Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[moagniko]

Παιδιά, στο απόσπασμα από τα Ελληνικά του Ξενοφώντος:
"Ὅτι μέν, ὦ ἄνδρες, Λακεδαιμόνιοι κατέχουσι τὴν ἀκρό-
πολιν, μηδὲν ἀθυμεῖτε· οὐδενὶ γάρ φασι πολέμιοι ἥκειν,
ὅστις μὴ πολέμου ἐρᾷ· ἐγὼ δὲ τοῦ νόμου κελεύοντος ἐξ-
εῖναι πολεμάρχῳ λαβεῖν, εἴ τις δοκεῖ ἄξια θανάτου ποιεῖν,
λαμβάνω τουτονὶ Ἰσμηνίαν, ὡς πολεμοποιοῦντα."
τι είναι η πρόταση "ει τις...". Επίσης, το "τις" είναι υποκείμενο του "δοκεί" και του "ποιείν"; Νοηματικά, σε ποιον αναφέρεται;

[PDE ads]

[apri]

Παιδιά, στο απόσπασμα από τα Ελληνικά του Ξενοφώντος:
"Ὅτι μέν, ὦ ἄνδρες, Λακεδαιμόνιοι κατέχουσι τὴν ἀκρόπολιν, μηδὲν ἀθυμεῖτε· οὐδενὶ γάρ φασι πολέμιοι ἥκειν,
ὅστις μὴ πολέμου ἐρᾷ· ἐγὼ δὲ τοῦ νόμου κελεύοντος ἐξεῖναι πολεμάρχῳ λαβεῖν, εἴ τις δοκεῖ ἄξια θανάτου ποιεῖν,
λαμβάνω τουτονὶ Ἰσμηνίαν, ὡς πολεμοποιοῦντα."

τι είναι η πρόταση "ει τις...".
Επίσης, το "τις" είναι υποκείμενο του "δοκεί" και του "ποιείν"; Νοηματικά, σε ποιον αναφέρεται;

To "δοκεί" είναι προσωπικό, οπότε το "τις" είναι υποκείμενό του και υποκείμενο του "ποιείν" (ταυτοπροσωπία).
Το "τις" είναι όποιο πρόσωπο δίνει την εντύπωση στον πολέμαρχο ότι κάνει πράξεις άξιες θανάτου.

Η πρόταση "ει τις..." είναι υποθετική, που ισοδυναμεί με αναφορικοϋποθετική (ει τις= όστις), και λειτουργεί ως αντικείμενο στο "λαβείν".


Για την ιδιόρρυθμη αυτή λειτουργία της υποθετικής είχαμε ξαναμιλήσει στο παρελθόν.
Στην απάντηση 34  ( http://www.pde.gr/index.php?topic=26036.28 ) θα δεις το συμπέρασμα στο οποίο είχα καταλήξει, αλλά μπορείς φυσικά, αν δεν βαριέσαι, να διαβάσεις όλη τη συζήτηση που προηγήθηκε, γιατί είχαν παρατεθεί πολλά παραδείγματα.



Αν θες και μια άλλη παραπομπή από συντακτικό αυτήν τη φορά, μπορείς να δεις εδώ στην παράγραφο 12.40:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_086.html

[moagniko]

Παιδιά, στο χωρίο "και υμείς δε οι λοχαγοί τε και οι μετά τούτων τεταγμένοι, ανίστασθε" των Ελληνικών του Ξενοφώντα, τα "οι λοχαγοί" και "οι τεταγμένοι" είναι επεξηγήσεις στο "υμείς";;;

[Sali]

Παιδιά, στο χωρίο "και υμείς δε οι λοχαγοί τε και οι μετά τούτων τεταγμένοι, ανίστασθε" των Ελληνικών του Ξενοφώντα, τα "οι λοχαγοί" και "οι τεταγμένοι" είναι επεξηγήσεις στο "υμείς";;;

Όχι, είναι παραθέσεις. Οι προσωπικές αντωνυμίες α΄ή β΄προσώπου δέχονται παράθεση ως ομοιόπτωτο προσδιορισμό.

[PDE ads]

[apri]

Όχι, είναι παραθέσεις. Οι προσωπικές αντωνυμίες α΄ή β΄προσώπου δέχονται παράθεση ως ομοιόπτωτο προσδιορισμό.

