραζόμενα.

[apri]

Όταν η πρόταση ἡμεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγομεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡμᾶς τε καὶ ὑμᾶς μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με ειδική πρόταση και εξάρτηση Κριτίας λέγει, το ἡμεῖς θα γίνει σφεῖς, το ἡμᾶς σφᾶς και το ὑμᾶς  αὐτούς (γιατί, όταν αναφερόμαστε στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης χρησιμοποιούμε την προσωπική αντωνυμία γ΄προσώπου ή την αυτοπαθή -μπορεί και την επαναληπτική- και όταν αναφερόμαστε στο αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης -είτε υπάρχει είτε εννοείται- την επαναληπτική)  σωστά;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω ξανακούσει αυτόν τον κανόνα. Αλλά σίγουρα, μπορώ να καταλάβω την ανάγκη μορφολογικής διαφοροποίησης του "ημάς" από το "υμάς" κατά τη μεταφορά τους στον πλάγιο λόγο σε γ' πρόσωπο.

Και αφού για το υποκείμενο έχουμε χρησιμοποιήσει αναγκαστικά το "σφείς", τότε και το αντικείμενο που αναφέρεται σ' αυτό (εδώ το "ημάς") είναι καλύτερο να αποδοθεί με την ίδια αντωνυμία σε αιτιατική (σφας).

Αν στην παραπάνω πρόταση το  υποκείμενο αντί για ἡμεῖς ήταν ἐγώ ή ὑμεῖς, αφού και η αυτοπαθής και η επαναληπτική αντωνυμία, έχει μόνο πλάγιες πτώσεις, ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιούσαμε ως υποκείμενο στην ειδική πρόταση; 

Οι αντωνυμίες α' και β' προσώπου συνήθως παραλείπονται στα ελληνικά, γιατί εννοούνται ευκόλως από την κατάληξη του ρήματος (γι' αυτό και η ελληνική ονομάζεται και pro-drop γλώσσα). Όταν λοιπόν δεν παραλείπονται, η χρήση τους είναι εμφατική.

Άρα, αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα ακριβείς στο ύφος του ομιλητή, μεταφέροντας τα λόγια του σε πλάγιο λόγο πρέπει με κάποιον τρόπο να αποδώσουμε την εμφατική χρήση της αντωνυμίας.

Αν λοιπόν στην πρόταση αναφέρεται ρητά το υποκείμενο "ημείς" ή "υμείς", τότε για να αποδώσουμε την εμφατική αυτή χρήση στον πλάγιο λόγο, θα χρησιμοποιήσουμε το "σφείς".

Αν το υποκείμενο είναι το "εγώ" ή το "συ", νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να χρησιμοποιήσουμε στον πλάγιο λόγο το "αυτός" για τη δήλωση της αυτοπάθειας και, αν τυχόν συνυπάρχουν και τα δυο πρόσωπα στην πρόταση του ευθέος λόγου, να χρησιμοποιήσουμε το "αυτός" και το "εκείνος" αντίστοιχα στον πλάγιο.

Στην παρ. 2.50 στην Πύλη (http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_019.html) γίνεται λόγος για την έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια του γ' προσώπου, κατά την οποία η αντωνυμία και το υποκείμενο στο οποίο αναφέρεται βρίσκονται σε διαφορετικές προτάσεις.
Και λέει ότι "Πολύ συχνά στην έμμεση αυτοπάθεια, αντί για την αυτοπαθή αντωνυμία χρησιμοποιείται η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου ή, συνηθέστερα, η αντωνυμία αὐτός".

Και στον Smyth για την έμμεση αυτοπάθεια (http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0007:id=s1228)
N. 1.—σφεῖς may be employed in a dependent sentence if the pronoun is itself the subject of a subordinate statement, and when the reference to the subject of the leading verb is demanded by way of contrast or emphasis: ““εἰσαγαγὼν τοὺς ἄλλους στρατηγοὺς . . . λέγειν ἐκέλευεν αὐτοὺς ὅτι οὐδὲν ἂν ἧττον σφεῖς ἀγάγοιεν τὴν στρατιὰ_ν ἢ Ξενοφῶν” after bringing in the rest of the generals he urged them to say that they could lead the army just as well as Xenophon” X. A. 7.5.9.
Here αὐτοί (ipsi) is possible. In the singular αὐτός is necessary.

Από την άλλη, όταν η προσωπική αντωνυμία α΄ ή β΄προσώπου τίθεται ως υποκείμενο, αυτό γίνεται προφανώς για έμφαση. Ένας τρόπος για να διατηρήσουμε αυτή την έμφαση στον πλάγιο λόγο θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε την οριστική αντωνυμία, αλλά αυτή δεν είναι ακριβώς υποκείμενο (από κάποιους βέβαια συντάσσεται έτσι στο γ΄πρόσωπο), αλλά μάλλον κατηγορηματικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο, οπότε έτσι προσθέτουμε στον πλάγιο λόγο κάτι που δεν υπήρχε στον ευθύ.

