Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[apri]

Δεν είναι όλα τα ίδια, όμως, κι ας τα τσουβαλιάζουμε....

Στα "νόμος εστί" και "κίνδυνος εστί" το ουσιαστικό λειτουργεί ως κατηγορούμενο και το απαρέμφατο ως υποκείμενο. Έχουμε απρόσωπες εκφράσεις.

Στο "έρις γίγνεται" δεν νομίζω ότι ταιριάζει το ουσιαστικό ως κατηγορούμενο εκτός αν έχει την έννοια "αντικείμενο έριδας ". Θα λέγαμε "αυτό το θέμα είναι αντικείμενο έριδας" , όχι "αυτό το θέμα είναι έριδα".

Άλλα ουσιαστικά (ωρα/καιρός/ανάγκη εστί) επίσης δεν μπορεί να είναι κατηγορούμενα και αποδεικνύεται και από αυτά που είχαμε συζητήσει με αφορμή κάποιες προτάσεις του τύπου "Δοκεῖ ώρα/ανάγκη είναι + απαρέμφατο..." όπου το "ωρα" είναι υποκείμενο του "δοκεῖ" και το απαρέμφατο που εξαρτάται από το "είναι" είναι του σκοπού.
Βλ 3069 και εξής:  https://www.pde.gr/index.php?topic=5194.3066

Στο μεταξύ βρήκα μια πρόταση με ειδικό απαρέμφατο που μπορεί να εξαρτάται από ουσιαστικό.
ἔστι τις λόγος τὰν Ἀρετὰν ναίειν δυσαμβάτοισ᾽ ἐπὶ πέτραις (Simon. 58.1)
(=υπάρχει μια ρήση ότι η Αρετή κατοικεί πάνω σε δυσπρόσιτους βράχους)

Σας φαίνεται ότι συμπληρώνει το "ναίειν" το "λόγος" ή ότι το επεξηγεί; Δεν είμαι σίγουρη.

[PDE ads]

[mikeL]

ὡς δὲ προσηκόντως τὴν ἀρχὴν ἡμεῖς ἔχομεν, πολὺ τούτου συντομώτερος καὶ μᾶλλον ὁμολογούμενος ὁ λόγος ἐστίν:  (πανελλαδικές 2000)

Ποια είναι η συντακτική λειτουργία της ειδικής πρότασης; Γίνεται να θεωρηθεί επεξήγηση στο ουσιαστικό ὁ λόγος το οποίο όμως έπεται;

[apri]

Είναι συμπλήρωμα στο "λόγος" (πρβλ διῆλθε λόγος ὅτι διώκει αὐτοὺς Κῦρος” a report spread that Cyrus was pursuing them” X. A. 1.4.7).
Είναι ειδική ή πλάγια ερωτηματική πρόταση. Εξαρτάται από τα ευρύτερα συμφραζόμενα τι θέλει να πει ο συγγραφέας. Δηλαδή, θέλει να ενημερώσει ότι κατέχουν νόμιμα την εξουσία ή με ποιον τρόπο την κατέχουν νόμιμα;

Ως συμπλήρωμα έχει εκτοπιστεί στην αρχή της πρότασης στη θέση του "θέματος" (theme/topic), δηλ στη θέση της πρότασης που έχει τη δεδομένη πληροφορία, ενώ ο,τι ακολουθεί είναι το νέο στοιχείο (σχόλιο).

Αυτό το αναφέρω μόνο και μόνο γιατί μπορεί να βρεις ελεύθερες μεταφράσεις που ξεκινούν την απόδοση της δευτερεύουσας πρότασης με το "όσον αφορά/σχετικά με", επειδή ακριβώς στη συγκεκριμένη θέση δηλώνει το θέμα για το οποίο γίνεται λόγος.
Πχ
Quant au droit sur lequel se fonde ma légitime autorité, je l'établis en moins de mots et sur des preuves plus généralement admises.(remacle.org)
=Όσο για το δικαίωμα στο οποίο βασίζεται η νόμιμη εξουσία μου, το θεμελιώνω με λιγότερα λόγια και με γενικότερα αποδεκτές αποδείξεις.

Αλλες ελεύθερες μεταφράσεις ακολουθούν βέβαια άλλη στρατηγική: But to show that I hold my office by natural right is a story much sooner told and less open to dispute (George Norlin-perseus)


ΥΓ Για το "θέμα" βλέπε ενδεικτικά:
https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/glossology/show.html?id=300
Στη Γραμματική του Μπαμπινιώτη σ.300-303.
Στη Γραμματική της Φιλιππάκη σ.408 (θέμα), 414-415 (εκτόπιση).
Κι εδώ για την εκτόπιση (dislocation): https://language.ntlab.gr/grammar/details.php?id=117

[Dwrina]

Γνώριζα ότι με δοτική και κατηγορηματική μετοχή συντάσσονται μόνο τα ρήματα σύνοιδα και συγγιγνώσκω.