Aκριβώς. Γιατί οι προσωπικές αντωνυμίες α' και β' προσώπου έχουν πολύ σαφή προσωπική δείξη, καθώς αναφέρονται με σαφήνεια σε συγκεκριμένο πρόσωπο της συζήτησης (στον ομιλητή ή στον ακροατή).
Αντιθέτως, το γ' πρόσωπο, όπως και τα ουσιαστικά, μπορεί να αναφέρονται στον οποιονδήποτε.

[θάνος73]

ἐν ᾧ δ' ἂν τὸ δεῖπνον παρασκευάζηται, ἐγὼ καὶ σὺ τὰ δίκαια πρὸς ἀλλήλους διασκεψόμεθα καὶ ποιήσομεν

συνάδελφοι, η παραπάνω χρονικοϋποθετική πρόταση ποια χρονική βαθμίδα δηλώνει; γενικά, στις χρονικοποϋποθετικές ζητάτε από τους μαθητές να σας δηλώνουν τη χρονική βαθμίδα;

[douniaal]

Καλημέρα

Έχω μια απορία όσον αφορά στην μετατροπή από πλάγιο σε ευθύ λόγο:
Με ποιο κριτήριο αποφασίζουμε αν το απαρέμφατο ενεστώτα  θα τραπεί σε ρήμα χρόνου ενεστώτα ή παρατατικού ή αντίστοιχα το απαρέμφατο παρακειμένου σε ρήμα παρακειμένου ή υπερσυντελίκου.
Την ίδια δυσκολία αντιμετωπίζω και με την μετατροπή της ευκτικής του πλαγίου λόγου που βρίσκεται σε ενεστώτα ή παρακείμενο. Πώς θα αποφασίσω σε ποιον χρόνο της κατάλληλης έγκλισης θα την μετατρέψω.

Και μια δεύτερη απορία για την τροπή του ευθύ σε πλάγιο λόγο:
Ξέρω πως αν έχουμε δευτερεύουσα υποθετική πρόταση με ιστορικό χρόνο οριστικής ή υποτακτικής και θέλουμε να την μετατρέψουμε σε πλάγιο λόγο με ρήμα εξάρτησης σε ιστορικό χρόνο η έγκλιση θα μείνει αμετάβλητη.
Η αρχή αυτή εφαρμόζεται σε όλα τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων ή μόνο στις υποθετικές και στις χρονικουποθετικές;

[apri]

Έχω μια απορία όσον αφορά στην μετατροπή από πλάγιο σε ευθύ λόγο:
Με ποιο κριτήριο αποφασίζουμε αν το απαρέμφατο ενεστώτα  θα τραπεί σε ρήμα χρόνου ενεστώτα ή παρατατικού ή αντίστοιχα το απαρέμφατο παρακειμένου σε ρήμα παρακειμένου ή υπερσυντελίκου.

Το απαρέμφατο δηλώνει ποιόν ενεργείας και τη χρονική βαθμίδα τη λαμβάνει από το ρήμα εξάρτησης (με εξαίρεση το απαρέμφατο μέλλοντα που δηλώνει πάντα μελλοντική πράξη).

Αυτό σημαίνει ότι ένα απαρέμφατο ενεστώτα δηλώνει μια πράξη σε εξέλιξη και ως εκ τούτου, στον ευθύ λόγο μπορεί να είναι:
-οριστική ενεστώτα ή παρατατικού (αν είναι ειδικό)----- παροντική ή παρελθοντική ενέργεια αντίστοιχα 
-υποτακτική/προστατική ενεστώτα (αν είναι τελικό)-----μελλοντική ενέργεια

Αν είναι απαρέμφατο αορίστου, δηλώνει μια συνοπτική πράξη και ως εκ τούτου στον ευθύ λόγο μπορεί να είναι:
-οριστική αορίστου (αν είναι ειδικό)- παρελθοντική ενέργεια
-υποτακτική/προστακτική αορίστου (αν είναι τελικό)- μελλοντική ενέργεια

Αν είναι απαρέμφατο παρακειμένου, δηλώνει μια τετελεσμένη πράξη και στον ευθύ λόγο μπορεί να είναι:
-οριστική παρακειμένου/υπερσυντελίκου (αν είναι ειδικό)
-υποτακτική/προστακτική παρακειμένου  (αν είναι τελικό)


Ενδεχομένως, στα κείμενα να εμφανίζονται και κάποιες εξαιρέσεις σ' αυτά, αλλά σε γενικές γραμμές αυτός είναι ο κανόνας.