Ναι, αυτό είναι μια λογική σκέψη, δηλαδή ότι, εφόσον το επιτατικό "αυτός" συνοδεύει όχι μόνο ουσιαστικά, αλλά και τις προσωπικές αντωνυμίες (ακόμα και του α' και β' προσώπου για μεγαλύτερη έμφαση), τότε για να το χρησιμοποιήσεις στον πλάγιο λόγο, θα πρέπει να υπήρχε και στον ευθύ.
Παρ' όλα αυτά, δεν υπήρχε άλλος τρόπος να δηλωθεί η έμμεση αυτοπάθεια.

[Dwrina]

Σας ευχαριστώ πολύ!

Στην παρ. 2.50 στην Πύλη (http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_019.html) γίνεται λόγος για την έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια του γ' προσώπου, κατά την οποία η αντωνυμία και το υποκείμενο στο οποίο αναφέρεται βρίσκονται σε διαφορετικές προτάσεις.
Και λέει ότι "Πολύ συχνά στην έμμεση αυτοπάθεια, αντί για την αυτοπαθή αντωνυμία χρησιμοποιείται η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου ή, συνηθέστερα, η αντωνυμία αὐτός".

Και στον Smyth για την έμμεση αυτοπάθεια
 Here αὐτοί (ipsi) is possible. In the singular αὐτός is necessary. [/color]

Στα παραδείγματα της πύλης η αντωνυμία πρέπει να είναι η επαναληπτική, όχι η οριστική. Στον Smyth όμως είναι ξεκάθαρο ότι για τη δήλωση της έμμεσης αυτοπάθειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η οριστική αντωνυμία. 

Και  το αὐτός στην περίπτωση αυτή πώς συντάσσεται, ως υποκείμενο ή ως κατηγορηματικός προσδιορισμός; Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν υπήρχε και στον ευθύ λόγο, και έτσι εδώ υπάρχει το αντίστροφο πρόβλημα∙ η αντωνυμία αὐτός του πλαγίου λόγου θα διατηρηθεί στον ευθύ, με ή χωρίς την προσωπική του α΄προσώπου, ή στον ευθύ θα τεθεί ως υποκείμενο μόνο η προσωπική αντωνυμία; 

[apri]

Σας ευχαριστώ πολύ!

Στα παραδείγματα της πύλης η αντωνυμία πρέπει να είναι η επαναληπτική, όχι η οριστική. Στον Smyth όμως είναι ξεκάθαρο ότι για τη δήλωση της έμμεσης αυτοπάθειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η οριστική αντωνυμία. 

Λογικά, πρέπει να παίζει ρόλο αν έχουμε εμφατική αυτοπάθεια (οπότε χρειαζόμαστε την οριστική αντωνυμία που λειτουργεί επιτατικά) ή απλή αυτοπάθεια (οπότε αρκεί η επαναληπτική αντωνυμία για την επανάληψη του όρου).

Εμφατική αυτοπάθεια έχουμε, όταν το "αυτός"/"αυτοί" αντικαθιστά το α' ή β' πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας σε ρόλο υποκειμένου. Γιατί, όπως είπαμε, το α' ή β' πρόσωπο της αντωνυμίας θα μπορούσε να λείπει και να εννοείται από την κατάληξη του ρήματος. Άρα, αφού υπάρχει στον ευθύ λόγο, είναι εμφατικό και εμφατική πρέπει να είναι και η αντωνυμία που θα επιστρατευθεί για το γ' πρόσωπο στον πλάγιο λόγο.
Αντιθέτως, όταν τα "αυτός/αυτοί" αντικαθιστούν κάποιον τύπο της προσωπικής αντωνυμίας που ούτως ή άλλως θα αναφερόταν, γιατί δεν εννοείται εύκολα (κι αυτό συμβαίνει όταν είναι σε πλάγιες πτώσεις), τότε η αντωνυμία έχει απλό επαναληπτικό χαρακτήρα.

 

Και  το αὐτός στην περίπτωση αυτή πώς συντάσσεται, ως υποκείμενο ή ως κατηγορηματικός προσδιορισμός;

Μπορείς να πεις ότι είναι κατηγορηματικός σε εννοούμενο "ούτος". Αλλά γιατί να κάνεις τη ζωή σου δύσκολη και να μην το πεις απευθείας υποκείμενο, αφού είναι γ' πρόσωπο;

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν υπήρχε και στον ευθύ λόγο, και έτσι εδώ υπάρχει το αντίστροφο πρόβλημα∙ η αντωνυμία αὐτός του πλαγίου λόγου θα διατηρηθεί στον ευθύ, με ή χωρίς την προσωπική του α΄προσώπου, ή στον ευθύ θα τεθεί ως υποκείμενο μόνο η προσωπική αντωνυμία; 

Λογικά:
1. Αν στον ευθύ έχεις "εγώ", τότε στον πλάγιο θα έχεις "αυτός (ούτος)".
2. Αν στον ευθύ έχεις "αυτός (εγώ)", τότε στον πλάγιο θα έχεις πάλι "αυτός (ούτος)".