Τώρα βλέπω στην Γραμματική του Cambridge ότι είναι και το χαίρω, χαίρουσιν ἐξεταζομένοις τοῖς οἰομένοις μὲν εἶναι σοφοῖς, οὖσι δ᾽ οὔ*. Αυτή η σύνταξη του χαίρω πρέπει να είναι σπάνια, έτσι; Όπως σπάνια πρέπει να είναι και η σύνταξη του ἐπιχαίρω με αιτιαιτική + κατηγορηματική μετοχή, που είδαμε στον Αίαντα (και για την οποία σας είχα ρωτήσει),  σὲ μὲν εὖ πράσσοντ᾽ ἐπιχαίρω.
 

 Μήπως υπάρχει και άλλο ρήμα με δοτική + κατηγορηματική μετοχή;

*Βρήκα το παράδειγμα αυτό και στον Smyth 2100 a ἀκούοντες χαίρουσιν ἐξεταζομένοις τοῖς οἰομένοις μὲν εἶναι σοφοῖς, οὖσι δ᾽ οὔ,  they like to hear the examination of those who pretend to be wise,  but are not so in reality. Έτσι όπως μεταφράζει ο Smyth είναι σαν από το χαίρουσιν να εξαρτάται η μετοχή ἀκούοντες και από το ἀκούοντες η μετοχή ἐξεταζομένοις. Αυτό όμως δεν γίνεται γιατί το αντικείμενο του ἀκούω θα έπρεπε να είναι ή σε γενική (για φυσική αντίληψη) ή σε αιτιατική (για διανοητική αντίληψη). Άρα, από αυτό καταλαβαίνουμε ότι το  τοῖς οἰομένοις δεν μπορεί να είναι αντικείμενο στο ἀκούοντες, άρα συνάπτεται με το χαίρουσιν , σωστά;

Και αφού η μετοχή ἀκούοντες δεν μπορεί να είναι κατηγορηματική (εφόσον το χαίρουσιν συμπληρώνει η μετοχή ἐξεταζομένοις), τι είναι,  τροπική;

Επίσης ο Smyth γράφει (για τη σύνταξη του χαίρω με δοτική + κατηγορηματική μετοχή):  This construction must be distinguished from that occurring in poetry, whereby verbs like χαίρω and ἄχθομαι (which commonly take the dative) often admit the accusative and the participle: ““τοὺς γὰρ εὐσεβεῖς θεοὶ θνῄσκοντας οὐ χαίρουσι” for the gods do not rejoice at the death of the righteous”

Καταλαβαίνετε γιατί κάνει αυτήν τη διάκριση; Απλώς και μόνο διότι η σύνταξη του χαίρω με αιτιατική + κατηγορηματική μετοχή βρίσκεται μόνο στην ποίηση ή υπάρχει και κάποια άλλη διαφορά;

[PDE ads]

[Sali]

Προφανώς το χαίρουσιν συντάσσεται εδώ με δοτική και κατηγ. μτχ.· στην περίπτωση αυτή η μτχ. ἀκούοντες πρέπει να ληφθεί ως επιρρηματική (τροπική ή χρονική) με αντικ. να εννοείται το ἐμοῦ. Λίγο πριν στην Ἀπολογία (23c) βλέπουμε: χαίρουσιν ἀκούοντες ἐξεταζομένων τῶν ἀνθρώπων, όπου βέβαια η κατηγ. μτχ. εξαρτάται από το ἀκούοντες. Ίσως ο Πλάτων επηρεάζεται από το πλησιέστερο ρήμα εξάρτησης.

Πάντως, το χαίρω με κατηγ. μτχ. σε δοτική ίσως να είναι το μοναδικό παράδειγμα στην πεζογραφία. Απαντά όμως στον Όμηρο 4 φορές: Οδ. 19.462-63 τῷ μέν ῥα πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ/χαῖρον νοστήσαντι· 10.419 σοὶ μὲν νοστήσαντι, διοτρεφές, ὣς ἐχάρημεν· Ιλ. 5.682-83 χάρη δ' ἄρα οἱ προσιόντι/Σαρπηδών· 24.705-06 εἴποτε καὶ ζώοντι μάχης ἐκνοστήσαντι/χαίρετ' (ενν. αὐτῷ).

[apri]

Είναι όντως περίεργη παραλλαγή της πιο συνηθισμένης σύνταξης που έχει επιλέξει  σε άλλο σημείο (χαίρουσιν ἀκούοντες ἐξεταζομένων τῶν ἀνθρώπων). Ωστόσο, η σύνταξη δεν μπορεί να είναι ίδια κι ας μεταφράζει την πρόταση ομοιότροπα ο Smyth.