Την ίδια δυσκολία αντιμετωπίζω και με την μετατροπή της ευκτικής του πλαγίου λόγου που βρίσκεται σε ενεστώτα ή παρακείμενο. Πώς θα αποφασίσω σε ποιον χρόνο της κατάλληλης έγκλισης θα την μετατρέψω.

Θα κρατήσεις το χρόνο που βρίσκεται η ευκτική.
(Αν μάλιστα, το ρ. εξάρτησης της δευτερεύουσας στον ευθύ λόγο είναι ΙΧ, τότε πιθανότατα θα κρατήσεις και την ευκτική του πλαγίου λόγου, γιατί προϋπήρχε.)

Αν κατ' εξαίρεση (δες παρακάτω απάντηση) η ευκτική του πλαγίου λόγου είναι πιθανό να έχει προέλθει από οριστική ΙΧ,
τότε η ευκτική ενεστώτα αντιστοιχεί στον ευθύ λόγο σε οριστική παρατατικού και η ευκτική παρακειμένου αντιστοιχεί σε οριστική υπερσυντελίκου.

Και μια δεύτερη απορία για την τροπή του ευθύ σε πλάγιο λόγο:
Ξέρω πως αν έχουμε δευτερεύουσα υποθετική πρόταση με ιστορικό χρόνο οριστικής ή υποτακτικής και θέλουμε να την μετατρέψουμε σε πλάγιο λόγο με ρήμα εξάρτησης σε ιστορικό χρόνο η έγκλιση θα μείνει αμετάβλητη.
Η αρχή αυτή εφαρμόζεται σε όλα τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων ή μόνο στις υποθετικές και στις χρονικουποθετικές;

Όχι ακριβώς.
Αν έχουμε ρήμα εξάρτησης ΙΧ τότε:

-οι οριστικές Α.Χ και οι υποτακτικές όλων των χρόνων γίνονται Ευκτικές του Πλαγίου Λόγου, εκτός αν ο ομιλητής θέλει να τις διατηρήσει για ζωντάνια ή γιατί δεν θεωρεί αβέβαιο το περιεχόμενο της πρότασης

-οι οριστικές ΙΧ παραμένουν, για να είναι σαφέστερο στον ακροατή ότι η πράξη είναι προτερόχρονη, εκτός αν ο ομιλητής κρίνει από το νόημα ότι δεν προκύπτει πρόβλημα σαφήνειας.
Μια τέτοια εξαίρεση είναι οι αιτιολογικές προτάσεις, επειδή πάντα προηγούνται χρονικά από τις κύριες, οπότε δεν προκύπτει πρόβλημα σαφήνειας ως προς τη χρονική τους βαθμίδα.

-οι δυνητικές εγκλίσεις παραμένουν

[douniaal]

Ευχαριστώ πολύ για τις απαντήσεις σας! Με βοήθησαν πολύ.

[evi_ts]

Καλησπέρα! Στην ανάλυση των ρηματικών επιθέτων σε -τεος, όταν πρόκειται για προσωπική σύνταξη, αναλύω με δει + απαρέμφατο μέσης φωνής σωστά; Διαβάζοντας το συντακτικό του Βασιλάτου αναφέρει οτι χρησιμοποιώ κυρίως απαρέμφατο ενεστώτα για να δηλώσω τη διάρκεια και αορίστου αν πρόκειται για κάτι στιγμιαίο
Η ερώτηση μου είναι η εξής και δίνω ενα παράδειγμα
Υμνοι ποιητέοι τοις ημετέροις ποιηταις---> Υμνους δει ποιηθηναι τοις ημετέροις ποιηταις ( συγγνώμη για την απουσία τόνων)

Θα ηταν λάθος να βάζαμε σε αυτήν την περίπτωση απαρέμφατο ενεστώτα; Και γενικά διαβάζω οτι πρέπει να χρησιμοποιούμε παθητικό απαρέμφατο. Τελικά πότε είναι σωστή η χρήση του ενεστώτα και πότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί απαρέμφατο παθητικού αορίστου (ή μέλλοντα;) Μπερδεύτηκα κάπως....
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!