Νομίζω πως μπορούμε να γνωρίζουμε με σχετική βεβαιότητα τι είχαμε στον ευθύ λόγο βάσει νοήματος.

Το νόημα στο (1) είναι ότι "εγώ σε σύγκριση με άλλους" έκανα κάτι.
π.χ ἑτέρων ἀναδυομένων ἐγὼ διεπραξάμην ὥστε τῆς πρώτης τεταγμένος μάχεσθαι τοῖς πολεμίοις
     ἐγὼ γὰρ Ἀθηναίους, ὥσπερ καὶ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες, φημὶ σοφοὺς εἶναι

Αντιθέτως, το νόημα στο (2) είναι ακόμα πιο εμφατικό: "εγώ μόνος μου/αυτοπροσώπως" έκανα κάτι.
π.χ αὐτὸς ἔδωκα δυοῖν ἀνδροῖν τριάκοντα δραχμὰς ἑκατέρῳ (ενν. αὐτὸς ἐγώ)


Τώρα ίσως αναρωτηθείς γιατί, αφού έχουμε διαφορά στο νόημα, στον ευθύ λόγο αυτό εκφέρεται διαφορετικά, ενώ στον πλάγιο λόγο έχουμε και στις δυο περιπτώσεις το "αυτός (ούτος)".
Ίσως έχει να κάνει με το γεγονός ότι το "εγώ" ως αντωνυμία έχει σαφή προσωπική δείξη (αναφέρεται οπωσδήποτε στον ομιλητή), ενώ το "ούτος" όχι (αναφέρεται αορίστως σε κάποιο τρίτο πρόσωπο που βρίσκεται "πλησίον").
Άρα, το "αυτός" είναι απαραίτητο στον πλάγιο λόγο, προκειμένου να συσχετισθεί το "ούτος" με το υποκείμενο-ομιλητή που έχει προηγηθεί, ό,τι μορφή κι αν είχε στον ευθύ λόγο.

Αυτά σκέφτομαι και λίγο ζαλίστηκα... Πάω για ύπνο.

[Sali]

Αν λοιπόν στην πρόταση αναφέρεται ρητά το υποκείμενο "ημείς" ή "υμείς", τότε για να αποδώσουμε την εμφατική αυτή χρήση στον πλάγιο λόγο, θα χρησιμοποιήσουμε το "σφείς".

Εφόσον το ρήμα εξάρτησης είναι το Κριτίας λέγει, το ὑμεῖς του ευθέος λόγου δεν μπορεί να μετατραπεί σε σφεῖς στον πλάγιο, διότι ο Κριτίας διαφοροποιείται από το ὑμεῖς, δεν υπάρχει δηλαδή αυτοπάθεια (σε αντίθεση με το ἡμεῖς). Επομένως, το ὑμεῖς στον πλάγιο λόγο θα αποδοθεί με την οριστική αὐτοὶ ως κατηγορηματικό προσδιορισμό, δεδομένου ότι υπάρχει έμφαση.

[apri]

Εγώ στο σημείο αυτό μιλούσα γενικά για την έμμεση αυτοπάθεια του α' ή β' προσώπου που αποδίδεται με το ''σφεις''
Επειδή όμως έχουμε και το συγκεκριμένο παράδειγμα με τον Κριτία, καλά κάνεις και διευκρινίζεις με ποιο πρόσωπο έχουμε έμμεση αυτοπάθεια και με ποιο όχι, για να μην υπάρχουν παρανοήσεις.

Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι, αν στην πρόταση του Ξενοφώντα  ''λέγειν ἐκέλευεν αὐτοὺς ὅτι οὐδὲν ἂν ἧττον σφεῖς ἀγάγοιεν τὴν στρατιὰ_ν ἢ Ξενοφῶν” , είχαμε εναλλακτικά το ''αυτοί'', όπως λέει ο Smyth, θα ήταν δύσκολο να ξέρουμε αν προερχόταν από το ''ημείς'' ή το ''υμείς''.

[Sali]

Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι, αν στην πρόταση του Ξενοφώντα  ''λέγειν ἐκέλευεν αὐτοὺς ὅτι οὐδὲν ἂν ἧττον σφεῖς ἀγάγοιεν τὴν στρατιὰ_ν ἢ Ξενοφῶν” , είχαμε εναλλακτικά το ''αυτοί'', όπως λέει ο Smyth, θα ήταν δύσκολο να ξέρουμε αν προερχόταν από το ''ημείς'' ή το ''υμείς''.

Σωστά. Γενικά, πάντως, η μετατροπή των αντωνυμιών από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο έχει αρκετά ζόρια. Πρέπει πάντοτε να λαμβάνουμε υπόψη ποιος μιλάει και σε ποιον απευθύνεται στον ευθύ λόγο, αλλά και ποιος και σε ποιον μεταφέρει τα λόγια του ευθέος λόγου στον πλάγιο.