Δεν είναι απλώς ότι το "ακούω" συντάσσεται πολύ σπάνια με δοτική, αλλά κυρίως ότι η θέση της μετοχής "ακούοντες" απέχει από το πρόσωπο σε δοτική, ενώ το "χαίρουσιν" είναι ακριβώς δίπλα του.
Κι αφού δεν έχει σχέση με τη δοτική, δεν λειτουργεί και ως συμπλήρωμα στο ρήμα (ως κατηγορηματική μετοχή) αλλά απλώς το προσδιορίζει προαιρετικά ως επιρρηματικός προσδιορισμός.

Κλίνω περισσότερο στην εκδοχή της χρονικής μετοχής, ίσως και της χρονικοϋποθετικής, γιατί η ακρόαση μπορεί να ιδωθεί ως επαναλαμβανομενη πράξη των μαθητών.

Η τροπική μετοχή θα έδειχνε τον τρόπο μέσα από τον οποίο χαίρονται. Κι αυτό συμβαίνει, όταν η μετοχή είναι κατηγορηματική (δηλ όταν λειτουργεί ως επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου που συμπληρώνει το ρήμα), που εδώ δεν φαίνεται να είναι. Το "ἐξεταζομένοις" ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία.

[Sali]

Σχετικά με την παραπάνω σύνταξη μπορεί να δει κανείς και τον Schwyzer, σελ. 495.4 (μτχ. σε δοτ. με "ρήματα που σημαίνουν ψυχική κατάσταση"), όπου μνημονεύονται, "από την παλαιότερη περίοδο", δύο από τα ομηρικά παραδείγματα που παρέθεσα χθες, και ένα από τον Ηρόδοτο (7.54) μετεμέλησέ οἱ τὸν Ἑλλήσποντον μαστιγώσαντι. Ο συγγραφέας σημειώνει επίσης ότι τα ρήματα σύνοιδα και συγγιγνώσκω εμφανίζονται από τον 5ο αι. και μετά.

[Dwrina]

Πάντως, το χαίρω με κατηγ. μτχ. σε δοτική ίσως να είναι το μοναδικό παράδειγμα στην πεζογραφία.

Δηλαδή είναι σπανιότατη σύνταξη. Περίεργο, γιατί η Γραμματική του Cambridge μάλλον δεν συμπεριλαμβάνει σπάνιες περιπτώσεις.

Δεν είναι απλώς ότι το "ακούω" συντάσσεται πολύ σπάνια με δοτική ...

Έχεις κανένα παράδειγμα με δοτική; Δεν βρήκα σύνταξη με δοτική  στο λεξικό ρημάτων του Αναγνωστόπουλου αλλά ούτε και στο LSJ.

Στον Αναγνωστόπουλο στη σύνταξη του άκούω είδα, μεταξύ άλλων, με γενική + πλάγια ερώτηση,  Φωκυλίδου γάρ οὐκ ἀκούεις πῶς φησι δεῖν ἀρετὴν ἀσκεῖν . Εδώ έχουμε πρόληψη υποκειμένου ή κανονική σύνταξη του άκούω ως δίπτωτου "ακούω από κάποιον κάτι"; Νομίζω το δεύτερο.

Ο Αναγνωστόπουλος βάζει ερωτηματικό μετά το ἀσκεῖν, αλλά στις εκδόσεις δεν υπάρχει ερωτηματικό...

[apri]

Έχεις κανένα παράδειγμα με δοτική; Δεν βρήκα σύνταξη με δοτική  στο λεξικό ρημάτων του Αναγνωστόπουλου αλλά ούτε και στο LSJ.

Ανάφερει το LSJ από την Ιλιάδα
II listen to, give ear to, c. gen., Il. 1.381, etc.: metaph., Φωκυλίδου οὐκ ἀκούεις; Pl. R. 407a: rarely c. dat., ἀ. ἀνέρι κηδομένῳ Il. 16.515 (in S. El. 227 τίνι is Eth. dat.):

Το ίδιο παράδειγμα αναφέρει και το DGE.

Στον Αναγνωστόπουλο στη σύνταξη του άκούω είδα, μεταξύ άλλων, με γενική + πλάγια ερώτηση,  Φωκυλίδου γάρ οὐκ ἀκούεις πῶς φησι δεῖν ἀρετὴν ἀσκεῖν . Εδώ έχουμε πρόληψη υποκειμένου ή κανονική σύνταξη του άκούω ως δίπτωτου "ακούω από κάποιον κάτι"; Νομίζω το δεύτερο.

Ε, ναι, αφού η βασική σύνταξη του ρήματος είναι "ακουω τινός τι".

