Αρχαία Ελληνικά: Σύνταξη

[apri]

Ως προέκταση των παραπάνω παραδειγμάτων θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: όταν έχουμε διάφορα μέρη του λόγου (αντωνυμίες, επίθετα, επιρρήματα) ή και ολόκληρες φράσεις που παίρνουν άρθρο αντιμετωπίζονται στη σύνταξη πάντοτε ως ουσιαστικά;

Ως ονόματα (ουσιαστικά/επίθετα). π.χ τὸ περὶ τὸν Πειραιᾶ τεῖχος= το πειραϊκό τείχος

"Boὐλομαι θνᾐσκειν ὑπέρ τούτων, τῶν ἐν Ἑλλάδι"

Στο παραπάνω παράδειγμα το "τῶν ἑν Ἑλλάδι" θα τεθεί ως επεξήγηση στο "τούτων"  ή είναι σωστότερο να τεθεί ως επιθετικός προσδιορισμός στην εννοούμενη μετοχή "οίκούντων" (η οποία και θα αποτελέσει την επεξήγηση της αντωνυμίας) ;


"Ἡ πατρίς τῶν ἐνταῦθα ἐστί καλή"

Στο παραπάνω παράδειγμα το "τῶν ἐνταῦθα" θα τεθεί ως γενική κτητική στο "πατρίς" ή είναι σωστότερο να τεθεί ως επιθετικός προσδιορισμός στην εννοούμενη μετοχή "οἰκούντων" (η οποία θα έχει τη θέση γενικής κτητικής) ;

Στα παραδείγματα που παραθέτεις, η γνώμη μου είναι ότι ακόμα κι αν εννοήσεις την επιθετική μετοχή, όλη η φράση (δηλ. η εννοούμενη μετοχή μαζί με τον προσδιορισμό της) λειτουργεί ως προσδιορισμός (π.χ ως επεξήγηση στο "τούτων"), γιατί συνιστά ένα νοηματικό σύνολο. Δηλ. οι εν Ελλάδι οικούντες=οι Έλληνες, οι ενταύθα οικούντες=οι ντόπιοι.
Πρβλ. παρόμοιας λογικής παραθέσεις που αναφέρει κι ο Τζάρτζανος:
α.ε "Αθήναι, πόλις μεγάλη", ν.ε "Η Αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι)


Αν εννοήσεις την επιθετική μετοχή, τότε τα "εν Ελλάδι"/"ενταύθα" είναι επιρρηματικοί προσδιορισμοί σ' αυτήν.
Αν εννοούσες το "κατοίκων", τότε θα μπορούσες να πεις ότι μαζί με το άρθρο λειτουργούν ως επιθετικοί προσδιορισμοί.

[PDE ads]

[Rose7]

ευχαριστώ!

[moagniko]

Παιδιά, καλησπέρα!
Θα ήθελα να ρωτήσω κάτι που είχα ρωτήσει και παλιότερα.
Εἰδότες ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ τοῖς ἀδικουμένοις προθύμως βοηθεῖν εἰθισμένους καὶ τοῖς εὐεργέταις
μεγίστην χάριν ἀποδιδόντας, ἥκομεν ἱκετεύσοντες μὴ περιιδεῖν ἡμᾶς εἰρήνης οὔσης ἀναστάτους ὑπὸ Θηβαίων
γεγενημένους. πολλῶν δ’ ἤδη πρὸς ὑμᾶς καταφυγόντων καὶ διαπραξαμένων ἅπανθ’ ὅσων ἐδεήθησαν.
Θα πούμε ότι το άπαντα είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός στην αναφορική πρόταση, η οποία είναι αντικείμενο με το όσων σε γενική; Γίνεται αυτό;
Χίλια ευχαριστώ εκ των προτέρων!!!

[Sali]

Ναι, έτσι είναι. Η αναφ. πρόταση είναι αντικ. της μτχ. διαπραξαμένων και το ἅπαντα κατηγορηματικός προσδιορισμός σ' αυτήν. Η γενική ὅσων δεν προβληματίζει, γιατί οφείλεται στη σύνταξη του ρ. ἐδεήθησαν.