[apri]

Καλησπέρα! Στην ανάλυση των ρηματικών επιθέτων σε -τεος, όταν πρόκειται για προσωπική σύνταξη, αναλύω με δει + απαρέμφατο μέσης φωνής σωστά;

Aπαρέμφατο παθητικής φωνής.

Η ερώτηση μου είναι η εξής και δίνω ενα παράδειγμα
Υμνοι ποιητέοι τοις ημετέροις ποιηταις---> Υμνους δει ποιηθηναι τοις ημετέροις ποιηταις ( συγγνώμη για την απουσία τόνων)

Θα ηταν λάθος να βάζαμε σε αυτήν την περίπτωση απαρέμφατο ενεστώτα;

Εξαρτάται από το νόημα. Τις περισσότερες φορές η ενέργεια είναι συνοπτική και γι' αυτό χρησιμοποιείται το απαρέμφατο παθητικού αορίστου.
Το απαρέμφατο του ενεστώτα χρησιμοποιείται λιγότερο συχνά, όταν η πρόταση εκφράζει μια γενική κρίση που έχει διαρκή ισχύ (του τύπου "πρέπει να αγαπάμε την πατρίδα μας").

Το συγκεκριμένο παράδειγμα που παραθέτεις, αν το δεις αποκομμένο από το υπόλοιπο κείμενο του Πλάτωνα, μπορείς να το αναλύσεις και με τους δυο τρόπους, δηλ. είτε με αόριστο είτε με ενεστώτα.
Στο πλαίσιο όμως του κειμένου η πράξη στην οποία αναφέρεται είναι μάλλον στιγμιαία.

πότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί απαρέμφατο παθητικού αορίστου (ή μέλλοντα;)

Το απαρέμφατο του παθητικού αορίστου εξαρτώμενο από το "δει" είναι τελικό και εκφράζει μελλοντική ενέργεια.
Γενικά, επειδή το τελικό απαρέμφατο αορίστου εκφράζει μελλοντική ενέργεια, δεν συναντάμε τελικό απαρέμφατο μέλλοντα
(γι' αυτό και ακόμα και όταν εξαρτάται από ρήματα όπως π.χ ελπίζω, μέλλω, υπισχνούμαι, αμφισβητείται αν είναι πράγματι τελικό, όπως υποστηρίζουν αρκετοί, κι όχι ειδικό).

[moagniko]

Παιδιά, υπάρχουν κύριες παραβολικές προτάσεις που λειτουργούν ως β΄ όρος σύγκρισης;
π.χ. στην περίοδο "Δέδοικα μη άλλου τινός μάλλον ή του αγαθού μεθέξω πλέον μέρος ή εγώ βούλομαι";;
O πρώτος όρος είναι το "μεθέξω" και ο δεύτερος το "η βούλομαι"; Ο δεύτερος όμως είναι κύρια, ενώ ο πρώτος βρίσκεται σε ενδοιαστική;

[moagniko]

Παιδιά, υπάρχουν κύριες παραβολικές προτάσεις που λειτουργούν ως β΄ όρος σύγκρισης;
π.χ. στην περίοδο "Δέδοικα μη άλλου τινός μάλλον ή του αγαθού μεθέξω πλέον μέρος ή εγώ βούλομαι";;
O πρώτος όρος είναι το "μεθέξω" και ο δεύτερος το "η βούλομαι"; Ο δεύτερος όμως είναι κύρια, ενώ ο πρώτος βρίσκεται σε ενδοιαστική;

Καλημέρα!
Μήπως μπορεί κανείς να με βοηθήσει σε αυτό, παρακαλώ πολύ; Είναι σημαντικό..
Ευχαριστώ εκ των προτέρων

[θάνος73]

ἐν ᾧ δ' ἂν τὸ δεῖπνον παρασκευάζηται, ἐγὼ καὶ σὺ τὰ δίκαια πρὸς ἀλλήλους διασκεψόμεθα καὶ ποιήσομεν

συνάδελφοι, η παραπάνω χρονικοϋποθετική πρόταση ποια χρονική βαθμίδα δηλώνει; γενικά, στις χρονικοποϋποθετικές ζητάτε από τους μαθητές να σας δηλώνουν τη χρονική βαθμίδα;

τι λέτε;