Είναι αυτό που λέμε ότι το αντικείμενο "παράγεται στη βάση της πρότασης", δηλαδή υπάρχει εξ αρχής στη συγκεκριμένη θέση στη βαθεία δομή και δεν έχει υποστεί μετακίνηση.

Όταν μετακινείται κάποιος όρος, δεν βρίσκεται στην αναμενόμενη θέση του.

[Sali]

Δηλαδή είναι σπανιότατη σύνταξη. Περίεργο, γιατί η Γραμματική του Cambridge μάλλον δεν συμπεριλαμβάνει σπάνιες περιπτώσεις.

Και δεν είναι η μόνη φορά. Έχω παρατηρήσει ότι υπάρχουν περιπτώσεις συντάξεων που βλέπω στον Smyth, στον Goodwin, στον Rijksbaron και στον Kuhner, οι οποίες απουσιάζουν στη Γραμματική του Cambridge.

[Dwrina]

Και δεν είναι η μόνη φορά. Έχω παρατηρήσει ότι υπάρχουν περιπτώσεις συντάξεων που βλέπω στον Smyth, στον Goodwin, στον Rijksbaron και στον Kuhner, οι οποίες απουσιάζουν στη Γραμματική του Cambridge.

Ναι, το έχω παρατηρήσει και εγώ. Αλλά τώρα εννοούσα το αντίθετο, ότι η σύνταξη του χαίρω με δοτική + κατηγορηματική μετοχή αναφέρεται στη Γραμματική του Cambridge, για αυτό ακριβώς υπέθεσα ότι δεν θα είναι και πολύ σπάνια σύνταξη και, όταν έγραψες ότι ίσως το συγκεκριμένο  παράδειγμα να είναι το μοναδικό στην πεζογραφία, ξαφνιάστηκα.   

[Sali]

Η σύνταξη του χαίρω με δοτική + κατηγορηματική μετοχή αναφέρεται στη Γραμματική του Cambridge

Πού ακριβώς αναφέρεται αυτό; Στην παράγρ. 52.10 (σελ. 613) βλέπω όντως το χαίρω μαζί με άλλα ρήματα ψυχικού πάθους, αλλά δεν βλέπω κάποια δήλωση για την πτώση της κατηγ. μετοχής, ενώ δεν υπάρχει παράδειγμα με το συγκεκριμένο ρήμα. Μου διαφεύγει κάτι;

Όταν έγραψες ότι ίσως το συγκεκριμένο  παράδειγμα να είναι το μοναδικό στην πεζογραφία, ξαφνιάστηκα.

Την πληροφορία αυτή την είδα σε έναν σχολιαστή της πλατωνικής Ἀπολογίας, αλλά δεν την έχω διασταυρώσει, γι' αυτό και έγραψα "ίσως". Πάντως, με βάση τα παραδείγματα που μέχρι τώρα έχω αντλήσει από τις πηγές μου, διαπιστώνω ότι όντως το πλατωνικό αυτό παράδειγμα πρέπει να είναι το μοναδικό στην αττική πεζογραφία.

[Dwrina]

Πού ακριβώς αναφέρεται αυτό;

Στην παράγραφο 52.15, σελ. 616.

Και ενώ στη σύνταξη με δοτική + κατηγορηματική μετοχή αναφέρει το χαίρω  και κάποια απρόσωπα ρήματα, δεν αναφέρει το σύνοιδα και το συγγιγνώσκω!  Έγραψες βέβαια ότι αυτά εμφανίζονται μετά τον 5ο αι., αλλά και πάλι είναι πιο συνηθισμένα στα κείμενα από ό,τι το χαίρω ή τα απρόσωπα ρήματα με δοτική + κατηγορηματική μετοχή, και απορώ με τους συγγραφείς της Γραμματικής του Cambridge.

[ΓΙΟΡΙΚΑΣ]

Έχω στείλει κι άλλες φορές μηνύματα, αλλά δεν πήρα καμιά απάντηση. Αν ενδιαφέρεται κάποιος ας μού πει τη γνώμη του στο παρακάτω κείμενο του Λυσία "Κατά Φιλοκράτους, 6". πώς θα συντάξουμε τη μετοχή μεσεγγυηθέντα και πώς την πρόταση εἰ δύναιντο. [.  Τίς δ' οὐκ οἶδεν Ἀθηναίων τρία τάλαντα περὶ Ἐργοκλέους μεσεγγυηθέντα τοῖς λέγουσιν, εἰ δύναιντο αὐτὸν σῶσαι καὶ μὴ κατηγορεῖν; οἳ ἐπειδὴ ἑώρων τὴν ὑμετέραν ὀργὴν τιμωρεῖσθαι βουλομένων, ἡσυχίαν ἦγον καὶ οὐκ ἐτόλμων σφᾶς αὐτοὺς φανεροὺς ποιῆσαι. ]
Ευχαριστώ για το χρόνο σας.