Η αναφ. πρόταση επέχει θέση αιτιατικής του πράγματος.

[PDE ads]

[moagniko]

Ναι, έτσι είναι. Η αναφ. πρόταση είναι αντικ. της μτχ. διαπραξαμένων και το ἅπαντα κατηγορηματικός προσδιορισμός σ' αυτήν. Η γενική ὅσων δεν προβληματίζει, γιατί οφείλεται στη σύνταξη του ρ. ἐδεήθησαν.

Η αναφ. πρόταση επέχει θέση αιτιατικής του πράγματος.

Δεν μπορούμε, δηλ., να πούμε ότι το άπανθ' είναι το αντικείμενο και η αναφορική επεξήγηση;

[Sali]

Δεν μπορούμε, δηλ., να πούμε ότι το άπανθ' είναι το αντικείμενο και η αναφορική επεξήγηση;

Όχι, γιατί, όπως είπα, η αναφ. πρότ. επέχει θέση αιτιατικής του πράγματος, οπότε το ἅπαντα χρησιμεύει ως κατηγορηματικός προσδιορισμός.
Για να το καταλάβεις καλύτερα, πρόσεξε το εξής παράδειγμα: Λέγω δὲ τοῦτο ἅπασιν ὅσοι ενθάδε συνεληλύθατε. Η αναφ. πρότ. μπορεί κάλλιστα να συμπτυχθεί σε επιθ. μετοχή: τοῖς συνεληλυθόσι. Δεν είναι η μετοχή έμμεσο αντικ. του ρ. λέγω και το ἅπασιν κατηγ. προσδ. σ' αυτήν; Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τη σύνταξη της αναφ. πρότασης. Αν ακολουθούσαμε την άλλη σύνταξη, θα ήταν σαν να αρνούμαστε τον ουσιαστικό χαρακτήρα των αναφορικών προτάσεων.

[steven_seagal]

ὁ Πείσανδρος παρελθὼν πρὸς πολλὴν ἀντιλογίαν καὶ  σχετλιασμὸν ἠρώτα   ἕνα  ἕκαστον παράγων τῶν  ἀντιλεγόντων, εἴ τινα  ἐλπίδα ἔχει σωτηρίας τῇ πόλει

Πως θα κανατε συνταξη στην υπογραμμισμένη πρόταση;

[apri]

ὁ Πείσανδρος παρελθὼν πρὸς πολλὴν ἀντιλογίαν καὶ  σχετλιασμὸν ἠρώτα   ἕνα  ἕκαστον παράγων τῶν  ἀντιλεγόντων, εἴ τινα  ἐλπίδα ἔχει σωτηρίας τῇ πόλει

Πως θα κανατε συνταξη στην υπογραμμισμένη πρόταση;

Τι σε προβληματίζει ακριβώς σ' αυτήν την πρόταση; Το είδος της ή κάποιος όρος;

[steven_seagal]

το υποκειμενο του εχει..εννοούμε από την προηγούμενη;

[MARKOS]

ναι,
(: αφου παρουσιάστηκε/ανέβηκε στο βήμα ο Πείσανδρος,μέσα/μπροστά σε τόση αντιλογία και εμπάθεια (ή: μεσα σε τοσες αντιρρήσεις και αγανάκτηση) , ρωτούσε καθένα χωριστά από τους αντιλέγοντες, καλώντας τον μπροστά του, αν έχει καμιά ελπίδα σωτηρίας για την πόλη)

δ. πλαγια ερωτηματική από το ηρώτα,
τη πόλει= δοτ.προσωπική χαριστική
και υποκειμενο το "έκαστος (των αντιλεγόντων)

[apri]

Να προσθέσω επί τη ευκαιρία το ιστορικό υπόβαθρο του κειμένου, γιατί θα σε βοηθήσει στην κατανόηση.

"Μετά την ήττα των Αθηναίων στη Σικελία, ξεκίνησαν επαναστάσεις κατά της αθηναϊκής ηγεμονίας στο Αιγαίο και η Ειρήνη του Νικία κατέρρευσε - ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ξανάρχισε το 412 π.Χ.
Σε αυτό το σημείο, κάποιοι Αθηναίοι αριστοκράτες, υπό τη διοίκηση του Πείσανδρου και τον Θηραμένη,
οι οποίοι ήταν εξέχοντες σε αυτή την τάξη, άρχισαν να συνωμοτούν για την ανατροπή της δημοκρατικής κυβέρνησης της πόλης.

Η διαμάχη ξεκίνησε χάρη στον εξορισμένο πολιτικό Αλκιβιάδη, ο οποίος τότε ήταν σύμβουλος του Πέρση σατράπη Τισσαφέρνη.
Ισχυριζόμενος ότι είχε μεγάλη επιρροή με τον Τισσαφέρνη, ο Αλκιβιάδης υποσχέθηκε να επιστρέψει στην Αθήνα, μαζί με περσική βοήθεια, αν η δημοκρατία που τον είχε εξορίσει αντικατασταθεί με μια ολιγαρχία.

Επομένως, ένας αριθμός από τριηράρχες και άλλους ηγέτες του αθηναϊκού στρατού στη Σάμο ξεκίνησαν να σχεδιάζουν την ανατροπή της δημοκρατίας.
Έστειλαν τον Πείσανδρο στην Αθήνα, όπου, αφού υποσχέθηκε την επιστροφή του Αλκιβιάδη και συμμαχία με τους Πέρσες αν καταργήσουν τη δημοκρατία, και τη θέση της έπαιρνε η ολιγαρχία,
έπεισε την αθηναϊκή εκκλησία να τον στείλει ως απεσταλμένο στον Αλκιβιάδη, επιτρέποντας του να λάβει όποια μέτρα ήταν αναγκαία.

Ο Αλκιβιάδης, ωστόσο, δεν κατάφερε να πείσει τον σατράπη να συμμαχήσει με τους Αθηναίους, και για να κρύψει αυτό το γεγονός, ζητούσε (ισχυριζόμενος ότι τα ζητούσε ο Τισσαφέρνης) όλο και μεγαλύτερες παραχωρήσεις από τους αυτούς μέχρι να αρχίσουν να παραπονούνται.

Απογοητευμένοι με τον Αλκιβιάδη αλλά θέλοντας να ανατρέψουν τη δημοκρατία,
ο Πείσανδρος και οι συνέταιροι του επέστρεψαν στη Σάμο, όπου οι συνωμότες δούλεψαν στην διασφάλιση του ελέγχου τους στον στρατό και ενθάρρυναν μια ομάδα από Σάμιους ολιγαρχικούς να αρχίσουν να σχεδιάζουν την ανατροπή της δημοκρατίας στην πόλη τους.

Στην Αθήνα, εν τω μεταξύ, ένα κόμμα από νεαρούς ολιγαρχικούς επαναστάτες κατάφερε να πετύχει τον ντε φάκτο έλεγχο της κυβέρνησης μέσω δολοφονιών και εκβιασμών.


Αφού προέβησαν σε ρυθμίσεις στη Σάμο, οι αρχηγοί της συνωμοσίας σάλπαραν για την Αθήνα.
Μαζί τους ήταν και ο Θηραμένης - ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ήταν «ένας από τους αρχηγούς του κόμματος που ανέτρεψε τη δημοκρατία - ένας ικανός ομιλητής και ένας άνδρας με ιδέες».

Αφού κάλεσαν συνέλευση, οι συνωμότες πρότειναν μια σειρά από μέτρα, με τα οποία η δημοκρατία επρόκειτο να αντικατασταθεί επισήμως από τους Τετρακόσιους επίλεκτους άνδρες, οι οποίοι έπρεπε να διαλέξουν και να συγκαλέσουν ένα μεγαλύτερο σώμα από 5.000 άνδρες."   


[Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B7%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82]

[moagniko]

Όχι, γιατί, όπως είπα, η αναφ. πρότ. επέχει θέση αιτιατικής του πράγματος, οπότε το ἅπαντα χρησιμεύει ως κατηγορηματικός προσδιορισμός.
Για να το καταλάβεις καλύτερα, πρόσεξε το εξής παράδειγμα: Λέγω δὲ τοῦτο ἅπασιν ὅσοι ενθάδε συνεληλύθατε. Η αναφ. πρότ. μπορεί κάλλιστα να συμπτυχθεί σε επιθ. μετοχή: τοῖς συνεληλυθόσι. Δεν είναι η μετοχή έμμεσο αντικ. του ρ. λέγω και το ἅπασιν κατηγ. προσδ. σ' αυτήν; Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τη σύνταξη της αναφ. πρότασης. Αν ακολουθούσαμε την άλλη σύνταξη, θα ήταν σαν να αρνούμαστε τον ουσιαστικό χαρακτήρα των αναφορικών προτάσεων.

Χίλια ευχαριστώ!

[apri]

Ναι, έτσι είναι. Η αναφ. πρόταση είναι αντικ. της μτχ. διαπραξαμένων και το ἅπαντα κατηγορηματικός προσδιορισμός σ' αυτήν. Η γενική ὅσων δεν προβληματίζει, γιατί οφείλεται στη σύνταξη του ρ. ἐδεήθησαν.

Η αναφ. πρόταση επέχει θέση αιτιατικής του πράγματος.

Απλώς ένα σχόλιο, για να σου θυμίσω την προ μηνών συζήτησή μας πάνω στο θέμα.

Καλά το θέτεις λέγοντας "επέχει θέση αιτιατικής", γιατί στην πραγματικότητα η κεφαλή αυτής της αναφορικής είναι μια δεικτική αντωνυμία σε αιτιατική, όπως συμβαίνει δηλ. με όλες τις αναφορικές που έχουν ως κεφαλή μια δεικτική αντωνυμία ή ένα ουσιαστικό.
 
Η ιδιαιτερότητα αυτών των αναφορικών είναι ότι, επειδή λειτουργούν ως επεξήγηση σ' αυτές τις δεικτικές αντωνυμίες, οι αντωνυμίες κατά κανόνα παραλείπονται ως ευκόλως εννοούμενες και οι αναφορικές προτάσεις εμφανίζονται φαινομενικά ακέφαλες στη θέση τους.
(κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στις αναφορικές επιρρηματικές: "ούτως...ως", όπου το "ούτως" συνήθως λείπει).

Το ενδιαφέρον είναι ότι στα αρχαία ελληνικά η αναφορική αντωνυμία αυτής της περίπτωσης βρισκόταν πάντα στην πτώση που απαιτούσε η σύνταξη της αναφορικής. (βλ. ορώ πάντας όσοι....)
Αντιθέτως, στα νέα ελληνικά η αντωνυμία κατά κανόνα έλκεται από την πτώση της παραλειφθείσης δεικτικής αντωνυμίας (δηλ. "βλέπω (ενν. αυτούς) όσους ήρθαν" και βάσει αυτού "βλέπω όλους όσους ήρθαν").
Το γιατί υπήρξε αυτή η διαφοροποίηση είναι ένα καλό ερώτημα. Ίσως να έχει παίξει ρόλο ότι πλέον αυτές οι αναφορικές εμφανίζονται πάντα ως ακέφαλες.

[steven_seagal]

"Τό γάρ δυσμενεῖς ὂντας ὑμῖν Θηβαίους καί ὁμόρους οἰκοῦντας ἡγεμόνας γενέσθαι τῶν Ἑλλήνων πολύ οἶμαι χαλεπώτερον ἂν ὑμῖν φανῆναι ἢ ὁπότε πόρρω τους ἀντιπάλους εἲχετε"

Tι θα θεωρουσατε το "ομόρους" ; επιρρηματικό κατηγορούμενο; και τι την δευτερευουσα με το "ὁπότε";